ANALISIS TINGKAT KOGNITIF LATIHAN SOAL PADA BUKU TEKS MATEMATIKA SMP KELAS IX BERDASARKAN TAKSONOMI BLOOM

idgiigliilib.
/:d
//

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i

l
i
ig ili
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d

/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i

idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i

l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u

b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l

i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b

i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n

u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
a

a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
.
e
e
e
e
n
nej.
nej.
nejKREATIF,

nej.
.bu.PEMBELAJARAN
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
PENERAPAN
AKTIF,
EFEKTIF
i
i
i
i
idgigili
ig ili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
//dig
/
/
p
p
p
DAN
MENYENANGKAN
(PAKEM)
DALAM
PEMBELAJARAN
t
t
t
hthttp
hthttp
hthttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

MATEMATIKA POKOK BAHASAN ARITMETIKA
SOSIAL KELAS
d.id VII C SEMESTERcGANJIL
d
d
i
.
c
aj.SMP
aj.a.ci .id
aj.ca.ci .id
c NEGERI 5 JEMBER
.
.
.
j
j
j
a
e
e
e
ne
ne
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
TAHUN
AJARAN
l
l
l
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
2008/2009
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
h t
h t
h t

ht

ht

ht

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
SKRIPSI
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhOleh
tt :

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

ca.cid.id 040210101027
ca.cid.id
a
a
.
.
j
j
e
e
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/
/
:
:
/
/
/
/
p
p
t
t
hthttp
hthttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

PROGRAM.aSTUDI
ca.cid.id PENDIDIKAN MATEMATIKA
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
.
.
j
j
j
.
.
.
e
e
e
j
j
FAKULTAS
DAN iILMU
neKEGURUAN
nej
nePENDIDIKAN
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
l
l
l
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgJEMBER
UNIVERSITAS
igil
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
hhtt
hhtt
hh2008
tt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

JANKI SAFITRI

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

idgiigliilib.
/:d
//

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
PENERAPAN uPEMBELAJARAN
AKTIF,
KREATIF, EFEKTIF
e
e
e
e
nej.
nej.
nej.
nej.
.b.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
DAN MENYENANGKAN
(PAKEM)
PEMBELAJARAN
ili
idgigili
ig ili
idgigDALAM
idgigili
/:d
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
//dig
/
/
p
p
p
t
t
t
hthttpMATEMATIKA POKOK
hthttpBAHASAN ARITMETIKA
hthttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

SOSIAL KELAS VII C SEMESTER GANJIL
SMP
.cid.id NEGERI 5 JEMBER
c
ca.cid.id
a
a
.
.
j
j
TAHUN
AJARAN
a
.
.
e
e
nej
nej
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
2008/2009
i
i
i
i
iggil
iggil

://d/di
hthtp
ttp:/

://d/di
hthtp
ttp:/

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

id.id
id.id SKRIPSI
.
.
ca.cid.id
c
c
ca.cid.id
a
a
a
a
c
c
.
.
.
.
j
j
j
j
a
a
e
e
e
e
nej.
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
idgigili
ig ili
idgigili Salah Satu Syarat Menyelesaikan
idgigili Program Sarjana (S1)
d
Diajukan
Sebagai
/:Pada
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
//dig
/
/
p
p
p
t
t
t
tp
hthttp
hthtProgram
hthttp Jurusan Pendidikan MIPA
Studi Pendidikan Matematika
Fakultas Keguruan dan Ilmu Pendidikan
idUniversitas Jember

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

aj.ca.c.id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhOleh
tt :

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

JANKI SAFITRI
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
.
.
j
j
e
e
nej. NIM. 040210101027
nej.
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/
/
:
:
/
/
/
/
p
p
t
t
hthttp
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

PROGRAM STUDI
.cid.id PENDIDIKAN MATEMATIKA
c
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
a
FAKULTAS
KEGURUAN
DAN
ILMU
PENDIDIKAN
.
.
.
e
e
e
nej
nej
nej
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
UNIVERSITAS
JEMBER
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
2008
t
t
t
h tt
h tt
h tt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
i gilib
idigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

idgiigliilib.
/:d
//

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

MOTTO

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
! "#$%

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
&
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
h&htt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
'
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
( diggili %
:p//://di
p
t
t
t
hht

