HUBUNGAN ANTARA STRATEGI GURU DALAM PENGEMBANGAN DISAIN PEMBELAJARAN PRAKTIKUM BIOLOGI DENGAN AKTIVITAS DAN CAPAIAN HASIL BELAJAR PRAKTIKUM SISWA (KELAS XI SMAN DI KABUPATEN BONDOWOSO)
HUBUNGAN ANTARA STRATEGI GURU DALAM PENGEMBANGAN
DISAIN PEMBELAJARAN PRAKTIKUM BIOLOGI DENGAN AKTIVITAS
DAN CAPAIAN HASIL BELAJAR PRAKTIKUM SISWA
(KELAS XI SMAN DI KABUPATEN BONDOWOSO)
SKRIPSI
Oleh:
Mardiatul Hasanah
080210193040
PROGRAM STUDI PENDIDIKAN BIOLOGI
JURUSAN PENDIDIKAN MIPA
FAKULTAS KEGURUAN DAN ILMU PENDIDIKAN
UNIVERSITAS JEMBER
2013
ac
nej.
gilib
i
d
/
/
:
gilib
i
d
/
/
:
gilib
i
d
/
/
:
u
ht
/
/
/
c.id
c.id
ac
nej.
gilib
i
d
/
/
:
gilib
i
d
/
/
:
gilib
i
d
/
/
:
ht
.id/
.id/
ac
nej.
ac
nej.
gilib
i
d
/
/
:
ac
nej.
.u
.u
.u
.u
.u
http
.id/
.id/
ac
nej.
ac
nej.
gilib
i
d
/
/
:
ttp
h
SKRIPSI
http
tp
ac
nej.
.u
.u
.u
ht
.id/
.id/
.id/
.id/
gilib
i
d
/
/
:
u
ilib.
dig
tp://
ht
c.id
ac
nej.
gilib
i
d
/
/
:
ac.
nej.
HUBUNGAN ANTARA
ej.a PENGEMBANGAN .unej.a
ej.a STRATEGI GURU DALAM
n
n
u
u
.
.
ilib
DISAIN PEMBELAJARAN
PRAKTIKUM
DENGAN AKTIVITAS
igilib
igBIOLOGI
igilib
d
d
d
/
/
/
/
/
/
:
:
:
PRAKTIKUM SISWA
http
http
http DAN CAPAIAN HASIL BELAJAR
(KELAS XI SMAN DI KABUPATEN BONDOWOSO)
lib.u
digi
tp://
u
ht
.id/
id/
ac.
nej.
ilib.
dig
tp://
ht
ht
id/
ac.
nej.
ilib.
dig
tp://
ac
nej.
gilib
i
d
/
/
:
http
id/
u
ilib.
dig
tp://
ac
nej.
.u
.u
http
id/
ac.
nej.
.id/
ac
nej.
gilib
i
d
/
/
:
http
tp
ht
.id/
ac
nej.
.u
.u
gilib
i
d
/
/
:
.u
http
.id/
.id/
ac
nej.
ac
nej.
gilib
i
d
/
/
:
http
http
tp
ac
nej.
.u
.u
.u
gilib
i
d
/
/
:
.id/
.id/
.id/
.id/
ac
nej.
gilib
i
d
/
/
:
p
p
ttp
httsyarat
httakhir
hDiajukan
guna melengkapi tugas
dan memenuhi salah satu
tp
d/
ac.i
nej.
u
ilib.
g
i
d
/
:/
untuk menyelesaikan dan mencapai gelar Sarjana Pendidikan (S1) pada
id/
id/ Studi Pendidikan Biologi
Program
.ac.
.ac.
j
ilib.
g
i
d
/
:/
ac.
nej.
u
ilib.
dig
tp://
http
http
tp
id/
j
une
une
ilib.
g
i
d
/
:/
ht
ht
ht
Oleh:
.id/
.id/
ac
nej.
i
/dig
/
:
p
t
t
.id/
ac
nej.
.u
gilib
i
d
/
/
:
tp
UNIVERSITAS JEMBER
2013
/
.id
ac
nej.
gilib
i
d
/
/
:
gilib
i
d
/
/
:
id/
id/
ac.
nej.
ac
nej.
.u
gilib
i
d
/
/
:
http
http i
http
ht
.id/
.id/
ac
nej.
.u
.u
.u
ac.
nej.
ht
/
/
/
c.id
c.id
c.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
PROGRAM
STUDI PENDIDIKAN
.une
.uneBIOLOGI
.une
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
JURUSAN
PENDIDIKAN
MIPA
g
g
g
://di
://di
://di
http
http DAN ILMU PENDIDIKAN
http FAKULTAS KEGURUAN
ac
nej.
tp
lib.u
h
h
.id/
gilib
i
d
/
/
:
ac
nej.
i
/dig
/
:
p
t
t
/d
ttp:/
h
.id/
/
c.id
Mardiatul Hasanah nej.a
.u
080210193040
igilib
lib.u
lib.u
digi
tp://
ac
nej.
id/
ac.
nej.
ht
id/
ac.
nej.
ac
nej.
gilib
i
d
/
/
:
gilib
i
d
/
/
:
gilib
i
d
/
/
:
.id/
ac
nej.
ac
nej.
.u
.u
gilib
i
d
/
/
:
gilib
i
d
/
/
:
http
http
http
tp
ht
.id/
ac
nej.
.u
.u
gilib
i
d
/
/
:
.u
http
.id/
.id/
ac
nej.
ac
nej.
gilib
i
d
/
/
:
http
http
tp
ac
nej.
.u
.u
.u
gilib
i
d
/
/
:
.id/
.id/
.id/
.id/
ac
nej.
ht
PERSEMBAHAN
d/
ac.i
nej.
u
ilib.
dig
tp://
ac.
nej.
nej.
.u
id/
id/
d/
ac.i
ac.
nej.
.u
.u
ib
ilib
Puji syukur /d
kepada
dan Maha Penyayang
igilserta
igPengasih
igilib Allah SWT, Yang Maha
d
d
/
/
/
/
/
:
:
:
tp
http Skripsi ini
http SAW yang selalu menjadihttauladan
Rosulullah
yang baik dalam hidup.
ht
saya persembahkan kepada:
id/
.ac.
nej
lib.u
digi
tp://
/
/
/
c.id
c.id
c.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
e selalu memberikan kasih
1. Ayahanda Marjasa
.une
.unyang
.une dan Ibunda Hayati tercinta
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
g
g
g
sayang,
//di motivasi demi kesuksesanku,
://di segala
:serta
://di bimbingan, doa, nasihat,
http
http
http
pengorbanan yang telah diberikan, takkan mampu terbayar dengan apapun di
.id/
ac
nej.
ac
nej.
ac
nej.
ac
nej.
u
2. Adik-adikku
di manapun berada lyang
ib.u
lib.besarku
lib.uRofi dan Adit, serta keluarga
i
i
i
g
g
g
i
i
i
d
://d kasih
://d serta senantiasa memberikan
tp:// membimbing dan mendoakan
http
http
htselalu
.u
gilib
i
d
/
/
:
.id/
.id/
.id/
dunia ini;
tp
ht
ht
sayang dan dukungan demi kesuksesanku di masa depan;
/
/
/
/
c.id dan membimbing j.ac.id
c.idTanda Jasa” yang telah jmendidik
c.id 3. Para “Pahlawan Tanpa
a
a
a
.
.
.
j
j
ne
.une
.une
.ukesabaran
.une
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
dengan
penuh
disertai
dengan
kebijaksanaan
yang
tak
ternilai;
i
i
i
i
g
g
g
dig
://di
://di
://di
p
p
p
t
t
t
tp://
t
t
t
h kuliah, serta
h TK sampai duduk di bangku
4. hTeman-teman seperjuangan, dari
teman-teman kost yang selalu mendampingi, memotivasi dikala sendu
.id/
.id/
.id/
c
c
c
a
a
a
.
.
.
menyayat hati,nserta
j
j
j menghapus segala keraguan;
.une
.une
.u e
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
g
ig
5. Rama
dukungan dan :/doa
/dig demi
://dmemberikan
://diWanstya A.M yang selalu
p
p
p
t
t
t
t
t
t
h
h
h
ht
/
d/ 6. Serta Almamater Universitas
id/ tinggi.
id/ Jember yang selalu kujunjung
.
.
c.id
c
c
a
a
a
.
.
.
j
j
j
.une
.une
.une
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
g
g
g
://di
://di
://di
http
http
http
ht
d/
ac.i
nej.
u
ilib.
dig
tp://
ht
kesuksesanku;
c.i
ej.a
.un
ilib
//dig
tp:
ac
nej.
gilib
i
d
/
/
:
gilib
i
d
/
/
:
ac
nej.
gilib
i
d
/
/
:
gilib
i
d
/
/
:
id/
ac.
nej.
.id/
id/
ac.
nej.
ac
nej.
.u
gilib
i
d
/
/
:
http
httpii
http
tp
ht
.id/
ac
nej.
.u
.u
.u
gilib
i
d
/
/
:
.u
http
.id/
.id/
ac
nej.
ac
nej.
gilib
i
d
/
/
:
http
http
tp
ac
nej.
.u
.u
.u
gilib
i
d
/
/
:
.id/
.id/
.id/
.id/
ac
nej.
id/
ac.
nej.
ht
id/
ac.
nej.
ac
nej.
gilib
i
d
/
/
:
gilib
i
d
/
/
:
gilib
i
d
/
/
:
/dig
/dig
b.u
:/
b.u
:/
gilib
i
d
/
/
:
gilib
i
d
/
/
:
ac
nej.
i
/dig
/
:
p
t
t
i
/dig
/
:
p
t
t
ac
nej.
ac
nej.
gilib
i
d
/
/
:
)
.u
ttp
h
http://pristality.wordpress.com/2011/02/23/kumpulan-motto-kehidupan/
Desember 2012]
)
/
/
/
c.id
c.id
c.id** Ayahanda Marjasa
a
nej.
a
nej.
gilib
i
d
/
/
:
id/
ac.
nej.
id/
ac.
nej.
ht
[26
.id/
ac
nej.
.u
gilib
i
d
/
/
:
http
httpiii
http
tp
a
nej.
.u
.u
gilib
i
d
/
/
:
ac
nej.
.u
lib.u
lib.u
i
i
g
g
i
i
* Prista,tpAyu.
://d
://d 2011. Kumpulan Motto Kehidupan.
http
ht
.u
.id/
.id/
.id/
.id/
ht
h
h
h
ac
nej.
lib.u
lib.u
lib.u
ac
nej.
.id/
.id/
ac
nej.
i
/dig
/
:
p
t
t
ht
ht
.id/
lib.u
ac.
nej.
u
ilib.
dig
tp://
ht
.id/
id/
ac.
nej.
u
ilib.
dig
tp://
ht
ht
id/
ac.
nej.
u
ilib.
dig
tp://
ac
nej.
.u
http
id/
u
ac
nej.
gilib
i
d
/
/
:
http
id/
ac.
nej.
.id/
ac
nej.
.u
.u
http
ht
.id/
ac
nej.
gilib
i
d
/
/
:
tp
.u
http
.id/
.u
ac
nej.
gilib
i
d
/
/
:
http
.id/
ac
nej.
.id/
ac
nej.
.u
.u
http
ht
.id/
ac
nej.
gilib
i
d
/
/
:
tp
gilib
i
d
/
/
:
b.u
:/
.id/
.u
tp
ac
nej.
http
http
.id/
gilib
i
d
/
/
:
.id/
ac
nej.
)
ili
ili
ili
“Jangan
/dig sanggup meraihnya” **/dig
/dig menyerah selagi kamu masih
ac
nej.
digi
tp://
ht
.id/
.id/
http
ilib.
/dig
(Lessing)*)
ac
nej.
lib.u
dig
tp://
ac.
nej.
:/
http
:/
http
.id/
gilib
i
d
/
/
:
id/
ac.
nej.
u
u
.u keluar dari suatu persoalan
“Cara terbaik
ilib.
ilib. adalah memecahkannya”
ilibuntuk
ac
nej.
gilib
i
d
/
/
:
ht
id/
ac.
nej.
:/
http
digi
tp://
gilib
i
d
/
/
:
http
id/
u
ilib.
dig
tp://
ac
nej.
.u
.u
ttp
hMOTTO
id/
ac.
nej.
.id/
ac
nej.
gilib
i
d
/
/
:
http
tp
ht
.id/
ac
nej.
.u
.u
gilib
i
d
/
/
:
.u
http
.id/
.id/
ac
nej.
ac
nej.
gilib
i
d
/
/
:
http
http
tp
ac
nej.
.u
.u
.u
gilib
i
d
/
/
:
.id/
.id/
.id/
.id/
ac
nej.
id/
ac.
nej.
ht
id/
ac.
nej.
ac
nej.
gilib
i
d
/
/
:
gilib
i
d
/
/
:
gilib
i
d
/
/
:
/
d
ac.i
.
j
e
n
u
ilib.
dig
tp://
.id/
ac
nej.
ac
nej.
.u
.u
gilib
i
d
/
/
:
gilib
i
d
/
/
:
http
PERNYATAAN
http
http
tp
ht
.id/
ac
nej.
.u
.u
gilib
i
d
/
/
:
.u
http
.id/
.id/
ac
nej.
ac
nej.
gilib
i
d
/
/
:
http
http
tp
ac
nej.
.u
.u
.u
gilib
i
d
/
/
:
.id/
.id/
.id/
.id/
ac
nej.
ht
Saya yang bertanda tangan
/ di bawah ini:
.id/
.id
c
c
a
a
.
.
j
j
Nama.un: e
Mardiatul
Hasanah
.une
b
b
i
i
l
l
i
i
g
g
://diNIM : 080210193040 ttp://di
p
t
t
h
h
id/
ac.
nej.
u
ilib.
dig
tp://
ht
ht
menyatakan dengan sesungguhnya bahwa skripsi yang berjudul “Hubungan Antara
/
/
/
/
Guru dalam Pengembangan
Disain Pembelajaran Praktikum
Biologi dengan
.idStrategi
c.id
c.id
c.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
.diune
.une Kelas XI SMA Negeri
.uneHasil Belajar Praktikum
Aktivitas dan Capaian
Siswa
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
g
g
g
://di
://di
://di
Kabupaten
http jika dalam
http hasil karya sendiri, kecuali
http Bondowoso” adalah benar-benar
ac
nej.
lib.u
digi
tp://
ht
pengutipan substansi disebutkan sumbernya dan belum pernah diajukan pada institusi
/
/
/
d/
c.id atas keabsahan dan j.ac.id
c.ijiplakan.
c.idmanapun, serta bukan karya
Saya bertanggungjawab
a
a
a
.
.
.
j
j
j
.une
.une tinggi.
