Pengusahaan Tebu dan Pelaksanaan Tebu Rakyat Intensifikasi (TRI) di PG Watoetoelis PTP XXI-XXII Surabay dan KEgiatan Pengabdian Pada Masyarakat
PENGUSAHAAN TEBU DAN PELAKSANAAN TEBU WAKTAT
INTENSlFlKASl (TRI) Dl PG WATOETOELIS
PTP XXI - XXll SURABAYA
dan
KEGIATAN PENGABDIAN PADA MASYARAKAT
Oleh
BOEMO TEGUH SAMSONO
A 20 0644
JURUSAN BUDIDAYA PERTANIAN. FAKULiAS PERTARIiAN
lNSTlTUT PERTANIAN BOGOR
1987
PENGUSAHAAN TEBU DAN PELAKSANAAN TEBU RAKYAT
INTENSIFIKASI (TRI)
PTP XXI
-
DI PG WATOETOELIS
X X I I SURABAYA
dan
KEGIATAN PENGABDIAN PADA MASYARAKAT
Laporan K u l i a h K e r j a Nyata
K e g i a t a n Wa j i b P r o f e s i K e a h l i a n
oleh
BOEMO TEGUH SAMSON0
A20 0 6 4 4
JURUSAN BUDIDAYA PERTA NIAN , FAKULTAS PERTANIAN
INSTI TUT PERTA N I A N BOGOR
1987
RINGKASAN
BOEKO TXGUH SAMSONO.
Pengusahaan l'ebu dan P e l a k s a n a a n
Tebu Rakyat I n t e n s i f i k a s i (TRI) d i PG W a t o e t o e l i s PTP
XXI
-
rakat.
X X I I S u r a b a y a d a n K e g i a t a n P e n g a b d i a n pada Kasya(Di bawah bimbingan SAFtSIDI SASTROSUI\IARJO).
Kuliah K e r j a Nyata merupakan k e g i a t a n w a j i b p r o f e -
s i k e a h l i a n p a d a J u r u s a n Buclidaya P e r t a n i a n , P a k u l t a s
P e r t a n i a n IPR.
K u l i a h K e r j a Nyata d i l a k s a n a k a n d i PG
W a t o e t o e l i s , Kecamatan Prambon, Kawedanan K r i a n , Kabup a t e n S i d o a r j o , P r o p i n s i Jawa Timur,
s e l a m a kurang l e -
b i h t i g a b u l a n y a i t u m u l a i t a n g g a l 1 5 J u l i 1986 h i n g g a
7 Oktober 1986.
K u l i a h K e r j a ITyyata i n i t e r d i r i d a r i dua macam keg i a t a n y a i t u P r a k t e k K e r j a Lapang d a n K e g i a t a n Pengabd i a n pada I 5 a s y a r a k a t .
P r a k t e k K e r j a Lapang b e r t u j u a n
memberikan pengalaman, ~ e n a m b a hp e n g e t a h u a n , memberi kes e m p a t a n kepada mahasiswa u n t u k mengalami, mengenal,
dan
m e n g a n a l i s a s e r t a t u r u t b e l a j a r memecahkan masalah y a n g
a d a pada b i d a n g agronorni d i l a p a n g .
Sedangkan k e g i a t a n
P e n g a b d i a n pada M a s y a r a k a t b e r t u j u a n m e l a t i h mahasiswa
b e r h a d a p a n l a n g s u n g dengan m a s y a r a k a t ,
dan mengembang-
- k ~ E t e r a m p i l a ny a n g d i m i l i k i n e l a l u i pengamalan kepad a masyarakat
.
Metode K e r j a yang d i p e r g u n a k a n m e l i p u t i
p e n g a n a t a n l a n g s u n g , wawancara, d a n pengumpulan d a t a da-
r i pustaka.
P a b r i k Gula W a t o e t o e l i s t e r l e t a k d i d e s a Temu,
t e r m a s u k dalam wilayah k e r j a PTP XXI
-
X X I I Surabaya.
Menurut Koppen a r e a l PG W a t o e t o e l i s m e m i l i k i t i p e i k l i m
Am,
s e d a n g k a n menurut Schmidt dan Ferguson mempunyai ti-
pe i k l i m D.
