BUKU AJAR PENDUDUK DAN PAJAK.
DAFTAR ISI
KATA PENGANTAR .................................................................................. v
DAFTAR ISI ..............................................................................................vii
PROLOG
................................................................................................. x
BAB I
DINAMIKA KEPENDUDUKAN DAN PAJAK
DI INDONESIA .................................................................... 1
1.1.
Kondisi Sosial Ekonomi Kota dan Desa ............................... 13
1.1.1 Penduduk Desa versus Penduduk Kota .................... 15
1.1.2 Penduduk Asli dan Pendatang (Kasus Bali) ............. 17
1.2.
Angkatan Kerja dan Pengangguran....................................... 24
1.2.1. Pengertian dan Klasifikasi Angkatan Kerja ............. 25
1.2.2. Pengertian dan Klasifikasi Pengangguran ................ 26
1.2.3. Upaya Antisipasi Pengangguran .............................. 31
BAB II
INDEKS
PEMBANGUNAN
MANUSIA
MENUJU PENINGKATAN DAYA SAING .................... 46
2.1.
Indek Pembangunan Manusia Indonesia ............................... 47
2.1.1. Indeks
Komposit
dan
Perhitungan
Pembangunan Manusia ............................................ 53
2.2.
Pengukuran Indeks Pembangunan Manusia.......................... 56
2.2.1. Angka Harapan Hidup.............................................. 56
2.2.2. Pendidikan ................................................................ 63
2.2.3. Angka Melek Huruf ................................................. 66
2.2.4. Rata-rata Lama Sekolah ........................................... 70
2.2.5. Standar Hidup Layak................................................ 79
2.3.
Perbedaan Indeks Pembangunan Manusia ............................ 88
2.3.1. Bali ........................................................................... 88
2.3.2. Indonesia .................................................................. 90
vii
2.3.3. Dunia ........................................................................ 91
2.4.
Pengertian, Lingkup, Perhitungan Daya Saing...................... 92
2.5.
Data Daya Saing .................................................................. 113
2.5.1. Daya saing Bali ...................................................... 113
2.5.2. Daya saing Indonesia.............................................. 117
2.5.3. Daya saing dunia .................................................... 120
BAB III
UPAYA
MENYEJAHTERAKAN
MASYARAKAT ................................................................ 127
3.1.
Surplus Penduduk dan Tantangan Mewujudkan
Kesejahteraan ...................................................................... 128
3.2.
Kebijakan Jaminan Kesehatan............................................. 147
3.3.
Desentralisasi Fiskal (Mewujudkan Kesejahteraan di
Daerah) ................................................................................ 154
3.3.1. Tax ratio sebagai indikator kesejahteraan? ............. 160
3.3.2. Pajak Daerah........................................................... 163
BAB IV
AZAS,
HUKUM
DAN
KETENTUAN
PERPAJAKAN .................................................................. 172
4.1.
Asas dan Rasio Pajak .......................................................... 176
4.1.1. Asas Pajak .............................................................. 176
4.1.2. Rasio Pajak ............................................................. 182
4.2.
Keadilan, Pembukuan dan Cara Pemungutan Pajak............ 184
4.3.
Pembukuan dan Pencatatan Pajak ....................................... 191
4.4.
Tarif Pajak ........................................................................... 195
4.5.
Koreksi Pajak ...................................................................... 200
4.6.
Hukum Perpajakan .............................................................. 202
4.6.1. Hukum Pajak Material dan Formal ........................ 202
4.6.2. Klasifikasi Pajak ..................................................... 203
4.6.3. Ketentuan dan Tata Cara Perpajakan ..................... 205
4.7.
Kasus Pajak Fiktif dan Pengemplang Pajak ........................ 210
viii
4.8.
BAB V
Pajak Penghasilan (PPh) ..................................................... 217
4.8.1. Landasan Historis ................................................... 218
4.8.2. Subyek Pajak Penghasilan...................................... 220
PAJAK
PROGRESIF,
NPWP
ORANG
PRIBADI-BADAN SERTA PAJAK LAINNYA ............ 226
5.1.
Pajak Progresif .................................................................... 226
5.2.
Nomor Pokok Wajib Pajak (NPWP) ................................... 232
5.3.
PBB (Pajak Bumi dan Bangunan) bagi Penduduk .............. 240
5.4.
Pajak Negara dan Pajak Daerah .......................................... 242
5.4.1. Pajak Negara .......................................................... 242
5.4.2. Pajak Daerah .......................................................... 248
5.5.