.unedengan ilmiah yang harusilibdijunjung
.une
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
kebenaran
isinya
sesuai
ig
ig
dig
dig
p://d
p://d
t
t
tp://
tp://
t
t
h
h
htDemikian
pernyataan ini saya buat dengan sebenarnya, tanpa adanya tekanan
dan paksanaan dari pihak manapun serta bersedia mendapatkan sanksi akademik jika
.id/
.id/
c
c
a
a
.
.
j
j
terjadi di kemudian hari
pernyataan ini tidak benar. ne
.une
b
i
lib.u
l
i
i
g
g
i
i
://d
://d
http
http
d/
ac.i
nej.
.u
gilib
i
d
/
/
:
tp
ac.
nej.
igilib
d
/
/
:
tp
igilib
d
/
/
:
tp
i
/dig
/
:
p
t
t
lib.u
ac
nej.
gilib
i
d
/
/
:
gilib
i
d
/
/
:
id/
ac.
nej.
.id/
id/
ac.
nej.
ac
nej.
.u
gilib
i
d
/
/
:
http
httpiv
http
tp
ht
.id/
ac
nej.
.u
.u
.u
gilib
i
d
/
/
:
.u
http
.id/
ac
nej.
ac
nej.
gilib
i
d
/
/
:
http
.id/
ac
nej.
ht
.id/
ac
nej.
gilib
i
d
/
/
:
http
tp
.u
.u
.u
gilib
i
d
/
/
:
ac
nej.
.id/
.id/
.u
gilib
i
d
/
/
:
ht
Mardiatul Hasanah
igilib
d
/
/
:
NIM. 080210193040
http
h
.id/
ac
nej.
u
ilib.
.id/
ac
nej.
i
/dig
/
:
p
t
t
h
id/
ac.
nej.
.id/
ac
nej.
lib.u
lib.u
digi
tp://
ht
g
://di
Yang menyatakan,
p
t
t
h
.id/
.id/
ac
nej.
http
Jember, Januari 2013
ht
ht
.u
gilib
i
d
/
/
:
ac.
nej.
.u
.u
.u
igilib
d
/
/
:
tp
.id/
ac
nej.
id/
id/
id/
ac.
nej.
ht
id/
ac.
nej.
ht
id/
ac.
nej.
ac
nej.
gilib
i
d
/
/
:
gilib
i
d
/
/
:
gilib
i
d
/
/
:
gilib
i
d
/
/
:
http
ht
id/
id/
id/
ac.
nej.
ac.
nej.
ac.
nej.
HUBUNGANib
ANTARA
STRATEGI GURUibDALAM
PENGEMBANGANib.u
.u
.u
u
ilib.
dig
tp://
ac
nej.
.u
.u
PENGAJUAN
http
id/
ac.
nej.
.id/
ac
nej.
gilib
i
d
/
/
:
http
tp
ht
.id/
ac
nej.
.u
.u
gilib
i
d
/
/
:
.u
http
.id/
.id/
ac
nej.
ac
nej.
gilib
i
d
/
/
:
http
http
tp
ac
nej.
.u
.u
.u
gilib
i
d
/
/
:
.id/
.id/
.id/
.id/
ac
nej.
igil
igil
igil
d
d
d
/
/
/
/
/
/
:
:
:
DISAIN
BIOLOGI DENGANhAKTIVITAS
ttp
http
httpPEMBELAJARAN PRAKTIKUM
ht
DAN CAPAIAN HASIL BELAJAR PRAKTIKUM SISWA
nej
i
/dig
/
:
p
t
t
j.
dig
ac
nej.
.u
ilib
//dig
:
tp:
http
lib.u
ac
nej.
lib.u
i
/dig
/
:
p
t
Pembimbing II ht
ht
.id/
.id/
ac
nej.
ac
nej.
ac
nej.
.u
.u
b Dwi Wahyuni, M. Kes. igilib
Drs. Wachju
giliHj.
gilibSubchan, M.S., Ph.D. //dDr.
i
i
d
/
/
://d
tp: 19630813 199302 1 001http: NIP. 19600309 198702h2ttp002
htNIP.
tp
ac
nej.
gilib
i
d
/
/
:
gilib
i
d
/
/
:
id/
ac.
nej.
id/
ac.
nej.
ac
nej.
.u
gilib
i
d
/
/
:
http
httpv
http
tp
.id/
ac
nej.
.u
.u
.u
ht
.id/
.id/
.id/
ac
nej.
ht
.id/
.id/
ac
nej.
h
.u
.u
gilib
i
d
/
/
:
Disetujui,
http
.id/
.id/
ac
nej.
:/
:/
i
/dig
/
:
p
t
t
Pembimbing I
ht
: Mardiatul Hasanah
: 080210193040c.id/
.id/
c
a
a
.
.
j
: 2008 .unej
.une
b
b
i
i
l
l
i
i
25 Agustus 1989 /dig
ig
/:dBondowoso/
http
.id/
.u
http
Oleh:
.id/
ac
nej.
gilib
i
d
/
/
:
http
:/
http
ac
nej.
.u
.u
Nama Mahasiswa
NIM
.id/
c
a
.
j
Tahun
.uneAngkatan
b
i
l
i
/dig Tempat / Tanggal Lahir
d/
ac.i
.id/
ac
nej.
gilib
i
d
/
/
:
http
tp
ht
.id/
ac
nej.
gilib
i
d
/
/
:
ac
nej.
u
u
.u
.u
gilib
i
d
/
/
:
ac
nej.
.id/
.id/
ilib
//dig
.id/
.id/
.id/
ac
nej.
ac
nej.
une
ilib.
ht
.
Diajukan
guna
salah satu syaratigilib.
libmemenuhi
lib. melengkapi tugas akhir idan
i
i
g
g
i
/d
://d
://d
ttp:/ menyelesaikan dan mencapai
httppada
http gelar Sarjana Pendidikan (S1)
huntuk
Program Studi Pendidikan Biologi
tp
gilib
i
d
/
/
:
lib.u
h
u
.u
gilib
i
d
/
/
:
ac
nej.
i
/dig
/
:
p
t
t
h
SKRIPSI
.id/
tp://
i
/dig
/
:
p
t
t
h
ac
nej.
nej
lib.u
lib.u
lib.u
digi
tp://
.id/
/
.id/
(KELAS XI SMA
DI KABUPATEN.aBONDOWOSO)
c.id
.acNEGERI
.id/
ac
nej.
id/
ac.
nej.
ht
id/
ac.
nej.
ac
nej.
gilib
i
d
/
/
:
gilib
i
d
/
/
:
gilib
i
d
/
/
:
.id/
ac
nej.
ac
nej.
.u
.u
gilib
i
d
/
/
:
gilib
i
d
/
/
:
http
PENGESAHAN
http
http
tp
ht
.id/
ac
nej.
.u
.u
gilib
i
d
/
/
:
.u
http
.id/
.id/
ac
nej.
ac
nej.
gilib
i
d
/
/
:
http
http
tp
ac
nej.
.u
.u
.u
gilib
i
d
/
/
:
.id/
.id/
.id/
.id/
ac
nej.
ht
/
/
d/
.id/
.iPengembangan
.idAntara
.idSkripsi
c
c
c
c
berjudul
“Hubungan
Strategi
Guru
dalam
Disain
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
.une
.une
.une
.une
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
g
g
gPraktikum Biologi dengan//dAktivitas
Pembelajaran
dan Capaian Hasil/diBelajar
dig
:/
: i
://di
p
p
p
t
t
t
tp://
t
t
t
h di Kabupaten Bondowoso”htelah diuji dan
h Siswa Kelas XI SMA Negeri
Praktikum
disahkan oleh Fakultas Keguruan/ dan Ilmu Pendidikan Universitas
/ Jember pada:
id/
.ac.
nej
.u
ilib
//dig
Hari
Tanggaltp:// : 28 Januari 2013
tp:
ht
Tempat
.id/
.id/
ac
nej.
gilib
i
d
/
/
:
.id/
.id/
Tim Penguji:
ac
nej.
.u
ac
nej.
.u
Sekretaris
gilib
i
d
/
/
:
http
ht
.id/
.id/
.id/
ac
nej.
ac
nej.
ac
nej.
u
u
u
.u
ht
h
http
.id/
gilib
i
d
/
/
:
i
/dig
/
:
p
t
t
h
gilib
i
d
/
/
:
http
ac
nej.
ac
nej.
lib.u
lib.u
i
/dig
/
:
p
t
t
Ketua
.u
.u
tp
ac
nej.
: Fakultas Keguruan dan Ilmu Pendidikan Universitas Jember
ac
nej.
gilib
i
d
/
/
:
.id/
.id
.id
c
ej.a
: Senin
n
u
.
lib
digi
.
lib.
ilib.Hj. Dwi Wahyuni, M. Kes.
Drs.
M.Si.
gilib
gDr.
giSuratno,
i
i
i
d
d
d
/
/
/
/
/
/
:
NIP. 19600309 198702
ttp: 19670625 199203 1 003 http:
http2 002
hNIP.
tp
ht
ht
Anggota
d/
ac.i
nej.
u
ilib.
dig
tp://
nej.
u
ilib.
dig
tp://
/
c.id
a
nej.
lib.u
digi
tp://
ac
nej.
id/
ac.
nej.
http
.id/
ac
nej.
id/
ac
nej.
.u
gilib
i
d
/
/
:
http
httpvi
ac.
nej.
ht
.id/
gilib
i
d
/
/
:
http
tp
.u
.u
.u
gilib
i
d
/
/
:
ac
nej.
gilib
i
d
/
/
:
tp
.id/
.u
.id/
.u
gilib
i
d
/
/
:
ac
nej.
ht
h
ac
nej.
htSunardi, M.Pd.
Prof. Dr.
NIP. 19540501 198303 1 001
.id/
i
/dig
/
:
p
t
t
.id/
.u
ac
nej.
.id/
ac
nej.
lib.u
ttp:/
http
gilib
i
d
/
/
:
ilib
Mengesahkan
/dig
ac
nej.
gilib
i
d
/
/
:
tp
ac
nej.
.id/
.u
gilib
i
d
/
/
:
Sulifah Aprilya Hariani, S.Pd., M.Pd.
NIP. 19790415
.id/ 200312 2 003
h
Dekan Fakultas Keguruan
dan Ilmu Pendidikan
Universitas Jember
.id/
ac
nej.
ht
ht
.u
lib.u
i
/dig
/
:
p
t
t
ac.
nej.
u
ilib.
dig
tp://
ht
Drs. Wachju Subchan, M.S., Ph.D.
NIP. 19630813 199302
.id1/ 001
h
ac.
nej.
u
ilib.
dig
tp://
ht
id/
id/
d/
ac.i
id/
ac.
nej.
ht
id/
ac.
nej.
RINGKASAN
Hubungan Antara Strategi Guru dalam Pengembangan Disain Pembelajaran
Praktikum Biologi dengan Aktivitas dan Capaian Hasil Belajar Praktikum
Siswa Kelas XI SMAN di Kabupaten Bondowoso; Mardiatul Hasanah;
080210193040; 2012; 75 halaman; Program Studi Pendidikan Biologi Jurusan
Pendidikan MIPA Fakultas Keguruan dan Ilmu Pendidikan Universitas Jember.
Pembelajaran praktikum merupakan proses pembelajaran di laboratorium
dalam rangka memperkuat teori-teori/pengetahuan yang didapatkan dengan cara
pengalaman belajar lain. Strategi rancangan pembelajaran praktikum merupakan
pengintegrasian antara teori/pengetahuan dan keterampilan dasar
professional
dengan menggunakan pendekatan model dan metode pembelajaran, sehingga
pelaksanaan pembelajaran dikelola secara terintegrasi (Rustaman, 2003). Oleh sebab
itu, perlu adanya pengembangan disain pembelajaran praktikum yang mengarah pada
strategi pengorganisasian guna mencapai tujuan pembelajaran. Peningkatan mutu
pembelajaran
dimulai
dengan
pembenahan
strategi
pembelajaran.
Strategi
pembelajaran berhubungan dengan cara mengajar yang paling efektif dan efisien
dalam memberikan pengalaman belajar yang diperlukan untuk mencapai tujuan
khusus pembelajaran (Ahmadi, 1991). Penelitian ini bertujuan untuk mengetahui
hubungan antara strategi guru dalam pengembangan disain pembelajaran praktikum
biologi dengan aktivitas dan capaian hasil belajar siswa kelas XI SMAN di
Kabupaten Bondowoso.
Penelitian dilakukan di SMA Negeri di Kabupaten Bondowoso pada bulan
September sampai Oktober 2012. Jenis penelitian yang dipakai adalah penelitian
deskriptif kuantitatif dan kualitatif. Populasi dari penelitian ini adalah guru biologi
kelas XI di 10 SMAN Kabupaten Bondowoso yang berjumlah 13 orang. Metode
pengambilan sampel menggunakan metode purposive sampling. Sampel diambil
vii
sebanyak 50% yaitu 7 (tujuh) guru biologi kelas XI SMA Negeri di Kabupaten
Bondowoso. Sehingga didapatkan responden dengan jumlah 7 guru Biologi, data
dianalisis dengan analisis statistik korelasi Kendall tau.
Hasil penelitian menunjukkan bahwa strategi guru dalam pengembangan
disain pembelajaran praktikum biologi kelas XI SMAN di Kabupaten Bondowoso
berdasarkan rerata kualitas silabus sebesar 1,68 (84,1%) dengan kualitas sangat baik
dan RPP sebesar 4,0 (79,1%) dengan kualitas baik, telah sesuai dengan kurikulum,
tujuan pembelajaran, kebutuhan belajar siswa, kondisi sekolah (sarana dan prasarana
laboratorium), serta lingkup materi ajar. Strategi yang banyak digunakan yaitu
strategi pembelajaran berdasarkan pengalaman dengan menggunakan metode
eksperimen dan strategi pembelajaran interaktif dengan menggunakan metode
diskusi. Aktivitas siswa dalam kegiatan praktikum dalam ranah afektif dan ranah
psikomotorik masuk dalam kategori baik dengan skor terbanyak yaitu skor 3 dengan
persentase 47,69%, serta capaian hasil belajar yang berupa hasil kegiatan praktikum
mencapai skor terbanyak yaitu skor “C” (cukup) dengan persentase 65% dan ulangan
harian mencapai skor terbanyak yaitu skor “C” (cukup) dengan persentase 59,3%
juga masuk dalam kategori cukup baik. Dari hasil analisis menunjukkan bahwa
terdapat hubungan yang signifikan (P < 0,05) antara strategi guru dalam
pengembangan disain pembelajaran praktikum biologi dengan aktivitas siswa dan
terdapat hubungan yang tidak signifikan (P > 0,05) antara strategi guru dalam
pengembangan disain pembelajaran praktikum biologi dengan capaian hasil belajar
praktikum siswa kelas XI.
viii
ac
nej.
gilib
i
d
/
/
:
gilib
i
d
/
/
:
gilib
i
d
/
/
:
d/
ac.i
nej.
u
ilib.
dig
tp://
d/
ac.i
gilib
i
d
/
/
:
http
PRAKATA
ht
id/
id/
ac.
nej.
nej.
ac
nej.
