AKIBAT HUKUM TERJADINYA KREDIT MACET DALAM PEMBERIAN KREDIT PEMILIKAN RUMAH BERSUBSIDI (KPR-BERSUBSIDI) OLEH PT. BANK TABUNGAN NEGARA (PERSERO) TBK. CABANG JEMBER
igliiblib.u
g
i
d
i
/://d
igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/
igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/
igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
.id
.id
ac
nej.
b.u
ili
/dig
.id
ac
nej.
b.u
gili
://di
.id
ac
nej.
b.u
gili
://di
http
ac
nej.
b.u
gili
://di
tp
htSKRIPSI
http
AKIBAT HUKUM TERJADINYA KREDIT MACET DALAM PEMBERIAN
KREDIT PEMILIKAN RUMAH BERSUBSIDI (KPR-BERSUBSIDI)
OLEH PT. BANK TABUNGAN NEGARA (PERSERO)
TBK. CABANG JEMBER
(THE LEGAL IMPLICATIONS OF BAD DEBT IN GIVING THE SUBSIDIZED
MORTGAGE BY PT. BANK TABUNGAN NEGARA (PERSERO)
TBK. JEMBER BRANCH)
c.id
c.id
j.a
.une
ilib
g
://di
c.id
j.a
.une
ilib
/dig
ttp:/
c.id
j.a
.une
ilib
/dig
ttp:/
h
h
j.a
.une
ilib
/dig
ttp:/
h
Oleh
PUSPASARI
NIM. 050710101033
.id
.id
ac
nej.
b.u
ili
/dig
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/d
//dig
.id
ac
nej.
b.u
gili
://di
http
.id
ac
nej.
b.u
gili
://di
http
ac
nej.
b.u
gili
://di
http
UNIVERSITAS JEMBER
FAKULTAS HUKUM
2010
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig
igliiblib.u
g
i
d
i
/://d
igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/
igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/
igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
SKRIPSI
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
KREDIT MACET cDALAM
.cid.id PEMBERIAN
ca.cid.id AKIBAT HUKUM TERJADINYA
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
a
e
e
e
e
KREDIT PEMILIKAN
RUMAH BERSUBSIDI
j.
nej.
nej.
ne(KPR-BERSUBSIDI)
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
OLEH
PT.
BANK
TABUNGAN
NEGARA
(PERSERO)
ig ili
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
//dig
/
/
/
TBK.
CABANG
JEMBER
p
p
p
t
t
t
hthttp
hthttp
hthttp
d
IMPLICATIONS
ca.cid.id OF BAD DEBT IN GIVING
ca.cid.idTHE SUBSIDIZED j.aca.cid.id
a
aj.ca.ci .id (THE LEGAL
a
.
.
.
j
j
j
.
.
e
e
e
e
j PT. BANK TABUNGAN
MORTGAGE
NEGARA
(PERSERO)
n
n
n
n
eBY
e
ej
ej.
u
u
u
u
n
n
n
n
.
.
.
.
u
u
u
u
b
b
b
b
.
.
.
.
i
i
i
i
igl ilib
TBK. JEMBER
idgiigl ilib
igil ilib
idgBRANCH)
idgiigl ilib
d
d
d
i
/
/:d
/
/
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
//dig
/
/
hthtp
hthtp
hthtp
ttp:
ttp:
ttp:
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig
UNIVERSITAS
JEMBER id
.cid.id
c
ca.c.id
a
a
.
.
FAKULTAS
HUKUM
j
j
a
.
.
e
e
nej
nej
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
2010
i
i
i
i
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
p
p
t
t
t
t
hhtt
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/d
//dig
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
PUSPASARI
t
h tt
NIM.h050710101033
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig
ii
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig
igliiblib.u
g
i
d
i
/://d
igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/
igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/
igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/
RINGKASAN
P.T. Bank Tabungan Negara (Persero) Tbk. Cabang Jember merupakan
salah satu bank pemerintah yang telah lama berdiri dan dikenal oleh seluruh lapisan
masyarakat dalam hal pemberian kredit kepemilikan rumah (KPR). Dalam rangka
memfasilitasi pemilikan rumah secara kredit kepada kelompok masyarakat
berpenghasilan rendah, maka dikeluarkanlah suatu produk jasa yang didasarkan
pada Peraturan Menteri Negara Perumahan Rakyat Nomor 7 Tahun 2008 Tentang
Pengadaan Perumahan dan Pemukiman Dengan Dukungan Fasilitas Subsidi
Perumahan melalui KPR-Bersubsidi.
Permasalahan yang dibahas dalam skripsi ini yaitu: Apakah hak dan
kewajiban debitur dalam kepemilikan rumah dengan fasilitas KPR-Bersubsidi,
Bagaimanakah kekuatan hukum suatu agunan dalam pemberian Kredit Pemilikan
Rumah Bersubsidi (KPR-Bersubsidi), Apakah akibat hukum jika terjadi kredit
macet pada KPR-Bersubsidi.
