KAJIAN TEKNO EKONOMI ALAT PENGERING TIPE RAK (Tray Dryer) DENGAN SUMBER ENERGI ARANG BATOK KELAPA UNTUK PENGERINGAN IKAN TERI (Stolephorus sp.).
I{,{JIAN TNKNO EKONOMI ALAT PENGERING I]PD R"{K
(Irar 2,.y..) DENGAN SUMAER ENtrRcI ARANG BATOK
KELAPA UNrUK PENGf,RINCAN tItAN l ERt (,Sro/.?n,/!s sp.)
Penelirim yang
b€iuJul K.jian likno
Ekononi ,4lat p.ngennB Tipc R.ll
(ta] rtu) Dcntsan Sunber En.rgi Arhr Botok Kclapa ljntu[ Per8eringan lkrn
'lai (,lnJls,rr,r,t lp.t' relah dilakenartu pada bnlm Juli spai Asnnus 200! di
I-lboFlorium
dM Mesln Pe.anian. l]r.Fan Studi Tchril l,cnaoim fakullas
^lal tlniveNitas Aldalas Pcneliiian iri lEnujlrn untuk mct.lukan
Teknologi P.rhnian
p.nedltu' t.ha&r alar p.naeri.E rirr nk Qrar DrlEt) d.nsa, an,ggdakan
s nbei cn€Igi anns batok kel.pa ulut penserinsan it.n cn. denear p.ngrhl1ln
suJu selamapenseringar, F.nlrfuan kad .ir. laju pcnserinsan. waktuFngenngan.
kcb!tuhln energi. besdnl,a cfisicisi aut tstu Fngenng ikln reri dm netrtru[an
lnalisa elonomi mtul nengerJ,ui be$mya biata pohok.
Nlel.de Fnelilim y sdieumkan adjtah nerodc e ksFdine n dengantigakaLj
ulansan ncnggnnakdn ikan reri ,vare lclan dircbus sebanlal I 3 ls Atal alat yds
dicuar& aJarah peneeri4 tipc rar (Ttd! Drrer). ht.,wt. th.mbhoe\
thernohlarcnpt t. timb \!tut, .nzft,,cr?r, kipas agin db atarolat tuln hjmya.
H.sil peneliiia diddpal ban{a ear'u penseringd ilan reri adalal 6.Iatr!
denga. kadar ai. awal adaH162 32 %, kadar air akhir addldn 40 %, laju pcngurpln
an bnhan adalalr 0r3 rg/id Rreiata laid de.si untut ncnmstr udda
pengeriErdalal 10.26Lrtu\ lajuencreiunluknensxapk airdalmb!h!nadalall
2.151.7 U/im. db laju alndr niaendm p.nsenns adalah 330 kg4u. Waktu ytrs
dibutuhkan brul n.ngerin8km bal$ addt$ 6 jam Rat -nla kosunxi bahon bakar
adalah 6.'17 ke/jan Ruta,Eta efisidtsi Nn8crinlan 12.?8 %. .Jra Eh cfisi.nsi
peDgrate ldaldh 16.51 % dm t rau efisicnsi pefianNn adalal 7327 %
Katasira pe4erinsd nra-nh rdllah 0.511 kg/iah dengan ntajab iendenen
pensering ikan di ad,lah 5 L5 % dan no-nh bilya pokok pcngcnngan ikd leri
I. PIINDAHULUAN
Lt. L|irrtictahbs
(,9,1qr,rb y,
lkan Teri
r$g
diiadikan
ik
adalah mc.upakai
stah sxtu da' jc ris ikan trul
olahai oieh mrlarakar ,ct,!rn yrng ring!.1 dijepanjaDg
t)ing3n} 0inki schiiSga mrmbcnluk lkar rgi ohhrn Kebri)'toi mls_uakar
relayan ELakrkd nengolahm
tic6ilar trrdi{nrnaL d.D scciir ru.un
'nasih
lemunn *hingga mcnychabkan rcndahnya koisunri ma\yamkal lcrhadap
HrsiL
pslkMar dl
rndonesia.
biik drh'n
ikr
bentuk scgar neLpun o xhaD.
