PEMILIKAN TANAH ABSENTEE Dl KECAMATAN PACET KABUPATEN MOJOKERTO, PERMASALAHAN DAN PEMECAHANNYA

S K R I P S I S U K A I R I PEMILIKAN TANAH ABSENTEE Dl KECAMATAN PACET KABUPATEN MOJOKERTO, PERMASALAHAN DAN PEMECAHANNYA

  FAK LLTAS H UKUM UN I V ER SI TAS AIRT ANCC.A

  1 9 8 8

  P j SKILIKAN ‘TAi'L'il ABS3HTBE D I KECAMATAK PAC2T KABUPATEN MOJOKSflTO, PERMASALAHAN DAN P2MECAHANNYA S K £ I P S I OLEH : SUKAIRI 0 3 8 1 1 1 2 5 2 UKIVSRSITAS AIRLANGGA FAKULTAS HUKUM S U R A B A Y A 1 9 3 8

  KATA P^NGA. ' i TAR As s a l a mu* a l a i k u m v; r. wb.

  Pa n j a t a n puj i s y u k u r i t e h a d l i r a t Al l a h 3. 7/ . T. y a n g t e l a h me l i mp a h k a n r a h ma l Ky a s e t t i n g ^ say a d a p a t »: i onyus un s k r i p s i i ni t i engan Ke ma mp u a n y a a g p a l i n g ma ks i ^ a l .

  Se l a i n s e b a g a i s ya r a t ua l a m me r aenuhi . ^e wa j i ba n u n t u k me n u l i s k a r ^ a i i n i a h , s k r i p s i i ni j u g a b e r t u j u a n u n t u k :;ie- n g a t a h u i s a mpa i s e j a u h ma n a p e n g e t a n u a n a t a u i l mu l i ukum ^ a n g da p a t s a y a s e r a p s el ai aa ms n j a d i ma ha s i s v; a di Fa k u l t a a Hu k u m Un i v e r s i t a s Ai r l a n g g a .

  Pa d a k e s e n p a t a n i n i s a ya p e r g u n a k a n p u l a u n t u k me - n y a mp a i k a n r a s a t e r i ma k a s i h y a n g s e b e s a r - b e s a r n y a k e p a d a :

  • Pi mp i n a n f a kul t a a , p a r a dos e n, k a r y a wa n Fa k u l t a s Hu k u m

  Un i v e r s i t a s Ai r l a n g g a y a n g me n d i d i k d a n b a n y a k me mb a n t u s a y a da l a m me n u n t u t i l mu;

  • Ba p a k So e d a l h a r , S. H. d o s e n p e mb i mb i n g da n pe nguj i , Ba p a k

  Wi s n u Sus a n t o , S. H. d a n Ba p a k Ema n, S. H. d o a e n p e n g u j i s a ­ ya ;

  • Or a n g t ua t e r c i n t a da n k a k a k - ^ a k a k : H. I b r a h i m, H. Wur , II.

  Ade na n, H. Ma i a u n a h , Sr i n t i , K. Ami t i ah o e s e r t a s a na k f a mi - l i y a n g l a i n, j a n g b a n y a k me mb a n t u da n me n d o r o n g s a ya ;

  • Te ma n - t e ma n As r a ma Ma i i a s i s wa >u i n n e k a Tu n g g a l l i sa - bl a - u r a n y a n g b a n y a k me mb a n t u s a ya ;
  • Se mu a pi h a k y a n g t i d a k da p a t t »aya ^ e b u t k a n s a t u p^ r ^ a t u y a n g b a n y a k me mb a n t u da n me n d o r o n g s a ya.

  Se mo g a k e b a i k a n s e mu a pi h a k t e r s e but di a t a s a Ka n me n d a p a t b a l a s a n ci ar i r . l l ah S. -. V. T.

  Sa y a r a e nya a a r i b ^ g i t u b a n y a k k e k u r a n g a n da n k e t e r - ba t a s a n da l a m p e n u l i s a n s kr i ps i i ni , ol e h ^ e ba b i t u k r i t i k da n s a r a n y a n g s i f a t n y a me mb a n g u n da l a m r a n g k a p e r b a i k a n s kr i ps i i ni da n p e n u l i s a n - j e n u l i s a n l a i n Ke l a k di k e mu d i a n na r i , s a y a b e r h a r a p da n me n u n g g u donga n t a n g a n da n a a t i t or buka .

  Ke mudi a n, h a r a p a n s a ya s e mo g a s k r i p s i i ni d a p a t be r - ma nf a a t , wa l a u h a n y a s e ui ki t , t e r u t a ma k e p a d a Al ma ma t e r t ^ r - c i nt a .

  ' ^as s al amu* a l a i k u m wr . wb. - Sur a ba ya , Me i 1 9 8 8

  SUKAI RI DAFT, u< I. si

  XATA P~ DAFTAR AB

  3. Te r j a d i n y a Pe mi l i k a n Tanai i Se c a r a Ab s e n t e e . . 17

  ai i ah

  cA. vA i ^ N^ LEo . J An /

  31

  3. . Iai r. ci . t an Pe l oks a na ; *: ^ar . - . n^an Por . i a. i kan I'uiiuii Ao ~c n t e e . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

  ^5

  2 . Laran=;an P e m il ik a n ?<* nah A bse nte e d i '.Vila Ka b u p u t e n Moj oi t e r t o . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

  22

  1 ai *c, h ^ b e e n t o e . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

  1. F^ k t o r Ya n g Me n a o r o n ^ J o r j a d i n g a ?omi l i ; i c, 4i

  HKASAM3 AW YANG TI K3UL DARI PEMI LI KAN TAN AH ABSENTEE

  P a

  2. Pe r a t u r a n Ya n g Me n g a t u r Me n g e n a i Pe mi l i k a n Ta n a h Ab s e n t e e . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 2

  1 BAB

  1. Pe n g e r t i a n Pe mi l i k a n Ta n a h Ab s e n t e e . . . . . . . . . 1 0

  3 PENGESTI A: ; P EKI MKAN . A:i Ai; ABSENTEE JAII F31; A' 1U , AN YANG KEI i GATUENYA

  7 S. Pe r t a r . ggungj a v/ a ba n Si s t e ma t i k a . . . . . . . . . . . . . .

  5 . i . e t odol ogi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

  6

  Al a s a n Fe mi l i h a n J u d u l . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ; Tu j u a n Pe n u l i s a n . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

  3 .

  e: dr n Pcr u: . : ur ; ^n . ? 2. ' c nj e l a s a n J u d u l . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ^

  1. P' i s r r aas ^l anan : T - . t ar

  I V Aiv . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . i r s i . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . * . . . . . . . . . . i i i

  I I BAE I I I BAB

  AB3ENTE- -

  1. Pe ne r t i ba i i Tr a n sal t s i J u a l Be l i T a n a h . . . . . . . .

  Z

  • Pe r a n a n Ap a r a t Ya n g Be r we n a n g Da l a m Kenank' k' U- l a n &i Pe mi l i k a Ta n a h Ab s e n t e e . . . . . . . . . . . . . . . .

