Antara Dewi Pangrenyep Jeung Putri Cina Ong Ting.
o Selasa
456
20
21
o Mar
OAI.r
.
( ) Rabu
7
22
OMei
8
23
Kamis
0
9-€/11
24
25
OJun
o
.Jumal
OJul
0
12
.
26
Ags
()
Sablu
13
27
Sep
Minggu
14
28
0
Okt
15
29
0
16
30
Nav
0
31
Des
ajerong kitu, masarakat elit Kuningan,
masarakat Sunda umumna, raresepeun kana barang-barang nu dijieun
tina logam Kuningan keur hiasan di imahna,
tepi ka taun 1950-an eta teh. Sajeroning
kitu, Di Ciamis jeung Kuningan aya carita
Legenda nu tumali jeung bokor nu dijieun
bokor Kuningan dipake jebakan kana kandungan putri Cina Ong Ting Nio, tapi tetela
bener-bener putri Ong Ting kakandungan,
sabada babar, jabang bayj terns dipasrahkeun ka Arya Kamuning sangkan diasuh
diatik tepi ka boga kaahlian. Memang ahima
sang putra kukut jadi Kepala Daerah
Nurutkeun Sejarawan
kahot almarhum Eddy S.
Ekadjati, memeh taun
'1914 di Sangkanherang
deukeut Jalaksana.
kapanggih sarupaning
logam anu bahanna~tina Kuningan. Eta dua carita anu nyaritapuran timah, perakjeung
keun logam kuningan teh, nu baheula ilahar
parunggu anu disebut
sok dipake parabot keur nguji tingkat kael.
Kwrlngan. Upama . muan tokoh .agama. Di Ciamis, dinil carita
disjpuh waritana bakal Ciung Wanara, hokor Kuningan digunajadi konengjiga emas. keun.
Keur nguji pandita Hindu nu jenenganKuningan bisa dipake
na mashur Ajar Sukaresi anu tatapa di
bahan keur nyie~ rupaGunung Padang.
rupa'barang,paparabotan
Di Kuningan dina Babad Cirebon jeung
kayaning bokor, karangCarita Legenda Kuningan, eta bokor digunakeun keur nguji mama Islam Sunan
ka lampu, atawa hiasan
dingding. Di . Gunung Jati. Dina carita Ciung Wanara
bokor Kuningan dipake jebakan kana kanSangkanherang deukeut
dungan Dewi . Pangrenyep, nu terus
Jalaksana memeh taun
dialungkeun, ragragna di hiji tempat anu
1914 kapendak sajumlah
saterusna disebut Kuningan, sabab aya
area laleutik tina barang nu ragragna kuningan tea. Dina
Babad Cirebon jeung Legenda Kuningan eta
Kuningan.
Kuningan, gelarna Sang Adipati Kuningan,
sarta bokomajadi ngaran daerah Kuningan.
Nurntkeun legenda anu hirup di
Kuningan, masih nurntkeun Prof. Eddy
Ekadjati, putra asH Kuningan, samemehna
mah daerah Kuningan.teh disebutna Kajene
aIm hartina warna koneng. Dina Basa Jawa,
jene hartina koneng. Sacara umum wama'
koneng
teh lambamg kaagungan di
masarakat Nusantara.Dumasar kana bahan
kuningan jeung warna koneng eta pisan,
ahirna eta daerah disebut Knningan tug tepi
ka ayeuna.
Nurutkeun mitologi sejen, ngaran
Kuningan dicutat tina dangiangkuning,
ngaran elmu kagaiban (ajian) nu aya tumalina jeung bebeneran hakiki. Eta elmu
diagem ku
.
De~unawan salahsaurang nu kungsi
S
.
AntaraDewiPa'ngrenyep
JeungPutriCinaOng'Ting
48.
Mangle No. ~~37
Klij:'ing
Humos
Unpod
-
2009
--
mingpin daerah Kuningan.
Dina tradisi agama Hindu aya sistim
kalender nu ngagambarkeun siklus waktu
upacara kaagamaan saperti anu masih
dipake ku umat Hindu-Bali tepi ka kiwari.
Kuningan jadi ngaran waktu ka 12 tina
eta sistim kalender.