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

d
aj.ca.&ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt * + %

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
, - .une
nej.
u
b
.
i
l
i
b
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
ii gilib
idigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

)

&

)

%

idgiigliilib.
/:d
//

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

PERSEMBAHAN

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

Alhamdulillah, dengan izin Allah SWT pencipta dan penguasa alam

ca.cid.idselalu dalam hati dan pikiranku,
ca.cid.id semesta beserta isinya,j.ayang
ca.cid.id yang kusembah
ca.cid.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
e
e
e
e
nej.
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
sampai akhir
karya
ili dengan penuh keikhlasan,
idgigmasa
ig ili
idgigilikupersembahkan sebuah
idgigili
/:d
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
//dig
/
/
p
p
p
t
t
t
hthttp untuk yang tersebut berikut:
hthttp
hthttp
sederhana

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

1. Kedua orang tuaku Ayahanda tercinta (Moh. Sultan) dan Ibunda tercinta

.idd

.idd

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
ne
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i
i
i
materiil
berikan kepada ananda.
l
idgigil maupun spirituil yang://telah
idgigiengkau
idgigil
d
//:d
:p//:d
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
:
t
t
t
t
t
t
tp
hhtt Bhaktiku padamu akan selalu
hhttpmengiringi langkah dalam
hhtperjalanan
c c.i pengorbanan baik
.aj.cac.i kasih atas do’a, perhatian
(Jamilah bibi)ejterima
ej.aj.adan

hidupku.

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
ne
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
semangat
idgigili
idgigili hidupku.
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
thttpGulabi,
thttpAbangku tersayang Moh. hYunus
thttp dan Adikku tersayang hIntan
h3.
.idd

.idd

c c.i sayang dan cintamu telah
c c.i
2. Mufty El Mahie,
motivasi dan
ej.aj.akasih
ej.aj.amenjadi

terima kasih atas doa, senyum dan candanya.

c.idid

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.une
.bu.n
.bu.une
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i
i
i
gigil
idmengarahkanku
idgigil
idgigil dan kedewasaanku.:/Semoga
menuju jalan//d
/:d
//:d
:pdan
:p:/kebenaran
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
hhtt petunjuk Allah SWT selalu hmenyertaimu.
hhttp
htt
c.idid

a c. membimbingku,
c. rela dan ikhlas hati mengajariku,
4. Semua Gurunyang
ej.aj.atelah
nej. j.a

5. Sahabatku (Nufus, Ayu, Umi), perhatian dan candamu merupakan

c.idid

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.un
.bu.n
.bu.un
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
ili
idgigili
idgigili
idgigNurdiana,
6. Teman-teman
terbaikku (Irma Ndut,
Fitri, Dyah, Iif,//dRiska,
/:d
/:d
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
:
t
t
t
hthttpMeri, Winda) dan seluruh teman-teman’04
hthttp terima
hthttp
Pendidikan Matematika
c.idid

aac. Allah SWT memberierahmat-Nya
a c.
semangat bagiku.
kepada kita.
neje. j.Semoga
n je. j.a

kasih atas kebersamaannya, aku bangga berada diantara kalian.

c.id.id

hthtp
ttp:/

liibli.bu.un
i
g
i
://d/dig
hthtp
ttp:/

c.id.id

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
iii gilib
idigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

.aj.ac dan pengalaman
7. Almamater n
tercinta,
eje.aj.acterima kasih untuk semua
nejekejadian
lib.u.un

i b
igili
//didgberharga.
:yang
/

idgiigliilib.
/:d
//

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

HALAMAN PENGAJUAN

d
d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
.
j
j
j
e
e
e
n e
ne
ne
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
PENERAPAN
PEMBELAJARAN
AKTIF,
KREATIF,
EFEKTIF ilibi.bu.un
i
i
l
l
i
i
i
i
gigil
idgigil
idDALAM
idgigil
DAN
MENYENANGKAN
(PAKEM)
PEMBELAJARAN
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
t
hhtMATEMATIKA
hhtt
hhtt
POKOK BAHASAN
ARITMETIKA SOSIAL
KELAS VII C SEMESTER GANJIL
SMP
5 JEMBER
idNEGERI
ca.cid.TAHUN
ca.cid.id
a
a
.
.
j
j
AJARAN
e
e
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
2008/2009
i
i
l
l
i
i
g li
g li

