3.3 Populasi dan Sampel Penelitian
3.3.1 Populasi Dalam metode penelitian, populasi adalah keseluruhan objek penelitian atau
objek yang diteliti Notoadmojo, 2010. Keseluruhan atau himpunan objek dengan cirri yang sama Santoso, 2005. Populasi dalam penelitian ini adalah karyawan PT
Pembangkit Jawa Bali Unit Pembangkitan Paiton, Probolinggo yang berjumlah 239 orang.
3.3.2 Sampel Sampel adalah objek yang diteliti dan dianggap mewakili seluruh populasi
Notoadmojo, 2010. Untuk menentukan besarnya sample digunakan rumus yang dikembangkan oleh Scnedecor dan Cochron dalam Budiarto 2003 :
Karena populasinya kurang dari 10.000, maka rumus tersebut dilakukan koreksi sebagai berikut:
n nk =
n 1+
N 96
nk = 96
1+ 239
nk = 68 z
2
. p . q n =
d
2
1,96
2
. 0,5 . 0,5 n =
0,1
2
n = 96
http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id
http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id
http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id
http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id
http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id
http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id
http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id
http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id
http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id
http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id
http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id
http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id
http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id
http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id
http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id
http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id
http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id
http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id
http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id
http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id
http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id
http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id
http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id
http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id
http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id
http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id
http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id
http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id
http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id
http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id
http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id
http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id
http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id
http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id
http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id
http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id
http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id
http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id
http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id
http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id
Keterangan: n = Besar Sampel
p = Proporsi varian yang dikehendaki q = 1-p 1-0,5
z = Simpangan rata-rata distribusi norml standar pada derajat kemakmuran =0,05
d = Kesalahan sampling yang masih dapat ditoleransi nk = Besar sampel setelah dikoreksi
n = Besar Populasi Dari perhitungan diatas didapatkan total sampel penelitian sebesar 68
responden, dengan persyaratan sampel sebagai berikut: a. Sampel adalah karyawan yang bekerja di PT Pembangkit Jawa Bali Unit
Pembangkitan Paiton, Probolinggo b. Bersedia dijadikan sample penelitian
c. Bersedia melakukan wawancara Pada penelitian ini selain sampel penelitian, dibutuhkan pula informan
penelitian yaitu subjek penelitian yang dapat memberikan informasi yang diperlukan
selama proses penelitian Suyanto, 2005. Informan penelitian dibutuhkan untuk mengetahui dan memperdalam tentang prosedur tanggap darurat kebakaran di PT
Pembangkit Jawa Bali Unit Pembangkitan Paiton selain dari sampel penelitian. Informan dalam penelitian ini adalah Supervisor senior Bidang K3 dan staf ahli
senior Bidang K3 PT Pembangkit Jawa Bali Unit Pembangkitan Paiton, Probolinggo.
3.3.3 Teknik Pengambilan Sampel Sampel penelitian ini menggunakan teknik Stratified Random Sampling.
Metode ini digunakan pada populasi yang hiterogen, tetapi mempunyai strata atau lapisan yang homogen dan jumlah unit dalam tiap strata tidak sama Santoso, 2005.
Pada penelitian ini yang dimaksud dengan Strata adalah strata yang ada pada struktur
http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id
http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id
http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id
http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id
http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id
http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id
http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id
http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id
http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id
http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id
http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id
http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id
http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id
http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id
http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id
http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id
http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id
http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id
http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id
http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id
http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id
http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id
http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id
http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id
http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id
http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id
http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id
http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id
http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id
http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id
http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id
http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id
http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id
http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id
http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id
http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id
http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id
http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id
http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id
http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id
organisasi Tim Kesiagaan dan Penanggulangan Keadaan Darurat TKPKD di PT Pembangkit Jawa Bali Pembangkitan Paiton, Probolinggo yaitu Pembina, Wakil
Pembina, Komandan Pleton, TKPKD Day Time, TKPKD Produksi, Fire Warden dan Tim Bantuan.
Pengambilan jumlah sampel anggota tiap strata akan disesuaikan dengan jumlah yang ada pada tiap strata sehingga terkumpul jumlah sampel yang telah
dihitung sebelumnya yaitu sebesar 68 orang.
Tabel 3.1 Perhitungan Sampel Masing-Masing Strata
No. Strata
Ni N
n
1. Pembina 1
201 68
1×68201= 1 2. Wakil Pembina
8 201
68 8×68201= 3
3. Komandan Pleton
5 201
68 5×68201= 2
4. “TKPKD” Day Time
85 201
68 85×68201= 30
5. “TKPKD” Produksi
44 201
68 44×68201= 15
6. Fire Warden
20 201
68 20×68201= 8
7. Tim bantuan Security
24 201
68 24×68201= 9
Jumlah 201
68
Dari perhitunga sampel di atas dapat diketahui jumlah sampel pada setiap srata yaitu, Pembina 1 orang, Wakil Pembina 3 orang, Komandan Pleton 2 orang,
“TKPKD” Day Time 30 orang, “TKPKD” Produksi 15 oarang, Fire Warden 8 orang dan Tim Bantuan yang merupakan security berjumlah 9 orang.
Penentuan informan penelitian yang dibutuhkan selain sampel penelitian dalam penelitian ini adalah dengan menggunakan teknik purposive,
yaitu pengambilan sampel sumber data dengan pertimbangan tertentu kriteria tertentu.
Pertimbangan tertentu ini, misalnya orang tersebut dianggap orang yang paling tahu tentang apa yang kita harapkan, atau mungkin dia sebagai penguasa sehingga akan
memudahkan peneliti menjelajahi objeksituasi sosial yang diteliti Sugiyono, 2007.
http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id
http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id
http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id
http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id
http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id
http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id
http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id
http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id
http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id
http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id
http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id
http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id
http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id
http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id
http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id
http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id
http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id
http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id
http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id
http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id
http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id
http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id
http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id
http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id
http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id
http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id
http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id
http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id
http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id
http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id
http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id
http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id
http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id
http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id
http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id
http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id
http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id
http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id
http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id
http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id
3.1 Definisi Operasional Variabel Penelitian