c .l J-i", di-s."o.lr'. 1r'Dn..'acB.rPe grulr in!1 .r
mcnan! tugrr dihampkan meneinSar ring€inyr porcnsi hsil p.ikand
Indoncsir Mdnurut Pnet D.ia Sl8rislik dao tnfom2siDepancncn Kchuhn
do
Pcrikatrm{2007). p$dtrksipe kanar indoncsia prJ? rahuD 2006
iura
l0. meningkai
7 7
sbcs. 7 l9
p.6cn d.d Llrrn 2005 yrng rercatal scbanyak 6.36jtrb roi
(Danicl.2003) Porensi perikanan ,li Indoncsia ini sun3euh eoeal bcrlinplh di
pcdnh
dardr maupun
di
lallli.
Mnun stnpai
si
ini belum dnmnfrrrkan
ral\d.
Fiensi perikamn lad rEehur adrt.h ilnn
secaruop(tnaL lmuk kescjahremai
Sahh sartr
rd
lkan te.l
mencspali posisi pcnlinc dianh.r 55 spssics ikrn Fn€ meriliki nitai ckonomG
{trlr- i\.n r sle+-e
e n.'( D'n-o, o',kol.B"sJTr"n.
niutu ikan
slar.epd
nMk bila
dibiarkan diudara te.hnka 5
ru8.
mensahnlili.nuru0an. scbdb ikan.epai nenjndiblsuk d:n
- 3jh ertah
dirargkap. KLJrakaD ni
anrd lain oleh tinAginy. krdar air datan iubuh ikai, h,t ini
dikaremkar b€aeE p.niing dalam pembusukan danjumlrh kanJursai air
disbabkan
dalan rubnh ikan juga akan menrpeneatuhi dayr hhrn teftadap soadgxn
Olch kftna iiu perlu upaya mcmFtuhaikan muru dcngn cara
p.nagmd yang leliat ogar ikan retap drpai dinDnfaark.n. unruk mengaw€lkat
ikd
te6eblq pada rmunn,! nclar-en a6u p.ngusxha ikan
nietakukan
Pengeringan
is.. ikan iru ralratr taha dan murunra iebih !in*i.
meruFk suald .&a untuk mengeiuarkan abu menghilare*a0
sb.gim rir
dd
pLns€rinsan untuk menjasl
suanl bahrn deogar mcngup.],akd sebagid b€$r an
ldg
dikandun! keLLrr dau h:Lrne
bia\rnlr mlur
DeDguaDgi
Jtrilgumrn cnergi Fror Penlcrin-$i
kanlrnla atr balH leNhur surDai [c Lirrg[lr akL
'nclah'i
hft$ i.iredu. rehii,S!. mikro.r!. iinc Jan iamU rdak dipdr bs[.nnrmg ahtr
!{nb0h lrgi. Schin nr. tondlhnrx tadr. rr juga nciyrbublan rc .tr'lr iora
lcgiatun cuim ]ang mrndukmg kcua(atr da! pcnui[nr nrtrtu d].1 itrtr
Pddr ummrrya n.hlan mxsih nexkulaf penge.nrgad dcigdn .rra
tadisional lan8
'nrmloluiLatr
iem8a sur1. rc.xn lM-{sun!. Pcngc
,hu
'igan
p€n-eDuFn ikar secan rmdisional ini djl.kLk n dcngrn ura menebarkntrta di
aLT iikar, hurpa.an 1.tr6i
sete4 ia iie. Ca'n
debu d!tr
*0'ei ariu rrJ-.hh h,mbtr dM rnyaDar t.mtr!
iitldlk hitiefn
kolo' ht\
karcra srlaii dlhingga|i arLjngarcrkcM
dai ju8r bna ntrrinekdkm kehiLangen
(arM di alt..
semn$4 bu.ur8, abu bjnabne laturya Pcnldingan s.cara rndirional slngat
leeantur8 cua€datr nrcnoluk
Fog luEry tlkendlll
hi
tr
lD'hp.r Jrng
l!$.