.u
.u
http
.u
.id/
ac
nej.
gilib
i
d
/
/
:
http
tp
ht
.id/
ac
nej.
.u
.u
gilib
i
d
/
/
:
.u
http
.id/
.id/
ac
nej.
ac
nej.
gilib
i
d
/
/
:
http
http
tp
ac
nej.
.u
.u
.u
gilib
i
d
/
/
:
.id/
.id/
.id/
.id/
ac
nej.
.u
.u
ilib
ilib
ilib
Segala
/dig atas
/digkehadirat Allah SWT, karena
/digpuji syukur penulis ucapkan
ttp:/
ttp:/
ttp:/
ac.
nej.
ht
h
h rahmat serta hidayah-Nya hsehingga penulis dapat menyelesaikan
limpahan
skripsi
dengan judul “Hubungan Antara
Strategi Guru dalam Pengembangan
Disain
/
/
/
c.id
c.id
c.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
Pembelajaran Praktikum
.une
.unedan Capaian Hasil Belajar
.une Biologi dengan Aktivitas
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
g
g
g
di
Praktikum
Kelas XI SMA Negeri
://di dapat
://di di Kabupaten Bondowoso”
://Siswa
http
http
http
ht
/
/
/
/
dan mencapai.idgelar
Sarjana Pendidikan (S1)
.idmenyelesaikan
c.id pada Program Studi j.ac.id
c
a
a
.
.
j
j
e
ne
Pendidikan Biologi,
Pendidikan MIPA,
Keguruan dan lIlmu
.une
.uFakultas
.unJurusan
b
b
b
i
i
i
l
l
i
i
i
g
g
g
://di
://di
://di
Pendidikan,
http
http
http Universitas Jember.
ht
id/
.ac.
nej
lib.u
digi
tp://
terselesaikan. Skripsi ini disusun untuk memenuhi salah satu syarat untuk
ac
nej.
.u
gilib
i
d
/
/
:
tp
Penulisan skripsi ini dapat terselesaikan berkat bantuan dan bimbingan dari
/
/
/
d/
itu
ucapan
c.id
c.imenyampaikan
c.idpada kesempatan ini penulis
c.idsemua pihak, oleh karena
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
.une
.une
.une
.une
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
terima
kasih
kepada:
i
i
i
i
g
g
g
dig
://di
://di
://di
p
p
p
t
t
t
tp://
t
t
t
h
h
1. hProf. Dr. Sunardi, M.Pd., selaku
Dekan Fakultas Keguruan
dan Ilmu
d/
ac.i
nej.
u
ilib.
dig
tp://
Pendidikan Universitas Jember;
.id/
.id/
.id/
c
c
c
a
a
a
.
.
.
2. Dra. Sri Astutik,
j Pendidikan MIPA FKIP nej
j M.Si., selaku Ketua Jurusan
u
.une
.une
b
b
i
i
l
l
ilib.
i
i
g
g
g
i
i
i
Universitas
Jember;
d
d
d
/
/
/
:/
:/
:/
http
http
http
3. Drs. Suratno, M.Si., selaku Ketua Program Studi Pendidikan Biologi FKIP
d/
c.i
ej.a
.un
ilib
//dig
tp:
ht
ht
Universitas Jember;
/
/
/
c.id
c.id
c.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
ne
4. Drs. Wachju.uSubchan,
M.S., Ph.D., selaku .dosen
une pembimbing I, yang ltelah
.une
b
b
b
i
i
i
l
l
i
i
i
g
g
g
i
://di
://ddan
://di memberikan pikiran, waktu
banyak
perhatiannya demi tkesempurnaan
h tp
http
http
ht
skripsi ini;
/
/
/
II, yang telah
.id/ 5. Dr. Hj. Dwi Wahyuni,
c.id
c.id
c.id M. Kes., selaku dosen j.pembimbing
a
a
a
.
.
j
j
e
ne menuntun dalam penyusunan
.une
.unskripsi
.udan
membimbing
ini;
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
g
dig
/dig
://di
tp://
ttp:/
6. htGuru-guru
biologi SMAN di h
Kabupaten
Bondowoso yang bersedia
http menjadi
ac
nej.
.u
gilib
i
d
/
/
:
tp
nej.
.u
gilib
i
d
/
/
:
d/
ac.i
responden penelitian saya, terima kasih telah banyak membantu dalam
penelitian ini;
gilib
i
d
/
/
:
id/
ac.
nej.
id/
ac.
nej.
.id/
ac
nej.
.u
gilib
i
d
/
/
:
http
httpix
http
tp
ac
nej.
.u
.u
gilib
i
d
/
/
:
.id/
.id/
ac
nej.
ht
id/
ac.
nej.
ht
id/
ac.
nej.
ac
nej.
gilib
i
d
/
/
:
gilib
i
d
/
/
:
gilib
i
d
/
/
:
ht
.id/
.id/
ac
nej.
ac
nej.
gilib
i
d
/
/
:
ac
nej.
.u
.u
.u
.u
gilib
i
d
/
/
:
.u
http
.id/
.id/
ac
nej.
ac
nej.
gilib
i
d
/
/
:
http
http
tp
ac
nej.
.u
.u
.u
gilib
i
d
/
/
:
.id/
.id/
.id/
.id/
ac
nej.
gilib
i
d
/
/
:
tp dukungan dan perhatiannya;
tp
7. htTeman-teman
kost, terimakasihhtatas
http
tp
d/
ac.i
nej.
.u
igilib
d
/
/
:
tp
8. Teman-teman seperjuangan di Prodi Pendidikan Biologi Angkatan 2008, yang
.un
gilib
i
d
/
/
:
.u
u
i
/dig
/
:
p
t
t
ac
nej.
id/
ac.
nej.
.id/
ac
nej.
id/
ac
nej.
.u
gilib
i
d
/
/
:
http
httpx
ac.
nej.
ht
.id/
gilib
i
d
/
/
:
http
tp
.u
gilib
i
d
/
/
:
.u
.u
gilib
i
d
/
/
:
ac
nej.
http
.id/
.u
gilib
i
d
/
/
:
.id/
ac
nej.
http
.id/
ht
h
gilib
i
d
/
/
:
http
ac
nej.
lib.u
i
/dig
/
:
p
t
t
.u
.u
tp
ac
nej.
.id/
ac
nej.
gilib
i
d
/
/
:
.id/
ac
nej.
.id/
.u
ht
ht
h
.id/
u
ilib.
dig
tp://
lib.u
lib.u
ac
nej.
ac.
nej.
.id/
ac
nej.
i
/dig
/
:
p
t
t
ht
id/
ac.
nej.
u
ilib.
dig
tp://
h
gilib
i
d
/
/
:
http
.id/
lib.u
.u
gilib
i
d
/
/
:
ht
.id/
ac
nej.
ac
nej.
id/
ac.
nej.
ht
.id/
.u
u
ilib.
dig
tp://
ht
.id/
ac
nej.
id/
id/
ac.
nej.
gilib
i
d
/
/
:
http
http
.id/
Penulis
gilib
i
d
/
/
:
ht
ac
nej.
http
d/
ac.i
nej.
gilib
i
d
/
/
:
tp
digi
tp://
ht
.u
.u
http
d/
ac.i
nej.
ac
nej.
gilib
i
d
/
/
:
http
tp
ilib.
http
Jember,
.id/Januari 2013
ac
nej.
.u
.u
dig
tp://
:/
:/
http
.id/
.id/
.u
.u
.u
Semoga skripsi ini dapat
/ dan semoga amal
/ bermanfaat bagi semua pihak
ac
nej.
gilib
i
d
/
/
:
id/
ac.
nej.
/
c.id
c.id
c.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
kebaikan yang telah u
mendapat ganti dari Allah
ne
.une
.une SWT, Amin.
.diberikan
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
g
g
g
://di
://di
://di
http
http
http
nej
gilib
i
d
/
/
:
ac.
nej.
ilib
ilib
ilib
9. Semua
/dig
/digdemi kelancaran dalam penyelesaian
/digpihak yang telah membantu
id/
.ac.
lib.u
id/
id/
telah memberikan
ac. pengalaman;
ej.banyak
tp:/
htpenyusunan
skripsi ini.
digi
tp://
ht
id/
ac.
nej.
ht
id/
ac.
nej.
ac
nej.
gilib
i
d
/
/
:
gilib
i
d
/
/
:
ac
nej.
gilib
i
d
/
/
:
gil
://di
.id/
ac
nej.
.u
gilib
i
d
/
/
:
http
http
http
tp
ht
.id/
ac
nej.
DAFTAR ISI .u
ib
.u
.u
gilib
i
d
/
/
:
.u
http
.id/
.id/
ac
nej.
ac
nej.
gilib
i
d
/
/
:
http
http
tp
ac
nej.
.u
.u
.u
gilib
i
d
/
/
:
.id/
.id/
.id/
.id/
ac
nej.
ht
Halaman
/
JUDUL ........................................................................................
i
idHALAMAN
.id/
.id/
.id/
c
c
c
a
a
a
.
.
.
j
j
ej
.une
.une
HALAMAN PERSEMBAHAN
......................................................................
ii ilib.un
b
b
i
i
l
l
i
i
g
g
ig
://diiii
://di
://dMOTTO
p
p
p
t
t
t
t
t
t
HALAMAN
.....................................................................................
h
h
h
ac.
nej.
u
ilib.
dig
tp://
ht
HALAMAN PERNYATAAN ......................................................................... iv
/
/
/
id/
c.id
c.id
c.............................................................................
c.idHALAMAN PENGAJUAN
v
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
.une
.une
.une
.une
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
HALAMAN
PENGESAHAN
.........................................................................
vi
g
g
g
g
di
://di
://di
://di
tp://
http
http
http
RINGKASAN .................................................................................................. vii
PRAKATA ....................................................................................................... ix
.u
c.id
c.id
ac
nej.
a
a
DAFTAR ISI.....................................................................................................
xi
nej.
nej.
nej
gilib
i
d
/
/
:
.id/
/
/
id/
.ac.
lib.u
lib.u
lib.u
i
i
i
g
g
g
i
i
i
DAFTAR :TABEL
............................................................................................
//d
://d xiii
://d
http
http
http
tp
ht
ht
DAFTAR GAMBAR ....................................................................................... xiv
LAMPIRAN ....................................................................................
xv
/
/
/
/
.idDAFTAR
c.id
c.id
c.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
.une
.une
.une
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
g
g
g
://di
://di
://di
BAB 1.
PENDAHULUAN
p
p
p
t
t
t
t
t
t
h
h
h
ac
nej.
.u
gilib
i
d
/
/
:
tp
ht
1.1 Latar Belakang ..................................................................................... 1
id/
ac.
nej.
://di
://di
://di
p
p
p
t
t
t
t
t
t
1.4
5
h
h
h Tujuan Penelitian ..................................................................................
/
c.id
.u
tp:
ht
1.5 Manfaat Penelitian ................................................................................ 6
.id/
id/
c.
BAB 2. TINJAUAN PUSTAKA
ej.a
a
nej.
ilib
//dig
ac.
nej.
nej.
nej.
.u
.u
1.3 BatasangiMasalah
lib.u ...................................................................................
g5ilib
gilib
u
ilib.
dig
tp://
id/
/
d/
1.2 Rumusan Masalaha.................................................................................
4
c.id
ac.i
.id/
ac
nej.
ac
nej.
u
u
.un
b
i
l
ilib.
ilib.
i
g
g
g
2.1 Pembelajaran
Biologi............................................................................
7
i
i
i
d
d
d
://
://
://
http
http
http
ht
2.2 Beberapa Istilah dalam Pembelajaran .................................................. 7
/
.id
j.ac
une
lib.
i
g
i
://d
tp
2.3 Hubungan Pendekatan, Model,
Strategi, Metode dan Teknik
/ ............. 9
/
/
c.id
c.id
c.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
2.4 Strategi Pembelajaran
...........................................................................
11 .une
.une
.une
b
b
i
i
l
l
ilib
i
i
g13
g
gPembelajaran.............................................................................
i
i
i
d
d
d
/
/
/
/
/
/
2.5 Desain
:
:
:
http
http
http
ht
2.5.1 Pengertian desain pembelajaran.................................................. 13
.id/
ac
nej.
ac
nej.
.u
.u
gilib
i
d
/
/
:
gilib
i
d
/
/
:
:/
id/
ac.
nej.
ac
nej.
gilib
i
d
/
/
:
http
http
id/
ac.
nej.
ac
nej.
.u
b.u
xi /digili
http
tp
.id/
2.5.2 Perencanaan pelaksanaan
pembelajaran .....................................
14
.id/
.id/
id/
ac.
nej.
ht
id/
ac.
nej.
ac
nej.
gilib
i
d
/
/
:
gilib
i
d
/
/
:
.id/
ac
nej.
.u
gilib
i
d
/
/
:
tp
ac
nej.
.u
gilib
i
d
/
/
:
http
http
http
tp
ac
nej.
.u
.u
.u
gilib
i
d
/
/
:
.id/
.id/
.id/
.id/
ac
nej.
ht
/
/
/
c.id
c.id
c.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
2.5.3 Komponen
14 .une
ne
.u......................................
.une utama desain pembelajaran
b
b
i
i
l
l
i
i
gilib
g
g
i
i
i
d
d
d
/
/
/
/
/
/
2.6tPembelajaran
Praktikum .......................................................................
: 15
:
:
http
http
h tp
ht
2.7 Aktivitas Siswa ..................................................................................... 17
id/
ac.
nej.
/di
//di
//di
:/
http
:
p:
BAB 3.
PENELITIAN
http
httMETODOLOGI
/
c.id
a
nej.
.u
ilib
//dig
ac.
nej.
a
nej.
a
nej.
.u
.u ....................................................................................
2.9 LingkupilMateri
19 .u
gilib
gilib
g ib
u
ilib.
dig
tp://
id/
/
2.8 Hasil Belajar Siswa c...............................................................................
19
.id/
c.id
ht
3.1 Tempat Waktu Penelitian...................................................................... 27
.id/
/
/
.id
.id
3.2 Penentuan Responden
27
j.ac
j.ac Penelitian ..........................................................
.une
.une
ac
nej.
.u
lib
ilib
3.2.1diPopulasi.......................................................................................
gilib
dig27
digi
://
://
p://
http
http
htt3.2.2
Sampel.........................................................................................
27
tp:
id/
.ac.
nej
.u
gilib
i
d
/
/
:
tp
ht
3.3 Definisi Operasional ............................................................................. 28
.id/
/
/
c.id
c.id
ac
nej.
a
a Penelitian........................................................