Dina periodeu
wuku Kuningan
o salawasna diayakeun upacara kaagamaan
jadi Hari Raya.
Naha mungkin, ngaran wuku Kuningan
ngailhaman atawa ngarojong ka nu boga
karep mere ngaran Kuningan ka eta daerah? Nu jelas. nurutkeun
Carita
Parahyangan Fragmen Carita parahyangan
teh naskah anu disusun dina abad ka 16
Masehi, tapi Kuningan geus disebut ngaran
karajaan anu perenahna teu jauh ti
Karajaan Galuh (Ciamis ayeuna) jeung
KarajaanGalunggun~.
.
Barang-barang Budaya
Dumasar kana baning-barang budaya
titinggal jaman purbakala,kanyahoan yen
4500 taun nu geus kaliwat di daerah
Kuningan geus aya kahirupan manusa.
Ja,man harita, manusa-manusa anu anu
naretep di daerah Kuningan geus bisa mertahankeun jeung ngamekarkeun hinip
maranehna boh sorangan-sorangan boh
kolompok. Tangtu bae maranehna geus
baroga pakasaban, sistim kapercayaan
jeung
organisasi
sosial
sorangan.
Maranehna geus tatanen, pereaya kana
ayana kakuatan gaib, kana roh karuhun
(animismeu) jeung sarupaning barangbarang husus (dinamismeu). Pamingpinna
muncul ti kalangan maranehna sorangan
nu dianggap panghadena (primus interpares).
Barang-barang budaya saperti kitu,
mangrupa artefak nu ngandung sajarah,
kayaning baliung pasagi, balincong, kampak, peti Mati, area, .geulang, mute, meja,
menhir, batu undak, jeung lisung anu
kabehannana dijieun tina batu, oge pariuk,
kendi, mangkok sayuran anu dijieun tiDa
tanah liat (garabah) anu dihias endah, nu
polos oge aya, aya oge kampak leutik anu
dijieun tina parunggu Oogam). Eta barangbarang budaya teh sabagian kapanggih
luhureun tanah, sawareh deui meunang
ngalian, dikubur di jero taneuh (ekskavasi).
Lernbaga Purbakala anu ngaliannana teh di
Desa CJ.1>untu Kacamatan Mandirancan
taun 1967,jeung taun 1971,saterusna taun
1972 di Kampung Cipari DesajKacamatan
Cigugur: Papanggihan anu sejenna kapendak ti sapanjang lamping Gunung Ciremay
beulah wetan. Barang-barang budaya ieu
teh asalna ti jam.au kabudayaan batu anyar
.
kahirupanna
sipatna'
kaagamaan.
Wilayahna oge kaasup Kabuyutan atawa
Mandala, nyaeta daerah husus tempat
kagiatan kaagamaan, kaasup pendidikan
agama
Hindu.
Danghiyang
Guru
Sempakwaja teh putra cikal Sang
Wretikandayun raja Galuh anu munggaran. Demunawan ieu pisan anu disebutkeun dina tradisi lisan Kuningan
ngagem ajian Dangiang Kuning jeung
ngagem agama Sanghiyang. Nu dimaksud
agama Sanghiyang nyaeta kapercayaan
heubeul anu geus dipangaruhan ku ajaran
agama Hindu. Kaharti, sabab anjeunna
putra resiguru. Sanajan Kuningan karajaan
leutik, tapi kalungguhanna cukup kuat,
kakuatan militema oge tohaga. Kabuktian
kumaha paburantakna pasukan Sanjaya
(raja Galuh) waktu ngajorag Kuningan.
Datangna Sanjaya jeung wadiabaladna ka
Kuningan teh dumasar kana parentah
Danghiyang Guru Sempakwaja, besan Sang
Pandawa anu'maksudna pikeun mere palajatan ka Sanjaya anu sikepna adigung gede
Nusantara teh nyaeta Karajaan Tarumanagara anu hirup dina pertengahan abad ka
5 Masehi.
Wilayah ieu karajaan, perenahna di
Tanah Sunda (Jawa Barat) Jakarta jeung
Banten. Karajaan pangkolotna anu kahiji
.
nyaeta Kutai di Kalimantan Timur anu
hirup dina awal abad ka 5 Masehi. Eta dua
karajaan teh corakna kabudayaan Hindu.
