Pengaruh Pencampuran Karet Alam dengan Karet Khloropren dan Nitril terhadap Sifat Ketahanan Panas dan Minyak

PENGARUN PENCAMPURAN KARET ALAM DEMGAN
KARET KHLBRBPREN DAN NlTWll TERKADAP SEAT KETANANAN
PANAS DAN MINYAK

Olen

DlYAN GEUMALA

F. 24. 0767

1 9 9 2
FAKULTAS TEKNOLOGI PERTANIAN
IKSTITUT

PERTANIAN

B O G O R

BOGOR

Diyan


Geumala. E24.0767. P e n g a r u h p e n c a m p u r a n k a r e t

alam

dengan k a r e t khloropren dan n i t r i l terhadap s i f a t ketahanan

p a n a s d a n m i n y a k . Dibawah b i m b i n g a n T a t i t K.

Bunasor,

Soewarti S o e s e n o dan R i d h a A r i z a l .

RINGKASAN

alam umumnya b e r a s a l d a r i l a t e k s

Karet

pohon


brasiliensis, mempunyai s i f a t - s i f a t m e k a n i k y a n g b a i k
kurang t a h a n t e r h a d a p p a n a s d a n minyak. Karet

tapi

r o p r e n dan n i t r i l a d a l a h k a r e t s i n t e t i k yang b e r a s a l

Hevea

tekhlodari

b u m i . Karet k h l o r o p r e n m e m i l i k i s i f a t l e b i h

tahan

terhadap panas dan o k s i d a s i , sedangkan k a r e t n i t r i l

lebih


minyak

t a h a n terhadap minyak.
Tujuan
pengaruh

d a r i p e n e l i t i a n i n i a d a l a h untuk

p e n c a m p u r a n k a r e t alam d e n g a n

mempelajari

karet

khloropren

d a n n i t r i l t e r h a d a p s i f a t k e t a h a n a n p a n a s dan minyak.
P e n e l i t i a n d i b a g i nenjadi dua t a h a p yaitu
pendahuluan
luan


clan p e n e l i t i a n l a n j u t a n . P e n e l i t i a n

dilaksanakan

u n t u k memperoleh

pencampuran k a r e t kh1oropren.de.n
hadap s i f a t - s i f a t

kombinasi

penelitian
pendahukomposisi

n i t r i l y a n g optimum

ter-

f i s i k vulkanisatnya. Penelitian lanjutan


a d a l a h p e n e l i t i a n p e n c a m p u r a n k a r e t alam d e n g a n

.

kombinasi

optimum

h a s i l p e n e l i t i a n pendahuluan

Rancangan y a n g

di-

gunakan

adalah rancangan acak lengkap pola f a k t o r i a l

de-


t a r i k , p e r p a n j a n g a n p u t u s , M o d u l u s i O O % , k e k e r a s a n d a n volume v u l k a n i s a t
Penelitian
khloropren

.
pendahuluan memperlihatkan kombinasi

80%

d a n 20% n i t r i l s e r t a k o m b i n a s i 4 0 % k h l o r o p r e n

d a n 6 0 % n i t r i l mampu m e m p e r t a h a n k a n s i f a t f i s i k v u l k a n i s a t
dan minyak. P e n e l i t i a n

lanjutan

memper-

terhadap


panas

lihatkan

penambahan k a r e t c a m p u r a n p a d a k a r e t alam

.

dapat

memperbaiki s i f a t f i s i k v u l k a n i s a t yang d i h a s i l k a n .
Hasil p e n e l i t i a n i n i menunjukkan

kombinasi 40% khlo-

r o p r e n d a n 60% n i t r i l m e m i l i k i s i f a t ketahanan p a n a s
lebih

b a i k terhadap sifat kekuatan


tarik,

yang

perpanjangan-

p u t u s , d a n k e k e r a s a n d e n g a n penambahan k a r e t campuran

ti-

d a k l e b i h d a r i 20 p e r s e n . K o m b i n a s i 8 0 % k h l o r o p r e n d a n 2 0 %
nitril

memberikan i i e t a h a n a n minyak yang l e b i h

Modulus
kombinasi

baik


100% dan p a d a i n t e r a k s i a n t a r a minyak d a n
40%

khloropren

dan 60% n i t r i l

suhu,

lebih

m e m p e r t a h a n k a n Modulus 1 0 0 X . Pada s i f a t p e r u l a h a n

pada

dapat
volume,

kedua Bnmbinasi k a r e t k h l o r c p r e n dan n i t r i l memperlihatkan

i i e t a h a n a n y a n g h a m p i r sama t e r h a d a p m i n y z k d a n p a n a s .