3.4 Variabel dan Parameter
29
nej.
nej.
lib.u
lib.u
lib.u
i
i
i
g
g
g
i
i
i
3.4.1
://d 29
://d
://d Variabel Penelitian......................................................................
http
http
http
ht
3.4.2 Parameter penelitian dan teknik pengukurannya ........................ 29
.id/
ac
nej.
.u
gilib
i
d
/
/
:
tp
/
c.id
c.
c.
a
a
a
.
.
.
j
j
j
3.6 Rancanganb.Penelitian............................................................................
31 b.une
une
.une
b
i
i
l
l
ili
i
i
dig32
dig
dig
/
/
/
/
/
/
:
:
:
3.7
Pengumpulan
Data
................................................................................
p
p
p
htt
htt
htt
3.5 Jenis Penelitian......................................................................................
30
id/
id/
ht
3.7.1 Metode survai.............................................................................. 32
id/
ac.
nej.
://di
://di
://di
p
p
p
t
t
t
t
t
t
3.9
37
h
h
h Kerangka Operasional ..........................................................................
BAB 4. HASIL DAN PEMBAHASAN
/
c.id
a
nej.
.u
ilib
//dig
ac.
nej.
nej.
nej.
u
.u
3.8 Analisis
lib.u.........................................................................................
ilib.
g34
gilib
giData
u
ilib.
dig
tp://
id/
d/
d/
3.7.2 Metode dokumentasi...................................................................
34
ac.i
ac.i
tp:
id/
ht
id/
.
c.
4.1 Hasil Penelitiane....................................................................................
38
j.ac
ej.a
.id/
ac
nej.
u
.un
.un
b
b
i
i
l
l
ilib.
i
i
g
g
g
4.2 Pembahasan
..........................................................................................
56
i
i
i
d
d
d
://
://
://
http
http
http
ht
BAB 5. KESIMPULAN DAN SARAN
une
lib.
i
g
i
://d
5.1 Simpulan ..............................................................................................
74
/
/
/
c.id
c.id
c.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
5.2 Saran .....................................................................................................
75 .une
.une
.une
b
b
i
i
l
l
ilib
i
i
g76
g
g
i
i
i
d
d
d
/
/
/
/
/
/
DAFTAR
RUJUKAN
......................................................................................
:
:
:
http
http
http
/
.id
j.ac
tp
LAMPIRAN....................................................................................................
.u
.u
gilib
i
d
/
/
:
ac
nej.
gilib
i
d
/
/
:
:/
id/
ac.
nej.
ac
nej.
gilib
i
d
/
/
:
http
http
id/
ac.
nej.
ac
nej.
.u
b.u
xii/digili
http
tp
.id/
.id/
.id/
.id/
ac
nej.
ht
79
id/
ac.
nej.
ht
id/
ac.
nej.
ac
nej.
gilib
i
d
/
/
:
gilib
i
d
/
/
:
.id/
.id/
ac
nej.
.u
.u
gilib
i
d
/
/
:
ac
nej.
gilib
i
d
/
/
:
http
tp
ac
nej.
.u
gilib
i
d
/
/
:
http
http
http
tp
ac
nej.
.u
.u
.u
gilib
i
d
/
/
:
.id/
.id/
.id/
.id/
ac
nej.
ht
.id/
.id/
ac
DAFTAR TABEL.unej.
gilib
i
d
/
/
:
http
ac
nej.
.u
gilib
i
d
/
/
:
http
ht
Halaman
/ Tempat Penelitian dan Jumlah
28
id3.1
.id/
.id/
.id/ Responden Penelitian .................................
c
c
c
a
a
a
.
.
.
j
j
ej
.une
.unedan Teknik Pengukurannya.........................................
3.2 Parameter Penelitian
29ilib.un
b
b
i
i
l
l
i
i
g
g
dig
://di
://di di SMA Negeri di
://Disain
p
p
p
t
t
t
t
t
t
3.3 Kriteria
Pembelajaran
Guru
Biologi
h
h
h
ac.
nej.
u
ilib.
dig
tp://
ht
Kabupaten Bondowoso ................................................................................ 36
/
/
/
/
c.id
c.diid
c.id di Beberapa SMA Negeri
c.id4.1 Penilaian Silabus Guru
Biologi
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
.une
.une
.une .................................................................................
.une
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
Kabupaten
Bondowoso
39
g
g
g
g
di
://di
://di
://di
tp://
http
http
http
4.2 Penilaian RPP Guru Biologi di Beberapa SMA Negeri di
id/
.ac.
.u
.id/
/
/
c.id
c.id
ac
nej.
j.a Digunakan
4.3 Daftar SMAN dannStrategi
ej.a Pembelajaran Praktikum
neyang
nej
gilib
i
d
/
/
:
Kabupaten Bondowoso ................................................................................. 42
tp
ht
lib.u
lib.u
lib.u
i
i
i
g
g
g
i
i
i
Oleh Guru
://d 45
://d
://d Biologi Kelas XI ........................................................................
http
http
http
ht
4.4 penilaian hasil angket terhadap guru biologi dibeberapa SMA Negeri
..............................................................
47
/
/
/
/ di Wilayah Kabupaten Bondowoso
c.id
c.id
c.id
c.id
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
4.5 Aktivitas Siswab.Kelas
di Wilayah
une XI di Beberapa SMA Negeri
.une
.une
.une
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
g
g
g
dig
://di49
://di Praktikum Biologi ..................
://di Bondowoso dalam Pelaksanaan
Kabupaten
p
p
p
t
t
t
tp://
t
t
t
h
h
h
ht
4.6 Penilaian Hasil Praktikum Biologi Siswa Kelas XI di Beberapa SMA
id/ Negeri di Wilayah Kabupaten
52
.id/
.id/
.id/ Bondowoso ..................................................
c
c
c
a
a
a
.
.
.
j
j
j
une Kelas XI
.une
.Siswa
.une Ulangan Harian Biologi
b
b
b
4.7 Penilaian Hasil
Belajar
i
i
i
l
l
l
i
i
i
g
g
g
://di
://di
://di
p
p
p
t
t
t
t
t
t
di hBeberapa SMA Negeri di Wilayah
53
h
h Kabupaten Bondowoso ....................
ac.
nej.
u
ilib.
dig
tp://
4.8 Hasil Analisis Korelasi (r) antara strategi guru dalam pengembangan
/
c.id
a
nej.
.u
ilib
//dig
tp:
ac
nej.
gilib
i
d
/
/
:
gilib
i
d
/
/
:
ac
nej.
.u
.u
gilib
i
d
/
/
:
gilib
i
d
/
/
:
id/
ac.
nej.
:/
id/
.id/
ac
nej.
ac
nej.
.u
b.u
gilib
i
d
/
/
:
http
http
ac.
nej.
ht
.id/
xiii/digili
http
tp
.u
http
.id/
.id/
ac
nej.
gilib
i
d
/
/
:
http
http
ac
nej.
.id/
ac
nej.
.u
.u
.u
ht
.id/
.id/
.id/
tp
.id/
ac
nej.
u
.un
.un
b
b
i
i
l
l
ilib.
i
i
g
g
g
hasil belajar
praktikum
siswa
.......................................................................
55
i
i
i
d
d
d
://
://
://
http
http
http
ac
nej.
gilib
i
d
/
/
:
id/
id/
.
c.
disain pembelajaranepraktikum
biologi dengan aktivitas
j.ac
ej.adan capaian
ht
id/
ac.
nej.
ht
id/
ac.
nej.
ac
nej.
gilib
i
d
/
/
:
gilib
i
d
/
/
:
.id/
ac
nej.
.u
gilib
i
d
/
/
:
tp
ac
nej.
.u
gilib
i
d
/
/
:
http
http
http
tp
ac
nej.
.u
.u
.u
gilib
i
d
/
/
:
.id/
.id/
.id/
.id/
ac
nej.
/
/
c.id
c.id
a
a
.
.
j
j
DAFTAR GAMBAR
.une
.une
b
b
i
i
l
l
i
i
g
g
://di
://di
p
p
t
t
t
t
h
h
ht
.id/
ac
nej.
.u
gilib
i
d
/
/
:
http
ht
Halaman
/ Teknik
/ Diagram Hubungan Model,
id2.1
.id/
.iddan
.id/Pendekatan, Strategi, Metode,
c
c
c
a
a
a
.
.
.
j
j
ej
.une
.une
Pembelajaran
............................................................................................
10ilib.un
b
b
i
i
l
l
i
i
g
g
ig
://di11
://di
://dPengelompokkan
p
p
p
t
t
t
t
t
t
2.2 Diagram
Strategi
Pembelajaran
...................................
h
h
h
ac.
nej.
u
ilib.
dig
tp://
ht
3.1 Gambar Definisi Operasional ................................................................... 37
/
/
/
id/Beberapa
c.id
c.di
c.id
c.id4.1 HistogramPenilaian Hasil
Angket terhadap Guru Biologi
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
ne
une
.une
.u....................................
.Wilayah
.une
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
SMA
Negeri
di
Kabupaten
Bondowoso
63
g
g
g
g
di
://di
://di
://di
tp://
http
http
http
ac
nej.
gilib
i
d
/
/
:
gilib
i
d
/
/
:
gilib
i
d
/
/
:
i
/dig
/
:
p
t
t
gilib
i
d
/
/
:
.u
.u
gilib
i
d
/
/
:
gilib
i
d
/
/
:
id/
ac.
nej.
:/
id/
.id/
ac
nej.
ac
nej.
.u
b.u
gilib
i
d
/
/
:
http
http
ac.
nej.
ht
.id/
xiv/digili
http
tp
.u
http
.id/
ac
nej.
ac
nej.
gilib
i
d
/
/
:
http
.id/
ac
nej.
.id/
ac
nej.
.u
gilib
i
d
/
/
:
http
tp
ht
.id/
ac
nej.
.u
.u
lib.u
h
.id/
.id/
ac
nej.
i
/dig
/
:
p
t
t
h
h
gilib
i
d
/
/
:
ac
nej.
lib.u
lib.u
ac
nej.
.id/
.id/
ac
nej.
i
/dig
/
:
p
t
t
ht
ht
.id/
lib.u
digi
tp://
ac.
nej.
u
ilib.
dig
tp://
ht
.id/
id/
ac.
nej.
u
ilib.
dig
tp://
ht
ht
id/
ac.
nej.
u
ilib.
dig
tp://
ac
nej.
gilib
i
d
/
/
:
http
id/
u
ilib.
dig
tp://
ac
nej.
.u
.u
http
id/
ac.
nej.
.id/
ac
nej.
gilib
i
d
/
/
:
http
tp
ht
.id/
ac
nej.
.u
.u
gilib
i
d
/
/
:
.u
http
.id/
.id/
ac
nej.
ac
nej.
gilib
i
d
/
/
:
http
http
tp
ac
nej.
.u
.u
.u
gilib
i
d
/
/
:
.id/
.id/
.id/
.id/
ac
nej.
ht
id/
ac.
nej.
ht
id/
ac.
nej.
ac
nej.
gilib
i
d
/
/
:
gilib
i
d
/
/
:
.id/
ac
nej.
.u
gilib
i
d
/
/
:
tp
ac
nej.
.u
gilib
i
d
/
/
:
http
http
http
tp
ac
nej.
.u
.u
.u
gilib
i
d
/
/
:
.id/
.id/
.id/
.id/
ac
nej.
/
/
c.id
c.id
a
a
.
.
j
j
DAFTAR LAMPIRAN
.une
.une
b
b
i
i
l
l
i
i
g
g
://di
://di
p
p
t
t
t
t
h
h
ht
.id/
ac
nej.
.u
gilib
i
d
/
/
:
http
ht
Halaman
/ Matrik Penelitian .........................................................................................
79
idA.
.id/
.id/
.id/
c
c
c
a
a
a
.
.
.
j
j
ej
.une
.une Data ......................................................................
B. Pedoman Pengumpulan
81ilib.un
b
b
i
i
l
l
i
i
g
g
dig
://di82
://di
://Berstruktur
p
p
p
t
t
t
t
t
t
C. Angket
......................................................................................
h
h
h
ac.
nej.
u
ilib.
dig
tp://
ht
D. Instrumen Penilaian Silabus ........................................................................ 88
/
/
/
d/
c.id
c.id
c.i............................................................................
c.idE. Instrumen Penilaian RPP
90
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
.une
.une
.uneAktivitas Siswa ..........................................................
.une
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
F.
Instrumen
Penilaian
95
g
g
g
g
di
di
di
di
tp://
tp://
tp://
tp://
t
t
t
h
h
h
G. Ketercapaian Hasil Belajar ......................................................................... 100
H. Data Sampel Penelitian ............................................................................... 101
id/
.ac.
nej
.u
gilib
i
d
/
/
:
I.
.id/
/
/
c.id
c.id
ac
nej.
a
a
Rekapitulasi Perolehan
nej. Kualitas Silabus ... 102
nej. Data dan Skor Hasil Penilaian
lib.u
lib.u
lib.u
i
i
i
g
g
g
i
i
i
J. Rekapitulasi
//d Penilaian Kualitas RPPttp........
://d 106
:Hasil
://d Perolehan Data dan Skor
h
http
http
tp
ht
ht
K. Rekapitulasi Hasil Angket .......................................................................... 110
L.
115
/
/
/ Aktivitas Siswa .............................................
/ Rekapitulasi Hasil Penilaian
c.id
c.id
c.id
c.id
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
M. Rekapitulasi Capaian
Biologi
.une
.une .............................. 128
.une Hasil Belajar Praktikum
.une
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
g
g
dig
dig
://di135
://di
://Kegiatan
N. Silabus
Pembelajaran
...................................................................
p
p
p
t
t
t
tp://
t
t
t
h
h
h
ht
O. RPP Kegiatan Pembelajaran ....................................................................... 138
/ Dokumentasi Penelitian ...............................................................................
id/
142
.id/
.id/
.idP.
c
c
c
c
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
ej
.une
.une
.unIjin
.une
b
b
b
b
Q.
Surat
Permohonan
Penelitian
...............................................................
144
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
g
g
g
dig
://di
://di
://di
p
p
p
t
t
t
tp://
t
t
t
R. Surat
145
h
h
h Rekomendasi .....................................................................................
ac
nej.
i
/dig
/
:
p
t
t
i
/dig
/
:
p
t
t
gilib
i
d
/
/
:
.u
.u
gilib
i
d
/
/
:
gilib
i
d
/
/
:
id/
ac.
nej.
:/
id/
.id/
ac
nej.
ac
nej.
.u
b.u
gilib
i
d
/
/
:
http
http
ac.
nej.
ht
.id/
xv/digili
http
tp
.u
http
.id/
ac
nej.
ac
nej.
gilib
i
d
/
/
:
http
.id/
ac
nej.
.id/
ac
nej.
.u
gilib
i
d
/
/
:
http
tp
ht
.id/
ac
nej.