Lrcn$n londisi|ereeri'rgdr
membul muru dai ik.n
'.ig
dl[e.inshn ]nenirdi
Irerkaibn denear naelah diabs, drlitr' pcnqcnnqan
*.ara lradn.nrl
mala penu adatrya reknologidahr petrecrinean triru dcnsan mcngguna[ai alat
o( (7/dr D,r?)l Ala( irin$DU mcngo.inqrn ikan J:laD \aktu
)aDg riaril ceFI &n oemheikan lhsil pNn-lr.inlan yaD! bc.[trxi*s
Pcnacrins& denge ahr pcngerlng ipe Ek ini dcmbsikln ke$tlrgan
di:nhrrnla ridak ieqanrung prda cua.4 am pcnssunmrr nuddr e]]i'r$a
ridak ncmburuhhf k.tcraDpiLa! dd kc.hlir lhtrsrs, dar rid Drenerhrkar
aDs udaE drn Ekaim udaru slltniiiSli
pen$Jnc
tiL,e
lrnruk Dcrd2parkan DUtu hasil pc4cridgd r-dng bail drn op(lmum.
maka l]erlL rlikelahui t3nkrerisii( peigeriigan n'.k alar pcngcrirgan (hn ya0e
dieunaka uoruk e'npelajari kaEkrcrhtik pcnlcringan ddrlah denlan :nehkukatr
percolim, baik skala labonrorim ahu skrLa elerlrafa. Pqcolriar pcrlu
dilakukan bcnlang kali ssuai prdmcror rang di,maii *hir$a rncmhduhku
', Kl'SI]\'PULA\ D,,\N S,\RAN
s.l KcsintuUn
Berdaerltan hait
eutL8i
d.rsrn efeqi pcmrnas dnne bdbk r.rla|a u"njk
dirn$il k.simpulanbeh*!:
I
Selha
ralaiah
Fada
teladi Ferubatm suhu udm yaitLr
plcnum ldaial (1940 oC + 2:tr). mb rula tingkuns.n (lo
-a{j
ourtet {r9 68 oC 11.65)
d.r dll
raia inlcl (4q.04
iC:i
S.;ins deneM jrenrbnhar suhu, selah, pe4cinran jL€a rerjadi FciunDad
mla{ak relembabd rchrif udara unruk linskmean adalah (70.?s% r,3.26).
rata-mli kclenbaban relatif
kelembaban
inl.r
3
f.ri.rjr$i
prcscs IEngeingan benaDgsMg,
"C + 062), rat
I
nk (7rar t//)
ilar rri joj drplr
rctrnis ki.era slal pe4crjng iipc
rcl.ritourl.r
plciw
(62 24 %
adalah (6417 % r. 6.1?) dan Ela_ma
+ 6?6) dm rjra ml. tctenbaba. retllit
(67.09 % +.1 70).
k.&r ah *hi. ik n tcn *cn dnLrunkar m.njadi 40%
yana herurEkan kadr air nrats'num @luti itb keins lans tcbn
SelaDa pdBcrinsm.
disyr.*an
,1 lncrgi
olch Shndar Nxsnrnnl Indonesja.
yaoedibutr$kan utrnrk tuemarEtxn ulj.ra alxtah t0.26
krj!n].
Loruk
ne.slaplon rir balnn adalah 12.78 kj/janj. cnergi anne balok kclapa yane
dihasilkd adrlah 16.91 kJ &s, dm efisicnsi Fns(ingrn ntajah sebcsd
12.73 %, sedugkan
5
efisiensilensupb dn
sebcsar 16.51%.
Dari perhitunca. rnatisa bix', denem nrcnseLnarrn atal pengerin!
didlpar biala lotot p.necnng tke Teri adahn Rp I6.8ts,/ls.
,nr
DAFTAR PIJSTAKA
Aalker. f.W. 1999 Cl(iR
\ c-'c'i.
|funlh.tk.J lAtic lhtdl Lhgih.'n]( Pturstin& \rol
I.^
'(orier)olq.r:.rl'- |,g'cc'
Balr. BK 1997. Drljng unrl Sluag d (cra l Gtoih!
ScicDcc Prblish€r.
Btuokel D B.FW Bakkcr ,\rkcna and (l W. Hall 19b. DryinK(qtul Arui"t
ll. \\, F blr l.1t.on'pr't -1!. w . Por. ' o' r "'
Charib.