Memang kabudayaan Hindu ti India
mawa kapinteran tulis-maea anu jadi ciri
jaman pra sajarah. Ayana Karajaan
Tarumanagara dibuktikeun ku sajumlah
titinggal tinulis (prasasti anu ditulis dina
batu) jeung barang budaya anu sejenna nu
kapanggih di Bogor, Pandeglang jeung
Bekasi sarta beja tinulis ti nagri Cina.
Puseur dayeuh Karajaan Tarumanagara
perenahna di daerah Bekasi kiwari, disebutna Sundapura
nurutkeun naskah
Pangeran Wangsakerta ti Cirebon mah. Di
antarana dikenal tilu raja munggaran ti
Tarumanagara nyaeta Rajasari, Raja
Dhiraja Guru jeung Purnawarman atawa
Jayasinghawarman. Padumuk karajaan
ngagem agama heubeul (animismeu,
dinamismeu).
Jeung agama anyar Hindu (nu percaya
kana ayana Dewa (Trimurti, Brahma,
Wisynu jeung Syiwa) nu jadi pangawasa
pangluhuma anu disembah ku manusa.
Masarakat Tarumanagara geus mampuh
ngawangun solokan cai tepi ka laut keur
kapentingan tatanen, perdagangan, pertahanan, jeung perikanan sajaba ti pakasaban
tina moro jeung ngingu ingon-ingon. .
Papanggihan sumber anyar saenyana
mimiti nuduhkeun yen awal sajarah Tanah
Sunda dimimitian ti Karajaan Salakanagara
dina abad ka 2 tepi ka 4 Masehi. Wilayah
karajaan ieu perenahna sabudeureun
perairan Selat Sunda, puseur dayeuhna
Rajatapura wetaneun kota Ciamis, ayeuna
Galunggung nu perenahna deukeut
Tasikmalaya, .ayeuna' . Indraprabasta im
perenahna di pasisian Cirebon, lebah kaler
wetan suku Gunung Ciremay. Kuningan
ayana di diierah Kabupaten Kuningan
antara Galuh jeung Indraprahasta. Dina
kamekarannana Sunda jeung .Galuh bisa
muncul jadi karajaan gede, watesna walungan Citarum. Sok sanajan kitu, karajaau
laleutik anu sejenna tetep hirup terus.
Sanajan kakawasaan jeung peranannana
leutik.
Ayana Karajaan Sunda jeung Karajaan
Galuh lumangsung tepi ka taun 1579.
.
hulu, dirjeuIigtakabur.
.
Kuningan jeung Galunggung nu puseur
dayeuhna Saunggalang
dicekel ku
Demunawanjeung turunannana, wilayabna
ngalimpudan bagian
kaler' wetaneun
Citarum, sarta nu kaereh ka Karajaan
Kalingga (di Jawa Tengah) dikawasa ku
Sanjaya jeung
turunannana.
Dina
kamekaran saterusna, antara Karajaan
Galuh jeung Karajaan Sunda dibeungkeut
kuat ku hubungan perkawinan jeung
hubungan getih tepi ka tempat kalungguhan .rajana, tampolana di Karajaan
Galuh, (Bojong Galuh Kawali) jeung tampolana deui di Karajaan S\inda (Pakuan,
Pakuan Pajajaran), gumantung kana
tingkat kakawasaan jeung kahayang rajana.
Lila-lila ngaran karajaanna
disebut
Karajaan Sunda. Ayana Saunggalah nu jadi
puseur pamarentahankaungkabna
deui,
waktu Rakeyan Darmasiksa marentah di
Saunggalah sapanjang 12 taun (1163-11-75)
nyaeta putra Prabu Dharmakusumah (11571175). Rakeyan Darmasiksa marentah di
Saunggalah ngaganti mertuana
sabab
Darmasiksa nikah ka putri Saunggalah.
Saterusna Darmasiksa oge marentah
Karajaan Sunda gelarna Prabu Darmasiksa
(1175-1298) ngaganti ramana anu wapat
taun 1175 sarta dipendem
456
20
21
o Mar
OAI.r
.