A r e a l PG W a t o e t o e l i s t e r l e t a k p a d a k e t i n g -
g i a n 1 2 m d i a t a s permukaan l a u t ( d p l ) , d a n s u h u r a t a -
r a t a p a d a m a l a m h a r i 2 7 ' ~ s e r t a s i a n g h a r i 30°c.
Jenis
t a n a h d i a r e a l PG W a t o e t o e l i s t e r d i r i d a r i A l l u v i a l yai t u A l l u v i a l Xelabu dan A s s o s i a s i A l l u v i a l X e l a b u dengan
A l l u v i a l C o k l a t Kekelabuan,
s e r t a Regosol.
P e n g o l a h a n t a n a h s e b a g i a n b e s a r d i l a k u k a n dengan
sistim Reynoso, sedangkan s i s t i m T*Iekarisasi p a d a umumnya d i l a k s a n a k a n d i Kebun B i b i t .
Penanaman p a d a Kebun
Tebu G i l i n g d i l a k u k a n p a d a b u l a n
Mei h i n g g a J u l i .
t e l a h d i a d a k a n t a k s a s i Desember, t a k s a s i Iviaret,
Se-
dan a-
n a l i s a p e n d a h u l u a n maka j a d w a l t e b a n g d i t e n t u k a n p a d a
Forum Bfusyawarah P e l a k s a n a a n Wilayah (FMPW)
.
P r o s e s pembuatan g u l a m e l i p u t i p e n g g i l i n g a n t e b u ,
pemurnian n i r a , penguapan n i r a , pemasakan,
an s e r t a p e n y e l e s a i a n .
d a n pemutar-
P e m u r n i a n n i r a d i PG Watoetoe-
l i s mempergunakan s i s t i m S u l f i t a s i .
Gula h a s i l produk-
si PG W a t O e _ t 0 e ~ 1 _ i ~ a i I t ~ u ~ ~ g ~ X S - - I ~ 9 a p i t
p a b r i k s e b e s a r 18 000 k u / h a r i .
Tu j u a n program T R I s e j a k dicanangkan h i n g g a saat
i n i belum t e r c a p a i .
H a l i n i disebabkan a n t a r a l a i n :
p e n g e l o l a a n u s a h a t a n i T R I o l e h k e t u a kelonpok belum ba-
i k a k i b a t d a r i p e m i l i h a n ketua kelompok yang t i d a k s e s u a i
d e n g a n k e t e n t u a n , p a r t i s i p a s i p e t a n i a n g g o t a T R I masih kur a n g , masalah p e r k r e d i t a n , masalah t e n a g a k e r j a , dan masal a h teknik budidaya.
P e t a n i anggota TRI l e b i h t e r t a r i k me-
ngusahakan tanaman p a d i dan palawi ja d i b a n d i n g k a n dengan
usahatani tebu, karena usahatani padi dan palawija l e b i h
menguntungkan d a r i p a d a u s a h a t a n i t e b u .
Apabila u s a h a t a n i
TRI d i l a k s a n a k a n d e n g a n b a i k maka b u k a n t a k mungkin pendap a t a n yang d i p e r o l e h a k a n l e b i h t i n g g i d a r i p a d a u s a h a t a n i
p a d i dan palawija.
K e g i a t a n p e n g a b d i a n pada m a s y a r a k a t d i l a k u k a n bersamasarna dengan s e l u r u h mahasiswa KKN-IPB J u r u s a n Budidaya P e r t a n i a n d i PTP XXI
-
X X I I Surabaya dalam b e n t u k ceramah, d i s -
k u s i , d a n p e r a g a a n t e n t a n g c a r a b e r c o c o k tanam tanpa t a n a h
( h i d r o p o n i k ) yang s e d e r h a n a untuk rumahtangga
,
cara berco-
c o k tanam tanaman h o r t i k u l t u r a yang l a i n , s e r t a pemanfaatan
l a h a n pekarangan.
P e s e r t a acara t e r s e b u t t e r d i r i d a r i Ibu-
I b u anggota Sub-Unit Dharma Wanita PG.
Tiijuan k e g i a t a n d i
a t a s akan l e b i h t e r c a p a i b i l a k e g i a t a n dilaksanakan s e c a r a
kelompok b e r d a s a r k a n t i n g k a t p e n d i d i k a n yang sarna.