PENGARUH PENCAMPURAN KARET ALAM DENGAN
KARET KHLOROPREN DAN NITRIL TERHADAP SIFAT KETAHANAN
PANAS DAN I I I i l Y h i

Oleh

D I Y A N GEUMALA
F 24.0767

SKRIPSI
S e b a g a i s a l a h s a t u s y a r a t u n t u k memperoleh g e l a r
SARJANA TEKNOLOGI PERTANIAN
p a a a J ~ ~ r u s aTEENOLOG1
n
INDUSTRI PEPTBMIAB,
Fakultas Teknoiogi Pertanian.
I n s t i t u t P e r t a n i a n Bogor


1992

FAKULTAS TEKNOLOGI PERTBMIAN
INSTITUT PERTANIAN BOGOR
BOC-OR

INSTITUT PERTANIAN BOGOR
FAKULTAS TEKNOLOGI PERTANIAN
PENGARUH PENCAMPURAN KARET ALAM DENGAN

KARET KHLOROPREN DAN NITRIL TERHADAP SIFAT KETAHANAN
PANAS DAN MINYAK

RINGKASAN SKRIPSI
S e b a g a i s a l a h s a t u s y a r a t u n t u k memperoleh g e l a r
SARJANA TEKNOLOGI PERTANIAN
p a d a J u r u s a n TEKNOLOGI INDUSTRI PERTANIAN,
F a k u l t a s Teknologi P e r t a n i a n ,
I n s t i t u t P e r t a n i a n Bogor

Oleh

D I Y A N GEUMALA

F 24.0767
D i l a h i r k a n p a d a t a n g g a l 6 Desember 1968
d i Bogor
Tanggal l u l u s

:

1 0 J a n u a r i 1992

Disetujui,

-adiha.

M.Sc.
Dosen Pembimbing 111

KATA PENGANTAR

Fuji
SWT,

d a n s y u k u r p e n u l i s p a n j a t k a n ke

hadirat

k a r e n a b e r k a t h i d a y a h d a n rahmat-Nya maka

Allah

penulisan

h a s i l p e n e l i t i a n dalam b e n t u k s k r i p s i i n i d a p a t d i s e l e s a i kan

.
P e n u l i s mengucapkan t e r i m a k a s i h kepada:

1. D r . T a t i t K . B u n a s o r , M.Sc.

s e b a g a i d o s e n pembimbing

utama akademik,

2. D r .

I r . S o e w a r t i S o e s e n o s e l a k u d o s e n pembimbing I 1 d i

lapangan,
3 . D r . R i d h a A r i z a l , M.Sc.

s e l a k u d o s e n pembimbing I11 d i

lapangan,
4 . S e l u r u h s t a f d i p a b r i k p e r c o n t o h a n dan l a b o r a t o r i u m F i -

s i k a , P u s a t P e n e l i t i a n P e r k e b u n a n Bogor

5 . P a p a , Mama, d i k Boya
memberikan
maupun

bantuan,

spirituil

serta

berbagai pihak yang

bimbingan dan arahan

kepada

penulis

selama

baik

telah
moril

penelitian

berlangsung.
Kritik
perbaikan

dan

s a r a n membangun

penulis

harapkan

demi

s k r i p s i i n i , d a n semoga b e r m a n f a a t k e p a d a

yang

memer l u k a n

B o g o r , Desember 1 9 9 1

Penulis

iii

DAFTAR IS1
halaman
KATA PENGAMTAR . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .i i i .
DAFTAR I S 1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . i v
DAFTAR TABEL . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . v i
DAFTAR GAMBAR . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . v i i
DAFTAR LAMPIRAN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .i x

I . PENDAHULUAN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

1

I1 . TINJAUAN PUSTAKA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

4

A . KARET ALAM . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4

B . KARET KHLOROPREN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7
C

.

KARET NITRIL . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11

D . KOMPON KARET . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1 6
E . PENCAMPURAN (BLENDING)

.........................

