Analisis Kualitas Air Danau Maninjau Sekitar Keramba Ikan Terhadap Parameter Fisika (suhu, TSS) dan Parameter Kimia (pH, DO, BOD, COD).
ANAIISIS KT'AI,ITAS AIR DANAU MAIIINJAU
SEKITAR KERAMDA I(AN TERSADAP PAXAMETER FISIKA ( SUTIU, TSS )
D,rN P,AI,{METER KIMIA { pE, DO, DOD, COD )
JI'RUSAN KIMIA
I'AKTJLTAS MATf,MATIKA DAN ILMU PENGETAEUAN AI-AM
UNIVERSITAS ANDAI,AS
.
PADANC
2011
Anrlbis Kualilas Air Danau Maninjnu Sekitir Ke.rnb3 ll,tr tc.hrd,p
Pnnbeter Ftuika Guhu, tSS) drD Paranerer KiBi, (pH, DO, BOD, COD)
Dibimbing oleb
Meik R.nad,ni (06 132 028)
: Ynliar YNul, M.Sr, BBtrnul Arifin, M,Sir.
ABSTRAK
D
Bcrbagai akiviia ymg dilolukan di
au Msiniau ncnyebabtb lcnutund
tunssi ek.sisren ddau. sehingsa nenjadi pcmaebnm dalm bcbcdpa talNn
belakdgd ini scp.ni fratinya ikm kermba serta bcrub!}iya wmr ir
s
semula bening sekMg sudan bciwma kenija@ dan befiau. Maka perlu
dilalukm analisis te$adlp kulills an dilinjau ddi pamelq iisila (suhu. TSS)
de lalmclcr kinia (pH. DO. BOD, COD). Smpel dimbil 9 litil yaitu 7 tiLik
sebasai sahpel dan 2 titik sebasai kontrol. Analisis suhu, pH dan DO lmgsung
dilakutd di lokdi pengmb msmpel, seddg(daalisis 1sS, BoD dr col)
y
dillklkan di lrboabnm. Meloda ymg digbatb yairu gmviocFi de
volmetri. Data ydg didlpal d&i analisis srnu berhisu anlr! 2?,5o 10!Cr 'rSS
38 l2l ns/L I pfl 7,03 7,6; DObeikik3,82 8.,12 ms/L; BOD 1,10- 1,74
ngtL dan CQD betkisat 7,18 14,10 ns/L . Beilasrke dae yeg dipcrolch
dai oalisis pd@erer fisika-kinia dapal dikebnui b.nra pdmelei yds diutur
hsilnya nerenuni sydlt PP Rl No. 32 Tanu 2001 Tentatrg lengelolar
Kulitd An d lensendalio Pencded Air kel6 lll. air Danau Maninjou
nasih layak disunakan sebaAai tefrpar budidaya
ika
an
r3sd.
I.
PNNDAIIIJI,I]AN
d.n!u vulkarik rang telah nrelctus LiLuan bhun rdg
lrlLr. Drriu iiri rerLetrk di Kccrrnaran lani!ng Raya. Kabryatcn Agm. !ro\i.si
Danau
Mhinjau
m.dLpaLan
s(drlek Brrri. Ind.d.sia. D.nru dcne.n luns s.[n.r ')t].5 [m] dcn8xn
[edrl Dun me .apai ,r95 meler ini meruplkan d au lcrln!\ [e\!be]!s rli
lnd.nc\ir du [nuas kedua di Sumrtera Rirur Dlnau i.i merupaku rnlah s4L'
,ladau di Iirdonesia yans nruki lunssi, FitL s.hn, nr€nrxdi ruju:u, *isrln dle h.
jugx \cbxgri refrrd budidala ilanjala apunedd Pcmbangkn
I-ktilTcnaeaAt
(Pr.r A).
Nilai gua an dai suarL, peraiEn dneolulio olch kuaiilas dar
lu.rl la\nF Kulitxs irr dari pcnirm akM bcrtrhih rbih Ji[,bxrle ol.h
alirilitas nrMusia dd proscs iLani D.ri be'Lag.i |klirnrs rlng Jihktrkx3 Ji
Danru l\'laninjau ini, nenycb$km pe.urunan funlsi ckosisten d au d
reri.di pennNalahao dalm bebe lrl hhun bela[ansln i.i. Rcrubtrhn!0 u.nr
dir Danau Maninirl ljng se iL'13 bc ;rA seknn! beRrrni hi!u. he'hu h Lhr
berb!tr Lhuslsnrd da lokasi kcranba ikan dcnmjuklm h alilas pcrlne
Danau M.rnrllr semdir menu$ karcna mduknya balD p.dce.ur l,rik
or3 ikmaupuaDorglniklb8berrsal dlri b€rbaadi n nberpenccniar
Jenis cena,ar an rerbeslr )_ang mencemari perairar pada unrrDrra
bcrusal
lan bahln kifru orgdik Jd roryaoil lrnE herasr
dd
inr
Mh ndtrn' i.
r
l^_rcrnald dar pcnnrknmn pcndlduk.r kibal rcrc.menyx rn D [d
Maniniau. ralusaD pelani ikln jala apuns sutuns rilar ldrcru ik.n b
ry.
rrunid.