.u
.u
lib.u
h
.id/
.id/
ac
nej.
ac
nej.
i
/dig
/
:
p
t
t
h
h
gilib
i
d
/
/
:
ac
nej.
lib.u
lib.u
lib.u
digi
tp://
.id/
.id/
.id/
.id/
ac
nej.
ht
id/
ac.
nej.
ht
id/
ac.
nej.
DISAIN PEMBELAJARAN PRAKTIKUM BIOLOGI DENGAN AKTIVITAS
DAN CAPAIAN HASIL BELAJAR PRAKTIKUM SISWA
(KELAS XI SMAN DI KABUPATEN BONDOWOSO)
SKRIPSI
Oleh:
Mardiatul Hasanah
080210193040
PROGRAM STUDI PENDIDIKAN BIOLOGI
JURUSAN PENDIDIKAN MIPA
FAKULTAS KEGURUAN DAN ILMU PENDIDIKAN
UNIVERSITAS JEMBER
2013
ac
nej.
gilib
i
d
/
/
:
gilib
i
d
/
/
:
gilib
i
d
/
/
:
u
ht
/
/
/
c.id
c.id
ac
nej.
gilib
i
d
/
/
:
gilib
i
d
/
/
:
gilib
i
d
/
/
:
ht
.id/
.id/
ac
nej.
ac
nej.
gilib
i
d
/
/
:
ac
nej.
.u
.u
.u
.u
.u
http
.id/
.id/
ac
nej.
ac
nej.
gilib
i
d
/
/
:
ttp
h
SKRIPSI
http
tp
ac
nej.
.u
.u
.u
ht
.id/
.id/
.id/
.id/
gilib
i
d
/
/
:
u
ilib.
dig
tp://
ht
c.id
ac
nej.
gilib
i
d
/
/
:
ac.
nej.
HUBUNGAN ANTARA
ej.a PENGEMBANGAN .unej.a
ej.a STRATEGI GURU DALAM
n
n
u
u
.
.
ilib
DISAIN PEMBELAJARAN
PRAKTIKUM
DENGAN AKTIVITAS
igilib
igBIOLOGI
igilib
d
d
d
/
/
/
/
/
/
:
:
:
PRAKTIKUM SISWA
http
http
http DAN CAPAIAN HASIL BELAJAR
(KELAS XI SMAN DI KABUPATEN BONDOWOSO)
lib.u
digi
tp://
u
ht
.id/
id/
ac.
nej.
ilib.
dig
tp://
ht
ht
id/
ac.
nej.
ilib.
dig
tp://
ac
nej.
gilib
i
d
/
/
:
http
id/
u
ilib.
dig
tp://
ac
nej.
.u
.u
http
id/
ac.
nej.
.id/
ac
nej.
gilib
i
d
/
/
:
http
tp
ht
.id/
ac
nej.
.u
.u
gilib
i
d
/
/
:
.u
http
.id/
.id/
ac
nej.
ac
nej.
gilib
i
d
/
/
:
http
http
tp
ac
nej.
.u
.u
.u
gilib
i
d
/
/
:
.id/
.id/
.id/
.id/
ac
nej.
gilib
i
d
/
/
:
p
p
ttp
httsyarat
httakhir
hDiajukan
guna melengkapi tugas
dan memenuhi salah satu
tp
d/
ac.i
nej.
u
ilib.
g
i
d
/
:/
untuk menyelesaikan dan mencapai gelar Sarjana Pendidikan (S1) pada
id/
id/ Studi Pendidikan Biologi
Program
.ac.
.ac.
j
ilib.
g
i
d
/
:/
ac.
nej.
u
ilib.
dig
tp://
http
http
tp
id/
j
une
une
ilib.
g
i
d
/
:/
ht
ht
ht
Oleh:
.id/
.id/
ac
nej.
i
/dig
/
:
p
t
t
.id/
ac
nej.
.u
gilib
i
d
/
/
:
tp
UNIVERSITAS JEMBER
2013
/
.id
ac
nej.
gilib
i
d
/
/
:
gilib
i
d
/
/
:
id/
id/
ac.
nej.
ac
nej.
.u
gilib
i
d
/
/
:
http
http i
http
ht
.id/
.id/
ac
nej.
.u
.u
.u
ac.
nej.
ht
/
/
/
c.id
c.id
c.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
PROGRAM
STUDI PENDIDIKAN
.une
.uneBIOLOGI
.une
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
JURUSAN
PENDIDIKAN
MIPA
g
g
g
://di
://di
://di
http
http DAN ILMU PENDIDIKAN
http FAKULTAS KEGURUAN
ac
nej.
tp
lib.u
h
h
.id/
gilib
i
d
/
/
:
ac
nej.
i
/dig
/
:
p
t
t
/d
ttp:/
h
.id/
/
c.id
Mardiatul Hasanah nej.a
.u
080210193040
igilib
lib.u
lib.u
digi
tp://
ac
nej.
id/
ac.
nej.
ht
id/
ac.
nej.
ac
nej.
gilib
i
d
/
/
:
gilib
i
d
/
/
:
gilib
i
d
/
/
:
.id/
ac
nej.
ac
nej.
.u
.u
gilib
i
d
/
/
:
gilib
i
d
/
/
:
http
http
http
tp
ht
.id/
ac
nej.
.u
.u
gilib
i
d
/
/
:
.u
http
.id/
.id/
ac
nej.
ac
nej.
gilib
i
d
/
/
:
http
http
tp
ac
nej.
.u
.u
.u
gilib
i
d
/
/
:
.id/
.id/
.id/
.id/
ac
nej.
ht
PERSEMBAHAN
d/
ac.i
nej.
u
ilib.
dig
tp://
ac.
nej.
nej.
.u
id/
id/
d/
ac.i
ac.
nej.
.u
.u
ib
ilib
Puji syukur /d
kepada
dan Maha Penyayang
igilserta
igPengasih
igilib Allah SWT, Yang Maha
d
d
/
/
/
/
/
:
:
:
tp
http Skripsi ini
http SAW yang selalu menjadihttauladan
Rosulullah
yang baik dalam hidup.
ht
saya persembahkan kepada:
id/
.ac.
nej
lib.u
digi
tp://
/
/
/
c.id
c.id
c.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
e selalu memberikan kasih
1. Ayahanda Marjasa
.une
.unyang
.une dan Ibunda Hayati tercinta
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
g
g
g
sayang,
//di motivasi demi kesuksesanku,
://di segala
:serta
://di bimbingan, doa, nasihat,
http
http
http
pengorbanan yang telah diberikan, takkan mampu terbayar dengan apapun di
.id/
ac
nej.
ac
nej.
ac
nej.
ac
nej.
u
2. Adik-adikku
di manapun berada lyang
ib.u
lib.besarku
lib.uRofi dan Adit, serta keluarga
i
i
i
g
g
g
i
i
i
d
://d kasih
://d serta senantiasa memberikan
tp:// membimbing dan mendoakan
http
http
htselalu
.u
gilib
i
d
/
/
:
.id/
.id/
.id/
dunia ini;
tp
ht
ht
sayang dan dukungan demi kesuksesanku di masa depan;
/
/
/
/
c.id dan membimbing j.ac.id
c.idTanda Jasa” yang telah jmendidik
c.id 3. Para “Pahlawan Tanpa
a
a
a
.
.
.
j
j
ne
.une
.une
.ukesabaran
.une
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
dengan
penuh
disertai
dengan
kebijaksanaan
yang
tak
ternilai;
i
i
i
i
g
g
g
dig
://di
://di
://di
p
p
p
t
t
t
tp://
t
t
t
h kuliah, serta
h TK sampai duduk di bangku
4. hTeman-teman seperjuangan, dari
teman-teman kost yang selalu mendampingi, memotivasi dikala sendu
.id/
.id/
.id/
c
c
c
a
a
a
.
.
.
menyayat hati,nserta
j
j
j menghapus segala keraguan;
.une
.une
.u e
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
g
ig
5. Rama
dukungan dan :/doa
/dig demi
://dmemberikan
://diWanstya A.M yang selalu
p
p
p
t
t
t
t
t
t
h
h
h
ht
/
d/ 6. Serta Almamater Universitas
id/ tinggi.
id/ Jember yang selalu kujunjung
.
.
c.id
c
c
a
a
a
.
.
.
j
j
j
.une
.une
.une
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
g
g
g
://di
://di
://di
http
http
http
ht
d/
ac.i
nej.
u
ilib.
dig
tp://
ht
kesuksesanku;
c.i
ej.a
.un
ilib
//dig
tp:
ac
nej.
gilib
i
d
/
/
:
gilib
i
d
/
/
:
ac
nej.
gilib
i
d
/
/
:
gilib
i
d
/
/
:
id/
ac.
nej.
.id/
id/
ac.
nej.
ac
nej.
.u
gilib
i
d
/
/
:
http
httpii
http
tp
ht
.id/
ac
nej.
.u
.u
.u
gilib
i
d
/
/
:
.u
http
.id/
.id/
ac
nej.
ac
nej.
gilib
i
d
/
/
:
http
http
tp
ac
nej.
.u
.u
.u
gilib
i
d
/
/
:
.id/
.id/
.id/
.id/
ac
nej.
id/
ac.
nej.
ht
id/
ac.
nej.
ac
nej.
gilib
i
d
/
/
:
gilib
i
d
/
/
:
gilib
i
d
/
/
:
/dig
/dig
b.u
:/
b.u
:/
gilib
i
d
/
/
:
gilib
i
d
/
/
:
ac
nej.
i
/dig
/
:
p
t
t
i
/dig
/
:
p
t
t
ac
nej.
ac
nej.
gilib
i
d
/
/
:
)
.u
ttp
h
http://pristality.wordpress.com/2011/02/23/kumpulan-motto-kehidupan/
Desember 2012]
)
/
/
/
c.id
c.id
c.id** Ayahanda Marjasa
a
nej.
a
nej.
gilib
i
d
/
/
:
id/
ac.
nej.
id/
ac.
nej.
ht
[26
.id/
ac
nej.
.u
gilib
i
d
/
/
:
http
httpiii
http
tp
a
nej.
.u
.u
gilib
i
d
/
/
:
ac
nej.
.u
lib.u
lib.u
i
i
g
g
i
i
* Prista,tpAyu.
://d
://d 2011. Kumpulan Motto Kehidupan.
http
ht
.u
.id/
.id/
.id/
.id/
ht
h
h
h
ac
nej.
lib.u
lib.u
lib.u
ac
nej.
.id/
.id/
ac
nej.
i
/dig
/
:
p
t
t
ht
ht
.id/
lib.u
ac.
nej.
u
ilib.
dig
tp://
ht
.id/
id/
ac.
nej.
u
ilib.
dig
tp://
ht
ht
id/
ac.
nej.
u
ilib.
dig
tp://
ac
nej.
.u
http
id/
u
ac
nej.
gilib
i
d
/
/
:
http
id/
ac.
nej.
.id/
ac
nej.
.u
.u
http
ht
.id/
ac
nej.
gilib
i
d
/
/
:
tp
.u
http
.id/
.u
ac
nej.
gilib
i
d
/
/
:
http
.id/
ac
nej.
.id/
ac
nej.
.u
.u
http
ht
.id/
ac
nej.
gilib
i
d
/
/
:
tp
gilib
i
d
/
/
:
b.u
:/
.id/
.u
tp
ac
nej.
http
http
.id/
gilib
i
d
/
/
:
.id/
ac
nej.
)
ili
ili
ili
“Jangan
/dig sanggup meraihnya” **/dig
/dig menyerah selagi kamu masih
ac
nej.
digi
tp://
ht
.id/
.id/
http
ilib.
/dig
(Lessing)*)
ac
nej.
lib.u
dig
tp://
ac.
nej.
:/
http
:/
http
.id/
gilib
i
d
/
/
:
id/
ac.
nej.
u
u
.u keluar dari suatu persoalan
“Cara terbaik
ilib.
ilib. adalah memecahkannya”
ilibuntuk
ac
nej.
gilib
i
d
/
/
:
ht
id/
ac.
nej.
:/
http
digi
tp://
gilib
i
d
/
/
:
http
id/
u
ilib.
dig
tp://
ac
nej.
.u
.u
ttp
hMOTTO
id/
ac.
nej.
.id/
ac
nej.
gilib
i
d
/
/
:
http
tp
ht
.id/
ac
nej.
.u
.u
gilib
i
d
/
/
:
.u
http
.id/
.id/
ac
nej.
ac
nej.
gilib
i
d
/
/
:
http
http
tp
ac
nej.
.u
.u
.u
gilib
i
d
/
/
:
.id/
.id/
.id/
.id/
ac
nej.
id/
ac.
nej.
ht
id/
ac.
nej.
ac
nej.
gilib
i
d
/
/
:
gilib
i
d
/
/
:
gilib
i
d
/
/
:
/
d
ac.i
.
j
e
n
u
ilib.
dig
tp://
.id/
ac
nej.
ac
nej.
.u
.u
gilib
i
d
/
/
:
gilib
i
d
/
/
:
http
PERNYATAAN
http
http
tp
ht
.id/
ac
nej.
.u
.u
gilib
i
d
/
/
:
.u
http
.id/
.id/
ac
nej.
ac
nej.
gilib
i
d
/
/
:
http
http
tp
ac
nej.
.u
.u
.u
gilib
i
d
/
/
:
.id/
.id/
.id/
.id/
ac
nej.
ht
Saya yang bertanda tangan
/ di bawah ini:
.id/
.id
c
c
a
a
.
.
j
j
Nama.un: e
Mardiatul
Hasanah
.une
b
b
i
i
l
l
i
i
g
g
://diNIM : 080210193040 ttp://di
p
t
t
h
h
id/
ac.
nej.
u
ilib.
dig
tp://
ht
ht
menyatakan dengan sesungguhnya bahwa skripsi yang berjudul “Hubungan Antara
/
/
/
/
Guru dalam Pengembangan
Disain Pembelajaran Praktikum
Biologi dengan
.idStrategi
c.id
c.id
c.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
.diune
.une Kelas XI SMA Negeri
.uneHasil Belajar Praktikum
Aktivitas dan Capaian
Siswa
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
g
g
g
://di
://di
://di
Kabupaten
http jika dalam
http hasil karya sendiri, kecuali
http Bondowoso” adalah benar-benar
ac
nej.
lib.u
digi
tp://
ht
pengutipan substansi disebutkan sumbernya dan belum pernah diajukan pada institusi
/
/
/
d/
c.id atas keabsahan dan j.ac.id
c.ijiplakan.
c.idmanapun, serta bukan karya
Saya bertanggungjawab
a
a
a
.
.
.
j
j
j
.une
.une tinggi.
.unedengan ilmiah yang harusilibdijunjung
.une
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
kebenaran
isinya
sesuai
ig
ig
dig
dig
p://d
p://d
t
t
tp://
tp://
t
t
h
h
htDemikian
pernyataan ini saya buat dengan sebenarnya, tanpa adanya tekanan
dan paksanaan dari pihak manapun serta bersedia mendapatkan sanksi akademik jika
.id/
.id/
c
c
a
a
.