Tujuan penelitian ini adalah untuk mengetahui maksud dari permasalahan
yang hendak dibahas dalam penulisan skripsi ini yaitu tentang akibat hukum
terjadinya kredit macet dalam pemberian kredit pemilikan rumah bersubsidi (KPRBersubsidi) oleh PT. Bank Tabungan Negara (Persero) Tbk. Cabang Jember
Penulisan karya tulis yang bersifat ilmiah harus mempergunakan suatu
metode penelitian yang terarah dan terkonsep dengan baik, sehingga mendapatkan
hasil yang objektif dan dapat dipertanggungjawabkan secara ilmiah. Oleh karena
itu dalam penulisan skripsi ini digunakan metode penulisan dengan pendekatan
undang-undang (statute approach) dan pendekatan konseptual (conceptual
approach).
Hasil dari penulisan ini adalah 1. Hak Dan Kewajiban Debitur Terhadap
Fasilitas KPR-Bersubsidi adalah sebagai berikut: hak-hak debitur antara lain, dapat
melakukan pembayaran ekstra, pembayaran dimuka atau pelunasan dipercepat,
mendapatkan sertipikat kepemilikan rumah saat kreditnya lunas, debitur dapat
mengajukan keberatan kepada pihak kreditur apabila pencatatan bank atas
telah
menggunakan
kredit
d
.idkewajiban pembayaran yang
.id dilakukan tidak benar, serta
.id
c
c
c
a
a
a
ac.i
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
paling lama sampai.un
dengan tanggal yang ditentukan
.un
.un dalam perjanjian kredit.ilib.un
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
g
g
g
g
://di
://di
://di
://di
p
p
p
t
t
t
t
t
t
h
h
h
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/d
//dig
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig
xii
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig
Kewajiban debitur yaitu melakukan pembayaran kembali kredit secara angsuran
hingga lunas, memenuhi segala syarat dalam perjanjian dan tunduk pada segala
ketentuan yang diberlakukan oleh kreditur. 2. Kekuatan hukum suatu agunan dalam
pemberian
KPR-Bersubsidi
adalah
mengikat,
didasarkan
pada
perjanjian
pengikatan jaminan, sehingga memberikan kepastian hukum bahwa debitur akan
memenuhi prestasinya sesuai isi perjanjian kredit, apabila pihak debitur melakukan
wanprestasi maka debitur wajib memikul segala akibat yang timbul yaitu
dilakukannya eksekusi terhadap agunan oleh kreditur. 3. Akibat Hukum Jika
Terjadi Kredit Macet Pada KPR-Bersubsidi yaitu, ketika kredit bermasalah tidak
dapat lagi direstrukturisasi sebagai first source of repayment, maka bank akan
menempuh jalan pelunasan terakhir dari jaminan sebagai second source of
repayment, yaitu dengan melakukan eksekusi atas jaminan debitur.
Berdasarkan uraian diatas, calon debitur hendaknya memahami isi dari
perjanjian kredit agar debitur mengetahui hak dan kewajibannya terkait dengan
kredit KPR yang akan diambil. Hal ini dilakukan guna mencegah terjadinya
kesalahan pada proses pelaksanaan perjanjian kredit. Sebelum dilakukan
kesepakatan perjanjian pengikatan jaminan diperlukan suatu penjelasan kepada
debitur, sehingga debitur memahami resiko yang terjadi pada dirinya jika
melakukan wanprestasi. Ketika terjadi kredit macet, maka untuk menghindari
eksekutorial dari pihak kreditur melalui KPKNL, sebaiknya pihak debitur betulbetul menggunakan kesempatan yang diberikan oleh bank pada saat melakukan
first source of repayment sebagai alternative penyelesaian NPL, karena dengan
metode ini kedua belah pihak masih sama-sama diuntungkan. Melalui cara ini
pihak kreditur tetap menerima pemenuhan prestasi dari debitur, dan pihak debitur
tidak akan kehilangan kepemililikan rumahnya. Apabila second source of
repayment yang ditempuh, maka sudah jelas yang didahulukan adalah kepentingan
pihak bank selaku kreditur.
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/d
//dig
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig
xiii
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig
igliiblib.u
g
i
d
i
/://d
igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig
d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
j
j
e
e
ne
ne
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
i
i
idgISI
idgigil
DAFTAR
igil
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
p
p
t
t
t
t
hhtt
hhtt
igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/
igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
i
id.id Halaman Sampul Depana...................................................................................
id.id
id.id
.
.
.
c
c
c
ca.cid.id
a
a
a
c
c
c
.
.
.
.
j
j
j
j
a
a
a
.
e
e
e
e
Halaman Sampul Dalam
ii
nej.
nej..................................................................................
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
ig ili
idgigili
idgigili
idgigili
d
Halaman
iii
/:d
/:Motto.................................................................................................
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
//dig
/
/
/
p
p
p
t
t
t
p
hthttPernyataan
hthttp
hthttp iv
Halam
............................................................................................
Halaman Persembahan .....................................................................................
v
.cid.id
.cid.id
.cid.id
c
c
c
ca.cid.id
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
a
a
a
.