( ) Rabu
7
22
OMei
8
23
Kamis
0
9-€/11
24
25
OJun
o
.Jumal
OJul
0
12
.
26
Ags
()
Sablu
13
27
Sep
Minggu
14
28
0
Okt
15
29
0
16
30
Nav
0
31
Des
ajerong kitu, masarakat elit Kuningan,
masarakat Sunda umumna, raresepeun kana barang-barang nu dijieun
tina logam Kuningan keur hiasan di imahna,
tepi ka taun 1950-an eta teh. Sajeroning
kitu, Di Ciamis jeung Kuningan aya carita
Legenda nu tumali jeung bokor nu dijieun
bokor Kuningan dipake jebakan kana kandungan putri Cina Ong Ting Nio, tapi tetela
bener-bener putri Ong Ting kakandungan,
sabada babar, jabang bayj terns dipasrahkeun ka Arya Kamuning sangkan diasuh
diatik tepi ka boga kaahlian. Memang ahima
sang putra kukut jadi Kepala Daerah
Nurutkeun Sejarawan
kahot almarhum Eddy S.
Ekadjati, memeh taun
'1914 di Sangkanherang
deukeut Jalaksana.
kapanggih sarupaning
logam anu bahanna~tina Kuningan. Eta dua carita anu nyaritapuran timah, perakjeung
keun logam kuningan teh, nu baheula ilahar
parunggu anu disebut
sok dipake parabot keur nguji tingkat kael.
Kwrlngan. Upama . muan tokoh .agama. Di Ciamis, dinil carita
disjpuh waritana bakal Ciung Wanara, hokor Kuningan digunajadi konengjiga emas. keun.
Keur nguji pandita Hindu nu jenenganKuningan bisa dipake
na mashur Ajar Sukaresi anu tatapa di
bahan keur nyie~ rupaGunung Padang.
rupa'barang,paparabotan
Di Kuningan dina Babad Cirebon jeung
kayaning bokor, karangCarita Legenda Kuningan, eta bokor digunakeun keur nguji mama Islam Sunan
ka lampu, atawa hiasan
dingding. Di . Gunung Jati. Dina carita Ciung Wanara
bokor Kuningan dipake jebakan kana kanSangkanherang deukeut
dungan Dewi . Pangrenyep, nu terus
Jalaksana memeh taun
dialungkeun, ragragna di hiji tempat anu
1914 kapendak sajumlah
saterusna disebut Kuningan, sabab aya
area laleutik tina barang nu ragragna kuningan tea. Dina
Babad Cirebon jeung Legenda Kuningan eta
Kuningan.
Kuningan, gelarna Sang Adipati Kuningan,
sarta bokomajadi ngaran daerah Kuningan.
Nurntkeun legenda anu hirup di
Kuningan, masih nurntkeun Prof. Eddy
Ekadjati, putra asH Kuningan, samemehna
mah daerah Kuningan.teh disebutna Kajene
aIm hartina warna koneng. Dina Basa Jawa,
jene hartina koneng. Sacara umum wama'
koneng
teh lambamg kaagungan di
masarakat Nusantara.Dumasar kana bahan
kuningan jeung warna koneng eta pisan,
ahirna eta daerah disebut Knningan tug tepi
ka ayeuna.
Nurutkeun mitologi sejen, ngaran
Kuningan dicutat tina dangiangkuning,
ngaran elmu kagaiban (ajian) nu aya tumalina jeung bebeneran hakiki. Eta elmu
diagem ku
.
De~unawan salahsaurang nu kungsi
S
.
AntaraDewiPa'ngrenyep
JeungPutriCinaOng'Ting
48.
Mangle No. ~~37
Klij:'ing
Humos
Unpod
-
2009
--
mingpin daerah Kuningan.
Dina tradisi agama Hindu aya sistim
kalender nu ngagambarkeun siklus waktu
upacara kaagamaan saperti anu masih
dipake ku umat Hindu-Bali tepi ka kiwari.
Kuningan jadi ngaran waktu ka 12 tina
eta sistim kalender.