  BAB

  V P E N U T U P

  1 . Ke s i mp u l a n . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

  2 . S a r a n . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

  DAFTAR 3 ACAAN M I M E r e RPUSTAKAAB

  • • NITERSITA^ AiRLANOgA-

  B A B

  I PEI J DAHULUAN

  1

  . p e r ma s a l a h a n : Lu*t ar 3 e l a k a n g cl an p e r u mu s a n I n d o n e s i a a d a l a h ; i egar a a g r a r i s y a n g s e b a g i a n be s a r p e n d u d u k n y a bor r na t a pe nc a ha r i a n s e ba ga i pe t a ni . De n ma n .-..i- f a t a g r a r i s i t u, ...cka i nas ai ah t a na h, y a n g d i b u t u h k a n s e b a ­ ga i l a h a n p e r t a n i a n r . i er upakan k e b u t u h a n y a n g s a. ogat Re n­ t i ng da n t i da k b o i e h d i k e s a mp i n g k a n , t e r u t a ma d a l a m l i al p e n g g u n a a n t a na h, p e n g u a s a a n t a na h, da n p e n i l i k a n t a na h.

  Me n g i n g a t bahv/ a, s e kt or p e r t a n i a n me me g a n g pe r a n a n p e n t i n g ba gi k e h i a u p a n da n p e r e k o n o mi a n r a k y a t I n d o n e s i a ma ka , Pe me r i n t a h b e r u p a y a d e n g a n be r ba g a i k e b i j a k s a n a a n n y a u n t u k me n i n g k a t k a n t a r a f h i d u p da n p e n d a p a t a n p a r a p e t a n i l e wa t s e kt or p e r t a n i a n y a n g me n j a d i u r a t n a d i k e h i d u p a n n y a .

  Pe n i n g k a t a n i t u a n t a r a l a i n l e wa t k e b i j a k s a n a a n y a n g d i c a n a n g k a n d a l a m b e n t u k l a n d r e f o r m d e n g a n t u 0ua n " a g a r ma s y a r a k a t a di l da n makr aur da pa t t e r s e l e n g g a r a da n k h u s u s n y a t a r a f h i d u p t a ni me n i n g g i da n t a r a f h i d u p s e l u- r uh r a kya t j e l a t a ^ e n i n g k a t " . ^ Ke b i j a k s a n a a n i ni j u g a be r - i s i p e r i n t a h a ga r t a n al l d i ma n f a a t k a n s e c a r a me r a t a da n t i ­ da k me n i mb u l k a n s o n o p o l i t a na h s e h i n ^ g a me n y e n g c a r a k a n r a k ­ ya t y a n g pa da g i l i r a n n y a n a n t i ai t an me n i mb u l k a n a ne kdot , " ya n g k a y a ma k i n ka ya , y a n g mi s k i n i : i aki n s i s ki n" . Ha l de mi - k i a n i ni , j e l a s - J e l a s t i da k &<?s uai d e u^ a n t uj ua n j nul i a j e -

  ^ Bu d i i l a r s ono, Hi a p u n a n Pe r a t u r a n A£ r a r i a « J ai abat an, J a k a r t a , 1973, h. 221.

  1 p e r t i y a n g d i c a n t u mk a n da l a m pa s a l

  33

  a ya t

  3 Un d a n g - u n d a n g

  Da s a r 19*4-5 j o p a s a l 1 ay at 2 Un d a n g - u n d a n g Po k o k Ag r a r i a ( UUPA) y a n g me n g h a r a p k a n bal i wa, " Bumi , a i r , da n k e k a y a a n a l a m s e r t a r u a n g a n g k a s a y a n g me r u p a k a n k a r u n i a Tu h a n Ya n g

  Ma h a e s a i n i d i p e r g u n a k a n unt u k s e b e s a r - b e s a r n y a ke ma ki nur a n r a kya t " , Da l a m r a n g k a pe ngguna a n, p e n g u a s a a n da n p e mi l i k a n t a n a h ma ka , s e l a y a k n y a k i t a l a e nggi a t ka n k e b i j a k s a n a a n l a n d - r e f o r m s e b a b s u l a h s ^ t u t u j u a n s e l a i n t u j u a n y a n g s a y a s e - b u t k a n di a t a s , a d a l a h unt u k me n i n g k a t k a n p r o d u k t i v i t a s , me me r a t a k a n p e n g h a s i l a n da n me n g h a p u s k a n p e mi l i k a n t a n a h y a n g b e r l e b i h a n y a n g . me n y e b a b k a n me n u r u n n y a p r o d u k s i k a r e - n a t a n a h t i d a k d i k e r j a k a n d e nga n i nt e ns i f . Ha l i n i b e r t e n - t a n g a n d e n g a n y a n g di ma ks udl a a n o l e h Me n t e r i Ag r a r i a Sa d j a r - wo d a l a m me n g a n t a r k a n RUU Po k o k Ag r a r i a di mu k a s i d a n g p l e - n o p a d a t a n g g a l 1 2 Se p t e mb e r i

  960

  , y a n g me n y e b u t k a n ba hwa , s a l a h s a t u t u j u a n l a n d r e f o r m a da l a h u n t u k me mp e r t i n g g i p r o ­ duk s i n a s i o n a l d a n n e n d o r o n g t e r s e l e n g g a r a n y a p e r t a n i a n

  2

  y a n g i n t e n s i f . . • Se h u b u n g a n d e n g a n p e l a k s a n a a n k e b i j a k s a n a a n l a n d r e ­ f or m na ka , p e me r i n t a h n e n g e l u a r a k a n p e r a t u r a n n e n g e n a i p e ­ mi l i k a n t a n a h s e c a r a a b s e n t e e b e r u p a Pe r a t u r a n Pe me r i n t a h n o mo r 2 2^ t a hun 1 9 6 1 t c n t a n g Pe l a k s a n a a n Pe mb a g i a n Ta n a h da n Fe mb c r i a n Ga n t i Ke r u g i a n ( s e l a n j u t n y a d i s i n g k a t d e n g a n

  PP no. 22-' + t a h u n 1961) da n Xu mu d i a n d i o e mp u r n a k a n / d i r u b a h d e n g a n p e r a t u r a n Pe me r i n t a h n o mo r i\l t ai i un

  196

  ^ t e n t a n g

  2 ^ Ed d y Ku c h i y a t , Pe l a k s a n a a n La n d r e f o r m da n J u a l Ga ~

  3 Pe r uba ha n da n Ta mb a h a n Pe r a t u r a n Pe me r i n t a h n o mo r 22k t a - hun 1961 ( s e l a n j u t n y a d i s i n g k a t d e n g a n PP no, k1 t a hun .