.
.
.
e
e
e
e
Halaman Persyaratan
vi
ej ..............................................................................
nGelar
nej
nej
nej
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
i
i
i
i
idgigil
ig il
idgigil
idgigil
d
Halaman
........................................................................................
vii
/:d
:p//:Persetujuan
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
//dig
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt
Halaman
Pengesahan .......................................................................................
viii
Penguji
ix
id.id Halaman Penetapan Panitia
id.id ................................................................
id.id
.
.
.
c
c
c
ca.cid.id
a
a
a
a
c
c
c
.
.
.
.
j
j
j
j
a
a
a
.
e
e
e
e
Halaman Ucapan.terima
x
u.n
nej.
nejKasih.........................................................................
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
b
ig ili
idgigili .........................................................................................
idgigili
idgigili
d
/:d
/:Ringkasan
/:d
/:d
Halaman
xii
/
/
/
:
:
:
/
/
/
//dig
/
/
/
p
p
p
t
t
t
hthttp
hthttp
hthttp
Halaman
Daftar Isi ...........................................................................................
xiv
xvi
.cid.id Halaman Daftar Tabel ......................................................................................
.cid.id
.cid.id
ca.cid.id
c
c
c
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
a
a
a
.
.
.
.
e
e
e
e
n
Halaman Lampiran
xvii .unnej
nej
nej
nej
.bu.n
.bu............................................................................................
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i
i
i
giigliiblib.u
gigil
gigil
i
idgigil
i
i
d
d
d
/
/:d
/
/
BAB
1
PENDAHULUAN
..............................................................................
1
/
/
/
: /d
: /d
: /d
//
hthtp
hthtp
hthtp
ttp:/
ttp:/
ttp:/
1.1 Latar Belakang ................................................................................. 1
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig
1.2 Rumusan Masalah.id
............................................................................
3
.id
cac.id
ca.cid.id
cac.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
e
e
e
1.3 Tujuan .Penulisan
3
u.n
nej. ..............................................................................
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
b
i
idgigilTujuan
ig ili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
/
1.3.1
Umum ........................................................................
3/dig
:
:
:
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
hthttp
hthttp
hthttp
1.3.2 Tujuan Khusus ....................................................................... 4
1.4 Metode Penelitian.............................................................................
4
.id
.id
d
aj.cac.id
aj.ca.ci .id
aj.cac.id
.
.
.
j
j
j
e
e
e
e
1.4.1 bTipe
.......................................................................
4
nPenelitian
ne
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i
i
i
idgigilPendekatan Masalah ...............................................................
ig il
idgigil
1.4.2
5/dig
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt
1.4.3 Bahan Hukum ........................................................................ 5
1.4.4 Analisa Bahan
6
ca.cid.idHukum ...........................................................
ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
BAB 2 TINJAUAN
PUSTAKA
.....................................................................
7 ib.u.n
nej.
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
b
idgigili
ig ili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
2.1
Perjanjian..........................................................................................
7
/
/
/
/
//dig
/
/
p
p
p
t
t
t
hthttp
hthttp
hthttp
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/d
//dig
2.1.1 Pengertian Perjanjian .............................................................. 7
2.1.2 Syarat SahcPerjanjian
..............................................................
8
.idid
c.idid
d
aj.ac.
aj.ca.ci .id
aj.ac.
.
.
.
j
j
j
e
e
e
2.1.3ib
Asas-asas
10 ib.u.n
ne Hukum Perjanjian ...................................................
ne
ne
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
i
l
l
l
i
i
i
b
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig
xiv
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig
igliiblib.u
g
i
d
i
/://d
igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig
d
d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
.
j
j
j
e
e
e
ne
ne
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i
i
i
l
idgigil
idgigil
idgigiBerakhirnya
2.1.4
Perjanjian ............................................................
11
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
t Bank .................................................................................................
hhtt
hhtt 12
hht2.2
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig
igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/
igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/
2.2.1 Pengertian Bank
12
d ......................................................................
d
ca.ci .id
ca.ci .id
ca.cid.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
.
e
e
e
2.2.2 Peranan,
dan Tujuan Bank .........................................
14
nejFungsi,
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
idgigili...............................................................................................
idgigili
idgigili
2.3
Kredit
16
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
hthttp 2.3.1 Pengertian Kredit ....................................................................
hthttp
hthttp 16
2.3.2 Perjanjian Kredit
21
d .....................................................................
d
ca.ci .id
ca.ci .id
ca.cid.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
.
.
.
e
e
e
2.4 Wanprestasi
27
ej
n......................................................................................
nej
nej
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i
i
i
l
idgigiPengertian
idgigil
idgigil
2.4.1
Wanprestasi ...........................................................
27
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt
2.4.2 Macam-macam Bentuk
Wanprestasi.......................................
28
2.4.3 Akibat Wanprestasi
.................................................................