Sebaik-
nya k e g i a t a n p e n g a b d i a n pada m a s y a r a k a t d i l a k s a n a k a n pada
a w a l masa K u l i a h K e r j a Nyata s e h i n g g a e v a l u a s i h a s i l k e g i -
a t a n t e r s e b u t dapa t d i l a k u k a n .
PENGUSAHAAN TEBU DAN PELAKSANAAN TEBU WAKTAT
INTENSlFlKASl (TRI) Dl PG WATOETOELIS
PTP XXI - XXll SURABAYA
dan
KEGIATAN PENGABDIAN PADA MASYARAKAT
Oleh
BOEMO TEGUH SAMSONO
A 20 0644
JURUSAN BUDIDAYA PERTANIAN. FAKULiAS PERTARIiAN
lNSTlTUT PERTANIAN BOGOR
1987
PENGUSAHAAN TEBU DAN PELAKSANAAN TEBU RAKYAT
INTENSIFIKASI (TRI)
PTP XXI
-
DI PG WATOETOELIS
X X I I SURABAYA
dan
KEGIATAN PENGABDIAN PADA MASYARAKAT
Laporan K u l i a h K e r j a Nyata
K e g i a t a n Wa j i b P r o f e s i K e a h l i a n
oleh
BOEMO TEGUH SAMSON0
A20 0 6 4 4
JURUSAN BUDIDAYA PERTA NIAN , FAKULTAS PERTANIAN
INSTI TUT PERTA N I A N BOGOR
1987
RINGKASAN
BOEKO TXGUH SAMSONO.
Pengusahaan l'ebu dan P e l a k s a n a a n
Tebu Rakyat I n t e n s i f i k a s i (TRI) d i PG W a t o e t o e l i s PTP
XXI
-
rakat.
X X I I S u r a b a y a d a n K e g i a t a n P e n g a b d i a n pada Kasya(Di bawah bimbingan SAFtSIDI SASTROSUI\IARJO).
Kuliah K e r j a Nyata merupakan k e g i a t a n w a j i b p r o f e -
s i k e a h l i a n p a d a J u r u s a n Buclidaya P e r t a n i a n , P a k u l t a s
P e r t a n i a n IPR.
K u l i a h K e r j a Nyata d i l a k s a n a k a n d i PG
W a t o e t o e l i s , Kecamatan Prambon, Kawedanan K r i a n , Kabup a t e n S i d o a r j o , P r o p i n s i Jawa Timur,
s e l a m a kurang l e -
b i h t i g a b u l a n y a i t u m u l a i t a n g g a l 1 5 J u l i 1986 h i n g g a
7 Oktober 1986.
K u l i a h K e r j a ITyyata i n i t e r d i r i d a r i dua macam keg i a t a n y a i t u P r a k t e k K e r j a Lapang d a n K e g i a t a n Pengabd i a n pada I 5 a s y a r a k a t .
P r a k t e k K e r j a Lapang b e r t u j u a n
memberikan pengalaman, ~ e n a m b a hp e n g e t a h u a n , memberi kes e m p a t a n kepada mahasiswa u n t u k mengalami, mengenal,
dan
m e n g a n a l i s a s e r t a t u r u t b e l a j a r memecahkan masalah y a n g
a d a pada b i d a n g agronorni d i l a p a n g .
Sedangkan k e g i a t a n
P e n g a b d i a n pada M a s y a r a k a t b e r t u j u a n m e l a t i h mahasiswa
b e r h a d a p a n l a n g s u n g dengan m a s y a r a k a t ,
dan mengembang-
- k ~ E t e r a m p i l a ny a n g d i m i l i k i n e l a l u i pengamalan kepad a masyarakat
.
Metode K e r j a yang d i p e r g u n a k a n m e l i p u t i
p e n g a n a t a n l a n g s u n g , wawancara, d a n pengumpulan d a t a da-
r i pustaka.
P a b r i k Gula W a t o e t o e l i s t e r l e t a k d i d e s a Temu,
t e r m a s u k dalam wilayah k e r j a PTP XXI
-
X X I I Surabaya.
Menurut Koppen a r e a l PG W a t o e t o e l i s m e m i l i k i t i p e i k l i m
Am,
s e d a n g k a n menurut Schmidt dan Ferguson mempunyai ti-
pe i k l i m D.