Dina periodeu
wuku Kuningan
o salawasna diayakeun upacara kaagamaan
jadi Hari Raya.
Naha mungkin, ngaran wuku Kuningan
ngailhaman atawa ngarojong ka nu boga
karep mere ngaran Kuningan ka eta daerah? Nu jelas. nurutkeun
Carita
Parahyangan Fragmen Carita parahyangan
teh naskah anu disusun dina abad ka 16
Masehi, tapi Kuningan geus disebut ngaran
karajaan anu perenahna teu jauh ti
Karajaan Galuh (Ciamis ayeuna) jeung
KarajaanGalunggun~.
.
Barang-barang Budaya
Dumasar kana baning-barang budaya
titinggal jaman purbakala,kanyahoan yen
4500 taun nu geus kaliwat di daerah
Kuningan geus aya kahirupan manusa.
Ja,man harita, manusa-manusa anu anu
naretep di daerah Kuningan geus bisa mertahankeun jeung ngamekarkeun hinip
maranehna boh sorangan-sorangan boh
kolompok. Tangtu bae maranehna geus
baroga pakasaban, sistim kapercayaan
jeung
organisasi
sosial
sorangan.
Maranehna geus tatanen, pereaya kana
ayana kakuatan gaib, kana roh karuhun
(animismeu) jeung sarupaning barangbarang husus (dinamismeu). Pamingpinna
muncul ti kalangan maranehna sorangan
nu dianggap panghadena (primus interpares).
Barang-barang budaya saperti kitu,
mangrupa artefak nu ngandung sajarah,
kayaning baliung pasagi, balincong, kampak, peti Mati, area, .geulang, mute, meja,
menhir, batu undak, jeung lisung anu
kabehannana dijieun tina batu, oge pariuk,
kendi, mangkok sayuran anu dijieun tiDa
tanah liat (garabah) anu dihias endah, nu
polos oge aya, aya oge kampak leutik anu
dijieun tina parunggu Oogam). Eta barangbarang budaya teh sabagian kapanggih
luhureun tanah, sawareh deui meunang
ngalian, dikubur di jero taneuh (ekskavasi).
Lernbaga Purbakala anu ngaliannana teh di
Desa CJ.1>untu Kacamatan Mandirancan
taun 1967,jeung taun 1971,saterusna taun
1972 di Kampung Cipari DesajKacamatan
Cigugur: Papanggihan anu sejenna kapendak ti sapanjang lamping Gunung Ciremay
beulah wetan. Barang-barang budaya ieu
teh asalna ti jam.au kabudayaan batu anyar
.
kahirupanna
sipatna'
kaagamaan.
Wilayahna oge kaasup Kabuyutan atawa
Mandala, nyaeta daerah husus tempat
kagiatan kaagamaan, kaasup pendidikan
agama
Hindu.
Danghiyang
Guru
Sempakwaja teh putra cikal Sang
Wretikandayun raja Galuh anu munggaran. Demunawan ieu pisan anu disebutkeun dina tradisi lisan Kuningan
ngagem ajian Dangiang Kuning jeung
ngagem agama Sanghiyang. Nu dimaksud
agama Sanghiyang nyaeta kapercayaan
heubeul anu geus dipangaruhan ku ajaran
agama Hindu. Kaharti, sabab anjeunna
putra resiguru. Sanajan Kuningan karajaan
leutik, tapi kalungguhanna cukup kuat,
kakuatan militema oge tohaga. Kabuktian
kumaha paburantakna pasukan Sanjaya
(raja Galuh) waktu ngajorag Kuningan.
Datangna Sanjaya jeung wadiabaladna ka
Kuningan teh dumasar kana parentah
Danghiyang Guru Sempakwaja, besan Sang
Pandawa anu'maksudna pikeun mere palajatan ka Sanjaya anu sikepna adigung gede
Nusantara teh nyaeta Karajaan Tarumanagara anu hirup dina pertengahan abad ka
5 Masehi.
Wilayah ieu karajaan, perenahna di
Tanah Sunda (Jawa Barat) Jakarta jeung
Banten. Karajaan pangkolotna anu kahiji
.
nyaeta Kutai di Kalimantan Timur anu
hirup dina awal abad ka 5 Masehi. Eta dua
karajaan teh corakna kabudayaan Hindu.