idigi
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

idigi
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

.cid.id
.cid.id SKRIPSI
id
c
c
ca.cid.Sarjana
ca.cid.id
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
Diajukan
Sebagai
Salah
Satu
Syarat
Menyelesaikan
Program
(S1)
Pada
a
a
.
.
.
.
e
e
e
e
ej
ej
nej
n
nPendidikan
nej
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
Program
Studi
Pendidikan
Matematika
Jurusan
MIPA
l
l
l
l
i
i
i
i
i
i
i
i
il
ig il
idgigil Fakultas Keguruan dan://Ilmu
idgigPendidikan
idgigil
d
/:d
//:d
:p//:d
:
/
/
/
//dig
/
/
/
p
p
p
:
t
t
t
t
t
t
hhtt
hhttpJember
hhttp
Universitas

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
.
.
j
j
Oleh:
e
e
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
ili
idgiNama
idgigSafitri
: /Janki
gili Mahasiswa
/:d
/:d
/
:
:
/
/
/
/
p
p
t
t
hthttp Nomor Induk Mahasiswa
hthtt:p040210101027
Jurusan
Program Studi
d
Angkatanj.Tahun
aj.ca.ci .id
e
Asal
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ggil
Tanggal Lahir
://didiTempat

hthtp
ttp:/

hthtp
ttp:/

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
Disetujui,
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

/

Dosen Pembimbing I

d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
j
j
e
e
ne
ne
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
i
i
il M.Pd
idgigT,
ig il
Dra. Dinawati
/:d
:p//:d
/
/
//dig
p
t
t
hh131
tt 807 264
NIP.

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

: Pendidikan MIPA
: Pendidikan Matematika
d
: 2004
aj.ca.ci .id
.
j
e
: Jemberib.u.n
ne
u
l
i
b
i
::/Jember,
/didgigil 8 Juni 1986

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

/

Dosen Pembimbing II

d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
j
j
e
e
ne
ne
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
i
i
gigil
idM.S
idgigil
Drs. Didik Sugeng:/P.,
/:d
:p//:d
/
/
/
/
p
p
t
t
t
t
hhtt
NIP. 132 049h490
http
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
iv gilib
idigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

idgiigliilib.
/:d
//

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

PERNYATAAN

d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
j
j
e
e
ne
ne
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
i
i
l bertanda tangan di bawah
gig:il
Sayaigyang
ini
id
digi
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
p
p
t
t
t
t
hhtt
hhtt
Nama
: Janki Safitri
NIM

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

: 040210101027

ca.cid.id
ca.cid.id menyatakan dengan sesungguhnya
ca.cid.id : “Penerapan
ca.cid.id
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
bahwa
skripsi
yang
berjudul
e
e
e
e
nej.
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
i
ili
idgigilAktif,
ig ili
idgigMenyenangkan
idgigili
Pembelajaran
Kreatif, Efektif//dan
(PAKEM)//d
dalam
d
/:d
/:d
/
:
:
:
/
/
/
/
//dig
/
/
p
p
p
:
:
t
t
t
thttp VII C
hthttp
hthBahasan
ttp
Pembelajaran
Matematika Pokok
Aritmetika Sosial h
Kelas
Semester Ganjil SMP Negeri 5 Jember Tahun Ajaran 2008/2009” adalah

d
d
id.id
.cid.id
aj.ca.ci .id benar-benar hasil karya
aj.ca.csendiri,
aj.capengutipan
aj.ca.ci .id
.
.
.
.
j
j
j
j
kecuali
jika
dalam
substansi
e
e
e
e
ne
ne
ne
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
i
i
i
i
gigil
g il
gigil
ig il
idsumbernya
idserta
disebutkan
dan belum pernah//ddiajukan
/:d
:p//:d
:p://idig pada instansi manapun,
:p//:d
/
/
//dig
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
t
hhttkarya jiplakan. Saya bertanggung
hhtt jawab atas keabsahan dan
hhtkebenaran
bukan
isinya sesuai dengan sikap ilmiah yang harus dijunjung tinggi.

ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
Demikian pernyataan
ini saya buat dengan
sebenarnya, tanpa adanya neej.
e
e
e
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
iibli.bu.un
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
i
i
i
l
l
l
g
g
g
g
i
i
i
i
i
i
i
tekanan //dan
sanksi
/:d
:p//:d
:p:d
:p//:d
/dig
/digpaksaan dari pihak tmanapun
/digserta bersedia mendapat
/
//dig
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
t
t
h
hht jika ternyata di kemudianhhari
ht pernyataan ini tidak benar. ht
akademik

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

nej
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
v gilib
idigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
j
j
e
e
ne
ne
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
i
i
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
p
p
t
t
t
t
hhtt 2008
hhtt
Jember, 22 September
Yang menyatakan,

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

Janki Safitri
c.cid.id
NIM
ej.a.:a040210101027

idgiigliilib.
/:d
//

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

PENGESAHAN

d
d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
.
j
j
j
e
e
e
n
u.n
ne
nedipertahankan di depan itim
ne pada:
.bu.n
.btelah
.bupenguji
u
u
u
Skripsiiliin
b
b
b
.
i
i
l
l
i
i
i
i
il
ig il
idgi:gJum’at
idgigil
/:d
Hari p://:d
//:d
:
/
/
//dig
/
/
p
t
t
t
t
hhttp : 24 Oktober 2008 hhttp
Tanggal

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

Jam
Tempat

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

: 07.15
: Gedung III .Fakultas
Keguruan dan Ilmu Pendidikan
Universitas
cacid.id
ca.cid.id
a
a
.
.
j
j
Jember
ne j.
ne j.

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

e
liibli.bu.un
i
g
i
:p//:d
/dig
/
t
hthtp
t

e
liibli.bu.un
i
g
i
:p//:d
/dig
/
p
t
t
Tim
Penguji
t
hht

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
id
aj.ca.Sekretaris
aj.ca.ci .id
c.id
.
.
j
j
e
e
ne
ne
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
i
i
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
p
p
t
t
t
t
hhtt
hhtt

Ketua

Dr. Sunardi, M. Pd

ca.cid.id NIP. 131 274 732 j.aca.cid.id
a
.
j
e
e
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
ig ili
idgigili
/:d
/:d
/
:
/
//dig
/
p
t
hthttp
Anggota
:

Drs. Didik Sugeng P., M.S
NIP. 132
.idid049 490

je.aj.cac.
e
n
u
igliibli.b.un
g
i
d
i
:// /d
hthtp
ttp:/

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

Dinawati T, M.Pd id
( ...................................
)
.c.id
.cid.id
.cid.id 1) Dra.
c
ca.cid.id
c
c
a
a
a
a
.
.
.
.
NIP.
131
807
264
j
j
j
j
a
a
a
.
.
.
.
e
e
e
e
nej
nej
nej
nej
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
i
i
i
i
idgigil C. P, M App.Sc
idg) igil
idgigil ( ...................................
ig il
d
/:d
2) Drs.
:p//:Antonius
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
//dig
p
p
p
t
t
t
t
t
t
hhNIP.
hhtt
hhtt
tt 132 046 352

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
.
.
j
j
e
e
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
u
u
Mengesahkan,
b
b
i
i
l
l
i
i
li Pendidikan
idgigili Dekan Fakultas Keguruan
idgigiIlmu
/:d
/:d
/
/
dan
:
:
/
/
/
/
p
p
t
t
hthttp
hthttp Jember
Universitas

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
j
j
e
e
ne
ne
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
i
i
il M. Hum
idgigil
idgigSH,
Drs. H. ImamtMuchtar,
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
p
p
t
t
t
t 810 936
hhtt
hht130
NIP.

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
vi gilib
idigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

idgiigliilib.
/:d
//

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

KATA PENGANTAR

d
d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
.
j
j
j
e
e
e
ne
ne
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i
i
i
l kehadirat Allah SWT//atas
Pujiig
syukur
il rahmat, tauhid, hidayah,
idgigsegala
idgdan
igil
digi
:p//:d
:p:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
hhtt
hhtt menyelesaikan skripsi yang
hhtt berjudul
karunia-Nya,
sehingga penulis dapat
“Penerapan Pembelajaran Aktif, Kreatif, Efektif dan Menyenangkan (PAKEM)