Chmyn- I 991 ({aklenslil Pengerinsan Buh Nan8ka dan Nend Fadd
Brrbag3i li gkar Slhu dan Kcccpdrn Al;m ljdrr Prugam P!$a
sd.i,nd IPB Bogor
Chatravcnt. Anralcndu dm Snreh. R. PaDl 2001. PosdEvcsr lr.hn.logr
linivcBitas olCalilornia. tlSA.
(loden dan I homos. 1971. Konposisi Ililai gizi ikan r..i dalan 100 gran banan.
Sknpsi{ Tid* dipublikasikrl) l_3lullas Pcnkdnrn IlnivcAidi Bung Hdrb
Dmiel. Wrirtu 2003. I'tuduksi
derikFi.oce com l2Juni
llar
2007 Naik 20
%
htp://Ri-R
20031
Dcpadenen Kcl.uran db Penkand Rcpublit Indonssi!. 2007
Pengdin Ten NNi.Teknololidkp !o.id.il9Mael20081.
\,tudahn_va
Doe E. Perer 1998 Fish lrlrnq lnll stnoknt( Pr.llrln)n und ouult.\ ccR
PE$ Uniled Slats olAnr€nc!
Eni. Asus Sediadi.2000. It(an Asin : Cra Kombinasi P€nsgarana din Pen8ie
(lkan Pc&1.
l. J
h$/s!ause!4qid I9
Marct20081.
P/,.r'rla
rr.rno?.At : Pnncitles md P clive
W@dhedPublhhinsl,nnnedrdCRCPressLLC.Ne{Yort
l:ellors
2000. Food
,lall. C.\\'. 1957 DryinF Fam Crops
)grn
urc Pnc6s Engin(tirE lho\
Willeymd Soms Inc. NewYoIk.3i4 hal.
lreldman. R. Dennis. 2001 Lhcrtt.rttttd
Dellcr.lnc. L SA.
l98l
.f Atrnllhuol LkEi,.?ri,a
Marccl
AAncuhural Processing Fnginee.ing
edition.'lhc AVI lublhhins Conpany.lnc. Vestpost. USA.
HcndcNon. S.lv1 and R.l..Perry.
I
d
(Irar 2,.y..) DENGAN SUMAER ENtrRcI ARANG BATOK
KELAPA UNrUK PENGf,RINCAN tItAN l ERt (,Sro/.?n,/!s sp.)
Penelirim yang
b€iuJul K.jian likno
Ekononi ,4lat p.ngennB Tipc R.ll
(ta] rtu) Dcntsan Sunber En.rgi Arhr Botok Kclapa ljntu[ Per8eringan lkrn
'lai (,lnJls,rr,r,t lp.t' relah dilakenartu pada bnlm Juli spai Asnnus 200! di
I-lboFlorium
dM Mesln Pe.anian. l]r.Fan Studi Tchril l,cnaoim fakullas
^lal tlniveNitas Aldalas Pcneliiian iri lEnujlrn untuk mct.lukan
Teknologi P.rhnian
p.nedltu' t.ha&r alar p.naeri.E rirr nk Qrar DrlEt) d.nsa, an,ggdakan
s nbei cn€Igi anns batok kel.pa ulut penserinsan it.n cn. denear p.ngrhl1ln
suJu selamapenseringar, F.nlrfuan kad .ir. laju pcnserinsan. waktuFngenngan.
kcb!tuhln energi. besdnl,a cfisicisi aut tstu Fngenng ikln reri dm netrtru[an
lnalisa elonomi mtul nengerJ,ui be$mya biata pohok.
Nlel.de Fnelilim y sdieumkan adjtah nerodc e ksFdine n dengantigakaLj
ulansan ncnggnnakdn ikan reri ,vare lclan dircbus sebanlal I 3 ls Atal alat yds
dicuar& aJarah peneeri4 tipc rar (Ttd! Drrer). ht.,wt. th.mbhoe\
thernohlarcnpt t. timb \!tut, .nzft,,cr?r, kipas agin db atarolat tuln hjmya.