111. BAHAN DAN METODE PENELITIAN
A

.

19

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .2 1

BAHAN DAN ALAT . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 1

B . WAKTU DAN TEMPAT . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 1

C . METODE PEMELITIAN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 2
1. P e n e l i t i a n P e n d a h u l u a n

2

.....................

2 2

. P e n e l i t i a n L a n j u t a n . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26

3 . Rancangan Percobaan

4 . Pengamatan

.......................... 28

...................................

29

I V . HASIL DAN PEMBAHASAN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .33
A . PENELITIAN PENDAHULUAN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33

. . . . . . . . . . . . . . . . . 33
S t r e n g t h ) . . . . . . . . . . . 37

1. P e r u b a h a n Volume ( S w e l l i n g )

2 . Rekuatan Tarik ( T e n s i l e
iv

3. Perpanjangan P u t u s (Elongation a t Break)

. . . .4 1

ah
4 . Modulus 100% ..................................

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .4 6
B . PENELITIAN LANJUTAN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48
1. K e k u a t a n T a r i k . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48
2 . Perpanjangan P u t u s . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53
3 . Modulus 1 0 0 %. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .5 5
4 . K e k e r a s a n . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60
5 . Volume . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6'4
KESIMPULAN DAN SARAN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6 7
A . KESIMPULAN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6 7
5 . Kekerasan (Hardness)

B . SARAN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 69

DAFTAR PUSTAKA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 70
LAMPIRAN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7 3

DAFTAR TABEL

halaman
T a b e l 1. K o m p o s i s i k a r e t alam . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

4

T a b e l 2 . Hubungan a n t a r a k e t a h a n a n minyak k o m b i n a s i
a k r i l o n i t r i l dalam . kopolimer . . . . . . . . . . . . . .

12

T a b e l 3 . F o r m u l a kompon k a r e t

......................

23

T a b e l 4 . F o r m u l a kompon k a r e t

......................

26

DBETAR GAMBAR

lielaman

............

5
8

Gambar

3 . Gugus p o l a r

..............
khloropren . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

11

Gambar

4 . S t r u k t u r molekul liaret n i t r i l . . . . . . . . . . . .

12

Gambar

5 . Gupus p o l a r k a r e t n i t r i l

.................

14

Gambar

6 . C o n t o h u j i dayung ( d u m b b e l ) .

.............

32

Gambar

7 . G r a f i k p e r u b a h a n volume v u l k a n i s a t cam- .
puran k a r e t khloropren d a n n i t r i l . . . . . . . .
8 . G r a f i k k e k u a t a n t a r i k v u l k a n i s a t campuran k a r e t khloropren dan n i t r i l . . . . . . . . . . .

37

9 . G r s f i k p e r p a n j a n g a n p u t u s v u l k a n i s a t campuran k a r e t khloropren d a n n i t r i l . . . . . . . .

42

Gambar 1 0 . G r a f i k Modulus 100% v u l k a n i s a t campuran
k a r e t khloropren dan n i t r i l . . . . . . . . . . . . . .

44

Gambar 11. G r a f i k k e k e r a s a n v u l k a n i s a t campuran kar e t k h l o r o p r e n dan n i t r i l . . . . . . . . . . . . . . . .

46

Gambar 1 2 . H i s t o g r a m p e n g a r u h k o m b i n a s i penambahan
c a m p u r a n d a n s ~ t h ut e r h a d a p k e k u a t a n t a r i k
v u l k a n i s a t ( 4 0 % k h l o r o p r e n d a n 602' n i t r i l
dalam 100% k a r e t alam . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

51

Gambar 1 3 . H i s t o g r a m p e n p a r u h k o m b i n a s i penambahan
c a m p u r a n d a n suhu t e r h a d a p k e k u a t a n t a r i k
v u l k a n i s a t (SO% k h l o r o p r e n d a n 60% n i t r i l
d a l a m 100% k a r e t alam . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

51

Gambar

1. S t r u k t u r m o l e k u l k a r e t a l a m . .

Gambar

2. S t r u k t u r molekul k h l o r o p r e n

Gambar
Gambar

34

Gambar 1 4 . H i s t o g r a m p e n g a r u h m i n y a k d a n suhu t e r h a d a p k e k u a t a n t a r i k v u l k a n i s a t (40% k h l o r o p r e n d a n 60% n i t r i l d a l a m 100% k a r e t
alam) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52