A r e a l PG W a t o e t o e l i s t e r l e t a k p a d a k e t i n g -
g i a n 1 2 m d i a t a s permukaan l a u t ( d p l ) , d a n s u h u r a t a -
r a t a p a d a m a l a m h a r i 2 7 ' ~ s e r t a s i a n g h a r i 30°c.
Jenis
t a n a h d i a r e a l PG W a t o e t o e l i s t e r d i r i d a r i A l l u v i a l yai t u A l l u v i a l Xelabu dan A s s o s i a s i A l l u v i a l X e l a b u dengan
A l l u v i a l C o k l a t Kekelabuan,
s e r t a Regosol.
P e n g o l a h a n t a n a h s e b a g i a n b e s a r d i l a k u k a n dengan
sistim Reynoso, sedangkan s i s t i m T*Iekarisasi p a d a umumnya d i l a k s a n a k a n d i Kebun B i b i t .
Penanaman p a d a Kebun
Tebu G i l i n g d i l a k u k a n p a d a b u l a n
Mei h i n g g a J u l i .
t e l a h d i a d a k a n t a k s a s i Desember, t a k s a s i Iviaret,
Se-
dan a-
n a l i s a p e n d a h u l u a n maka j a d w a l t e b a n g d i t e n t u k a n p a d a
Forum Bfusyawarah P e l a k s a n a a n Wilayah (FMPW)
.
P r o s e s pembuatan g u l a m e l i p u t i p e n g g i l i n g a n t e b u ,
pemurnian n i r a , penguapan n i r a , pemasakan,
an s e r t a p e n y e l e s a i a n .
d a n pemutar-
P e m u r n i a n n i r a d i PG Watoetoe-
l i s mempergunakan s i s t i m S u l f i t a s i .
Gula h a s i l produk-
si PG W a t O e _ t 0 e ~ 1 _ i ~ a i I t ~ u ~ ~ g ~ X S - - I ~ 9 a p i t
p a b r i k s e b e s a r 18 000 k u / h a r i .
Tu j u a n program T R I s e j a k dicanangkan h i n g g a saat
i n i belum t e r c a p a i .
H a l i n i disebabkan a n t a r a l a i n :
p e n g e l o l a a n u s a h a t a n i T R I o l e h k e t u a kelonpok belum ba-
i k a k i b a t d a r i p e m i l i h a n ketua kelompok yang t i d a k s e s u a i
d e n g a n k e t e n t u a n , p a r t i s i p a s i p e t a n i a n g g o t a T R I masih kur a n g , masalah p e r k r e d i t a n , masalah t e n a g a k e r j a , dan masal a h teknik budidaya.
P e t a n i anggota TRI l e b i h t e r t a r i k me-
ngusahakan tanaman p a d i dan palawi ja d i b a n d i n g k a n dengan
usahatani tebu, karena usahatani padi dan palawija l e b i h
menguntungkan d a r i p a d a u s a h a t a n i t e b u .
Apabila u s a h a t a n i
TRI d i l a k s a n a k a n d e n g a n b a i k maka b u k a n t a k mungkin pendap a t a n yang d i p e r o l e h a k a n l e b i h t i n g g i d a r i p a d a u s a h a t a n i
p a d i dan palawija.
K e g i a t a n p e n g a b d i a n pada m a s y a r a k a t d i l a k u k a n bersamasarna dengan s e l u r u h mahasiswa KKN-IPB J u r u s a n Budidaya P e r t a n i a n d i PTP XXI
-
X X I I Surabaya dalam b e n t u k ceramah, d i s -
k u s i , d a n p e r a g a a n t e n t a n g c a r a b e r c o c o k tanam tanpa t a n a h
( h i d r o p o n i k ) yang s e d e r h a n a untuk rumahtangga
,
cara berco-
c o k tanam tanaman h o r t i k u l t u r a yang l a i n , s e r t a pemanfaatan
l a h a n pekarangan.
P e s e r t a acara t e r s e b u t t e r d i r i d a r i Ibu-
I b u anggota Sub-Unit Dharma Wanita PG.
Tiijuan k e g i a t a n d i
a t a s akan l e b i h t e r c a p a i b i l a k e g i a t a n dilaksanakan s e c a r a
kelompok b e r d a s a r k a n t i n g k a t p e n d i d i k a n yang sarna.
Sebaik-
nya k e g i a t a n p e n g a b d i a n pada m a s y a r a k a t d i l a k s a n a k a n pada
a w a l masa K u l i a h K e r j a Nyata s e h i n g g a e v a l u a s i h a s i l k e g i -
a t a n t e r s e b u t dapa t d i l a k u k a n .