.
j
j
terjadi di kemudian hari
pernyataan ini tidak benar. ne
.une
b
i
lib.u
l
i
i
g
g
i
i
://d
://d
http
http
d/
ac.i
nej.
.u
gilib
i
d
/
/
:
tp
ac.
nej.
igilib
d
/
/
:
tp
igilib
d
/
/
:
tp
i
/dig
/
:
p
t
t
lib.u
ac
nej.
gilib
i
d
/
/
:
gilib
i
d
/
/
:
id/
ac.
nej.
.id/
id/
ac.
nej.
ac
nej.
.u
gilib
i
d
/
/
:
http
httpiv
http
tp
ht
.id/
ac
nej.
.u
.u
.u
gilib
i
d
/
/
:
.u
http
.id/
ac
nej.
ac
nej.
gilib
i
d
/
/
:
http
.id/
ac
nej.
ht
.id/
ac
nej.
gilib
i
d
/
/
:
http
tp
.u
.u
.u
gilib
i
d
/
/
:
ac
nej.
.id/
.id/
.u
gilib
i
d
/
/
:
ht
Mardiatul Hasanah
igilib
d
/
/
:
NIM. 080210193040
http
h
.id/
ac
nej.
u
ilib.
.id/
ac
nej.
i
/dig
/
:
p
t
t
h
id/
ac.
nej.
.id/
ac
nej.
lib.u
lib.u
digi
tp://
ht
g
://di
Yang menyatakan,
p
t
t
h
.id/
.id/
ac
nej.
http
Jember, Januari 2013
ht
ht
.u
gilib
i
d
/
/
:
ac.
nej.
.u
.u
.u
igilib
d
/
/
:
tp
.id/
ac
nej.
id/
id/
id/
ac.
nej.
ht
id/
ac.
nej.
ht
id/
ac.
nej.
ac
nej.
gilib
i
d
/
/
:
gilib
i
d
/
/
:
gilib
i
d
/
/
:
gilib
i
d
/
/
:
http
ht
id/
id/
id/
ac.
nej.
ac.
nej.
ac.
nej.
HUBUNGANib
ANTARA
STRATEGI GURUibDALAM
PENGEMBANGANib.u
.u
.u
u
ilib.
dig
tp://
ac
nej.
.u
.u
PENGAJUAN
http
id/
ac.
nej.
.id/
ac
nej.
gilib
i
d
/
/
:
http
tp
ht
.id/
ac
nej.
.u
.u
gilib
i
d
/
/
:
.u
http
.id/
.id/
ac
nej.
ac
nej.
gilib
i
d
/
/
:
http
http
tp
ac
nej.
.u
.u
.u
gilib
i
d
/
/
:
.id/
.id/
.id/
.id/
ac
nej.
igil
igil
igil
d
d
d
/
/
/
/
/
/
:
:
:
DISAIN
BIOLOGI DENGANhAKTIVITAS
ttp
http
httpPEMBELAJARAN PRAKTIKUM
ht
DAN CAPAIAN HASIL BELAJAR PRAKTIKUM SISWA
nej
i
/dig
/
:
p
t
t
j.
dig
ac
nej.
.u
ilib
//dig
:
tp:
http
lib.u
ac
nej.
lib.u
i
/dig
/
:
p
t
Pembimbing II ht
ht
.id/
.id/
ac
nej.
ac
nej.
ac
nej.
.u
.u
b Dwi Wahyuni, M. Kes. igilib
Drs. Wachju
giliHj.
gilibSubchan, M.S., Ph.D. //dDr.
i
i
d
/
/
://d
tp: 19630813 199302 1 001http: NIP. 19600309 198702h2ttp002
htNIP.
tp
ac
nej.
gilib
i
d
/
/
:
gilib
i
d
/
/
:
id/
ac.
nej.
id/
ac.
nej.
ac
nej.
.u
gilib
i
d
/
/
:
http
httpv
http
tp
.id/
ac
nej.
.u
.u
.u
ht
.id/
.id/
.id/
ac
nej.
ht
.id/
.id/
ac
nej.
h
.u
.u
gilib
i
d
/
/
:
Disetujui,
http
.id/
.id/
ac
nej.
:/
:/
i
/dig
/
:
p
t
t
Pembimbing I
ht
: Mardiatul Hasanah
: 080210193040c.id/
.id/
c
a
a
.
.
j
: 2008 .unej
.une
b
b
i
i
l
l
i
i
25 Agustus 1989 /dig
ig
/:dBondowoso/
http
.id/
.u
http
Oleh:
.id/
ac
nej.
gilib
i
d
/
/
:
http
:/
http
ac
nej.
.u
.u
Nama Mahasiswa
NIM
.id/
c
a
.
j
Tahun
.uneAngkatan
b
i
l
i
/dig Tempat / Tanggal Lahir
d/
ac.i
.id/
ac
nej.
gilib
i
d
/
/
:
http
tp
ht
.id/
ac
nej.
gilib
i
d
/
/
:
ac
nej.
u
u
.u
.u
gilib
i
d
/
/
:
ac
nej.
.id/
.id/
ilib
//dig
.id/
.id/
.id/
ac
nej.
ac
nej.
une
ilib.
ht
.
Diajukan
guna
salah satu syaratigilib.
libmemenuhi
lib. melengkapi tugas akhir idan
i
i
g
g
i
/d
://d
://d
ttp:/ menyelesaikan dan mencapai
httppada
http gelar Sarjana Pendidikan (S1)
huntuk
Program Studi Pendidikan Biologi
tp
gilib
i
d
/
/
:
lib.u
h
u
.u
gilib
i
d
/
/
:
ac
nej.
i
/dig
/
:
p
t
t
h
SKRIPSI
.id/
tp://
i
/dig
/
:
p
t
t
h
ac
nej.
nej
lib.u
lib.u
lib.u
digi
tp://
.id/
/
.id/
(KELAS XI SMA
DI KABUPATEN.aBONDOWOSO)
c.id
.acNEGERI
.id/
ac
nej.
id/
ac.
nej.
ht
id/
ac.
nej.
ac
nej.
gilib
i
d
/
/
:
gilib
i
d
/
/
:
gilib
i
d
/
/
:
.id/
ac
nej.
ac
nej.
.u
.u
gilib
i
d
/
/
:
gilib
i
d
/
/
:
http
PENGESAHAN
http
http
tp
ht
.id/
ac
nej.
.u
.u
gilib
i
d
/
/
:
.u
http
.id/
.id/
ac
nej.
ac
nej.
gilib
i
d
/
/
:
http
http
tp
ac
nej.
.u
.u
.u
gilib
i
d
/
/
:
.id/
.id/
.id/
.id/
ac
nej.
ht
/
/
d/
.id/
.iPengembangan
.idAntara
.idSkripsi
c
c
c
c
berjudul
“Hubungan
Strategi
Guru
dalam
Disain
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
.une
.une
.une
.une
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
g
g
gPraktikum Biologi dengan//dAktivitas
Pembelajaran
dan Capaian Hasil/diBelajar
dig
:/
: i
://di
p
p
p
t
t
t
tp://
t
t
t
h di Kabupaten Bondowoso”htelah diuji dan
h Siswa Kelas XI SMA Negeri
Praktikum
disahkan oleh Fakultas Keguruan/ dan Ilmu Pendidikan Universitas
/ Jember pada:
id/
.ac.
nej
.u
ilib
//dig
Hari
Tanggaltp:// : 28 Januari 2013
tp:
ht
Tempat
.id/
.id/
ac
nej.
gilib
i
d
/
/
:
.id/
.id/
Tim Penguji:
ac
nej.
.u
ac
nej.
.u
Sekretaris
gilib
i
d
/
/
:
http
ht
.id/
.id/
.id/
ac
nej.
ac
nej.
ac
nej.
u
u
u
.u
ht
h
http
.id/
gilib
i
d
/
/
:
i
/dig
/
:
p
t
t
h
gilib
i
d
/
/
:
http
ac
nej.
ac
nej.
lib.u
lib.u
i
/dig
/
:
p
t
t
Ketua
.u
.u
tp
ac
nej.
: Fakultas Keguruan dan Ilmu Pendidikan Universitas Jember
ac
nej.
gilib
i
d
/
/
:
.id/
.id
.id
c
ej.a
: Senin
n
u
.
lib
digi
.
lib.
ilib.Hj. Dwi Wahyuni, M. Kes.
Drs.
M.Si.
gilib
gDr.
giSuratno,
i
i
i
d
d
d
/
/
/
/
/
/
:
NIP. 19600309 198702
ttp: 19670625 199203 1 003 http:
http2 002
hNIP.
tp
ht
ht
Anggota
d/
ac.i
nej.
u
ilib.
dig
tp://
nej.
u
ilib.
dig
tp://
/
c.id
a
nej.
lib.u
digi
tp://
ac
nej.
id/
ac.
nej.
http
.id/
ac
nej.
id/
ac
nej.
.u
gilib
i
d
/
/
:
http
httpvi
ac.
nej.
ht
.id/
gilib
i
d
/
/
:
http
tp
.u
.u
.u
gilib
i
d
/
/
:
ac
nej.
gilib
i
d
/
/
:
tp
.id/
.u
.id/
.u
gilib
i
d
/
/
:
ac
nej.
ht
h
ac
nej.
htSunardi, M.Pd.
Prof. Dr.
NIP. 19540501 198303 1 001
.id/
i
/dig
/
:
p
t
t
.id/
.u
ac
nej.
.id/
ac
nej.
lib.u
ttp:/
http
gilib
i
d
/
/
:
ilib
Mengesahkan
/dig
ac
nej.
gilib
i
d
/
/
:
tp
ac
nej.
.id/
.u
gilib
i
d
/
/
:
Sulifah Aprilya Hariani, S.Pd., M.Pd.
NIP. 19790415
.id/ 200312 2 003
h
Dekan Fakultas Keguruan
dan Ilmu Pendidikan
Universitas Jember
.id/
ac
nej.
ht
ht
.u
lib.u
i
/dig
/
:
p
t
t
ac.
nej.
u
ilib.
dig
tp://
ht
Drs. Wachju Subchan, M.S., Ph.D.
NIP. 19630813 199302
.id1/ 001
h
ac.
nej.
u
ilib.
dig
tp://
ht
id/
id/
d/
ac.i
id/
ac.
nej.
ht
id/
ac.
nej.
RINGKASAN
Hubungan Antara Strategi Guru dalam Pengembangan Disain Pembelajaran
Praktikum Biologi dengan Aktivitas dan Capaian Hasil Belajar Praktikum
Siswa Kelas XI SMAN di Kabupaten Bondowoso; Mardiatul Hasanah;
080210193040; 2012; 75 halaman; Program Studi Pendidikan Biologi Jurusan
Pendidikan MIPA Fakultas Keguruan dan Ilmu Pendidikan Universitas Jember.
Pembelajaran praktikum merupakan proses pembelajaran di laboratorium
dalam rangka memperkuat teori-teori/pengetahuan yang didapatkan dengan cara
pengalaman belajar lain. Strategi rancangan pembelajaran praktikum merupakan
pengintegrasian antara teori/pengetahuan dan keterampilan dasar
professional
dengan menggunakan pendekatan model dan metode pembelajaran, sehingga
pelaksanaan pembelajaran dikelola secara terintegrasi (Rustaman, 2003). Oleh sebab
itu, perlu adanya pengembangan disain pembelajaran praktikum yang mengarah pada
strategi pengorganisasian guna mencapai tujuan pembelajaran. Peningkatan mutu
pembelajaran
dimulai
dengan
pembenahan
strategi
pembelajaran.
Strategi
pembelajaran berhubungan dengan cara mengajar yang paling efektif dan efisien
dalam memberikan pengalaman belajar yang diperlukan untuk mencapai tujuan
khusus pembelajaran (Ahmadi, 1991). Penelitian ini bertujuan untuk mengetahui
hubungan antara strategi guru dalam pengembangan disain pembelajaran praktikum
biologi dengan aktivitas dan capaian hasil belajar siswa kelas XI SMAN di
Kabupaten Bondowoso.
Penelitian dilakukan di SMA Negeri di Kabupaten Bondowoso pada bulan
September sampai Oktober 2012. Jenis penelitian yang dipakai adalah penelitian
deskriptif kuantitatif dan kualitatif. Populasi dari penelitian ini adalah guru biologi
kelas XI di 10 SMAN Kabupaten Bondowoso yang berjumlah 13 orang. Metode
pengambilan sampel menggunakan metode purposive sampling. Sampel diambil
vii
sebanyak 50% yaitu 7 (tujuh) guru biologi kelas XI SMA Negeri di Kabupaten
Bondowoso. Sehingga didapatkan responden dengan jumlah 7 guru Biologi, data
dianalisis dengan analisis statistik korelasi Kendall tau.
Hasil penelitian menunjukkan bahwa strategi guru dalam pengembangan
disain pembelajaran praktikum biologi kelas XI SMAN di Kabupaten Bondowoso
berdasarkan rerata kualitas silabus sebesar 1,68 (84,1%) dengan kualitas sangat baik
dan RPP sebesar 4,0 (79,1%) dengan kualitas baik, telah sesuai dengan kurikulum,
tujuan pembelajaran, kebutuhan belajar siswa, kondisi sekolah (sarana dan prasarana
laboratorium), serta lingkup materi ajar. Strategi yang banyak digunakan yaitu
strategi pembelajaran berdasarkan pengalaman dengan menggunakan metode
eksperimen dan strategi pembelajaran interaktif dengan menggunakan metode
diskusi. Aktivitas siswa dalam kegiatan praktikum dalam ranah afektif dan ranah
psikomotorik masuk dalam kategori baik dengan skor terbanyak yaitu skor 3 dengan
persentase 47,69%, serta capaian hasil belajar yang berupa hasil kegiatan praktikum
mencapai skor terbanyak yaitu skor “C” (cukup) dengan persentase 65% dan ulangan
harian mencapai skor terbanyak yaitu skor “C” (cukup) dengan persentase 59,3%
juga masuk dalam kategori cukup baik. Dari hasil analisis menunjukkan bahwa
terdapat hubungan yang signifikan (P < 0,05) antara strategi guru dalam
pengembangan disain pembelajaran praktikum biologi dengan aktivitas siswa dan
terdapat hubungan yang tidak signifikan (P > 0,05) antara strategi guru dalam
pengembangan disain pembelajaran praktikum biologi dengan capaian hasil belajar
praktikum siswa kelas XI.
viii
ac
nej.
gilib
i
d
/
/
:
gilib
i
d
/
/
:
gilib
i
d
/
/
:
d/
ac.i
nej.
u
ilib.
dig
tp://
d/
ac.i
gilib
i
d
/
/
:
http
PRAKATA
ht
id/
id/
ac.
nej.
nej.
ac
nej.