PENGARUN PENCAMPURAN KARET ALAM DEMGAN
KARET KHLBRBPREN DAN NlTWll TERKADAP SEAT KETANANAN
PANAS DAN MINYAK

Olen

DlYAN GEUMALA

F. 24. 0767

1 9 9 2
FAKULTAS TEKNOLOGI PERTANIAN
IKSTITUT

PERTANIAN

B O G O R

BOGOR

Diyan

Geumala. E24.0767. P e n g a r u h p e n c a m p u r a n k a r e t

alam

dengan k a r e t khloropren dan n i t r i l terhadap s i f a t ketahanan

p a n a s d a n m i n y a k . Dibawah b i m b i n g a n T a t i t K.

Bunasor,

Soewarti S o e s e n o dan R i d h a A r i z a l .

RINGKASAN

alam umumnya b e r a s a l d a r i l a t e k s

Karet

pohon

brasiliensis, mempunyai s i f a t - s i f a t m e k a n i k y a n g b a i k
kurang t a h a n t e r h a d a p p a n a s d a n minyak. Karet

tapi

r o p r e n dan n i t r i l a d a l a h k a r e t s i n t e t i k yang b e r a s a l

Hevea

tekhlodari

b u m i . Karet k h l o r o p r e n m e m i l i k i s i f a t l e b i h

tahan

terhadap panas dan o k s i d a s i , sedangkan k a r e t n i t r i l

lebih

minyak

t a h a n terhadap minyak.
Tujuan
pengaruh

d a r i p e n e l i t i a n i n i a d a l a h untuk

p e n c a m p u r a n k a r e t alam d e n g a n

mempelajari

karet

khloropren

d a n n i t r i l t e r h a d a p s i f a t k e t a h a n a n p a n a s dan minyak.
P e n e l i t i a n d i b a g i nenjadi dua t a h a p yaitu
pendahuluan
luan

clan p e n e l i t i a n l a n j u t a n . P e n e l i t i a n

dilaksanakan

u n t u k memperoleh

pencampuran k a r e t kh1oropren.de.n
hadap s i f a t - s i f a t

kombinasi

penelitian
pendahukomposisi

n i t r i l y a n g optimum

ter-

f i s i k vulkanisatnya. Penelitian lanjutan

a d a l a h p e n e l i t i a n p e n c a m p u r a n k a r e t alam d e n g a n

.

kombinasi

optimum

h a s i l p e n e l i t i a n pendahuluan

Rancangan y a n g

di-

gunakan

adalah rancangan acak lengkap pola f a k t o r i a l

de-

t a r i k , p e r p a n j a n g a n p u t u s , M o d u l u s i O O % , k e k e r a s a n d a n volume v u l k a n i s a t
Penelitian
khloropren

.
pendahuluan memperlihatkan kombinasi

80%

d a n 20% n i t r i l s e r t a k o m b i n a s i 4 0 % k h l o r o p r e n

d a n 6 0 % n i t r i l mampu m e m p e r t a h a n k a n s i f a t f i s i k v u l k a n i s a t
dan minyak. P e n e l i t i a n

lanjutan

memper-

terhadap

panas

lihatkan

penambahan k a r e t c a m p u r a n p a d a k a r e t alam

.

dapat

memperbaiki s i f a t f i s i k v u l k a n i s a t yang d i h a s i l k a n .
Hasil p e n e l i t i a n i n i menunjukkan

kombinasi 40% khlo-

r o p r e n d a n 60% n i t r i l m e m i l i k i s i f a t ketahanan p a n a s
lebih

b a i k terhadap sifat kekuatan

tarik,

yang

perpanjangan-

p u t u s , d a n k e k e r a s a n d e n g a n penambahan k a r e t campuran

ti-

d a k l e b i h d a r i 20 p e r s e n . K o m b i n a s i 8 0 % k h l o r o p r e n d a n 2 0 %
nitril

memberikan i i e t a h a n a n minyak yang l e b i h

Modulus
kombinasi

baik

100% dan p a d a i n t e r a k s i a n t a r a minyak d a n
40%

khloropren

dan 60% n i t r i l

suhu,

lebih

m e m p e r t a h a n k a n Modulus 1 0 0 X . Pada s i f a t p e r u l a h a n

pada

dapat
volume,

kedua Bnmbinasi k a r e t k h l o r c p r e n dan n i t r i l memperlihatkan
i i e t a h a n a n y a n g h a m p i r sama t e r h a d a p m i n y z k d a n p a n a s .