INTENSlFlKASl (TRI) Dl PG WATOETOELIS
PTP XXI - XXll SURABAYA
dan
KEGIATAN PENGABDIAN PADA MASYARAKAT
Oleh
BOEMO TEGUH SAMSONO
A 20 0644
JURUSAN BUDIDAYA PERTANIAN. FAKULiAS PERTARIiAN
lNSTlTUT PERTANIAN BOGOR
1987
PENGUSAHAAN TEBU DAN PELAKSANAAN TEBU RAKYAT
INTENSIFIKASI (TRI)
PTP XXI
-
DI PG WATOETOELIS
X X I I SURABAYA
dan
KEGIATAN PENGABDIAN PADA MASYARAKAT
Laporan K u l i a h K e r j a Nyata
K e g i a t a n Wa j i b P r o f e s i K e a h l i a n
oleh
BOEMO TEGUH SAMSON0
A20 0 6 4 4
JURUSAN BUDIDAYA PERTA NIAN , FAKULTAS PERTANIAN
INSTI TUT PERTA N I A N BOGOR
1987
RINGKASAN
BOEKO TXGUH SAMSONO.
Pengusahaan l'ebu dan P e l a k s a n a a n
Tebu Rakyat I n t e n s i f i k a s i (TRI) d i PG W a t o e t o e l i s PTP
XXI
-
rakat.
X X I I S u r a b a y a d a n K e g i a t a n P e n g a b d i a n pada Kasya(Di bawah bimbingan SAFtSIDI SASTROSUI\IARJO).
Kuliah K e r j a Nyata merupakan k e g i a t a n w a j i b p r o f e -
s i k e a h l i a n p a d a J u r u s a n Buclidaya P e r t a n i a n , P a k u l t a s
P e r t a n i a n IPR.
K u l i a h K e r j a Nyata d i l a k s a n a k a n d i PG
W a t o e t o e l i s , Kecamatan Prambon, Kawedanan K r i a n , Kabup a t e n S i d o a r j o , P r o p i n s i Jawa Timur,
s e l a m a kurang l e -
b i h t i g a b u l a n y a i t u m u l a i t a n g g a l 1 5 J u l i 1986 h i n g g a
7 Oktober 1986.
K u l i a h K e r j a ITyyata i n i t e r d i r i d a r i dua macam keg i a t a n y a i t u P r a k t e k K e r j a Lapang d a n K e g i a t a n Pengabd i a n pada I 5 a s y a r a k a t .
P r a k t e k K e r j a Lapang b e r t u j u a n
memberikan pengalaman, ~ e n a m b a hp e n g e t a h u a n , memberi kes e m p a t a n kepada mahasiswa u n t u k mengalami, mengenal,
dan
m e n g a n a l i s a s e r t a t u r u t b e l a j a r memecahkan masalah y a n g
a d a pada b i d a n g agronorni d i l a p a n g .
Sedangkan k e g i a t a n
P e n g a b d i a n pada M a s y a r a k a t b e r t u j u a n m e l a t i h mahasiswa
b e r h a d a p a n l a n g s u n g dengan m a s y a r a k a t ,
dan mengembang-
- k ~ E t e r a m p i l a ny a n g d i m i l i k i n e l a l u i pengamalan kepad a masyarakat
.
Metode K e r j a yang d i p e r g u n a k a n m e l i p u t i
p e n g a n a t a n l a n g s u n g , wawancara, d a n pengumpulan d a t a da-
r i pustaka.
P a b r i k Gula W a t o e t o e l i s t e r l e t a k d i d e s a Temu,
t e r m a s u k dalam wilayah k e r j a PTP XXI
-
X X I I Surabaya.
Menurut Koppen a r e a l PG W a t o e t o e l i s m e m i l i k i t i p e i k l i m
Am,
s e d a n g k a n menurut Schmidt dan Ferguson mempunyai ti-
pe i k l i m D.
A r e a l PG W a t o e t o e l i s t e r l e t a k p a d a k e t i n g -
g i a n 1 2 m d i a t a s permukaan l a u t ( d p l ) , d a n s u h u r a t a -
r a t a p a d a m a l a m h a r i 2 7 ' ~ s e r t a s i a n g h a r i 30°c.