28
id
id
ca.c.id
ca.c.id
ca.cid.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
e
e
e
2.5 Jaminan.u............................................................................................
29
n
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
.
i
i
i
l
l
l
i
i
i
b
li
idgigiPengertian
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
2.5.1
Jaminan .................................................................
29
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
hthttp
hthttp
hthttp
2.5.2 Jenis-jenis Jaminan..................................................................
30
.................................................................................
32
.cid.id BAB 3 PEMBAHASAN
.cid.id
.cid.id
ca.cid.id
c
c
c
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
a
a
a
.
.
.
.
e
e
e
e
n
3.1 Hak dan.uKewajiban
Debitur Terhadap Fasilitas
nej
nej
nej
nejKPR-Bersubsidi ... 32 ilib.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
.
i
i
i
l
l
l
i
i
i
b
i
i
i
i
il
idgigil
ig il
idgigil hukum suatu agunan:/dalam
idgigpemberian
/:d
/:d
3.2
Kekuatan
Kredit
//:d
:
:p//:d
/
/
/
/
//dig
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
hhttp
hhtt
hhttp
Pemilikan Rumah Bersubsidi
(KPR-Bersubsidi) .............................
36
3.3 Akibat Hukum Jika
Terjadi Kredit Macet Pada KPR-Bersubsidi
.... 39
ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
n
BAB 4 PENUTUP
44
nej.
nej.
nej.
nej.
.bu............................................................................................
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
idgigili
idgigili
idgigili
ig ili
/:d
/:d
/:d
/:d
/
/
/
4.1
Kesimpulan
......................................................................................
44
:
:
:
/
/
/
/
/
/
//dig
p
p
p
t
t
t
hthttp
hthttp
hthttp
4.2 Saran ................................................................................................. 45
.cid.id DAFTAR BACAAN .ac.cid.id
c
a
.
jej.a
jej.a
e
e
n
n
LAMPIRAN-LAMPIRAN
u
u
n
n
.
.
u
u
b
b
.
.
i
i
idgiigl ilib
igil ilib
d
/
/:d
/
:
/
/
//dig
hthtp
ttp:
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/d
//dig
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig
xv
igliiblib.u
g
i
d
i
/://d
igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig
d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
j
j
e
e
ne
ne
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
i
i
idgigil
idgigil
DAFTAR
d
:p//:TABEL
:p//:d
/
/
/
/
p
p
t
t
t
t
hhtt
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d.id Harga Jual KPR Bersubsidic.id.id
id.id Tabel 1. Kelompok Sasaran
idan
.
.
c
c
a
a
je. j.ac
je. j.ac
je.aj.ac
e
e
e
n
n
n
u
u
u
igliibli.b.un
igliibli.b.un
igliibli.b.un
g
g
g
i
i
i
d
d
d
i
i
i
/://d
:// /d
:// /d
hthtp
hthtp
ttp:/
ttp:/
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/
igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/d
//dig
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig
xvi
igliiblib.u
g
i
d
i
/://d
igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig
d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
j
j
e
e
ne
ne
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
i
i
idgigil
idgigil
DAFTAR LAMPIRAN
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
p
p
t
t
t
t
hhtt
hhtt
igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/
igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
Menteri Negara Perumahan Rakyat Nomor 7 Tahun 2008 Tentang
id.id 1. Peraturan
id.id Pemukiman Dengan Dukungan
.
c
ca.cdan
ca.cid.id Fasilitas Subsidi
ca.cid.id
Pengadaan
Perumahan
a
a
a
a
c
.
.
.
.
j
j
j
j
a
e
e
e
e
nej.
nej.KPR Bersubsidi. ilib.bu.n
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
PerumahanlibMelalui
u
u
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
i
ig ili
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
//dig
/
/
/
p
p
p
t
t
t
hthttp
ht tp
hthttp Jember
2. Presentasi
P.T. Bank Tabunganht Negara (Persero) Tbk. Cabang
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig
mengenai Peraturan Menteri Negara Perumahan Rakyat Nomor 7 Tahun 2008
Tentang Pengadaan Perumahan
dan Pemukiman Dengan
Fasilitas
d
ca.cid.id
ca.cid.iDukungan
aMelalui
a
.
.
j
j
.
.
e
e
Subsidi Perumahan
KPR
Bersubsidi.
un ej
un ej
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.b.un
.b.un
.bu.n
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
t
hhtTabungan
htt
htt Cabang
3. hPresentasi
wawancara P.T. Bank
Negara (Persero) hTbk.
Jember mengenai ketentuan KPR-RSH berkaitan dengan Peraturan Menteri
Negara Perumahan Rakyat
Pengadaan
d.id
ca.cid.id Nomor 7 Tahun 2008
ca.ciTentang
ca.cid.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
Perumahan dannPemukiman
Dengan Dukungan nFasilitas
e
uue
nej.
nej. Subsidi Perumahan
nej.