PENGARUH PENCAMPURAN KARET ALAM DENGAN
KARET KHLOROPREN DAN NITRIL TERHADAP SIFAT KETAHANAN
PANAS DAN I I I i l Y h i

Oleh

D I Y A N GEUMALA
F 24.0767

SKRIPSI
S e b a g a i s a l a h s a t u s y a r a t u n t u k memperoleh g e l a r
SARJANA TEKNOLOGI PERTANIAN
p a a a J ~ ~ r u s aTEENOLOG1
n
INDUSTRI PEPTBMIAB,
Fakultas Teknoiogi Pertanian.
I n s t i t u t P e r t a n i a n Bogor

1992

FAKULTAS TEKNOLOGI PERTBMIAN
INSTITUT PERTANIAN BOGOR
BOC-OR

INSTITUT PERTANIAN BOGOR
FAKULTAS TEKNOLOGI PERTANIAN
PENGARUH PENCAMPURAN KARET ALAM DENGAN

KARET KHLOROPREN DAN NITRIL TERHADAP SIFAT KETAHANAN
PANAS DAN MINYAK

RINGKASAN SKRIPSI
S e b a g a i s a l a h s a t u s y a r a t u n t u k memperoleh g e l a r
SARJANA TEKNOLOGI PERTANIAN
p a d a J u r u s a n TEKNOLOGI INDUSTRI PERTANIAN,
F a k u l t a s Teknologi P e r t a n i a n ,
I n s t i t u t P e r t a n i a n Bogor

Oleh

D I Y A N GEUMALA

F 24.0767
D i l a h i r k a n p a d a t a n g g a l 6 Desember 1968
d i Bogor
Tanggal l u l u s

:

1 0 J a n u a r i 1992

Disetujui,

-adiha.

M.Sc.
Dosen Pembimbing 111

KATA PENGANTAR

Fuji
SWT,

d a n s y u k u r p e n u l i s p a n j a t k a n ke

hadirat

k a r e n a b e r k a t h i d a y a h d a n rahmat-Nya maka

Allah

penulisan

h a s i l p e n e l i t i a n dalam b e n t u k s k r i p s i i n i d a p a t d i s e l e s a i kan

.
P e n u l i s mengucapkan t e r i m a k a s i h kepada:

1. D r . T a t i t K . B u n a s o r , M.Sc.

s e b a g a i d o s e n pembimbing

utama akademik,

2. D r .

I r . S o e w a r t i S o e s e n o s e l a k u d o s e n pembimbing I 1 d i

lapangan,
3 . D r . R i d h a A r i z a l , M.Sc.

s e l a k u d o s e n pembimbing I11 d i

lapangan,
4 . S e l u r u h s t a f d i p a b r i k p e r c o n t o h a n dan l a b o r a t o r i u m F i -

s i k a , P u s a t P e n e l i t i a n P e r k e b u n a n Bogor

5 . P a p a , Mama, d i k Boya
memberikan
maupun

bantuan,

spirituil

serta

berbagai pihak yang

bimbingan dan arahan

kepada

penulis

selama

baik

telah
moril

penelitian

berlangsung.
Kritik
perbaikan

dan

s a r a n membangun

penulis

harapkan

demi

s k r i p s i i n i , d a n semoga b e r m a n f a a t k e p a d a

yang

memer l u k a n

B o g o r , Desember 1 9 9 1

Penulis

iii

DAFTAR IS1
halaman
KATA PENGAMTAR . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .i i i .
DAFTAR I S 1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . i v
DAFTAR TABEL . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . v i
DAFTAR GAMBAR . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . v i i
DAFTAR LAMPIRAN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .i x

I . PENDAHULUAN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

1

I1 . TINJAUAN PUSTAKA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

4

A . KARET ALAM . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4

B . KARET KHLOROPREN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7
C

.

KARET NITRIL . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11

D . KOMPON KARET . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1 6
E . PENCAMPURAN (BLENDING)

.........................

111. BAHAN DAN METODE PENELITIAN
A

.