Jenis
t a n a h d i a r e a l PG W a t o e t o e l i s t e r d i r i d a r i A l l u v i a l yai t u A l l u v i a l Xelabu dan A s s o s i a s i A l l u v i a l X e l a b u dengan
A l l u v i a l C o k l a t Kekelabuan,
s e r t a Regosol.
P e n g o l a h a n t a n a h s e b a g i a n b e s a r d i l a k u k a n dengan
sistim Reynoso, sedangkan s i s t i m T*Iekarisasi p a d a umumnya d i l a k s a n a k a n d i Kebun B i b i t .
Penanaman p a d a Kebun
Tebu G i l i n g d i l a k u k a n p a d a b u l a n
Mei h i n g g a J u l i .
t e l a h d i a d a k a n t a k s a s i Desember, t a k s a s i Iviaret,
Se-
dan a-
n a l i s a p e n d a h u l u a n maka j a d w a l t e b a n g d i t e n t u k a n p a d a
Forum Bfusyawarah P e l a k s a n a a n Wilayah (FMPW)
.
P r o s e s pembuatan g u l a m e l i p u t i p e n g g i l i n g a n t e b u ,
pemurnian n i r a , penguapan n i r a , pemasakan,
an s e r t a p e n y e l e s a i a n .
d a n pemutar-
P e m u r n i a n n i r a d i PG Watoetoe-
l i s mempergunakan s i s t i m S u l f i t a s i .
Gula h a s i l produk-
si PG W a t O e _ t 0 e ~ 1 _ i ~ a i I t ~ u ~ ~ g ~ X S - - I ~ 9 a p i t
p a b r i k s e b e s a r 18 000 k u / h a r i .
Tu j u a n program T R I s e j a k dicanangkan h i n g g a saat
i n i belum t e r c a p a i .
H a l i n i disebabkan a n t a r a l a i n :
p e n g e l o l a a n u s a h a t a n i T R I o l e h k e t u a kelonpok belum ba-
i k a k i b a t d a r i p e m i l i h a n ketua kelompok yang t i d a k s e s u a i
d e n g a n k e t e n t u a n , p a r t i s i p a s i p e t a n i a n g g o t a T R I masih kur a n g , masalah p e r k r e d i t a n , masalah t e n a g a k e r j a , dan masal a h teknik budidaya.
P e t a n i anggota TRI l e b i h t e r t a r i k me-
ngusahakan tanaman p a d i dan palawi ja d i b a n d i n g k a n dengan
usahatani tebu, karena usahatani padi dan palawija l e b i h
menguntungkan d a r i p a d a u s a h a t a n i t e b u .
Apabila u s a h a t a n i
TRI d i l a k s a n a k a n d e n g a n b a i k maka b u k a n t a k mungkin pendap a t a n yang d i p e r o l e h a k a n l e b i h t i n g g i d a r i p a d a u s a h a t a n i
p a d i dan palawija.
K e g i a t a n p e n g a b d i a n pada m a s y a r a k a t d i l a k u k a n bersamasarna dengan s e l u r u h mahasiswa KKN-IPB J u r u s a n Budidaya P e r t a n i a n d i PTP XXI
-
X X I I Surabaya dalam b e n t u k ceramah, d i s -
k u s i , d a n p e r a g a a n t e n t a n g c a r a b e r c o c o k tanam tanpa t a n a h
( h i d r o p o n i k ) yang s e d e r h a n a untuk rumahtangga
,
cara berco-
c o k tanam tanaman h o r t i k u l t u r a yang l a i n , s e r t a pemanfaatan
l a h a n pekarangan.
P e s e r t a acara t e r s e b u t t e r d i r i d a r i Ibu-
I b u anggota Sub-Unit Dharma Wanita PG.
Tiijuan k e g i a t a n d i
a t a s akan l e b i h t e r c a p a i b i l a k e g i a t a n dilaksanakan s e c a r a
kelompok b e r d a s a r k a n t i n g k a t p e n d i d i k a n yang sarna.
Sebaik-
nya k e g i a t a n p e n g a b d i a n pada m a s y a r a k a t d i l a k s a n a k a n pada
a w a l masa K u l i a h K e r j a Nyata s e h i n g g a e v a l u a s i h a s i l k e g i -
a t a n t e r s e b u t dapa t d i l a k u k a n .