.bu.ue
.bu.n
u
b
b
i
i
l
l
MelaluiigKPR
iliibli.b.Bersubsidi.
i
i
ig ili
ig ili
:p//:d
/dig
/
p
t
t
t
hht
:p//:d
/dig
/
p
t
t
t
hht
:p//:d
/dig
/
p
t
t
t
hht
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/d
//dig
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig
xvii
g
i
d
i
/://d
igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/
igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/
igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
.id
.id
ac
nej.
b.u
ili
/dig
.id
ac
nej.
b.u
gili
://di
.id
ac
nej.
b.u
gili
://di
http
ac
nej.
b.u
gili
://di
tp
htSKRIPSI
http
AKIBAT HUKUM TERJADINYA KREDIT MACET DALAM PEMBERIAN
KREDIT PEMILIKAN RUMAH BERSUBSIDI (KPR-BERSUBSIDI)
OLEH PT. BANK TABUNGAN NEGARA (PERSERO)
TBK. CABANG JEMBER
(THE LEGAL IMPLICATIONS OF BAD DEBT IN GIVING THE SUBSIDIZED
MORTGAGE BY PT. BANK TABUNGAN NEGARA (PERSERO)
TBK. JEMBER BRANCH)
c.id
c.id
j.a
.une
ilib
g
://di
c.id
j.a
.une
ilib
/dig
ttp:/
c.id
j.a
.une
ilib
/dig
ttp:/
h
h
j.a
.une
ilib
/dig
ttp:/
h
Oleh
PUSPASARI
NIM. 050710101033
.id
.id
ac
nej.
b.u
ili
/dig
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/d
//dig
.id
ac
nej.
b.u
gili
://di
http
.id
ac
nej.
b.u
gili
://di
http
ac
nej.
b.u
gili
://di
http
UNIVERSITAS JEMBER
FAKULTAS HUKUM
2010
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig
igliiblib.u
g
i
d
i
/://d
igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/
igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/
igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
SKRIPSI
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
KREDIT MACET cDALAM
.cid.id PEMBERIAN
ca.cid.id AKIBAT HUKUM TERJADINYA
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
a
e
e
e
e
KREDIT PEMILIKAN
RUMAH BERSUBSIDI
j.
nej.
nej.
ne(KPR-BERSUBSIDI)
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
OLEH
PT.
BANK
TABUNGAN
NEGARA
(PERSERO)
ig ili
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
//dig
/
/
/
TBK.
CABANG
JEMBER
p
p
p
t
t
t
hthttp
hthttp
hthttp
d
IMPLICATIONS
ca.cid.id OF BAD DEBT IN GIVING
ca.cid.idTHE SUBSIDIZED j.aca.cid.id
a
aj.ca.ci .id (THE LEGAL
a
.
.
.
j
j
j
.
.
e
e
e
e
j PT. BANK TABUNGAN
MORTGAGE
NEGARA
(PERSERO)
n
n
n
n
eBY
e
ej
ej.
u
u
u
u
n
n
n
n
.
.
.
.
u
u
u
u
b
b
b
b
.
.
.
.
i
i
i
i
igl ilib
TBK. JEMBER
idgiigl ilib
igil ilib
idgBRANCH)
idgiigl ilib
d
d
d
i
/
/:d
/
/
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
//dig
/
/
hthtp
hthtp
hthtp
ttp:
ttp:
ttp:
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig
UNIVERSITAS
JEMBER id
.cid.id
c
ca.c.id
a
a
.
.
FAKULTAS
HUKUM
j
j
a
.
.
e
e
nej
nej
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
2010
i
i
i
i
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
p
p
t
t
t
t
hhtt
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/d
//dig
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
PUSPASARI
t
h tt
NIM.h050710101033
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig
ii
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig
igliiblib.u
g
i
d
i
/://d
igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/
igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/
igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/
RINGKASAN
P.T. Bank Tabungan Negara (Persero) Tbk. Cabang Jember merupakan
salah satu bank pemerintah yang telah lama berdiri dan dikenal oleh seluruh lapisan
masyarakat dalam hal pemberian kredit kepemilikan rumah (KPR). Dalam rangka
memfasilitasi pemilikan rumah secara kredit kepada kelompok masyarakat
berpenghasilan rendah, maka dikeluarkanlah suatu produk jasa yang didasarkan
pada Peraturan Menteri Negara Perumahan Rakyat Nomor 7 Tahun 2008 Tentang
Pengadaan Perumahan dan Pemukiman Dengan Dukungan Fasilitas Subsidi
Perumahan melalui KPR-Bersubsidi.
Permasalahan yang dibahas dalam skripsi ini yaitu: Apakah hak dan
kewajiban debitur dalam kepemilikan rumah dengan fasilitas KPR-Bersubsidi,
Bagaimanakah kekuatan hukum suatu agunan dalam pemberian Kredit Pemilikan
Rumah Bersubsidi (KPR-Bersubsidi), Apakah akibat hukum jika terjadi kredit
macet pada KPR-Bersubsidi.