  1961) . Ke dua PP i n i me r u p a k a n p e r a t u r a n p e l a k s a n a da r i a s a s y a n g t e r s e but d a l a m pa s a l 10 UUPA y a n g me n y a t a k a n ba hwa , pe mi l i k t a na h wa j i b me n g e r j a k a n s e n d i r i a t a u me n g u s a h a k a n s e ndi r i t a na hnya s e c a r a a kt i f .

  Ta na h a b s e n t e e , s e t e l a h b e r l a k u n y a UUPA me mp u n y a i p e ng e r t i a n ya ng l e b i h s e mp i t da r i p e n g e r t i a n s e b e l u m b e r ­ l a kunya UUPA, b a i k t uj ua n pe mi l i ka n, p e r u n t u k a n ma u p u n s i - a pa y a n g da pa t me mi l i k i t a n a h a b s e n t e e i t u. Se d a n g t e r j a d i - nya t a na h a b s e n t e e b i a s a n y a d i s e b a b k a n ol e h h a l - h a l s e b a ­ ga i b e r i k u t :

  1

  . b e r p i n d a h n y a s e s e o r a n g da n b e r t e mp a t t i n g g a l di ke - c a ma t a n l a i n;

  2

  . p e mbe r i a n wa r i s a n da r i p e wa r i s y a n g t e mp a t t i n g g a l - nya t i da k s e k e c a ma t a n d e nga n a hl i wa r i s ;

  3

  . t r a ns a ks i j ua l be l i t a na h ol e h o r a n g - o r a n g y a n g b e r - l a i na n t e mpa t t i n g g a l n y a da n s i p e mb e l i t i d a k be r - pi nda h k e t e mp a t t a n a h ya ng di be l i nya ; k . pe r bua t a n hukur a s e pe r t i i . hi ba h, wa s i a t a t a u p e mi n d a h - a n ha k l a i n n y a y a n g ma na p e me g a n g h a k a t a s t a na h ya ng ba r u t i d a k b e r t e mp a t t i n g g a l pa da l e t a k t a na h t e r s e but ,

  t a n a h- t a na h t e r s e b u t d a l a m j a ngka wa k t u t e r t e n t u h a r u s di - l e pa s ka n a t a u p e mi l i k p i nda h ke k e c a ma t a n l e t a k t a na h t e r ­ s e but , da n bi l a t i d a k d i l e p a s k a n ma k a t a na h y a n g b e r s a n g - kut a n a ka n d i a mb i l ol e h Pe me r i n t a h y a n g k e mu d i a n d i b a g i - ba gi ka n ke pa da r a k y a t y a n g me mf a ut uhka n.

  Sua t u p e n g e c u a l i a n unt uk h a l - h a l s e p e r t i y a n g s a ya s e but k a n di a t a s t e r d a p a t di d a l a m PP no. k t a hun 1977 y a n g me n g a t u r t e n t a n g Pe mi Xi k a n Ta n a h Pe r t a n i a n Se c a r a Gu n t a i ( Abs e nt e e ) Ba gi Pa r a Pe n s i u n a n Pe g a wa i Ne ge r i .

  Pa da PP i ni t e r d a p a t p e n g e c u a l i a n u n t u k me mi l i k i t a na h p e r ­ t a ni a n s e c a r a g u n t a i ( a bs e nt e e ) s a mp a i b a t a s

  2 / 5

  ( dua pe r - l i ma ) da r i ma k s i mu m pe r a i l i ka n t a n a h unt u k Da e r a h Ti n g k a t I I y a n g b e r s a n g k u t a n . ^

  Be r a n g k a t d a r i h a l - h a l t e r s e b u t ma ka , s a ya me n c o b a unt uk me mb a h a s l e b i h j a uh t e n t a n g p e mi l i k a n t a na h a b s e n t e e d e nga n s u a t u s t u d i p e n e l i t i a n s e c a r a n y a t a da r i k e j a d i a n s e h a r i - h a r i di d a e r a h Ke c a ma t a n Pa c e t , Ka b u p a t e n Mo j o k e r t o .

  Da n s kr i ps i i ni s a y a u r a i a k a n d a l a m s u a t u p e r u mu s a n s e b a g a i b e r i k u t :

  1

  . a p a k a h y a n g d i ma k s u d d e n g a n t a n a h a b s e n t e e da n ba - g a i ma n a p r o s e s t e r j a d i n y a ?;

  2

  . pe r r a a s a l a ha n a p a k a h y a n g d i h a d a p i da r i t i mb u l n y a p e ­ mi l i k a n t a n a h a b s e n t e e ?;

  3

  . b a g a i ma n a k a h e f e k t i f i t a s p e r a t u r a n p e r u n d a n g a n y a n g me n g a t u r n y a ?; if. s e j a uh ma n a k a h pe r a n a n a p a r a t y a n g b e r we n a n g da l a m me n a n g g u l a n g i p e mi l i k a n t a na h a b s e n t e e ?; 5. b a g a i ma n a k a h a l t e r n a t i f p e me c a h a n n y a s e k a l i g u s pe- n y e l e s a i a n n y a ? if ^ Li h a t p a s a l 2 PP no. k t a h u n 1977.

  2. Pe n j e l a s a n .J u d u l Skr i ps i i ni s a ya be r i j udul " Pe mi l i k a n Ta n a h Ab s e n ­ t e e di Ke c a ma t a n Fa c e t Ka b u p a t e n Moj ok e r t o , Pe r ma s a l a h a n da n Pe me c a h a n n y a " .

  Da r i j udul i ni s a ya me n c o b a me n g u r a i k a n p e r ma s a l a h ­ a n p e mi l i k a n t a n a h a b s e n t e e y a n g d i k u a t i r k a n k e l a k a ka n s e - ma ki n me n i mb u l k a n g e j o l a k da n me mp e r j a u h j a r a k da l a m r a ngka p e me r a t a a n k e a d i l a n da n k e ma k mu r a n . Da n s a ya pi l i h da e r a h p e n e l i t i a n Ke c a ma t a n Pa c e t , k a r e na d a e r a h i ni d e nga n s uhu r a t a - r a t a 18 d e r a j a t Ce l s i u s me mu n g k i n k a n s e k a l i a da nya p e ­ mi l i k a n t a na h ( p e r t a n i a n ) o l e h o r a n g - o r a n g y a n g t i da k be r - t e mpa t t i ngga l di wi l a y a h Ke c a ma t a n Pa c e t d e nga n b e r b a g a i l a t a r b e l a k a n g da n a l a s a n y a n g s e s u n g g u h n y a b e r t e n t a n g a n de nga n p e r a t u r a n / h u k u m p o s i t i f y a n g me n g a t u r n y a ,

  Se l a i n me n g u l a s p e r ma s a l a h a n t er s ebut . , s a ya j uga me n c o b a me n c a r i a l t e r n a t i f pe me c a h a n n y a , y a n g s a ya h a r a p -

  6

  k a n d a p a t e d i k i t me mb e r i k a n s u mb a n g a n pi ki r a n a t a u p a l i ng t i da k u n t u k me n d o r o n g p e l a k s a n a a n k e b i j a k s a n a a n l a n d r e f o r m di d a e r a h - d a e r a h pe de s a a n.