Pajak dari Aktivitas Konsumtif Penduduk .......................... 251
ix
KATA PENGANTAR .................................................................................. v
DAFTAR ISI ..............................................................................................vii
PROLOG
................................................................................................. x
BAB I
DINAMIKA KEPENDUDUKAN DAN PAJAK
DI INDONESIA .................................................................... 1
1.1.
Kondisi Sosial Ekonomi Kota dan Desa ............................... 13
1.1.1 Penduduk Desa versus Penduduk Kota .................... 15
1.1.2 Penduduk Asli dan Pendatang (Kasus Bali) ............. 17
1.2.
Angkatan Kerja dan Pengangguran....................................... 24
1.2.1. Pengertian dan Klasifikasi Angkatan Kerja ............. 25
1.2.2. Pengertian dan Klasifikasi Pengangguran ................ 26
1.2.3. Upaya Antisipasi Pengangguran .............................. 31
BAB II
INDEKS
PEMBANGUNAN
MANUSIA
MENUJU PENINGKATAN DAYA SAING .................... 46
2.1.
Indek Pembangunan Manusia Indonesia ............................... 47
2.1.1. Indeks
Komposit
dan
Perhitungan
Pembangunan Manusia ............................................ 53
2.2.
Pengukuran Indeks Pembangunan Manusia.......................... 56
2.2.1. Angka Harapan Hidup.............................................. 56
2.2.2. Pendidikan ................................................................ 63
2.2.3. Angka Melek Huruf ................................................. 66
2.2.4. Rata-rata Lama Sekolah ........................................... 70
2.2.5. Standar Hidup Layak................................................ 79
2.3.
Perbedaan Indeks Pembangunan Manusia ............................ 88
2.3.1. Bali ........................................................................... 88
2.3.2. Indonesia .................................................................. 90
vii
2.3.3. Dunia ........................................................................ 91
2.4.
Pengertian, Lingkup, Perhitungan Daya Saing...................... 92
2.5.
Data Daya Saing .................................................................. 113
2.5.1. Daya saing Bali ...................................................... 113
2.5.2. Daya saing Indonesia.............................................. 117
2.5.3. Daya saing dunia .................................................... 120
BAB III
UPAYA
MENYEJAHTERAKAN
MASYARAKAT ................................................................ 127
3.1.
Surplus Penduduk dan Tantangan Mewujudkan
Kesejahteraan ...................................................................... 128
3.2.
Kebijakan Jaminan Kesehatan............................................. 147
3.3.
Desentralisasi Fiskal (Mewujudkan Kesejahteraan di
Daerah) ................................................................................ 154
3.3.1. Tax ratio sebagai indikator kesejahteraan? ............. 160
3.3.2. Pajak Daerah........................................................... 163
BAB IV
AZAS,
HUKUM
DAN
KETENTUAN
PERPAJAKAN .................................................................. 172
4.1.
Asas dan Rasio Pajak .......................................................... 176
4.1.1. Asas Pajak .............................................................. 176
4.1.2. Rasio Pajak ............................................................. 182
4.2.
Keadilan, Pembukuan dan Cara Pemungutan Pajak............ 184
4.3.
Pembukuan dan Pencatatan Pajak ....................................... 191
4.4.
Tarif Pajak ........................................................................... 195
4.5.
Koreksi Pajak ...................................................................... 200
4.6.
Hukum Perpajakan .............................................................. 202
4.6.1. Hukum Pajak Material dan Formal ........................ 202
4.6.2. Klasifikasi Pajak ..................................................... 203
4.6.3. Ketentuan dan Tata Cara Perpajakan ..................... 205
4.7.
Kasus Pajak Fiktif dan Pengemplang Pajak ........................ 210
viii
4.8.
BAB V
Pajak Penghasilan (PPh) ..................................................... 217
4.8.1. Landasan Historis ................................................... 218
4.8.2. Subyek Pajak Penghasilan...................................... 220
PAJAK
PROGRESIF,
NPWP
ORANG
PRIBADI-BADAN SERTA PAJAK LAINNYA ............ 226
5.1.
Pajak Progresif .................................................................... 226
5.2.
Nomor Pokok Wajib Pajak (NPWP) ................................... 232
5.3.
PBB (Pajak Bumi dan Bangunan) bagi Penduduk .............. 240
5.4.
Pajak Negara dan Pajak Daerah .......................................... 242
5.4.1. Pajak Negara .......................................................... 242
5.4.2. Pajak Daerah .......................................................... 248
5.5.
Pajak dari Aktivitas Konsumtif Penduduk .......................... 251
ix