H.sil peneliiia diddpal ban{a ear'u penseringd ilan reri adalal 6.Iatr!
denga. kadar ai. awal adaH162 32 %, kadar air akhir addldn 40 %, laju pcngurpln
an bnhan adalalr 0r3 rg/id Rreiata laid de.si untut ncnmstr udda
pengeriErdalal 10.26Lrtu\ lajuencreiunluknensxapk airdalmb!h!nadalall
2.151.7 U/im. db laju alndr niaendm p.nsenns adalah 330 kg4u. Waktu ytrs
dibutuhkan brul n.ngerin8km bal$ addt$ 6 jam Rat -nla kosunxi bahon bakar
adalah 6.'17 ke/jan Ruta,Eta efisidtsi Nn8crinlan 12.?8 %. .Jra Eh cfisi.nsi
peDgrate ldaldh 16.51 % dm t rau efisicnsi pefianNn adalal 7327 %
Katasira pe4erinsd nra-nh rdllah 0.511 kg/iah dengan ntajab iendenen
pensering ikan di ad,lah 5 L5 % dan no-nh bilya pokok pcngcnngan ikd leri
I. PIINDAHULUAN
Lt. L|irrtictahbs
(,9,1qr,rb y,
lkan Teri
r$g
diiadikan
ik
adalah mc.upakai
stah sxtu da' jc ris ikan trul
olahai oieh mrlarakar ,ct,!rn yrng ring!.1 dijepanjaDg
t)ing3n} 0inki schiiSga mrmbcnluk lkar rgi ohhrn Kebri)'toi mls_uakar
relayan ELakrkd nengolahm
tic6ilar trrdi{nrnaL d.D scciir ru.un
'nasih
lemunn *hingga mcnychabkan rcndahnya koisunri ma\yamkal lcrhadap
HrsiL
pslkMar dl
rndonesia.
biik drh'n
ikr
bentuk scgar neLpun o xhaD.
c .l J-i", di-s."o.lr'. 1r'Dn..'acB.rPe grulr in!1 .r
mcnan! tugrr dihampkan meneinSar ring€inyr porcnsi hsil p.ikand
Indoncsir Mdnurut Pnet D.ia Sl8rislik dao tnfom2siDepancncn Kchuhn
do
Pcrikatrm{2007). p$dtrksipe kanar indoncsia prJ? rahuD 2006
iura
l0. meningkai
7 7
sbcs. 7 l9
p.6cn d.d Llrrn 2005 yrng rercatal scbanyak 6.36jtrb roi
(Danicl.2003) Porensi perikanan ,li Indoncsia ini sun3euh eoeal bcrlinplh di
pcdnh
dardr maupun
di
lallli.
Mnun stnpai
si
ini belum dnmnfrrrkan
ral\d.
Fiensi perikamn lad rEehur adrt.h ilnn
secaruop(tnaL lmuk kescjahremai
Sahh sartr
rd
lkan te.l
mencspali posisi pcnlinc dianh.r 55 spssics ikrn Fn€ meriliki nitai ckonomG
{trlr- i\.n r sle+-e
e n.'( D'n-o, o',kol.B"sJTr"n.
niutu ikan
slar.epd
nMk bila
dibiarkan diudara te.hnka 5
ru8.
mensahnlili.nuru0an. scbdb ikan.epai nenjndiblsuk d:n
- 3jh ertah
dirargkap. KLJrakaD ni
anrd lain oleh tinAginy. krdar air datan iubuh ikai, h,t ini
dikaremkar b€aeE p.niing dalam pembusukan danjumlrh kanJursai air
disbabkan
dalan rubnh ikan juga akan menrpeneatuhi dayr hhrn teftadap soadgxn
Olch kftna iiu perlu upaya mcmFtuhaikan muru dcngn cara
p.nagmd yang leliat ogar ikan retap drpai dinDnfaark.n. unruk mengaw€lkat
ikd
te6eblq pada rmunn,! nclar-en a6u p.ngusxha ikan
nietakukan
Pengeringan
is.. ikan iru ralratr taha dan murunra iebih !in*i.