  3. Al a s a n Pe mi l i h a n J ud u l Pe mi l i k a n t a n a h a b s e n t e e pa da a k h i r - a k h i r i ni s e ma - ki n me n i n g k a t j u ml a h n y a d e n g a n mo t i v a s i y a n g mu l a i me nga - pa da pol a h i d u p k o n s u me r i s me da n p e n g h i mp u n a n ha r t a k e k a ­ ya a n, s e me n t a r a r a k y a t t a ni ya ng s a n g a t me mb u t u h h a n l a ha n pe r t a n i a n s e ma k i n t e r j e p i t p o s i s i nya s e r l a b e r p e n g h a s i l a n s e ma ki n k e c i l da n t i da k me n c u k u p i k e b u t u h a n s e h a r i - ha r i .

  Da e r a h - d a e r a h y a n g b a n y a k t e r l a n d a p e mi l i k a n t a na h a b s e n t e e i ni b i a s a n y a s e l a i n da e r a h s u b u r / p r o d u k t i f j uga d a e r a h s e j uk d e n g a n t uj ua n s e l a i n l a ha n p e r t a n i a n n y a me n g - h a s i l k a n / p a n e n a n j uga de nga n a l a s a n s e b a g a i t e mpa t pe r i s - t i r a ha t a n di ha r i t ua . Mot i v a s i i ni t e l a h me l a n d a s e b a g i a n b e s a r o r a n g kot a y a n g ber ci ui t da n me n g h i mp u n h a r t a k e k a y a - a nn y a de nga n me n y i mp a n t a na h ( pe r t a ni a n) k a r e n a t i d a k a ka n t e r ke na i n f l a s i a t a u ge j ol a k e k o n o mm l a i nnya , b a h k a n da p a t d i p a s t i k a n h a r g a t a n a h da r i t a hun ke t a hun a ka n t e r u s me - l a j u n a i k s e ma k i n ma ha l .

  Pe r ma s a l a h a n i ni j e l a s t i da k c uk u p de nga n p e n a n g a n a n s e p i h a k s a j a , da l a m a r t i r a kya t t a ni nya s a j a t e t a pi j uga s e mu a pi h a k b a i k k a u m ka ya y a n g b e r d u i t ma u p u n pa r a a p a r a t y a n g be r we n a n g , da n y a n g l e bi h p e n t i n g l a gi a d a l a h d u k u n g a n p e r a t u r a n h u k u m y a n g e f e kt i f .

  Da r i p e r ma s a l a h a n s e pe r t i i t u l a h y a n g me n d o r o n g s a ­ y a unt uk l e b i h j a uh me n g e t a h u i s e l u k - b e l u k p e mi l i k a n t a na h a b s e n t e e d e n g a n s e g a l a pe r ma s a l a ha nnya , k e s u l i t a n - k e s u l i t a n p e l a r a n g a n n y a , da n pa da a khi r n y a na n t i a ka n s a ya c a r i k a n a l t e r n a t i f p e me c a h a n n y a . if. Tuj ua n Pe n u l i s a n

  Pe n y a j i a n d a n pe mb a h a s a n s kr i ps i i ni d i ma k s u d k a n s e l a i n unt u k me n g e t a h u i l e bi h j a uh k e n d a l a a t a u p e r ma s a ­ l a h a n p e mi l i k a n t a na h a bs e nt e e da n s e ga l a a ki b^ t n y a , j uga u n t u k me n g e t a h u i a p a k a h pe r a na n a pa r a t y a n g b e r we n a n g da n p e r a t ur a n h u k u mn y a s ud a h di j a l a n k a n da n b e r l a k u e f e kt i f , d a l a m a r t i s uda h d a p a t me n g a t a s i s e ga l a k e n d a l a a t a u pe r - r na s a l a ha n y a n g t e r j a di . De nga n i t u, da n d e n g a n be ka l p e n g e -

  6 t a hua n s a ya y u n g s e di ki t i ni , a ka n s a ya c o b a me n c a r i c a r a - c a r a s e ba ga i j a l a n k e l u a r u n t u k me n a n g g u l a n g i s e ma k i n ba - n y a k n y a p e mi l i k a n t a na h a b s e n t e e t or s e but .

  , 3el ai n i t u, s uda h me n j a d i kc v. a j i ba n s e t i a p a a i i os i s - wa Fa k u l t a s I l ukum Un i v e r s i t a s Ai r l a n g g a u n t u k me n y u s u n s kr i ps i . s ebel um b e r h a k : r ; enyandang g e l a r t j a r j a na Hukum.

  5. He t odol or ; i

  a. Pe n d e k a t a n Ma s a l a h Pe n d e k a t a n ma s a l a h da l a m p e n u l i s a n s k r i p s i i ni s a ya p e r g u n a k a n p e n a k a t a n y u r i d i s s o s i o l o g i s , y a i t u d e n g a n c a r a me l i h a t d a n me n g k a j i t e r h a d ^ p pe r a t uf c a n pe r unda . i ga n y a n g be r l a k u d a l a m l a p a n g a n h u k u m a gr a r i a , s e p e r t i UUPA,

  PP y a n g a da k a i t a n n y a d e n g a n ma s a l a h t a n a h a b s e n t e e , t e or i p a r a s a r j a n a s e r t a me l i h a t p e r ma s a l a h a n y a n g t i mb u l d a l a m ma s y a r a ka t .

  b, Su mb e r Da t a Da t a s a ya p e r o l e h a n t a r a l a i n d a r i :

  1. b u k u - b u k u k e p u s t a k a a n da n k a r a n g a n i l mi a h l a i n n y a c e pe r t i mi s a l n y a t u l i s a n p a r a s a r j a na ; 2. da t a l a p a n g a n da r i Ka n t o r Ke c a ma t a n r a c e t d a n Ka n t o r Ag r a r i a k a b u p a t e n k o j o k e r t o . c* Pr o s e d u r Pe n g u mp u l a n da n Pe n g o l a h a n Da t a