Drli kcmcunan, seklor nanwi5ala pu nenjadi ncnutr karcoa hilar-lnya
kci.dahln drn keleshrian ddau akih.l \.rusal ekosGtem reFebut lla] ili
lcnfu saia sdeal n.mFcnsanhi scklor pcrckon.di& *{ga yaDs bennuknn di
mcrcka
drenlr ini du han[ meniadi perha'iu bagi pemcrinkn dan kila scNm
Dilihalddi dkrivirxs ylrs
r.ns meoiadi
penyebab
ydng inenyebahkrn
ada
pr& D0nar \,iaDlr !r.
ddu
rusd.r,a ctosirtem air ini. tsudidaF
bcb.r{n!
rk
hk(t
iala apune
rtsidl pake rcm.l de horordr ikd mcnultuk.
pada
k.nsenlra\i lcncntu ncrradi mcuo baai ikatr kcmmba sclaltr iru Limbih domc{ik
yrdg be$sal ddi altillrd pe.Juduk sekile pc.nftd Dtnru Mri d!0
nc.ehsiltmballn orgdik dan anorCanik pada peminn. Dari nklivnas keLdrba
sisa paktu ikd de kotorm ikdr dapat menjadi lirrbah oieanik dar nembeiluli
sedinen anupM ltrutd. Sis pake dan kotoEn itdr ya.g ddak rcnmt d,far
tosusrcnsi schinlJ:! neninskarkan
.il.i
7ar pxdal to*rsnensi. Keberadan
keranbajuga drpal ncninekalkan k.ndungan nilrcger di perai.an K€teiscdlM
oksigen aliM hc&urm-! oleh dekomnosisi bJran orsanik, iika sema*in 6anla* /ar
.rg&ik di dalan perdno, makr .jmltn
Sedansks lebutuhln oksisen biolosi dm
oksiscn lerlrrul
lebuLuh
.ldn berlunnc
oksisen knria nrni',gkrl
7at zar organik sccara aladah dioksidasi Delalui proses biologis meneakibad{aD
senalh
be*urangnya oksigen
dibutuhtan oleh mikroore&isnc
l*lrur ddh peruirr. Scjunl$
utut
oksi8cn
at at olgdik tcMbut, Jik!
tmg digMdd daldn Ftuses
ncnguai*an
bdy,k lifrhan oretuik. m.la oksiAcn
tNcbr jLrga bdyak. Selain itu 4t ?il orgonik juSa dapal lerurai nErjrdi a*il
orelnik yane danai nrenurunkm nilai pH Dcnsan mAuknld berbagdi bahe
pencenar k€ {talm F€nirm nxla dapal nenutudkan kulnas fi Danlu Mffinilu
senrakin
Umuk meneetalui kualills air
D
au lvlminjau saar ini. nalia
!fl!
dilatukan analisi! kmlibs an sckilar kerhba ikaD tenradap paanel€i nsika
dd palmcr*
kimia (pH, Do. BOD dan COD). Sebeltrmnya
nenelirid yd8 sama iu8a rcl.h dilal*tu pada Penen$& BebeEpa larameler
rhika dd Kimia At Ddan Mturinjau oleh Nli.ir, almiym (1998). Dari
(subu. TSS)
penentud yang
dil*ukd
denunjukkan tidak sennra ak{iliras lcrdrbr
kulidr an Drau Maninjru lerh4bp nsins main8 pmneler.