meruFk suald .&a untuk mengeiuarkan abu menghilare*a0
sb.gim rir
dd
pLns€rinsan untuk menjasl
suanl bahrn deogar mcngup.],akd sebagid b€$r an
ldg
dikandun! keLLrr dau h:Lrne
bia\rnlr mlur
DeDguaDgi
Jtrilgumrn cnergi Fror Penlcrin-$i
kanlrnla atr balH leNhur surDai [c Lirrg[lr akL
'nclah'i
hft$ i.iredu. rehii,S!. mikro.r!. iinc Jan iamU rdak dipdr bs[.nnrmg ahtr
!{nb0h lrgi. Schin nr. tondlhnrx tadr. rr juga nciyrbublan rc .tr'lr iora
lcgiatun cuim ]ang mrndukmg kcua(atr da! pcnui[nr nrtrtu d].1 itrtr
Pddr ummrrya n.hlan mxsih nexkulaf penge.nrgad dcigdn .rra
tadisional lan8
'nrmloluiLatr
iem8a sur1. rc.xn lM-{sun!. Pcngc
,hu
'igan
p€n-eDuFn ikar secan rmdisional ini djl.kLk n dcngrn ura menebarkntrta di
aLT iikar, hurpa.an 1.tr6i
sete4 ia iie. Ca'n
debu d!tr
*0'ei ariu rrJ-.hh h,mbtr dM rnyaDar t.mtr!
iitldlk hitiefn
kolo' ht\
karcra srlaii dlhingga|i arLjngarcrkcM
dai ju8r bna ntrrinekdkm kehiLangen
(arM di alt..
semn$4 bu.ur8, abu bjnabne laturya Pcnldingan s.cara rndirional slngat
leeantur8 cua€datr nrcnoluk
Fog luEry tlkendlll
hi
tr
lD'hp.r Jrng
l!$.
Lrcn$n londisi|ereeri'rgdr
membul muru dai ik.n
'.ig
dl[e.inshn ]nenirdi
Irerkaibn denear naelah diabs, drlitr' pcnqcnnqan
*.ara lradn.nrl
mala penu adatrya reknologidahr petrecrinean triru dcnsan mcngguna[ai alat
o( (7/dr D,r?)l Ala( irin$DU mcngo.inqrn ikan J:laD \aktu
)aDg riaril ceFI &n oemheikan lhsil pNn-lr.inlan yaD! bc.[trxi*s
Pcnacrins& denge ahr pcngerlng ipe Ek ini dcmbsikln ke$tlrgan
di:nhrrnla ridak ieqanrung prda cua.4 am pcnssunmrr nuddr e]]i'r$a
ridak ncmburuhhf k.tcraDpiLa! dd kc.hlir lhtrsrs, dar rid Drenerhrkar
aDs udaE drn Ekaim udaru slltniiiSli
pen$Jnc
tiL,e
lrnruk Dcrd2parkan DUtu hasil pc4cridgd r-dng bail drn op(lmum.
maka l]erlL rlikelahui t3nkrerisii( peigeriigan n'.k alar pcngcrirgan (hn ya0e
dieunaka uoruk e'npelajari kaEkrcrhtik pcnlcringan ddrlah denlan :nehkukatr
percolim, baik skala labonrorim ahu skrLa elerlrafa. Pqcolriar pcrlu
dilakukan bcnlang kali ssuai prdmcror rang di,maii *hir$a rncmhduhku
', Kl'SI]\'PULA\ D,,\N S,\RAN
s.l KcsintuUn
Berdaerltan hait
eutL8i
d.rsrn efeqi pcmrnas dnne bdbk r.rla|a u"njk
dirn$il k.simpulanbeh*!:
I
Selha
ralaiah
Fada
teladi Ferubatm suhu udm yaitLr
plcnum ldaial (1940 oC + 2:tr). mb rula tingkuns.n (lo
-a{j
ourtet {r9 68 oC 11.65)
d.r dll
raia inlcl (4q.04
iC:i
S.;ins deneM jrenrbnhar suhu, selah, pe4cinran jL€a rerjadi FciunDad
mla{ak relembabd rchrif udara unruk linskmean adalah (70.?s% r,3.26).