PENGUSAHAAN TEBU DAN PELAKSANAAN TEBU WAKTAT
INTENSlFlKASl (TRI) Dl PG WATOETOELIS
PTP XXI - XXll SURABAYA
dan
KEGIATAN PENGABDIAN PADA MASYARAKAT
Oleh
BOEMO TEGUH SAMSONO
A 20 0644
JURUSAN BUDIDAYA PERTANIAN. FAKULiAS PERTARIiAN
lNSTlTUT PERTANIAN BOGOR
1987
PENGUSAHAAN TEBU DAN PELAKSANAAN TEBU RAKYAT
INTENSIFIKASI (TRI)
PTP XXI
-
DI PG WATOETOELIS
X X I I SURABAYA
dan
KEGIATAN PENGABDIAN PADA MASYARAKAT
Laporan K u l i a h K e r j a Nyata
K e g i a t a n Wa j i b P r o f e s i K e a h l i a n
oleh
BOEMO TEGUH SAMSON0
A20 0 6 4 4
JURUSAN BUDIDAYA PERTA NIAN , FAKULTAS PERTANIAN
INSTI TUT PERTA N I A N BOGOR
1987
RINGKASAN
BOEKO TXGUH SAMSONO.
Pengusahaan l'ebu dan P e l a k s a n a a n
Tebu Rakyat I n t e n s i f i k a s i (TRI) d i PG W a t o e t o e l i s PTP
XXI
-
rakat.
X X I I S u r a b a y a d a n K e g i a t a n P e n g a b d i a n pada Kasya(Di bawah bimbingan SAFtSIDI SASTROSUI\IARJO).
Kuliah K e r j a Nyata merupakan k e g i a t a n w a j i b p r o f e -
s i k e a h l i a n p a d a J u r u s a n Buclidaya P e r t a n i a n , P a k u l t a s
P e r t a n i a n IPR.
K u l i a h K e r j a Nyata d i l a k s a n a k a n d i PG
W a t o e t o e l i s , Kecamatan Prambon, Kawedanan K r i a n , Kabup a t e n S i d o a r j o , P r o p i n s i Jawa Timur,
s e l a m a kurang l e -
b i h t i g a b u l a n y a i t u m u l a i t a n g g a l 1 5 J u l i 1986 h i n g g a
7 Oktober 1986.
K u l i a h K e r j a ITyyata i n i t e r d i r i d a r i dua macam keg i a t a n y a i t u P r a k t e k K e r j a Lapang d a n K e g i a t a n Pengabd i a n pada I 5 a s y a r a k a t .
P r a k t e k K e r j a Lapang b e r t u j u a n
memberikan pengalaman, ~ e n a m b a hp e n g e t a h u a n , memberi kes e m p a t a n kepada mahasiswa u n t u k mengalami, mengenal,
dan
m e n g a n a l i s a s e r t a t u r u t b e l a j a r memecahkan masalah y a n g
a d a pada b i d a n g agronorni d i l a p a n g .
Sedangkan k e g i a t a n
P e n g a b d i a n pada M a s y a r a k a t b e r t u j u a n m e l a t i h mahasiswa
b e r h a d a p a n l a n g s u n g dengan m a s y a r a k a t ,
dan mengembang-
- k ~ E t e r a m p i l a ny a n g d i m i l i k i n e l a l u i pengamalan kepad a masyarakat
.
Metode K e r j a yang d i p e r g u n a k a n m e l i p u t i
p e n g a n a t a n l a n g s u n g , wawancara, d a n pengumpulan d a t a da-
r i pustaka.
P a b r i k Gula W a t o e t o e l i s t e r l e t a k d i d e s a Temu,
t e r m a s u k dalam wilayah k e r j a PTP XXI
-
X X I I Surabaya.
Menurut Koppen a r e a l PG W a t o e t o e l i s m e m i l i k i t i p e i k l i m
Am,
s e d a n g k a n menurut Schmidt dan Ferguson mempunyai ti-
pe i k l i m D.
A r e a l PG W a t o e t o e l i s t e r l e t a k p a d a k e t i n g -
g i a n 1 2 m d i a t a s permukaan l a u t ( d p l ) , d a n s u h u r a t a -
r a t a p a d a m a l a m h a r i 2 7 ' ~ s e r t a s i a n g h a r i 30°c.
