Lap Praktek Fisika UT PGSD PDGK4107 Praktikum IPA di SD

PRAKTIKUM IPA DI SD

PDGK4107/MODUL 5

LEMBAR KERJA
PRAKTIKUM IPA DASAR DI SD
KALOR PERUBAHAN WUJUD ZAT
DAN PERPINDAHANNYA PADA SUATU ZAT
 Kegitan Praktikum 1
A. PERCOBAAN TITIK LEBUR ES
1.

_________________________________________________________________
______________________________________________________________________
_____

2.

_______________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
______

Tabel 5.1
Kenaikan Suhu Es

No

2 menit
ke 1

Kenaikan suhu

Suhu pada
termometer

Keterangan

1
2
3
4
5




Gambar 5.1
Percobaan Es yang dilebur dalam
bejana panas

KESIMPULAN
a. ______________________________________________________________________
b. ______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
8

PRAKTIKUM IPA DI SD




PDGK4107/MODUL 5

______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
JAWABAN PERTANYAAN
1. ______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
2. ______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
3. ______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
4. ______________________________________________________________________

______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________

B. PERCOBAAN WUJUD PADAT MENJADI GAS DAN SEBALIKNYA
Tabel 5.2
Pengamatan wujud padat
menjadi gas dan sebaliknya pada Kapur Barus

N
o

Kristal

1

Yodium

2


Kapur barus

3

Naftalin

Percobaan pada yodium

Mencair dulu
Ya apa Tidak

Langsung menguap
Ya apa tidak

Percobaan pada kapur barus

Keterangan

Percobaan pada naftalin


Gambar 5.2
Percobaan pemanasan perubahan wujud padat
menjadi gas dan sebaliknya



KESIMPULAN
__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
9

PRAKTIKUM IPA DI SD

PDGK4107/MODUL 5

__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________



JAWABAN PERTANYAAN
1.

2.

______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________

C. PERCOBAAN WUJUD CAIR MENJADI GAS
1. PROSES AIR MENJADI UAP/ GAS DAN MENJADI AIR KEMBALI
_______________________________________________________________________

_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________

Gambar 5.3
Percobaan wujud cair menjadi gas (uap air)

2. KESIMPULAN
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________


JAWABAN PERTANYAAN
1. _______________________________________________________________________

_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
10

PRAKTIKUM IPA DI SD

PDGK4107/MODUL 5

2. _______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
 Kegiatan Praktikum 2
A. PERCOBAAN KONDUKSI
N
o
1

2
3
4





Jenis bahan

Lilin mencair
pertama

Tabel 5.3
Pengamatan terhadaplilin

Lilin mencair
kedua

Lilin mencair

ketiga

Lilin mencair
keempat

Besi
Tembaga
Kuningan
Aluminium

Gambar 5.4

KESIMPULAN
Percobaan Konduksi
__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
JAWABAN PERTANYAAN
a. ______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
b. ______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
11

PRAKTIKUM IPA DI SD

c.

PDGK4107/MODUL 5

______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________

B. PERCOBAAN KONVEKSI
1. _______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
2. _______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
3. _______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
C. PERCOBAAN KONVEKSI DALAM AIR
1. _______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
2. _______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
3. _______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________


JAWABAN PERTANYAAN
12

PRAKTIKUM IPA DI SD

PDGK4107/MODUL 5

1. _______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
2. _______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________


Keterangan :
h = Koefisien konveksi
t = Perbedaan suhu
Φ = Massa

D. PERCOBAAN RADIASI
1. Pembahasan
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
2. Kesimpulan
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________

13

PRAKTIKUM IPA DI SD



PDGK4107/MODUL 5

Gambar 5.5
Percobaan radiasi
menggunakan lilin

JAWABAN PERTANYAAN
1. _______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
2. _______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________

 Kegiatan Praktikum 3
A. PERCOBAAN PERUBAHAN PANJANG



No.

Jenis Logam

1.

Tembaga

2.

Nikelin

3.

Kawat

Tabel 5.4
Pengamatan
Pertambahan
panjang
Pertambahan
Panjang

Gambar 5.6

Keterangan

KESIMPULAN
Percobaan pertambahan panjang pada
kawat tembaga yang dibakar
__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
14

PRAKTIKUM IPA DI SD

PDGK4107/MODUL 5

__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________


JAWABAN PERTANYAAN
1. _______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
2. _______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________

B. PERCOBAAN PEMUAIAN ZAT CAIR

Gambar 5.7
1. Suhu Larutan Merah
Percobaan
pemuaian zat cair
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
2. Suhu Air Panas
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
3. Ketinggian Air
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
4. _______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
5. _______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________

15

PRAKTIKUM IPA DI SD

PDGK4107/MODUL 5

6. _______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________


KESIMPULAN
_________________________________________________________________________
1. _______________________________________________________________________
2. _______________________________________________________________________
3. _______________________________________________________________________
4. _______________________________________________________________________



JAWABAN PERTANYAAN
1.

2.

______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
a.

___________________________________________________________________
___________________________________________________________________

b.

___________________________________________________________________
___________________________________________________________________

c.

___________________________________________________________________
___________________________________________________________________

d.

___________________________________________________________________
___________________________________________________________________

______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________

C. PERCOBAAN PEMUAIAN BENDA GAS

No

Tabel 5.5
Percobaan pemuaian benda gas

Cara Pertama

.
1.
2.

Sebelum botol dipanaskan apa yang terjadi dalam air.
Setelah botol dipanaskan! Apa yang terlihat dalam

3.

air.
Kira-kira berapa lama setelah pemanasan timbul
16

Keterangan

PRAKTIKUM IPA DI SD

PDGK4107/MODUL 5

gelembung air.

Tabel 5.6
Percobaan pemuaian benda gas

No
1
2
3
4




Cara Kerja

Keterangan

Sebelum botol dimasukkan ke dalam air panas
keadaan balon
Setelah botol dimasukkan ke dalam air panas posisi
balon
Lama pemuaian gas dalam botol diperkirakan
Suhu maksimal air saat botol dimasukkan dalam
ember.

KESIMPULAN
__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
JAWABAN PERTANYAAN
1. _______________________________________________________________________
A. ___________________________________________________________________
B. ___________________________________________________________________
C. ___________________________________________________________________
______________________________________________________________________
A. ___________________________________________________________________
B. ___________________________________________________________________
2. _______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________

17