  Pr o s e d u r j a n g a a ya p e r g u n a k a n a d a l a n d e n g a n c a r a s ur va i 1. p a n g a n da n dat a, da r i buku ^ o p u s t a k a a n . Te h n i k s ur - va i l a p Mi g a n b a ny ale s a ya p e r j u n k a n u n t u k me mp c r o l e h d . t a y a n g p a l i n g me nde ka t i . k e b e n a r a n . ^

  7 d. un a l i s i s Da t a ,

  1

  ’c hni k y a n g s a y a oyr ^ u n a k a n d a l a m p e n u l i s a n s kr i ps i i ni a d a l a n de nj un ; : i en^; , una>an n e t o d e d e s k r i p t i f , y a n g a r t i n^ a bahv/ a da t a „ a ng d i p e r o l e h b a i k d; . , ri t ul i s ; n- t ul i s a n i l mi a h ma u p u n ha s i l v/ av/ ancar a a t a u k e n y y t a a n da l a m p r a k t e k j w j a d a k a i t a n n y a d e n g a n - ' K. sal ah y a n g di ba ha s , di - k u mp u l k a n da n d i s u s u n l t l u di j e l a s r i a n da n d i a n a l i s a unt uk mc mp e r o l e h k e s i mp u l a n y a n g i n^r upal can j av/ aban a t a s t i as al ah y a n g a i a j uka n.

  6 . PertanrrunK.iav/aban s i s t e m a t i k a

  D. i ma ks udka n a ga r s kr i ps i i ni r audah d i p a h a mi ma k s u d da n t uj ua nnya , ma k e s a ya me mb a h a s n y a d e n g a n s i s t e n a t i k a y a n g t e r ur a i d a l a m b a b - b a b s e b a g a i b e r i k u t :

  Pe n d a h u l u a n s a y a l e t a k k a n da l a m b a b I ka r e n a , p a d a ba b i ni b e r i s i g a mb a r a n s e c a r a u mu m ma s a l a h y a n g s a y a t ul i s da n me n j e l a s k a n a n t a r a l a i n, l a t a r b e l a k a n g y a n g me n d o r o n g p e n u l i s a n s kr i ps i i ni , p e n j e l a s a n j udul , a l a s a n p e mi l i h a n j udul , t uj ua n p e n u l i s a n da n p e r t a n g g u n g j a wa b a n s i s t e ma t i ka .

  Se d a n g k a n Pe n g e r t i a n Pe mi l i k a n Ta n a h Ab s e n t e e da n Pe r a t u r a n y a n g I i e nga t ur nya s a y a l e t a k k a n p a d a ba b I I ^ a r e - na, L- ebcl um s a ya . . . engur ai kan l e b i h j a uh s e g a l a p e r me s a l a h - a n ya ng me n j a d i t o p i k p e n u l i s a n i ni , s a ya b e r h a r a p p e mb a c a s u d a h me n g e r t i d o n c a n j e l a s a pa y a n g d i ma k s u d d e n g a n t a na h a bs e n t e e da n ha ga i : - a na t e r j n d i nya ^ e h i n ^ g a s ua t u na k a t a s t a unh d- pe t d i s e b u t p e mi l i k a n t - na h s e c a r a a bs e nt e e .

  I t emudi a n s e t e l a h p e mb a c a da p a t me ma h a mi d e n g a n j e l a s p e n g e r ­ t i a n t ^ na h a b s e n t e e ma ka , p a d a s ub ba b

  2

  s a y a . uengur a i -

  8

  9 ka n t e nt a ng p e r a t u r a n y a n g me n g a t u r n y a . Di s i n i l a h k i t a me - n g e t a h u i a pa y a n g a i p e r b o l e h k a n da n a pa y a n g d i l a r a n g da l a m p e mi l i ka n t a na h s e c a r a a bs e nt e e *

  Pe r ma s a l a h a n Ya n g Ti mb u l Da r i Pe mi l i k a n Ta n a h Ab s e n ­ t e e s a ya l e t a k k a n pa da b a b I I I ka r e na , a p a b i l a s u d a h me - n g e r t i da n me ma h a mi p e n g e r t i a n s e r t a p e r a t ur a n y a n g me n g ­ a t ur nya ma ka s a ya r c e nge muka ka n p r o b l e ma / ma s a l a h y a n g t i m­ bul da r i p e mi l i k a n t a na h a bs e nt e e , mul a i da r i f a k t o r y a n g me n j a d i p e n d o r o n g da n p e n y e b a b p e mi l i k a n t a na h a b s e n t e e s a mpa i d e n g a n a d a n y a l a r a n g a n s e r t a h a mb a t a n / k e s u l i t a n d a ­ r i p e l a k s a n a a n l a r a n g a n t e r s e but * Pa da b a b i ni s a ya me n e k a n - k a n p e mb a h a s a n t e n t a n g pe r ma s a l a ha n; b e t a p a s u l i t n y a me l a k- s a na ka n l a r a n g a n p e mi l i k a n t a n a h a b s e n t e e de nga n p e r a t u r a n - p e r a t u r a n y a n g s t t dah a da .

  Ca r a p e me c a h a n da n p e n y e l e s a i a n s a ya l e t a k k a n pa da b a b I V k a r e n a pa da b a b i n i l a h s a ya a ka n me n g u r a i k a n a l t e r - n a t i f p e me c a h a n d a r i p e r ma s a l a h a n y a n g t i mb u l pa da b a b - b a b s e b e l umnya . Al t e r n a t i f p e me c a h a n da r i p e r ma s a l a h a n y a n g t i ­ mb a l i t u a k a n s a ya b a g i d a r i s i s i j ua l be l i a t a u p e r p i n d a h - a n ha k l a i n n y a y a n g pe r l u d i t e r t i b k a n s e r t a pe r a na n p i h a k - p i h a k ya ng b e r we n a n g y a i t u p i h a k - p i h a k y a n g b e r k e p e n - t i nga n d a l a m ma s a l a h p e r t a n a h a n / a g r a r i a di t a na h a i r i ni ,

  Ke mu d i a n p e n u t u p s a ya l e t a k k a n pa da ba b V ka r e na , pa da ba b i n i l a h b e r a k h i r n y a pe nul i s a n da n p e mb a h a s a n s k r i p ­ s i s a ya * Se l a i n b e r i s i k e s i mp u l a n y a n g me r u p a k a n r i n g k a s u n j a l a n pi k l r a n b a b - b a b t e r da hul u, j uga b e r i s i s a r a n y a n g me ­ r u p a k a n s e d i k i t s u mb a n g a n pi k i r a n s a ya . ___

  B A B

  I I PENGERTI AN PEMI LI KAN TANAH ABSENTEE DAN PERATURAN YANG MENGATURNYA

  1. Pe n g e r t i a n Pe mi l i k a n Ta n a h Abs e nt e e Se b e l u m me mb a h a s l e bi h j a uh t e n t a n g p e n g e r t i a n p e mi ­ l i k a n t a n a h a b s e n t e e , a da ba i k n y a ki t a me n g e r t i ma k n a k o n o - t a s i da r i k a t a " a b s e n t e e ” y a n g da l a m b a h a s a Sun d a d i s e b u t " gunt a i " .