rata-mli kclenbaban relatif
kelembaban
inl.r
3
f.ri.rjr$i
prcscs IEngeingan benaDgsMg,
"C + 062), rat
I
nk (7rar t//)
ilar rri joj drplr
rctrnis ki.era slal pe4crjng iipc
rcl.ritourl.r
plciw
(62 24 %
adalah (6417 % r. 6.1?) dan Ela_ma
+ 6?6) dm rjra ml. tctenbaba. retllit
(67.09 % +.1 70).
k.&r ah *hi. ik n tcn *cn dnLrunkar m.njadi 40%
yana herurEkan kadr air nrats'num @luti itb keins lans tcbn
SelaDa pdBcrinsm.
disyr.*an
,1 lncrgi
olch Shndar Nxsnrnnl Indonesja.
yaoedibutr$kan utrnrk tuemarEtxn ulj.ra alxtah t0.26
krj!n].
Loruk
ne.slaplon rir balnn adalah 12.78 kj/janj. cnergi anne balok kclapa yane
dihasilkd adrlah 16.91 kJ &s, dm efisicnsi Fns(ingrn ntajah sebcsd
12.73 %, sedugkan
5
efisiensilensupb dn
sebcsar 16.51%.
Dari perhitunca. rnatisa bix', denem nrcnseLnarrn atal pengerin!
didlpar biala lotot p.necnng tke Teri adahn Rp I6.8ts,/ls.
,nr
DAFTAR PIJSTAKA
Aalker. f.W. 1999 Cl(iR
\ c-'c'i.
|funlh.tk.J lAtic lhtdl Lhgih.'n]( Pturstin& \rol
I.^
'(orier)olq.r:.rl'- |,g'cc'
Balr. BK 1997. Drljng unrl Sluag d (cra l Gtoih!
ScicDcc Prblish€r.
Btuokel D B.FW Bakkcr ,\rkcna and (l W. Hall 19b. DryinK(qtul Arui"t
ll. \\, F blr l.1t.on'pr't -1!. w . Por. ' o' r "'
Charib.
Chmyn- I 991 ({aklenslil Pengerinsan Buh Nan8ka dan Nend Fadd
Brrbag3i li gkar Slhu dan Kcccpdrn Al;m ljdrr Prugam P!$a
sd.i,nd IPB Bogor
Chatravcnt. Anralcndu dm Snreh. R. PaDl 2001. PosdEvcsr lr.hn.logr
linivcBitas olCalilornia. tlSA.
(loden dan I homos. 1971. Konposisi Ililai gizi ikan r..i dalan 100 gran banan.
Sknpsi{ Tid* dipublikasikrl) l_3lullas Pcnkdnrn IlnivcAidi Bung Hdrb
Dmiel. Wrirtu 2003. I'tuduksi
derikFi.oce com l2Juni
llar
2007 Naik 20
%
htp://Ri-R
20031
Dcpadenen Kcl.uran db Penkand Rcpublit Indonssi!. 2007
Pengdin Ten NNi.Teknololidkp !o.id.il9Mael20081.
\,tudahn_va
Doe E. Perer 1998 Fish lrlrnq lnll stnoknt( Pr.llrln)n und ouult.\ ccR
PE$ Uniled Slats olAnr€nc!
Eni. Asus Sediadi.2000. It(an Asin : Cra Kombinasi P€nsgarana din Pen8ie
(lkan Pc&1.
l. J
h$/s!ause!4qid I9
Marct20081.
P/,.r'rla
rr.rno?.At : Pnncitles md P clive
W@dhedPublhhinsl,nnnedrdCRCPressLLC.Ne{Yort
l:ellors
2000. Food
,lall. C.\\'. 1957 DryinF Fam Crops
)grn
urc Pnc6s Engin(tirE lho\
Willeymd Soms Inc. NewYoIk.3i4 hal.
lreldman. R. Dennis. 2001 Lhcrtt.rttttd
Dellcr.lnc. L SA.
l98l
.f Atrnllhuol LkEi,.?ri,a
Marccl
AAncuhural Processing Fnginee.ing
edition.'lhc AVI lublhhins Conpany.lnc. Vestpost. USA.
HcndcNon. S.lv1 and R.l..Perry.
I
d