U uk ilu adhis b.berapa paRneter nsika dd kinir ini kenbali dilaluka.
sci.n,s dya nEalal natinla ikm di ddau Maninjau bebenpa $ aktu inl.
nrcnpcngaruhi
KESIMPTJI,AN DAN SARAN
Dalm nclibar dmpak yus ditiDbulk akibal alrivills kermba mJld
dihluts ualhis kulills lir Ddau Meinjau terhadap pdmeter tsika de
kimi ya, dri Fnelitie di&patkm nsil dalisis sunD berkisd 27.5' 30'Ci
TSS 38 - l2l mg/L i pH 7.01 7.6 r DO bcrkisd 3.32 3.42 ne/L iBOD l.l0I
,?4 mg/L
de COD berkise t.78
14,10
ns/L
h6il melisis teGebutjik! dilih!1 b€dasarkaD Pemtuar Pemeri.lalr
No.82 bhun 2001 rcntane PcngclolM Kualila Air dm Pcngchddid
Pencentrm,{t Kelas III, semu pm!€ter ymg diuku set€rli Sunu, TSS. pllj
DO, BOD. COD secm umun m6ih lsyat die!.al scbaeai tcmpal budidaya
Dari
BcrdNtrke pcnclitim
diguml
y
E
dilatukm set
s€bagai tenpat budidaya ikan air
ckosistemya sudah
jalh nen@n,
hi
an Dmau Mminjau mrsih d4al
Lwd, lapi kualitas air pemire de
Penulis
menbd
sd
dalm n'€ijaga
kualiks ajr Deau Mminjau. sebaiknla penerinlan mehFntsi rluran terhdlp
dri
jmla! ke@ba jdrl
pembudidaya
ikd
dtu kcmba
maupu k€efekifar p€nberidr pale ikm. lni perlu dilrlohan asa.
air iawe di daeEn ini 6aik
Fgi
sirlalasi pdsdakm an dan kualilas an dapat dijaea. Penulh juea menshdapkm,
skitd D&au Mminjau sadd se.b
kulibs lingkder sekird Fcraim.
nrdyaFkal
lelnp henjasu kcbcBihs dm
DAFTARPUSI'AKA
L.
SoemNoLo,O, Pentlekatan Etologi Tethd.lap PthasntuhM tlud lt
Lkolosi do Pehboeunan, Lenbaca lkolaci Univdsif.s Prdjsi,Bn.
Randunq.l9Tl.ll!1407
r,
2,
S.srra{ijlya,A
r
Eirendi. Hea.i.. lelaa,
4.
5.
Ahm&l.R, KihiaLingkung . Andi OIIsct, Yogyaka 42004.1!alll-14
Surrisno.
cipr4
6
7
Pehcehdran
Li skunf,on. Rinek! Cipe. JaLta.
r,,rr,r,4t.
1902.
Kanisius, Yoeyakana, 2001 Hal. 57
C'torok, dk!.- Punyetlitaan,4n Bet:ih,cet*^n Keefrpal, Rhineta
Jal
SEKITAR KERAMDA I(AN TERSADAP PAXAMETER FISIKA ( SUTIU, TSS )
D,rN P,AI,{METER KIMIA { pE, DO, DOD, COD )
JI'RUSAN KIMIA
I'AKTJLTAS MATf,MATIKA DAN ILMU PENGETAEUAN AI-AM
UNIVERSITAS ANDAI,AS
.
PADANC
2011
Anrlbis Kualilas Air Danau Maninjnu Sekitir Ke.rnb3 ll,tr tc.hrd,p
Pnnbeter Ftuika Guhu, tSS) drD Paranerer KiBi, (pH, DO, BOD, COD)
Dibimbing oleb
Meik R.nad,ni (06 132 028)
: Ynliar YNul, M.Sr, BBtrnul Arifin, M,Sir.
ABSTRAK
D
Bcrbagai akiviia ymg dilolukan di
au Msiniau ncnyebabtb lcnutund
tunssi ek.sisren ddau. sehingsa nenjadi pcmaebnm dalm bcbcdpa talNn
belakdgd ini scp.ni fratinya ikm kermba serta bcrub!}iya wmr ir
s
semula bening sekMg sudan bciwma kenija@ dan befiau. Maka perlu
dilalukm analisis te$adlp kulills an dilinjau ddi pamelq iisila (suhu. TSS)
de lalmclcr kinia (pH. DO. BOD, COD). Smpel dimbil 9 litil yaitu 7 tiLik
sebasai sahpel dan 2 titik sebasai kontrol. Analisis suhu, pH dan DO lmgsung
dilakutd di lokdi pengmb msmpel, seddg(daalisis 1sS, BoD dr col)
y
dillklkan di lrboabnm. Meloda ymg digbatb yairu gmviocFi de
volmetri. Data ydg didlpal d&i analisis srnu berhisu anlr! 2?,5o 10!Cr 'rSS
38 l2l ns/L I pfl 7,03 7,6; DObeikik3,82 8.,12 ms/L; BOD 1,10- 1,74
ngtL dan CQD betkisat 7,18 14,10 ns/L . Beilasrke dae yeg dipcrolch
dai oalisis pd@erer fisika-kinia dapal dikebnui b.nra pdmelei yds diutur
hsilnya nerenuni sydlt PP Rl No. 32 Tanu 2001 Tentatrg lengelolar
Kulitd An d lensendalio Pencded Air kel6 lll. air Danau Maninjou
nasih layak disunakan sebaAai tefrpar budidaya
ika
an
r3sd.