  Ab s e n t e e b e r a s a l da r i b a ha s a La t i n " a bs e ne , a b s e n t i s " y a n g b e r a r t i t i d a k h a d i r di t er apat d i ma n a s e s e o r a n g s e ha - c; r u s n y a a da . Da l a m k a mu s I n g g r i s - I n d o n e s i a k a t a " a b s e n t e e " i ni d i k e n a l da l a m j a j a r a n k a t a - k a t a y a n g d i t e r j e ma h k a n dal ar a b a h a s a I n d o n e s i a : " s e s e o r a n g y a n g t a k a da a t a u t a k h a d i r di t e mp a t n y a s e da ng, a b s e n t e e l a n d l o r d b e r a r t i p e mi l i k t a ­ n a h bu k a n p e n d u d u k d a e r a h i t u, t ua n t a n a h y a n g b e r t e mp a t t i ngga l di l a i n t e mp a t " . ^

  Pe n g e r t i a n p e mi l i k a n t a na h a b s e n t e e di I n d o n e s i a t e r ba gi d a l a m dua a r t i ya kni , a r t i s e b e l u m b e r l a k u n y a UUPA da n s e s u d a h b e r l a k u n y a UUPA.

  Pe mi l i k a n t a n a h s e b e l u m UUPA a d a l a h p e mi l i k a n t a na h y a n g pe mi l i k n y a t i d a k ha d i r di t e mpa t t a na h i t i t e r l e t a k ^ En s i k l o p e d i I n d o n e s i a , J i l . I , I c h t i a r l i ar u, J og-

  1980

  6 ya ka r t a , , h . l .

  ^ J o h n M. Ec h o l s da n Ha s s a n Sha di l y, Ka mu s I r i £p; r i s I n d o n e s i a , Gr a me di a , J a ka r t a , 19&k*

  11 na mun, t i da k d i b a t a s i l u a s t &n a h n y a da n p e r u n t u k x a n n y a ; a p a ­ ka h un t u k pe r uma ha n, p e r u s a h c a n a t a u p e r t a n i a n , j u ^ a c i a p a da n a pa s t a t us pe mi l i knya .

  Ses udc. h UUPA da n p e r a t u r a n p e l a k s a n a n y a ma ka , p e mi ­ l i k a n t a na h a b s e n t e e me mp u n y a i p e n g e r t i a n y a n g l e b i h c e m- pi t da r i p e n g e r t i a n s e b e l u n ' JUr’A b a i k t uj ua n pe mi l i ki i n, pe - r u n t u k a n i nauj un si i -. pa y a n £ da pa t me mi l i k i t a n a h a bs e n t e e i t u. ^

  Pe mi l i k a n t a n a h p e r t a n i a n s e c a r a a b s e n t e e a t a u di - da l a m b a h a s a Su n d a g u n t a i y a i t u p e mi l i k a n t a n a h y a n g l e t a k- Q n y a di l u a r d a e r a h t e mp a t t i ngga l y a n g e mpunya . Se c a r a u mu m p e n g e r t i a n t a n a h a b s e n t e e s e s u d a h UUPA a da l a h p e mi l i k a n t a n a h p e r t a n i a n j a n g p e mi l i k n y a t i d a k be r - t e mpa t t i ngga l d a l a m s a t u k e c a ma t a n d e n g a n l e t a k t a na h y a n g d i mi l i k i n y a i t u s e hi ngga , t a n a h t e r s e b u t t i d a k d i k e r j a k a n d e nga n i nt e ns i f . Le b i h j e l a s l a g i b a t a s a n t e n t a n g t a na h a b ­ s e nt e e da pa t d i p a h a mi da r i pa s a l 1 0 a y a t 1 UUPA j o PP no.

  22k

  t a h u n 1961 da n PP no. i*l t a h u n 196^ . Da p a t d i p a h a mi ba h- v/ a t i t i k be r a t p e mi l i k a n t a na h y a n g d i ma k s u d k a n a d a l a h p a ­ da t a na h pe r t a ni a n.

  La l u, a pa y a n g d i e e b u t t i en^an t a na h p e r t a n i a n i t u ? " t a na h p e r t a n i a n " i a l a h j uga ^ e mu a t a n a h p e r k e buna n, t a mba k a t a u pe r i k a n a n , t a na h t e mpa t p e n g g e mb a l a a n t e r -

  7 .11

  ' Sa l e h Adi v; i . . ^t a, „un, : a , . ar ar xd . l ukum Pe r d a t a iV.--

  19 na h I « . - : emaj a Ka r ya , Ba ndung, o^, h. l o.

  g Ef f e ndi Pe r . n g i n , . i ukum , ^; r ar l a di I n d o n e s i a . _uaj a- wa l i , J a ka r t a , 1936, h. Ij>j3-

  12 na k, t a na h b e l u k a r be k a s l a d a n g da n hut a n y a n g me nj a di t e mpa t ma t a p e n c a h a r i a n ba gi ya ng be r ha k. Pa da umumnya t a na h p e r t a n i a n a d a l a h s e mua t a na h y a n g me n j a d i ha k or a ng, s e l a i n n y a t a na h unt uk p e r uma ha n da n pe r us a ha a n. Bi l a a t a s s e b i a a n g t a na h l ua s b e r d i r i r uma h t e mpa t t i -

  6

  n g g a l e s e or a ng, ma ka p e n d a p a t s e t e mp a t i t u l a h ya ng rce- n e n t u k a n b e r a p a l u a s b a g i a n y a n g d i a n g g a p ha l a ma n r uma h

  . 9

  da n b e r a p a y a n g me r u p a k a n t a na h p e r t a n i a n Bi a s a n y a t i d a k l a h s u k a r unt uk me n e n t u k a n a p a k a h s e - bi da ng t a na h i t u t e r ma s u k g o l o n g a n s a wa h a t a u t a na h ke r i ng.

  Ta mb a k u n t u k p e r i k a n a n , d i ma s u k k a n ke d a l a m g o l o n g a n t a na h k e r i n g s e s ua i d e n g a n p r a k t e k J a wa t a n Pa j a k Ha s i l Bu mi . ^ Ada s ua t u p e r k e c u a l i a n ba gi p e mi l i k a n t a na h y a n g pe - mi l i k n y a t i da k b e r t e mp a t t i n g g a l di d a l a m s a t u k e c a ma t a n de nga n l e t a k t a n a h n y a y a n g t i da k d i k a t e g o r i k a n da l a m s ua t u p e mi l i ka n t a na h s e c a r a a b s e n t e e . Pe r k e c u a l i a n i t u a ka n s a ­ ya ur a i ka n da l a m p e mb a h a s a n be r i kut nya .