19

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .2 1

BAHAN DAN ALAT . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 1

B . WAKTU DAN TEMPAT . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 1

C . METODE PEMELITIAN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 2
1. P e n e l i t i a n P e n d a h u l u a n

2

.....................

2 2

. P e n e l i t i a n L a n j u t a n . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26

3 . Rancangan Percobaan

4 . Pengamatan

.......................... 28

...................................

29

I V . HASIL DAN PEMBAHASAN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .33
A . PENELITIAN PENDAHULUAN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33

. . . . . . . . . . . . . . . . . 33
S t r e n g t h ) . . . . . . . . . . . 37

1. P e r u b a h a n Volume ( S w e l l i n g )

2 . Rekuatan Tarik ( T e n s i l e
iv

3. Perpanjangan P u t u s (Elongation a t Break)

. . . .4 1

ah
4 . Modulus 100% ..................................

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .4 6
B . PENELITIAN LANJUTAN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48
1. K e k u a t a n T a r i k . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48
2 . Perpanjangan P u t u s . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53
3 . Modulus 1 0 0 %. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .5 5
4 . K e k e r a s a n . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60
5 . Volume . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6'4
KESIMPULAN DAN SARAN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6 7
A . KESIMPULAN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6 7
5 . Kekerasan (Hardness)

B . SARAN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 69

DAFTAR PUSTAKA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 70
LAMPIRAN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7 3

DAFTAR TABEL

halaman
T a b e l 1. K o m p o s i s i k a r e t alam . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

4

T a b e l 2 . Hubungan a n t a r a k e t a h a n a n minyak k o m b i n a s i
a k r i l o n i t r i l dalam . kopolimer . . . . . . . . . . . . . .

12

T a b e l 3 . F o r m u l a kompon k a r e t

......................

23

T a b e l 4 . F o r m u l a kompon k a r e t

......................

26

DBETAR GAMBAR

lielaman

............

5
8

Gambar

3 . Gugus p o l a r

..............
khloropren . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

11

Gambar

4 . S t r u k t u r molekul liaret n i t r i l . . . . . . . . . . . .

12

Gambar

5 . Gupus p o l a r k a r e t n i t r i l

.................

14

Gambar

6 . C o n t o h u j i dayung ( d u m b b e l ) .

.............

32

Gambar

7 . G r a f i k p e r u b a h a n volume v u l k a n i s a t cam- .
puran k a r e t khloropren d a n n i t r i l . . . . . . . .
8 . G r a f i k k e k u a t a n t a r i k v u l k a n i s a t campuran k a r e t khloropren dan n i t r i l . . . . . . . . . . .

37

9 . G r s f i k p e r p a n j a n g a n p u t u s v u l k a n i s a t campuran k a r e t khloropren d a n n i t r i l . . . . . . . .

42

Gambar 1 0 . G r a f i k Modulus 100% v u l k a n i s a t campuran
k a r e t khloropren dan n i t r i l . . . . . . . . . . . . . .

44

Gambar 11. G r a f i k k e k e r a s a n v u l k a n i s a t campuran kar e t k h l o r o p r e n dan n i t r i l . . . . . . . . . . . . . . . .

46

Gambar 1 2 . H i s t o g r a m p e n g a r u h k o m b i n a s i penambahan
c a m p u r a n d a n s ~ t h ut e r h a d a p k e k u a t a n t a r i k
v u l k a n i s a t ( 4 0 % k h l o r o p r e n d a n 602' n i t r i l
dalam 100% k a r e t alam . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

51

Gambar 1 3 . H i s t o g r a m p e n p a r u h k o m b i n a s i penambahan
c a m p u r a n d a n suhu t e r h a d a p k e k u a t a n t a r i k
v u l k a n i s a t (SO% k h l o r o p r e n d a n 60% n i t r i l
d a l a m 100% k a r e t alam . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

51

Gambar

1. S t r u k t u r m o l e k u l k a r e t a l a m . .

Gambar

2. S t r u k t u r molekul k h l o r o p r e n

Gambar
Gambar

34

Gambar 1 4 . H i s t o g r a m p e n g a r u h m i n y a k d a n suhu t e r h a d a p k e k u a t a n t a r i k v u l k a n i s a t (40% k h l o r o p r e n d a n 60% n i t r i l d a l a m 100% k a r e t
alam) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52