Tujuan penelitian ini adalah untuk mengetahui maksud dari permasalahan
yang hendak dibahas dalam penulisan skripsi ini yaitu tentang akibat hukum
terjadinya kredit macet dalam pemberian kredit pemilikan rumah bersubsidi (KPRBersubsidi) oleh PT. Bank Tabungan Negara (Persero) Tbk. Cabang Jember
Penulisan karya tulis yang bersifat ilmiah harus mempergunakan suatu
metode penelitian yang terarah dan terkonsep dengan baik, sehingga mendapatkan
hasil yang objektif dan dapat dipertanggungjawabkan secara ilmiah. Oleh karena
itu dalam penulisan skripsi ini digunakan metode penulisan dengan pendekatan
undang-undang (statute approach) dan pendekatan konseptual (conceptual
approach).
Hasil dari penulisan ini adalah 1. Hak Dan Kewajiban Debitur Terhadap
Fasilitas KPR-Bersubsidi adalah sebagai berikut: hak-hak debitur antara lain, dapat
melakukan pembayaran ekstra, pembayaran dimuka atau pelunasan dipercepat,
mendapatkan sertipikat kepemilikan rumah saat kreditnya lunas, debitur dapat
mengajukan keberatan kepada pihak kreditur apabila pencatatan bank atas
telah
menggunakan
kredit
d
.idkewajiban pembayaran yang
.id dilakukan tidak benar, serta
.id
c
c
c
a
a
a
ac.i
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
paling lama sampai.un
dengan tanggal yang ditentukan
.un
.un dalam perjanjian kredit.ilib.un
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
g
g
g
g
://di
://di
://di
://di
p
p
p
t
t
t
t
t
t
h
h
h
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/d
//dig
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig
xii
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig
Kewajiban debitur yaitu melakukan pembayaran kembali kredit secara angsuran
hingga lunas, memenuhi segala syarat dalam perjanjian dan tunduk pada segala
ketentuan yang diberlakukan oleh kreditur. 2. Kekuatan hukum suatu agunan dalam
pemberian
KPR-Bersubsidi
adalah
mengikat,
didasarkan
pada
perjanjian
pengikatan jaminan, sehingga memberikan kepastian hukum bahwa debitur akan
memenuhi prestasinya sesuai isi perjanjian kredit, apabila pihak debitur melakukan
wanprestasi maka debitur wajib memikul segala akibat yang timbul yaitu
dilakukannya eksekusi terhadap agunan oleh kreditur. 3. Akibat Hukum Jika
Terjadi Kredit Macet Pada KPR-Bersubsidi yaitu, ketika kredit bermasalah tidak
dapat lagi direstrukturisasi sebagai first source of repayment, maka bank akan
menempuh jalan pelunasan terakhir dari jaminan sebagai second source of
repayment, yaitu dengan melakukan eksekusi atas jaminan debitur.
Berdasarkan uraian diatas, calon debitur hendaknya memahami isi dari
perjanjian kredit agar debitur mengetahui hak dan kewajibannya terkait dengan
kredit KPR yang akan diambil. Hal ini dilakukan guna mencegah terjadinya
kesalahan pada proses pelaksanaan perjanjian kredit. Sebelum dilakukan
kesepakatan perjanjian pengikatan jaminan diperlukan suatu penjelasan kepada
debitur, sehingga debitur memahami resiko yang terjadi pada dirinya jika
melakukan wanprestasi. Ketika terjadi kredit macet, maka untuk menghindari
eksekutorial dari pihak kreditur melalui KPKNL, sebaiknya pihak debitur betulbetul menggunakan kesempatan yang diberikan oleh bank pada saat melakukan
first source of repayment sebagai alternative penyelesaian NPL, karena dengan
metode ini kedua belah pihak masih sama-sama diuntungkan. Melalui cara ini
pihak kreditur tetap menerima pemenuhan prestasi dari debitur, dan pihak debitur
tidak akan kehilangan kepemililikan rumahnya. Apabila second source of
repayment yang ditempuh, maka sudah jelas yang didahulukan adalah kepentingan
pihak bank selaku kreditur.
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/d
//dig
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig
xiii
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig
igliiblib.u
g
i
d
i
/://d
igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig
d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
j
j
e
e
ne
ne
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
i
i
idgISI
idgigil
DAFTAR
igil
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
p
p
t
t
t
t
hhtt
hhtt
igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/
igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
i
id.id Halaman Sampul Depana...................................................................................
id.id
id.id
.
.
.
c
c
c
ca.cid.id
a
a
a
c
c
c
.
.
.
.
j
j
j
j
a
a
a
.
e
e
e
e
Halaman Sampul Dalam
ii
nej.
nej..................................................................................
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
ig ili
idgigili
idgigili
idgigili
d
Halaman
iii
/:d
/:Motto.................................................................................................
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
//dig
/
/
/
p
p
p
t
t
t
p
hthttPernyataan
hthttp
hthttp iv
Halam
............................................................................................
Halaman Persembahan .....................................................................................
v
.cid.id
.cid.id
.cid.id
c
c
c
ca.cid.id
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
a
a
a
.
.
.