  2. Pe r a t u r a n Ya ng Me n g a t u r Me n g e n a i Pe mi l i k a n Ta n a h Ab s e n ­ t ee Di da l a m p a s a l 10 a y a t 1 UUPA t e r d a p a t s u a t u a s a s y a n g me n y a t a k a n b a hwa , t a na h p e r t a n i a n h a r u s d i k e r j a k a n s e ­ c a r a a k t i f ol e h p e mi l i k n y a . Pe mi l i k i t u a d a l a h s e t i a p o r a n g da n ba da n hukum y a n g d i h a r a p k a n s e l a i n me n g e r j a k a n dan me n g - us a ha ka n t a na hnya s e c a r a a k t i f j uga un t u k me n c e g a h c a r a - c a r a pe me r a s a n. Ke t e n t u a n di da l a m UUPA i ni k e mu d i a n di - a t ur l e bi h l a nj ut di da l a m PP no. 22i t t a hun 1961 da n PP no. t a hun 196k* Ke d u a PP i ni pa da p o k o k n y a b e r i s i l a r a n g a n

  ^ I nt r uks i Be r s a ma Me n t e r i Da l a m Ne g e r i da n Ot o n o mi Da e r a h de nga n Me n t e r i Ag r a r i a No. Se kr a 9/ 1/ 2 t e n t a n g Pe l a k ­ s a na a n Pe r pu n o . 5 6 / 1 9 6 0 , Bu t i r 5 ( b) .

  13 p e mi l i k a n t a na h p e r t a n i a n ol e h or a ng y a n g b e r t e mp a t t i n g g a l di l u a r Ke c a ma t a n t e mp a t l e t a k t a na hnya * Pe l a n g g a r a n a t a s l a r a n g a n i n i l a h y a n g d i n a ma k a n s e b a g a i p e mi l i k a n t a na h s e ­ c a r a a b s e n t e e y a n g k o n s e k u e n s i n y a a da l a h, a k a n t e r k e n a s u ­

  3

  3

  a t u s a nks i s e p e r t i y a n g t e r s e b u t di da l a m pa s a l a y a t

  6

  da n PP no* 2 2 4 t a hun 1961 j o pa s a l 3 e PP n 0 « 41 t a hun 1964; t a na h a ka n d i a mb i l ol e h Pe me r i n t a h d e n g a n ga n t i ke r u - gi a n unt uk k e mu d i a n a ka n d i b a g i - b a g i k a n k e p a d a r a k y a t y a n g me mbut uhka n.

  Ada s ua t u t e n g g a n g wa k t u s e ba ga i t o l e r a n s i pa da pa ­ s a l 3 a ya t 1 PP no 2 2 4 t a hun 1961 y a n g me n y a t a k a n l e b i h j a -

  6

  uh ba hwa , p e mi l i k a n t a n a h a b s e n t e e dal ar a wa k t u bul a n wa - j i b me n g a l i h k a n ha k a t a s t a na hnya k e p a d a o r a n g l a i n di k e ­ c a ma t a n t e mpa t l e t a k t a na h i t u a t a u p i n d a h k e k e c a ma t a n l e - t a k t a na h t e r s e but . Se l a n j u t n y a pa da a y a t H t e r d a p a t s u a t u p e r k e c u a l i a n da r i l a r a n g a n p e mi l i k a n t a na h a b s e n t e e b i l a pe mi l i k t a na h b e r t e mp a t t i ngga l di k e c a ma t a n y a n g b e r b a - t a s a n d e nga n k e c a ma t a n l e t a k t a na h, s e h i n g g a j a r a k a n t a r a t e mpa t t i ngga l p e mi l i k de nga n l e t a k t a na h n y a me n u r u t pe r - t i mba nga n p a n i t i a l a n d r e f o r m d a e r a h t i n g k a t I I ma s i h mer aung- ki n k a n un t u k me n g e r j a k a n t a na h mi l i k n y a i t u d e nga n e f i s i e n.

  Se l a n j u t n y a k e p a d a p e mi l i k t a na h y a n g b e r p i n d a h t e m­ pa t a t a u me n i n g g a l k a n t e mpa t k e d i a ma n n y a k e l u a r k e c a ma t a n

  2

  t e mpa t l e t a k t a na h i t u t a hun b e r t u r u t - t u r u t , wa j i b me mi n- da hka n ha k mi l i k a t a s t a na hnya i t u k e p a d a or a ng l a i n y a n g b e r t e mp a t t i ngga l di k e c a ma t a n i t u.

  Di da l a m PP no. 41 t a hun 1 9 6 4 pa s a l 3a me n y a t a k a n , ba hwa p e mi l i ka n t a n a h p e r t a n i a n ya ng b e r p i n d a h t e mp a t a t a u me n i n g g a l k a n t e mpa t i t e di a ma nnya k e l u a r k e c a ma t a n t ei n^at l e ­ t a k t a na h i t u s e l a ma

  2

  ( dua ) t a h u n i a n e n i n g g a l - k a n t e mpa t t i n g g a l n y a . 1 'L Un t u k t a n a h p e r t a n i a n y a n g b e r s t a t u s a b s e n t e e y a n g d i p e r o l e h k a r e n a p e wa r i s a n ma ka , d a l a m wa k t u

  y a n g i a t i n y a me n y a t a k a n ba hwa , a i . t e c ua l i ka n da r i l a r a n g a n pe i a i l i ka n t a ­ xi ai l s e c a r a a b s e n t e e a da l a h :

  4 PP no. 2 24 t a h u n 1961

  Pe r k e c u a l i a n a t a s h a l - h a l t e r s e b u t di a t a s t e r u a ^ . t di da l a m pa s a l j> a ya t

  Me n t e r i Da l a m Ne g e r i ) , a p a b i l a r a e mpunya i a l a s a n y a n g wa j a r ( Pa s a l 3c a ^ a t 1 da n 2 PP no. 41 t a h u n 1964) *

  ( s a t u) t a ­ h u n t e r h i t u n g s e j a k s i p e wa r i s me n i n g g a l d i wa j i b k a n u n t u k me mi n d a h k a n hal t a t a s t a na h i t u k e p a d a o r a n g l a i n y a n g ber - > t e mpa t t i ngga l di k e c a ma t a n d i ma n a t a n a h i t u t e r l e t a k a t a u p i n d a h ke k e c a ma t a n l e t a k t a n a h i t u, Ke t e n t u a n 1 ( s a t u) t a ­ h un i ni da pa t d i p e r p a n j a n g ol e h Me n t e r i Ag r a r i a ( s e k a r a n g