.u
.u
http
.u
.id/
ac
nej.
gilib
i
d
/
/
:
http
tp
ht
.id/
ac
nej.
.u
.u
gilib
i
d
/
/
:
.u
http
.id/
.id/
ac
nej.
ac
nej.
gilib
i
d
/
/
:
http
http
tp
ac
nej.
.u
.u
.u
gilib
i
d
/
/
:
.id/
.id/
.id/
.id/
ac
nej.
.u
.u
ilib
ilib
ilib
Segala
/dig atas
/digkehadirat Allah SWT, karena
/digpuji syukur penulis ucapkan
ttp:/
ttp:/
ttp:/
ac.
nej.
ht
h
h rahmat serta hidayah-Nya hsehingga penulis dapat menyelesaikan
limpahan
skripsi
dengan judul “Hubungan Antara
Strategi Guru dalam Pengembangan
Disain
/
/
/
c.id
c.id
c.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
Pembelajaran Praktikum
.une
.unedan Capaian Hasil Belajar
.une Biologi dengan Aktivitas
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
g
g
g
di
Praktikum
Kelas XI SMA Negeri
://di dapat
://di di Kabupaten Bondowoso”
://Siswa
http
http
http
ht
/
/
/
/
dan mencapai.idgelar
Sarjana Pendidikan (S1)
.idmenyelesaikan
c.id pada Program Studi j.ac.id
c
a
a
.
.
j
j
e
ne
Pendidikan Biologi,
Pendidikan MIPA,
Keguruan dan lIlmu
.une
.uFakultas
.unJurusan
b
b
b
i
i
i
l
l
i
i
i
g
g
g
://di
://di
://di
Pendidikan,
http
http
http Universitas Jember.
ht
id/
.ac.
nej
lib.u
digi
tp://
terselesaikan. Skripsi ini disusun untuk memenuhi salah satu syarat untuk
ac
nej.
.u
gilib
i
d
/
/
:
tp
Penulisan skripsi ini dapat terselesaikan berkat bantuan dan bimbingan dari
/
/
/
d/
itu
ucapan
c.id
c.imenyampaikan
c.idpada kesempatan ini penulis
c.idsemua pihak, oleh karena
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
.une
.une
.une
.une
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
terima
kasih
kepada:
i
i
i
i
g
g
g
dig
://di
://di
://di
p
p
p
t
t
t
tp://
t
t
t
h
h
1. hProf. Dr. Sunardi, M.Pd., selaku
Dekan Fakultas Keguruan
dan Ilmu
d/
ac.i
nej.
u
ilib.
dig
tp://
Pendidikan Universitas Jember;
.id/
.id/
.id/
c
c
c
a
a
a
.
.
.
2. Dra. Sri Astutik,
j Pendidikan MIPA FKIP nej
j M.Si., selaku Ketua Jurusan
u
.une
.une
b
b
i
i
l
l
ilib.
i
i
g
g
g
i
i
i
Universitas
Jember;
d
d
d
/
/
/
:/
:/
:/
http
http
http
3. Drs. Suratno, M.Si., selaku Ketua Program Studi Pendidikan Biologi FKIP
d/
c.i
ej.a
.un
ilib
//dig
tp:
ht
ht
Universitas Jember;
/
/
/
c.id
c.id
c.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
ne
4. Drs. Wachju.uSubchan,
M.S., Ph.D., selaku .dosen
une pembimbing I, yang ltelah
.une
b
b
b
i
i
i
l
l
i
i
i
g
g
g
i
://di
://ddan
://di memberikan pikiran, waktu
banyak
perhatiannya demi tkesempurnaan
h tp
http
http
ht
skripsi ini;
/
/
/
II, yang telah
.id/ 5. Dr. Hj. Dwi Wahyuni,
c.id
c.id
c.id M. Kes., selaku dosen j.pembimbing
a
a
a
.
.
j
j
e
ne menuntun dalam penyusunan
.une
.unskripsi
.udan
membimbing
ini;
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
g
dig
/dig
://di
tp://
ttp:/
6. htGuru-guru
biologi SMAN di h
Kabupaten
Bondowoso yang bersedia
http menjadi
ac
nej.
.u
gilib
i
d
/
/
:
tp
nej.
.u
gilib
i
d
/
/
:
d/
ac.i
responden penelitian saya, terima kasih telah banyak membantu dalam
penelitian ini;
gilib
i
d
/
/
:
id/
ac.
nej.
id/
ac.
nej.
.id/
ac
nej.
.u
gilib
i
d
/
/
:
http
httpix
http
tp
ac
nej.
.u
.u
gilib
i
d
/
/
:
.id/
.id/
ac
nej.
ht
id/
ac.
nej.
ht
id/
ac.
nej.
ac
nej.
gilib
i
d
/
/
:
gilib
i
d
/
/
:
gilib
i
d
/
/
:
ht
.id/
.id/
ac
nej.
ac
nej.
gilib
i
d
/
/
:
ac
nej.
.u
.u
.u
.u
gilib
i
d
/
/
:
.u
http
.id/
.id/
ac
nej.
ac
nej.
gilib
i
d
/
/
:
http
http
tp
ac
nej.
.u
.u
.u
gilib
i
d
/
/
:
.id/
.id/
.id/
.id/
ac
nej.
gilib
i
d
/
/
:
tp dukungan dan perhatiannya;
tp
7. htTeman-teman
kost, terimakasihhtatas
http
tp
d/
ac.i
nej.
.u
igilib
d
/
/
:
tp
8. Teman-teman seperjuangan di Prodi Pendidikan Biologi Angkatan 2008, yang
.un
gilib
i
d
/
/
:
.u
u
i
/dig
/
:
p
t
t
ac
nej.
id/
ac.
nej.
.id/
ac
nej.
id/
ac
nej.
.u
gilib
i
d
/
/
:
http
httpx
ac.
nej.
ht
.id/
gilib
i
d
/
/
:
http
tp
.u
gilib
i
d
/
/
:
.u
.u
gilib
i
d
/
/
:
ac
nej.
http
.id/
.u
gilib
i
d
/
/
:
.id/
ac
nej.
http
.id/
ht
h
gilib
i
d
/
/
:
http
ac
nej.
lib.u
i
/dig
/
:
p
t
t
.u
.u
tp
ac
nej.
.id/
ac
nej.
gilib
i
d
/
/
:
.id/
ac
nej.
.id/
.u
ht
ht
h
.id/
u
ilib.
dig
tp://
lib.u
lib.u
ac
nej.
ac.
nej.
.id/
ac
nej.
i
/dig
/
:
p
t
t
ht
id/
ac.
nej.
u
ilib.
dig
tp://
h
gilib
i
d
/
/
:
http
.id/
lib.u
.u
gilib
i
d
/
/
:
ht
.id/
ac
nej.
ac
nej.
id/
ac.
nej.
ht
.id/
.u
u
ilib.
dig
tp://
ht
.id/
ac
nej.
id/
id/
ac.
nej.
gilib
i
d
/
/
:
http
http
.id/
Penulis
gilib
i
d
/
/
:
ht
ac
nej.
http
d/
ac.i
nej.
gilib
i
d
/
/
:
tp
digi
tp://
ht
.u
.u
http
d/
ac.i
nej.
ac
nej.
gilib
i
d
/
/
:
http
tp
ilib.
http
Jember,
.id/Januari 2013
ac
nej.
.u
.u
dig
tp://
:/
:/
http
.id/
.id/
.u
.u
.u
Semoga skripsi ini dapat
/ dan semoga amal
/ bermanfaat bagi semua pihak
ac
nej.
gilib
i
d
/
/
:
id/
ac.
nej.
/
c.id
c.id
c.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
kebaikan yang telah u
mendapat ganti dari Allah
ne
.une
.une SWT, Amin.
.diberikan
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
g
g
g
://di
://di
://di
http
http
http
nej
gilib
i
d
/
/
:
ac.
nej.
ilib
ilib
ilib
9. Semua
/dig
/digdemi kelancaran dalam penyelesaian
/digpihak yang telah membantu
id/
.ac.
lib.u
id/
id/
telah memberikan
ac. pengalaman;
ej.banyak
tp:/
htpenyusunan
skripsi ini.
digi
tp://
ht
id/
ac.
nej.
ht
id/
ac.
nej.
ac
nej.
gilib
i
d
/
/
:
gilib
i
d
/
/
:
ac
nej.
gilib
i
d
/
/
:
gil
://di
.id/
ac
nej.
.u
gilib
i
d
/
/
:
http
http
http
tp
ht
.id/
ac
nej.
DAFTAR ISI .u
ib
.u
.u
gilib
i
d
/
/
:
.u
http
.id/
.id/
ac
nej.
ac
nej.
gilib
i
d
/
/
:
http
http
tp
ac
nej.
.u
.u
.u
gilib
i
d
/
/
:
.id/
.id/
.id/
.id/
ac
nej.
ht
Halaman
/
JUDUL ........................................................................................
i
idHALAMAN
.id/
.id/
.id/
c
c
c
a
a
a
.
.
.
j
j
ej
.une
.une
HALAMAN PERSEMBAHAN
......................................................................
ii ilib.un
b
b
i
i
l
l
i
i
g
g
ig
://diiii
://di
://dMOTTO
p
p
p
t
t
t
t
t
t
HALAMAN
.....................................................................................
h
h
h
ac.
nej.
u
ilib.
dig
tp://
ht
HALAMAN PERNYATAAN ......................................................................... iv
/
/
/
id/
c.id
c.id
c.............................................................................
c.idHALAMAN PENGAJUAN
v
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
.une
.une
.une
.une
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
HALAMAN
PENGESAHAN
.........................................................................
vi
g
g
g
g
di
://di
://di
://di
tp://
http
http
http
RINGKASAN .................................................................................................. vii
PRAKATA ....................................................................................................... ix
.u
c.id
c.id
ac
nej.
a
a
DAFTAR ISI.....................................................................................................
xi
nej.
nej.
nej
gilib
i
d
/
/
:
.id/
/
/
id/
.ac.
lib.u
lib.u
lib.u
i
i
i
g
g
g
i
i
i
DAFTAR :TABEL
............................................................................................
//d
://d xiii
://d
http
http
http
tp
ht
ht
DAFTAR GAMBAR ....................................................................................... xiv
LAMPIRAN ....................................................................................
xv
/
/
/
/
.idDAFTAR
c.id
c.id
c.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
.une
.une
.une
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
g
g
g
://di
://di
://di
BAB 1.
PENDAHULUAN
p
p
p
t
t
t
t
t
t
h
h
h
ac
nej.
.u
gilib
i
d
/
/
:
tp
ht
1.1 Latar Belakang ..................................................................................... 1
id/
ac.
nej.
://di
://di
://di
p
p
p
t
t
t
t
t
t
1.4
5
h
h
h Tujuan Penelitian ..................................................................................
/
c.id
.u
tp:
ht
1.5 Manfaat Penelitian ................................................................................ 6
.id/
id/
c.
BAB 2. TINJAUAN PUSTAKA
ej.a
a
nej.
ilib
//dig
ac.
nej.
nej.
nej.
.u
.u
1.3 BatasangiMasalah
lib.u ...................................................................................
g5ilib
gilib
u
ilib.
dig
tp://
id/
/
d/
1.2 Rumusan Masalaha.................................................................................
4
c.id
ac.i
.id/
ac
nej.
ac
nej.
u
u
.un
b
i
l
ilib.
ilib.
i
g
g
g
2.1 Pembelajaran
Biologi............................................................................
7
i
i
i
d
d
d
://
://
://
http
http
http
ht
2.2 Beberapa Istilah dalam Pembelajaran .................................................. 7
/
.id
j.ac
une
lib.
i
g
i
://d
tp
2.3 Hubungan Pendekatan, Model,
Strategi, Metode dan Teknik
/ ............. 9
/
/
c.id
c.id
c.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
2.4 Strategi Pembelajaran
...........................................................................
11 .une
.une
.une
b
b
i
i
l
l
ilib
i
i
g13
g
gPembelajaran.............................................................................
i
i
i
d
d
d
/
/
/
/
/
/
2.5 Desain
:
:
:
http
http
http
ht
2.5.1 Pengertian desain pembelajaran.................................................. 13
.id/
ac
nej.
ac
nej.
.u
.u
gilib
i
d
/
/
:
gilib
i
d
/
/
:
:/
id/
ac.
nej.
ac
nej.
gilib
i
d
/
/
:
http
http
id/
ac.
nej.
ac
nej.
.u
b.u
xi /digili
http
tp
.id/
2.5.2 Perencanaan pelaksanaan
pembelajaran .....................................
14
.id/
.id/
id/
ac.
nej.
ht
id/
ac.
nej.
ac
nej.
gilib
i
d
/
/
:
gilib
i
d
/
/
:
.id/
ac
nej.
.u
gilib
i
d
/
/
:
tp
ac
nej.
.u
gilib
i
d
/
/
:
http
http
http
tp
ac
nej.
.u
.u
.u
gilib
i
d
/
/
:
.id/
.id/
.id/
.id/
ac
nej.
ht
/
/
/
c.id
c.id
c.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
2.5.3 Komponen
14 .une
ne
.u......................................
.une utama desain pembelajaran
b
b
i
i
l
l
i
i
gilib
g
g
i
i
i
d
d
d
/
/
/
/
/
/
2.6tPembelajaran
Praktikum .......................................................................
: 15
:
:
http
http
h tp
ht
2.7 Aktivitas Siswa ..................................................................................... 17
id/
ac.
nej.
/di
//di
//di
:/
http
:
p:
BAB 3.
PENELITIAN
http
httMETODOLOGI
/
c.id
a
nej.
.u
ilib
//dig
ac.
nej.
a
nej.
a
nej.
.u
.u ....................................................................................
2.9 LingkupilMateri
19 .u
gilib
gilib
g ib
u
ilib.
dig
tp://
id/
/
2.8 Hasil Belajar Siswa c...............................................................................
19
.id/
c.id
ht
3.1 Tempat Waktu Penelitian...................................................................... 27
.id/
/
/
.id
.id
3.2 Penentuan Responden
27
j.ac
j.ac Penelitian ..........................................................
.une
.une
ac
nej.
.u
lib
ilib
3.2.1diPopulasi.......................................................................................
gilib
dig27
digi
://
://
p://
http
http
htt3.2.2
Sampel.........................................................................................
27
tp:
id/
.ac.
nej
.u
gilib
i
d
/
/
:
tp
ht
3.3 Definisi Operasional ............................................................................. 28
.id/
/
/
c.id
c.id
ac
nej.
a
a Penelitian........................................................
3.4 Variabel dan Parameter
29
nej.
nej.
lib.u
lib.u
lib.u
i
i
i
g
g
g
i
i
i
3.4.1
://d 29
://d
://d Variabel Penelitian......................................................................
http
http
http
ht
3.4.2 Parameter penelitian dan teknik pengukurannya ........................ 29
.id/
ac
nej.