Jenis
t a n a h d i a r e a l PG W a t o e t o e l i s t e r d i r i d a r i A l l u v i a l yai t u A l l u v i a l Xelabu dan A s s o s i a s i A l l u v i a l X e l a b u dengan
A l l u v i a l C o k l a t Kekelabuan,
s e r t a Regosol.
P e n g o l a h a n t a n a h s e b a g i a n b e s a r d i l a k u k a n dengan
sistim Reynoso, sedangkan s i s t i m T*Iekarisasi p a d a umumnya d i l a k s a n a k a n d i Kebun B i b i t .
Penanaman p a d a Kebun
Tebu G i l i n g d i l a k u k a n p a d a b u l a n
Mei h i n g g a J u l i .
t e l a h d i a d a k a n t a k s a s i Desember, t a k s a s i Iviaret,
Se-
dan a-
n a l i s a p e n d a h u l u a n maka j a d w a l t e b a n g d i t e n t u k a n p a d a
Forum Bfusyawarah P e l a k s a n a a n Wilayah (FMPW)
.
P r o s e s pembuatan g u l a m e l i p u t i p e n g g i l i n g a n t e b u ,
pemurnian n i r a , penguapan n i r a , pemasakan,
an s e r t a p e n y e l e s a i a n .
d a n pemutar-
P e m u r n i a n n i r a d i PG Watoetoe-
l i s mempergunakan s i s t i m S u l f i t a s i .
Gula h a s i l produk-
si PG W a t O e _ t 0 e ~ 1 _ i ~ a i I t ~ u ~ ~ g ~ X S - - I ~ 9 a p i t
p a b r i k s e b e s a r 18 000 k u / h a r i .
Tu j u a n program T R I s e j a k dicanangkan h i n g g a saat
i n i belum t e r c a p a i .
H a l i n i disebabkan a n t a r a l a i n :
p e n g e l o l a a n u s a h a t a n i T R I o l e h k e t u a kelonpok belum ba-
i k a k i b a t d a r i p e m i l i h a n ketua kelompok yang t i d a k s e s u a i
d e n g a n k e t e n t u a n , p a r t i s i p a s i p e t a n i a n g g o t a T R I masih kur a n g , masalah p e r k r e d i t a n , masalah t e n a g a k e r j a , dan masal a h teknik budidaya.
P e t a n i anggota TRI l e b i h t e r t a r i k me-
ngusahakan tanaman p a d i dan palawi ja d i b a n d i n g k a n dengan
usahatani tebu, karena usahatani padi dan palawija l e b i h
menguntungkan d a r i p a d a u s a h a t a n i t e b u .
Apabila u s a h a t a n i
TRI d i l a k s a n a k a n d e n g a n b a i k maka b u k a n t a k mungkin pendap a t a n yang d i p e r o l e h a k a n l e b i h t i n g g i d a r i p a d a u s a h a t a n i
p a d i dan palawija.
K e g i a t a n p e n g a b d i a n pada m a s y a r a k a t d i l a k u k a n bersamasarna dengan s e l u r u h mahasiswa KKN-IPB J u r u s a n Budidaya P e r t a n i a n d i PTP XXI
-
X X I I Surabaya dalam b e n t u k ceramah, d i s -
k u s i , d a n p e r a g a a n t e n t a n g c a r a b e r c o c o k tanam tanpa t a n a h
( h i d r o p o n i k ) yang s e d e r h a n a untuk rumahtangga
,
cara berco-
c o k tanam tanaman h o r t i k u l t u r a yang l a i n , s e r t a pemanfaatan
l a h a n pekarangan.
P e s e r t a acara t e r s e b u t t e r d i r i d a r i Ibu-
I b u anggota Sub-Unit Dharma Wanita PG.
Tiijuan k e g i a t a n d i
a t a s akan l e b i h t e r c a p a i b i l a k e g i a t a n dilaksanakan s e c a r a
kelompok b e r d a s a r k a n t i n g k a t p e n d i d i k a n yang sarna.
Sebaik-
nya k e g i a t a n p e n g a b d i a n pada m a s y a r a k a t d i l a k s a n a k a n pada
a w a l masa K u l i a h K e r j a Nyata s e h i n g g a e v a l u a s i h a s i l k e g i -
a t a n t e r s e b u t dapa t d i l a k u k a n .