  1

  2

  ( dua ) t a h u n b e r t u r u t - t u r u t , s e u a n g i a ui e l a por ka n k e p a d a p e j a b a t s et ej i pat y a n g be r v/ enang, ma k a d a l a m wa kt u

  ( s a t u) t a h u n t ^ r h i t u n g s e j a k b e r a k h i r n y a j a n g k a wa k t u

  1

  ( dua ) t a hun t e r s e b u t di a t a s i a di v/ a j i bka n unt u k me ^ i n d a h k a n n a k r ai l i k a t a s t a n a h n y a i t u k e p a d a l a i n y a n g b e r t e mp a t t i n g g a l di k e c a ma t a n l e t a k t a n a h i t u. h a Ks u d n y a j i k a n a l t e r s e b u t d i l a p o r k a n k e p a d a p e j u b a t t e mpa t y a n g b e r we n &n g ( k e p a l a de s a ) ma ka , k e wa j i b a n i t u ha - r u s d i l a k s a n a k a n n y a di da l a m v/ akt u

  2

  ( s a t u) t a hun t e r n i t u n g s e j a k b e r a k h i r n y a j ang' ka v/ akt u

  1

  14 ^ Lo c . c i t . , h. 137.

  16 a a n g k u t a n . Si a pa y a n g d i ma k s u d pe ga wa i ne ge r i i t u ? PP no. k t a hun 1 )7 7 pai n pa s a l 1 r ne nye but ka n, y a n g d i ma k s u d " p e g a wa i n e g e r i ’' da l a m Pe r a t ur a n Pe me r i n t a h i ni a d a l a h me r e ka y a n g d i g o l o n g k a n s e b a g a i pe ga wa i n e ge r i s e ba -

  8

  ga i ma n a d i ma k s u d k a n a a l a m Un d a n g - u n d a n g No mo r Ta hun 197' + t e n t a n g Po k o k - p o k o k ? > pe ga wa i a n ( Le mba r a n Ne ga r a Ta h u n l ' ) 7h No mo r 55s Ta mb a h a n Le mb a r a n Ne g a r a No mo r JOi+l),

  Al a s a n me n g a p a s eor ar t g pe ga wa i n e g e r i d i p e r b o l e h k a n

  2 / 5

  me mi l i k i t a na h s e c a r a a b s e n t e e s e b a t a s da r i l u a s ma ks i - mu m a da l a h, At a s d a s a r p e r t i mb a n g a n , ba h wa pa r a p e g a wa i n e g e r i s e - l a ku p e t u g a s n e g a r a t i da k r ne mpunya i k e b e b a s a n unf auk me - n e n t u k a n s e n d i r i t e mpa t t i ngga l nya , y a n g t e r i ka t ol e h t e mpa t k e d u d u k a n da r i j a ba t a nnya , ma ka me r e k a d i k e c u a - l i ka n da r i k e t e n t u a n - ^ e t e n t u a n t e r s e but , d a l a m a r t i ba hwa me r e k a d i p e r b o l e h k a n me mi l i k i t a n a h p e r t a n i a n s e ­ c a r a gunt a i , j i ka t a na h i t u s ud a h d i mi l i k i n y a pa da s a a t mul a i b e r l a k u n y a Pe r a t u r a n Pe me r i n t a h No mo r 2 2 ^ Ta hun

  1961 a t a u d i p e r o l e h n y a k a r e n a wa r i s a n s e s u d a h Pe r a t u r a n Pe me r i n t a h t e r s e b u t be r l a ku. Me r e k a p u n t i da k d i wa j i b k a n unt uk me mi n d a h k a n p e mi l i k a n t a na hnya k e p a d a p i h a k l a i n, j i ka b e r p i n d a h k e Ke c a ma t a n l a i n , 12

  PP no, /+ t a hun 1977 i ni pa da da s a r nya l e b i h d i t u j u - ka n k e p a d a pa r a p e n s i u n a n pe ga wa i n e ge r i unt uk da p a t me mi ­ l i ki t a na h s e c a r a g u n t a i / a b s e n t e e , ol e h k a r e n a n y a p.-’. da pe n- j e l a s a n n y a d i u r a i k a n l e b i h l a nj ut a n t a r a l a i n,

  . . . Ke n ya t a a n me n u n j u k k a n , ba hwa ka r e na a d a n y a Ke a u l l t - a n - k e s u l i t a n o b y e k t i f t i da k s e l a l u mud a h ba j;i pa r a p e ­ ga wa i n e g e r i y a n g di pe nt >i un unt u k me me n u h i kew. - i j i ban b e r p i n d a h t ompa t t i ngga L mmd e k a t i t a na h y a n g di r . i Li ki - nya i t u. Me mi n d a h k a n pf . mi l i kan t anah' t e r s e b u t k o pa da

  I P Pe n j e l a s a n r P no. k t a hun 1977, Pe n j e l a s a n Cmum,

  Bu t i r 2•

  1? pi ha k l a i n j uga me n i mb u l k a n k e b e r a t a n , k a r e n a p e mi l i k ­ a n i t u j us t r u d i ma k s u d k a n unt uk j a mi na n di har i . t ua s e - t e l a h pe ns i un,

  Me n g i n g a t a pa y a n g d i k e mu k a k a n di a t a s da n k e n y a t a a n ba hwa da l a m b a nya k ha l pa r a p e n s i u n a n p e g a wa i n e g e r i i t u d i p e r s a ma k a n d e n g a n pa r a pe g a wa i n e g e r i , ma ka d e ­ n g a n Pe r a t u r a n Pe me r i n t a h i ni p e n g e c u a l i a n t e r h a d a p l a ­ r a nga n p e mi l i k a n t a n a h p e r t a n i a n s e c a r a g u n t a i y a n g be r l a ku j uga ba gi pa r a p e n s i u n a n p e g a wa i n e g e r i da n pa ­ r a j a nda pe ga wa i n e g e r i s e r t a j a nds p e n s i u n a n pe ga wa i ne ge r i , s e l a ma t i da k ka wi n l a gi d e nga n s e o r a n g buka n

  . 13

  pe ga wa i n e g e r i a t a u pe ns i una n p e g a wa i n e g e r i Pe nj e l a s a n Umum i ni t e r c e r mi n di d a l a m pa s a l f PP no. k t a hunl 977 y a n g me n y a t a k a n ba hwa , s e o r a n g p e g a wa i ne ­

  2

  ge r i da l a m wa kt u t a hun me n j e l a n g ma s a p e n s i u n d i p e r b o l e h - k a n me mb e l i t a na h p e r t a n i a n s e c a r a g u n t a i ( a b s e n t e e ) s e l ua s 2 / 5 da r i ba t a s ma k s i mu m p e n g u a s a a n t a n a h u n t u k Da e r a h Ti n g - k a t I I y a n g b e r s a n g k u t a n .