I.
PNNDAIIIJI,I]AN
d.n!u vulkarik rang telah nrelctus LiLuan bhun rdg
lrlLr. Drriu iiri rerLetrk di Kccrrnaran lani!ng Raya. Kabryatcn Agm. !ro\i.si
Danau
Mhinjau
m.dLpaLan
s(drlek Brrri. Ind.d.sia. D.nru dcne.n luns s.[n.r ')t].5 [m] dcn8xn
[edrl Dun me .apai ,r95 meler ini meruplkan d au lcrln!\ [e\!be]!s rli
lnd.nc\ir du [nuas kedua di Sumrtera Rirur Dlnau i.i merupaku rnlah s4L'
,ladau di Iirdonesia yans nruki lunssi, FitL s.hn, nr€nrxdi ruju:u, *isrln dle h.
jugx \cbxgri refrrd budidala ilanjala apunedd Pcmbangkn
I-ktilTcnaeaAt
(Pr.r A).
Nilai gua an dai suarL, peraiEn dneolulio olch kuaiilas dar
lu.rl la\nF Kulitxs irr dari pcnirm akM bcrtrhih rbih Ji[,bxrle ol.h
alirilitas nrMusia dd proscs iLani D.ri be'Lag.i |klirnrs rlng Jihktrkx3 Ji
Danru l\'laninjau ini, nenycb$km pe.urunan funlsi ckosisten d au d
reri.di pennNalahao dalm bebe lrl hhun bela[ansln i.i. Rcrubtrhn!0 u.nr
dir Danau Maninirl ljng se iL'13 bc ;rA seknn! beRrrni hi!u. he'hu h Lhr
berb!tr Lhuslsnrd da lokasi kcranba ikan dcnmjuklm h alilas pcrlne
Danau M.rnrllr semdir menu$ karcna mduknya balD p.dce.ur l,rik
or3 ikmaupuaDorglniklb8berrsal dlri b€rbaadi n nberpenccniar
Jenis cena,ar an rerbeslr )_ang mencemari perairar pada unrrDrra
bcrusal
lan bahln kifru orgdik Jd roryaoil lrnE herasr
dd
inr
Mh ndtrn' i.
r
l^_rcrnald dar pcnnrknmn pcndlduk.r kibal rcrc.menyx rn D [d
Maniniau. ralusaD pelani ikln jala apuns sutuns rilar ldrcru ik.n b
ry.
rrunid.
Drli kcmcunan, seklor nanwi5ala pu nenjadi ncnutr karcoa hilar-lnya
kci.dahln drn keleshrian ddau akih.l \.rusal ekosGtem reFebut lla] ili
lcnfu saia sdeal n.mFcnsanhi scklor pcrckon.di& *{ga yaDs bennuknn di
mcrcka
drenlr ini du han[ meniadi perha'iu bagi pemcrinkn dan kila scNm
Dilihalddi dkrivirxs ylrs
r.ns meoiadi
penyebab
ydng inenyebahkrn
ada
pr& D0nar \,iaDlr !r.
ddu
rusd.r,a ctosirtem air ini. tsudidaF
bcb.r{n!
rk
hk(t
iala apune
rtsidl pake rcm.l de horordr ikd mcnultuk.
pada
k.nsenlra\i lcncntu ncrradi mcuo baai ikatr kcmmba sclaltr iru Limbih domc{ik
yrdg be$sal ddi altillrd pe.Juduk sekile pc.nftd Dtnru Mri d!0
nc.ehsiltmballn orgdik dan anorCanik pada peminn. Dari nklivnas keLdrba
sisa paktu ikd de kotorm ikdr dapat menjadi lirrbah oieanik dar nembeiluli
sedinen anupM ltrutd. Sis pake dan kotoEn itdr ya.g ddak rcnmt d,far
tosusrcnsi schinlJ:! neninskarkan
.il.i
7ar pxdal to*rsnensi. Keberadan
keranbajuga drpal ncninekalkan k.ndungan nilrcger di perai.an K€teiscdlM
oksigen aliM hc&urm-! oleh dekomnosisi bJran orsanik, iika sema*in 6anla* /ar
.rg&ik di dalan perdno, makr .jmltn
Sedansks lebutuhln oksisen biolosi dm
oksiscn lerlrrul
lebuLuh
.ldn berlunnc
oksisen knria nrni',gkrl
7at zar organik sccara aladah dioksidasi Delalui proses biologis meneakibad{aD
senalh
be*urangnya oksigen
dibutuhtan oleh mikroore&isnc
l*lrur ddh peruirr. Scjunl$
utut
oksi8cn
at at olgdik tcMbut, Jik!