.u
gilib
i
d
/
/
:
tp
/
c.id
c.
c.
a
a
a
.
.
.
j
j
j
3.6 Rancanganb.Penelitian............................................................................
31 b.une
une
.une
b
i
i
l
l
ili
i
i
dig32
dig
dig
/
/
/
/
/
/
:
:
:
3.7
Pengumpulan
Data
................................................................................
p
p
p
htt
htt
htt
3.5 Jenis Penelitian......................................................................................
30
id/
id/
ht
3.7.1 Metode survai.............................................................................. 32
id/
ac.
nej.
://di
://di
://di
p
p
p
t
t
t
t
t
t
3.9
37
h
h
h Kerangka Operasional ..........................................................................
BAB 4. HASIL DAN PEMBAHASAN
/
c.id
a
nej.
.u
ilib
//dig
ac.
nej.
nej.
nej.
u
.u
3.8 Analisis
lib.u.........................................................................................
ilib.
g34
gilib
giData
u
ilib.
dig
tp://
id/
d/
d/
3.7.2 Metode dokumentasi...................................................................
34
ac.i
ac.i
tp:
id/
ht
id/
.
c.
4.1 Hasil Penelitiane....................................................................................
38
j.ac
ej.a
.id/
ac
nej.
u
.un
.un
b
b
i
i
l
l
ilib.
i
i
g
g
g
4.2 Pembahasan
..........................................................................................
56
i
i
i
d
d
d
://
://
://
http
http
http
ht
BAB 5. KESIMPULAN DAN SARAN
une
lib.
i
g
i
://d
5.1 Simpulan ..............................................................................................
74
/
/
/
c.id
c.id
c.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
5.2 Saran .....................................................................................................
75 .une
.une
.une
b
b
i
i
l
l
ilib
i
i
g76
g
g
i
i
i
d
d
d
/
/
/
/
/
/
DAFTAR
RUJUKAN
......................................................................................
:
:
:
http
http
http
/
.id
j.ac
tp
LAMPIRAN....................................................................................................
.u
.u
gilib
i
d
/
/
:
ac
nej.
gilib
i
d
/
/
:
:/
id/
ac.
nej.
ac
nej.
gilib
i
d
/
/
:
http
http
id/
ac.
nej.
ac
nej.
.u
b.u
xii/digili
http
tp
.id/
.id/
.id/
.id/
ac
nej.
ht
79
id/
ac.
nej.
ht
id/
ac.
nej.
ac
nej.
gilib
i
d
/
/
:
gilib
i
d
/
/
:
.id/
.id/
ac
nej.
.u
.u
gilib
i
d
/
/
:
ac
nej.
gilib
i
d
/
/
:
http
tp
ac
nej.
.u
gilib
i
d
/
/
:
http
http
http
tp
ac
nej.
.u
.u
.u
gilib
i
d
/
/
:
.id/
.id/
.id/
.id/
ac
nej.
ht
.id/
.id/
ac
DAFTAR TABEL.unej.
gilib
i
d
/
/
:
http
ac
nej.
.u
gilib
i
d
/
/
:
http
ht
Halaman
/ Tempat Penelitian dan Jumlah
28
id3.1
.id/
.id/
.id/ Responden Penelitian .................................
c
c
c
a
a
a
.
.
.
j
j
ej
.une
.unedan Teknik Pengukurannya.........................................
3.2 Parameter Penelitian
29ilib.un
b
b
i
i
l
l
i
i
g
g
dig
://di
://di di SMA Negeri di
://Disain
p
p
p
t
t
t
t
t
t
3.3 Kriteria
Pembelajaran
Guru
Biologi
h
h
h
ac.
nej.
u
ilib.
dig
tp://
ht
Kabupaten Bondowoso ................................................................................ 36
/
/
/
/
c.id
c.diid
c.id di Beberapa SMA Negeri
c.id4.1 Penilaian Silabus Guru
Biologi
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
.une
.une
.une .................................................................................
.une
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
Kabupaten
Bondowoso
39
g
g
g
g
di
://di
://di
://di
tp://
http
http
http
4.2 Penilaian RPP Guru Biologi di Beberapa SMA Negeri di
id/
.ac.
.u
.id/
/
/
c.id
c.id
ac
nej.
j.a Digunakan
4.3 Daftar SMAN dannStrategi
ej.a Pembelajaran Praktikum
neyang
nej
gilib
i
d
/
/
:
Kabupaten Bondowoso ................................................................................. 42
tp
ht
lib.u
lib.u
lib.u
i
i
i
g
g
g
i
i
i
Oleh Guru
://d 45
://d
://d Biologi Kelas XI ........................................................................
http
http
http
ht
4.4 penilaian hasil angket terhadap guru biologi dibeberapa SMA Negeri
..............................................................
47
/
/
/
/ di Wilayah Kabupaten Bondowoso
c.id
c.id
c.id
c.id
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
4.5 Aktivitas Siswab.Kelas
di Wilayah
une XI di Beberapa SMA Negeri
.une
.une
.une
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
g
g
g
dig
://di49
://di Praktikum Biologi ..................
://di Bondowoso dalam Pelaksanaan
Kabupaten
p
p
p
t
t
t
tp://
t
t
t
h
h
h
ht
4.6 Penilaian Hasil Praktikum Biologi Siswa Kelas XI di Beberapa SMA
id/ Negeri di Wilayah Kabupaten
52
.id/
.id/
.id/ Bondowoso ..................................................
c
c
c
a
a
a
.
.
.
j
j
j
une Kelas XI
.une
.Siswa
.une Ulangan Harian Biologi
b
b
b
4.7 Penilaian Hasil
Belajar
i
i
i
l
l
l
i
i
i
g
g
g
://di
://di
://di
p
p
p
t
t
t
t
t
t
di hBeberapa SMA Negeri di Wilayah
53
h
h Kabupaten Bondowoso ....................
ac.
nej.
u
ilib.
dig
tp://
4.8 Hasil Analisis Korelasi (r) antara strategi guru dalam pengembangan
/
c.id
a
nej.
.u
ilib
//dig
tp:
ac
nej.
gilib
i
d
/
/
:
gilib
i
d
/
/
:
ac
nej.
.u
.u
gilib
i
d
/
/
:
gilib
i
d
/
/
:
id/
ac.
nej.
:/
id/
.id/
ac
nej.
ac
nej.
.u
b.u
gilib
i
d
/
/
:
http
http
ac.
nej.
ht
.id/
xiii/digili
http
tp
.u
http
.id/
.id/
ac
nej.
gilib
i
d
/
/
:
http
http
ac
nej.
.id/
ac
nej.
.u
.u
.u
ht
.id/
.id/
.id/
tp
.id/
ac
nej.
u
.un
.un
b
b
i
i
l
l
ilib.
i
i
g
g
g
hasil belajar
praktikum
siswa
.......................................................................
55
i
i
i
d
d
d
://
://
://
http
http
http
ac
nej.
gilib
i
d
/
/
:
id/
id/
.
c.
disain pembelajaranepraktikum
biologi dengan aktivitas
j.ac
ej.adan capaian
ht
id/
ac.
nej.
ht
id/
ac.
nej.
ac
nej.
gilib
i
d
/
/
:
gilib
i
d
/
/
:
.id/
ac
nej.
.u
gilib
i
d
/
/
:
tp
ac
nej.
.u
gilib
i
d
/
/
:
http
http
http
tp
ac
nej.
.u
.u
.u
gilib
i
d
/
/
:
.id/
.id/
.id/
.id/
ac
nej.
/
/
c.id
c.id
a
a
.
.
j
j
DAFTAR GAMBAR
.une
.une
b
b
i
i
l
l
i
i
g
g
://di
://di
p
p
t
t
t
t
h
h
ht
.id/
ac
nej.
.u
gilib
i
d
/
/
:
http
ht
Halaman
/ Teknik
/ Diagram Hubungan Model,
id2.1
.id/
.iddan
.id/Pendekatan, Strategi, Metode,
c
c
c
a
a
a
.
.
.
j
j
ej
.une
.une
Pembelajaran
............................................................................................
10ilib.un
b
b
i
i
l
l
i
i
g
g
ig
://di11
://di
://dPengelompokkan
p
p
p
t
t
t
t
t
t
2.2 Diagram
Strategi
Pembelajaran
...................................
h
h
h
ac.
nej.
u
ilib.
dig
tp://
ht
3.1 Gambar Definisi Operasional ................................................................... 37
/
/
/
id/Beberapa
c.id
c.di
c.id
c.id4.1 HistogramPenilaian Hasil
Angket terhadap Guru Biologi
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
ne
une
.une
.u....................................
.Wilayah
.une
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
SMA
Negeri
di
Kabupaten
Bondowoso
63
g
g
g
g
di
://di
://di
://di
tp://
http
http
http
ac
nej.
gilib
i
d
/
/
:
gilib
i
d
/
/
:
gilib
i
d
/
/
:
i
/dig
/
:
p
t
t
gilib
i
d
/
/
:
.u
.u
gilib
i
d
/
/
:
gilib
i
d
/
/
:
id/
ac.
nej.
:/
id/
.id/
ac
nej.
ac
nej.
.u
b.u
gilib
i
d
/
/
:
http
http
ac.
nej.
ht
.id/
xiv/digili
http
tp
.u
http
.id/
ac
nej.
ac
nej.
gilib
i
d
/
/
:
http
.id/
ac
nej.
.id/
ac
nej.
.u
gilib
i
d
/
/
:
http
tp
ht
.id/
ac
nej.
.u
.u
lib.u
h
.id/
.id/
ac
nej.
i
/dig
/
:
p
t
t
h
h
gilib
i
d
/
/
:
ac
nej.
lib.u
lib.u
ac
nej.
.id/
.id/
ac
nej.
i
/dig
/
:
p
t
t
ht
ht
.id/
lib.u
digi
tp://
ac.
nej.
u
ilib.
dig
tp://
ht
.id/
id/
ac.
nej.
u
ilib.
dig
tp://
ht
ht
id/
ac.
nej.
u
ilib.
dig
tp://
ac
nej.
gilib
i
d
/
/
:
http
id/
u
ilib.
dig
tp://
ac
nej.
.u
.u
http
id/
ac.
nej.
.id/
ac
nej.
gilib
i
d
/
/
:
http
tp
ht
.id/
ac
nej.
.u
.u
gilib
i
d
/
/
:
.u
http
.id/
.id/
ac
nej.
ac
nej.
gilib
i
d
/
/
:
http
http
tp
ac
nej.
.u
.u
.u
gilib
i
d
/
/
:
.id/
.id/
.id/
.id/
ac
nej.
ht
id/
ac.
nej.
ht
id/
ac.
nej.
ac
nej.
gilib
i
d
/
/
:
gilib
i
d
/
/
:
.id/
ac
nej.
.u
gilib
i
d
/
/
:
tp
ac
nej.
.u
gilib
i
d
/
/
:
http
http
http
tp
ac
nej.
.u
.u
.u
gilib
i
d
/
/
:
.id/
.id/
.id/
.id/
ac
nej.
/
/
c.id
c.id
a
a
.
.
j
j
DAFTAR LAMPIRAN
.une
.une
b
b
i
i
l
l
i
i
g
g
://di
://di
p
p
t
t
t
t
h
h
ht
.id/
ac
nej.
.u
gilib
i
d
/
/
:
http
ht
Halaman
/ Matrik Penelitian .........................................................................................
79
idA.
.id/
.id/
.id/
c
c
c
a
a
a
.
.
.
j
j
ej
.une
.une Data ......................................................................
B. Pedoman Pengumpulan
81ilib.un
b
b
i
i
l
l
i
i
g
g
dig
://di82
://di
://Berstruktur
p
p
p
t
t
t
t
t
t
C. Angket
......................................................................................
h
h
h
ac.
nej.
u
ilib.
dig
tp://
ht
D. Instrumen Penilaian Silabus ........................................................................ 88
/
/
/
d/
c.id
c.id
c.i............................................................................
c.idE. Instrumen Penilaian RPP
90
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
.une
.une
.uneAktivitas Siswa ..........................................................
.une
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
F.
Instrumen
Penilaian
95
g
g
g
g
di
di
di
di
tp://
tp://
tp://
tp://
t
t
t
h
h
h
G. Ketercapaian Hasil Belajar ......................................................................... 100
H. Data Sampel Penelitian ............................................................................... 101
id/
.ac.
nej
.u
gilib
i
d
/
/
:
I.
.id/
/
/
c.id
c.id
ac
nej.
a
a
Rekapitulasi Perolehan
nej. Kualitas Silabus ... 102
nej. Data dan Skor Hasil Penilaian
lib.u
lib.u
lib.u
i
i
i
g
g
g
i
i
i
J. Rekapitulasi
//d Penilaian Kualitas RPPttp........
://d 106
:Hasil
://d Perolehan Data dan Skor
h
http
http
tp
ht
ht
K. Rekapitulasi Hasil Angket .......................................................................... 110
L.
115
/
/
/ Aktivitas Siswa .............................................
/ Rekapitulasi Hasil Penilaian
c.id
c.id
c.id
c.id
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
M. Rekapitulasi Capaian
Biologi
.une
.une .............................. 128
.une Hasil Belajar Praktikum
.une
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
g
g
dig
dig
://di135
://di
://Kegiatan
N. Silabus
Pembelajaran
...................................................................
p
p
p
t
t
t
tp://
t
t
t
h
h
h
ht
O. RPP Kegiatan Pembelajaran ....................................................................... 138
/ Dokumentasi Penelitian ...............................................................................
id/
142
.id/
.id/
.idP.
c
c
c
c
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
ej
.une
.une
.unIjin
.une
b
b
b
b
Q.
Surat
Permohonan
Penelitian
...............................................................
144
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
g
g
g
dig
://di
://di
://di
p
p
p
t
t
t
tp://
t
t
t
R. Surat
145
h
h
h Rekomendasi .....................................................................................
ac
nej.
i
/dig
/
:
p
t
t
i
/dig
/
:
p
t
t
gilib
i
d
/
/
:
.u
.u
gilib
i
d
/
/
:
gilib
i
d
/
/
:
id/
ac.
nej.
:/
id/
.id/
ac
nej.
ac
nej.
.u
b.u
gilib
i
d
/
/
:
http
http
ac.
nej.
ht
.id/
xv/digili
http
tp
.u
http
.id/
ac
nej.
ac
nej.
gilib
i
d
/
/
:
http
.id/
ac
nej.
.id/
ac
nej.
.u
gilib
i
d
/
/
:
http
tp
ht
.id/
ac
nej.
.u
.u
lib.u
h
.id/
.id/
ac
nej.
ac
nej.
i
/dig
/
:
p
t
t
h
h
gilib
i
d
/
/
:
ac
nej.
lib.u
lib.u
lib.u
digi
tp://
.id/
.id/
.id/
.id/
ac
nej.
ht
id/
ac.
nej.
ht
id/
ac.
nej.