.
e
e
e
e
Halaman Persyaratan
vi
ej ..............................................................................
nGelar
nej
nej
nej
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
i
i
i
i
idgigil
ig il
idgigil
idgigil
d
Halaman
........................................................................................
vii
/:d
:p//:Persetujuan
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
//dig
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt
Halaman
Pengesahan .......................................................................................
viii
Penguji
ix
id.id Halaman Penetapan Panitia
id.id ................................................................
id.id
.
.
.
c
c
c
ca.cid.id
a
a
a
a
c
c
c
.
.
.
.
j
j
j
j
a
a
a
.
e
e
e
e
Halaman Ucapan.terima
x
u.n
nej.
nejKasih.........................................................................
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
b
ig ili
idgigili .........................................................................................
idgigili
idgigili
d
/:d
/:Ringkasan
/:d
/:d
Halaman
xii
/
/
/
:
:
:
/
/
/
//dig
/
/
/
p
p
p
t
t
t
hthttp
hthttp
hthttp
Halaman
Daftar Isi ...........................................................................................
xiv
xvi
.cid.id Halaman Daftar Tabel ......................................................................................
.cid.id
.cid.id
ca.cid.id
c
c
c
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
a
a
a
.
.
.
.
e
e
e
e
n
Halaman Lampiran
xvii .unnej
nej
nej
nej
.bu.n
.bu............................................................................................
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i
i
i
giigliiblib.u
gigil
gigil
i
idgigil
i
i
d
d
d
/
/:d
/
/
BAB
1
PENDAHULUAN
..............................................................................
1
/
/
/
: /d
: /d
: /d
//
hthtp
hthtp
hthtp
ttp:/
ttp:/
ttp:/
1.1 Latar Belakang ................................................................................. 1
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig
1.2 Rumusan Masalah.id
............................................................................
3
.id
cac.id
ca.cid.id
cac.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
e
e
e
1.3 Tujuan .Penulisan
3
u.n
nej. ..............................................................................
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
b
i
idgigilTujuan
ig ili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
/
1.3.1
Umum ........................................................................
3/dig
:
:
:
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
hthttp
hthttp
hthttp
1.3.2 Tujuan Khusus ....................................................................... 4
1.4 Metode Penelitian.............................................................................
4
.id
.id
d
aj.cac.id
aj.ca.ci .id
aj.cac.id
.
.
.
j
j
j
e
e
e
e
1.4.1 bTipe
.......................................................................
4
nPenelitian
ne
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i
i
i
idgigilPendekatan Masalah ...............................................................
ig il
idgigil
1.4.2
5/dig
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt
1.4.3 Bahan Hukum ........................................................................ 5
1.4.4 Analisa Bahan
6
ca.cid.idHukum ...........................................................
ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
BAB 2 TINJAUAN
PUSTAKA
.....................................................................
7 ib.u.n
nej.
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
b
idgigili
ig ili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
2.1
Perjanjian..........................................................................................
7
/
/
/
/
//dig
/
/
p
p
p
t
t
t
hthttp
hthttp
hthttp
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/d
//dig
2.1.1 Pengertian Perjanjian .............................................................. 7
2.1.2 Syarat SahcPerjanjian
..............................................................
8
.idid
c.idid
d
aj.ac.
aj.ca.ci .id
aj.ac.
.
.
.
j
j
j
e
e
e
2.1.3ib
Asas-asas
10 ib.u.n
ne Hukum Perjanjian ...................................................
ne
ne
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
i
l
l
l
i
i
i
b
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig
xiv
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig
igliiblib.u
g
i
d
i
/://d
igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig
d
d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
.
j
j
j
e
e
e
ne
ne
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i
i
i
l
idgigil
idgigil
idgigiBerakhirnya
2.1.4
Perjanjian ............................................................
11
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
t Bank .................................................................................................
hhtt
hhtt 12
hht2.2
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig
igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/
igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/
2.2.1 Pengertian Bank
12
d ......................................................................
d
ca.ci .id
ca.ci .id
ca.cid.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
.
e
e
e
2.2.2 Peranan,
dan Tujuan Bank .........................................
14
nejFungsi,
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
idgigili...............................................................................................
idgigili
idgigili
2.3
Kredit
16
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
hthttp 2.3.1 Pengertian Kredit ....................................................................
hthttp
hthttp 16
2.3.2 Perjanjian Kredit
21
d .....................................................................
d
ca.ci .id
ca.ci .id
ca.cid.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
.
.
.
e
e
e
2.4 Wanprestasi
27
ej
n......................................................................................
nej
nej
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i
i
i
l
idgigiPengertian
idgigil
idgigil
2.4.1
Wanprestasi ...........................................................
27
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt
2.4.2 Macam-macam Bentuk
Wanprestasi.......................................
28
2.4.3 Akibat Wanprestasi
.................................................................
28
id
id
ca.c.id
ca.c.id
ca.cid.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
e
e
e
2.5 Jaminan.u............................................................................................
29
n
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
.
i
i
i
l
l
l
i
i
i
b
li
idgigiPengertian
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
2.5.1
Jaminan .................................................................