tmg digMdd daldn Ftuses
ncnguai*an
bdy,k lifrhan oretuik. m.la oksiAcn
tNcbr jLrga bdyak. Selain itu 4t ?il orgonik juSa dapal lerurai nErjrdi a*il
orelnik yane danai nrenurunkm nilai pH Dcnsan mAuknld berbagdi bahe
pencenar k€ {talm F€nirm nxla dapal nenutudkan kulnas fi Danlu Mffinilu
senrakin
Umuk meneetalui kualills air
D
au lvlminjau saar ini. nalia
!fl!
dilatukan analisi! kmlibs an sckilar kerhba ikaD tenradap paanel€i nsika
dd palmcr*
kimia (pH, Do. BOD dan COD). Sebeltrmnya
nenelirid yd8 sama iu8a rcl.h dilal*tu pada Penen$& BebeEpa larameler
rhika dd Kimia At Ddan Mturinjau oleh Nli.ir, almiym (1998). Dari
(subu. TSS)
penentud yang
dil*ukd
denunjukkan tidak sennra ak{iliras lcrdrbr
kulidr an Drau Maninjru lerh4bp nsins main8 pmneler.
U uk ilu adhis b.berapa paRneter nsika dd kinir ini kenbali dilaluka.
sci.n,s dya nEalal natinla ikm di ddau Maninjau bebenpa $ aktu inl.
nrcnpcngaruhi
KESIMPTJI,AN DAN SARAN
Dalm nclibar dmpak yus ditiDbulk akibal alrivills kermba mJld
dihluts ualhis kulills lir Ddau Meinjau terhadap pdmeter tsika de
kimi ya, dri Fnelitie di&patkm nsil dalisis sunD berkisd 27.5' 30'Ci
TSS 38 - l2l mg/L i pH 7.01 7.6 r DO bcrkisd 3.32 3.42 ne/L iBOD l.l0I
,?4 mg/L
de COD berkise t.78
14,10
ns/L
h6il melisis teGebutjik! dilih!1 b€dasarkaD Pemtuar Pemeri.lalr
No.82 bhun 2001 rcntane PcngclolM Kualila Air dm Pcngchddid
Pencentrm,{t Kelas III, semu pm!€ter ymg diuku set€rli Sunu, TSS. pllj
DO, BOD. COD secm umun m6ih lsyat die!.al scbaeai tcmpal budidaya
Dari
BcrdNtrke pcnclitim
diguml
y
E
dilatukm set
s€bagai tenpat budidaya ikan air
ckosistemya sudah
jalh nen@n,
hi
an Dmau Mminjau mrsih d4al
Lwd, lapi kualitas air pemire de
Penulis
menbd
sd
dalm n'€ijaga
kualiks ajr Deau Mminjau. sebaiknla penerinlan mehFntsi rluran terhdlp
dri
jmla! ke@ba jdrl
pembudidaya
ikd
dtu kcmba
maupu k€efekifar p€nberidr pale ikm. lni perlu dilrlohan asa.
air iawe di daeEn ini 6aik
Fgi
sirlalasi pdsdakm an dan kualilas an dapat dijaea. Penulh juea menshdapkm,
skitd D&au Mminjau sadd se.b
kulibs lingkder sekird Fcraim.
nrdyaFkal
lelnp henjasu kcbcBihs dm
DAFTARPUSI'AKA
L.
SoemNoLo,O, Pentlekatan Etologi Tethd.lap PthasntuhM tlud lt
Lkolosi do Pehboeunan, Lenbaca lkolaci Univdsif.s Prdjsi,Bn.
Randunq.l9Tl.ll!1407
r,
2,
S.srra{ijlya,A
r
Eirendi. Hea.i.. lelaa,
4.
5.
Ahm&l.R, KihiaLingkung . Andi OIIsct, Yogyaka 42004.1!alll-14
Surrisno.
cipr4
6
7
Pehcehdran
Li skunf,on. Rinek! Cipe. JaLta.
r,,rr,r,4t.
1902.
Kanisius, Yoeyakana, 2001 Hal. 57
C'torok, dk!.- Punyetlitaan,4n Bet:ih,cet*^n Keefrpal, Rhineta
Jal