Memang kabudayaan Hindu ti India
mawa kapinteran tulis-maea anu jadi ciri
jaman pra sajarah. Ayana Karajaan
Tarumanagara dibuktikeun ku sajumlah
titinggal tinulis (prasasti anu ditulis dina
batu) jeung barang budaya anu sejenna nu
kapanggih di Bogor, Pandeglang jeung
Bekasi sarta beja tinulis ti nagri Cina.
Puseur dayeuh Karajaan Tarumanagara
perenahna di daerah Bekasi kiwari, disebutna Sundapura
nurutkeun naskah
Pangeran Wangsakerta ti Cirebon mah. Di
antarana dikenal tilu raja munggaran ti
Tarumanagara nyaeta Rajasari, Raja
Dhiraja Guru jeung Purnawarman atawa
Jayasinghawarman. Padumuk karajaan
ngagem agama heubeul (animismeu,
dinamismeu).
Jeung agama anyar Hindu (nu percaya
kana ayana Dewa (Trimurti, Brahma,
Wisynu jeung Syiwa) nu jadi pangawasa
pangluhuma anu disembah ku manusa.
Masarakat Tarumanagara geus mampuh
ngawangun solokan cai tepi ka laut keur
kapentingan tatanen, perdagangan, pertahanan, jeung perikanan sajaba ti pakasaban
tina moro jeung ngingu ingon-ingon. .
Papanggihan sumber anyar saenyana
mimiti nuduhkeun yen awal sajarah Tanah
Sunda dimimitian ti Karajaan Salakanagara
dina abad ka 2 tepi ka 4 Masehi. Wilayah
karajaan ieu perenahna sabudeureun
perairan Selat Sunda, puseur dayeuhna
Rajatapura wetaneun kota Ciamis, ayeuna
Galunggung nu perenahna deukeut
Tasikmalaya, .ayeuna' . Indraprabasta im
perenahna di pasisian Cirebon, lebah kaler
wetan suku Gunung Ciremay. Kuningan
ayana di diierah Kabupaten Kuningan
antara Galuh jeung Indraprahasta. Dina
kamekarannana Sunda jeung .Galuh bisa
muncul jadi karajaan gede, watesna walungan Citarum. Sok sanajan kitu, karajaau
laleutik anu sejenna tetep hirup terus.
Sanajan kakawasaan jeung peranannana
leutik.
Ayana Karajaan Sunda jeung Karajaan
Galuh lumangsung tepi ka taun 1579.
.
hulu, dirjeuIigtakabur.
.
Kuningan jeung Galunggung nu puseur
dayeuhna Saunggalang
dicekel ku
Demunawanjeung turunannana, wilayabna
ngalimpudan bagian
kaler' wetaneun
Citarum, sarta nu kaereh ka Karajaan
Kalingga (di Jawa Tengah) dikawasa ku
Sanjaya jeung
turunannana.
Dina
kamekaran saterusna, antara Karajaan
Galuh jeung Karajaan Sunda dibeungkeut
kuat ku hubungan perkawinan jeung
hubungan getih tepi ka tempat kalungguhan .rajana, tampolana di Karajaan
Galuh, (Bojong Galuh Kawali) jeung tampolana deui di Karajaan S\inda (Pakuan,
Pakuan Pajajaran), gumantung kana
tingkat kakawasaan jeung kahayang rajana.
Lila-lila ngaran karajaanna
disebut
Karajaan Sunda. Ayana Saunggalah nu jadi
puseur pamarentahankaungkabna
deui,
waktu Rakeyan Darmasiksa marentah di
Saunggalah sapanjang 12 taun (1163-11-75)
nyaeta putra Prabu Dharmakusumah (11571175). Rakeyan Darmasiksa marentah di
Saunggalah ngaganti mertuana
sabab
Darmasiksa nikah ka putri Saunggalah.
Saterusna Darmasiksa oge marentah
Karajaan Sunda gelarna Prabu Darmasiksa
(1175-1298) ngaganti ramana anu wapat
taun 1175 sarta dipendem