29
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
hthttp
hthttp
hthttp
2.5.2 Jenis-jenis Jaminan..................................................................
30
.................................................................................
32
.cid.id BAB 3 PEMBAHASAN
.cid.id
.cid.id
ca.cid.id
c
c
c
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
a
a
a
.
.
.
.
e
e
e
e
n
3.1 Hak dan.uKewajiban
Debitur Terhadap Fasilitas
nej
nej
nej
nejKPR-Bersubsidi ... 32 ilib.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
.
i
i
i
l
l
l
i
i
i
b
i
i
i
i
il
idgigil
ig il
idgigil hukum suatu agunan:/dalam
idgigpemberian
/:d
/:d
3.2
Kekuatan
Kredit
//:d
:
:p//:d
/
/
/
/
//dig
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
hhttp
hhtt
hhttp
Pemilikan Rumah Bersubsidi
(KPR-Bersubsidi) .............................
36
3.3 Akibat Hukum Jika
Terjadi Kredit Macet Pada KPR-Bersubsidi
.... 39
ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
n
BAB 4 PENUTUP
44
nej.
nej.
nej.
nej.
.bu............................................................................................
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
idgigili
idgigili
idgigili
ig ili
/:d
/:d
/:d
/:d
/
/
/
4.1
Kesimpulan
......................................................................................
44
:
:
:
/
/
/
/
/
/
//dig
p
p
p
t
t
t
hthttp
hthttp
hthttp
4.2 Saran ................................................................................................. 45
.cid.id DAFTAR BACAAN .ac.cid.id
c
a
.
jej.a
jej.a
e
e
n
n
LAMPIRAN-LAMPIRAN
u
u
n
n
.
.
u
u
b
b
.
.
i
i
idgiigl ilib
igil ilib
d
/
/:d
/
:
/
/
//dig
hthtp
ttp:
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/d
//dig
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig
xv
igliiblib.u
g
i
d
i
/://d
igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig
d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
j
j
e
e
ne
ne
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
i
i
idgigil
idgigil
DAFTAR
d
:p//:TABEL
:p//:d
/
/
/
/
p
p
t
t
t
t
hhtt
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d.id Harga Jual KPR Bersubsidic.id.id
id.id Tabel 1. Kelompok Sasaran
idan
.
.
c
c
a
a
je. j.ac
je. j.ac
je.aj.ac
e
e
e
n
n
n
u
u
u
igliibli.b.un
igliibli.b.un
igliibli.b.un
g
g
g
i
i
i
d
d
d
i
i
i
/://d
:// /d
:// /d
hthtp
hthtp
ttp:/
ttp:/
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/
igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/d
//dig
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig
xvi
igliiblib.u
g
i
d
i
/://d
igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig
d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
j
j
e
e
ne
ne
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
i
i
idgigil
idgigil
DAFTAR LAMPIRAN
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
p
p
t
t
t
t
hhtt
hhtt
igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/
igliiblib.u
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
Menteri Negara Perumahan Rakyat Nomor 7 Tahun 2008 Tentang
id.id 1. Peraturan
id.id Pemukiman Dengan Dukungan
.
c
ca.cdan
ca.cid.id Fasilitas Subsidi
ca.cid.id
Pengadaan
Perumahan
a
a
a
a
c
.
.
.
.
j
j
j
j
a
e
e
e
e
nej.
nej.KPR Bersubsidi. ilib.bu.n
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
PerumahanlibMelalui
u
u
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
i
ig ili
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
//dig
/
/
/
p
p
p
t
t
t
hthttp
ht tp
hthttp Jember
2. Presentasi
P.T. Bank Tabunganht Negara (Persero) Tbk. Cabang
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig
mengenai Peraturan Menteri Negara Perumahan Rakyat Nomor 7 Tahun 2008
Tentang Pengadaan Perumahan
dan Pemukiman Dengan
Fasilitas
d
ca.cid.id
ca.cid.iDukungan
aMelalui
a
.
.
j
j
.
.
e
e
Subsidi Perumahan
KPR
Bersubsidi.
un ej
un ej
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.b.un
.b.un
.bu.n
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
t
hhtTabungan
htt
htt Cabang
3. hPresentasi
wawancara P.T. Bank
Negara (Persero) hTbk.
Jember mengenai ketentuan KPR-RSH berkaitan dengan Peraturan Menteri
Negara Perumahan Rakyat
Pengadaan
d.id
ca.cid.id Nomor 7 Tahun 2008
ca.ciTentang
ca.cid.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
Perumahan dannPemukiman
Dengan Dukungan nFasilitas
e
uue
nej.
nej. Subsidi Perumahan
nej.
.bu.ue
.bu.n
u
b
b
i
i
l
l
MelaluiigKPR
iliibli.b.Bersubsidi.
i
i
ig ili
ig ili
:p//:d
/dig
/
p
t
t
t
hht
:p//:d
/dig
/
p
t
t
t
hht
:p//:d
/dig
/
p
t
t
t
hht
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/d
//dig
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
://d
//dig
xvii