d
ca.cid.id Pokok Bahasan Aritmetika
ca.cid.id Dalam Pembelajaran Matematika
ca.cid.iSosial
ca.cid.id
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
Kelas
VII
C
e
e
e
e
nej.
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
Semester/dGanjil
idgigili SMP Negeri 5 Jember://Tahun
ig ili
idgigiliAjaran 2008/2009”. Skripsi
idgiginiili
d
/:d
/:d
/
/
:
:
/
/
/
/
//dig
/
/
p
p
p
:
:
t
t
t
thttp dalam menyelesaikan pendidikan
hthttpuntuk memenuhi salah satuhsyarat
hthttp strata
disusun
satu (S1) pada Program Studi Pendidikan Matematika, Fakultas Keguruan dan

d
dd
d
d
aj.ca.ci .id Ilmu Pendidikan, Universitas
aj.ca.ci .iJember.
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
ne
ne
ne
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
i
i
i
i
ig il
idgigil skripsi ini tidak lepas
idgigilbantuan berbagai pihak.:/Dengan
idgigil
dari
/:d
/:d
//:d
:pPenyusunan
:p//:d
/
/
/
//dig
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
hhtt
hhtt
hhyang
ttp tiada
kerendahan
hati, penulis ingin menyampaikan
ucapan terima kasih
terhingga kepada yang tersebut berikut:

ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
1. Dekan Fakultas n
Keguruan
dan Ilmu Pendidikan Universitas
Jember;
e
e
e
nej.
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.ue
.bu.n
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
li Pengetahuan Alam Fakultas
idgigili
ig ili
idgigili Pendidikan Matematika
idgigiIlmu
2. Ketua
jurusan
dan
/:d
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
//dig
/
/
p
p
p
t
t
t
thttp
thttp
hthttp
hKeguruan
dan Ilmu Pendidikan h
Universitas
Jember;

dan Ilmu
d.id Matematika Fakultas cKeguruan
d
d.id
d.id 3. Ketua Program Pendidikan
i
i
i
.
.
.
c
c
aj.acJember;
aj.ca.ci .id
aj.ac
aj.ac
.
.
.
.
j
j
j
j
Pendidikan
Universitas
e
e
e
e
ne
ne
ne
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
i
i
i
i
il telah memberikan bimbingan,
idgigil
idgigil
idgig
ig il
4. Dosen
Pembimbing
I sekaligus motivator
yang
/:d
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
//dig
p
p
p
t
t
t
t
t
t
harahan,
hhttpenulisan
hhtt
htt
dan masukan yang bermanfaat
hingga terselesaikannya

skripsi ini;
id.id
.
ca.cid.id
c
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
a
c
.
.
.
.
j
j
j
j
a
e
e
e
e
5. Dosen Pembimbing
n
nejII. yang telah meluangkan
nej.
nej.
nej.dan memberikan kritik,
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.buwaktu
u
u
u
u
b
b
b
b
.
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
idgigili masukan dalam penulisan
ig ili
idgigili
idgskripsi
saran,
maupun
igili ini;
/:d
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
//dig
/
/
p
p
p
t
t
t
hthttp Pembahas yang telah memberikan
hthttp
hthttp kritik dan saran demi kesempurnaan
6. Dosen

skripsi ini;
d.id
id.id
i
.
c
ca.cid.id
ca.cid.id
aj.ca.cmatematika
aj.ac 7. Kepala sekolah, eguru
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
.
.
e
e
e
dan siswaukelas
ne
ne
nej
nej VII C SMP Negeriili5b.bu.n
.bu.n
.bu.n
.b.n
u
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i
i
i
i
idgigil
ig il
idgigil
idgigil
Jember;
/:d
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
//dig
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
vii gilib
idigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

idgiigliilib.
/:d
//

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

d
did
d
.cid.id
Matematika Fakultas
dan Ilmu
aj.ca.ci .id 8. Dosen Program Studi
aj.caPendidikan
aj.ca.ci .Keguruan
aj.ca.ci .id
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
ne
ne Jember.
ne
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
Pendidikan
Universitas
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
i
i
i
i
ig il
idgigil
idgigil
idgigil
/:d
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
//dig
/
/
/
p
p
t
t
9. hSemua
pihak
yang
tidak
dapat
disebutkan
satu
persatu,
terimakasih
untuk
thtp
t
t
hhtt
hhtt
tt
semua.

.cid.id saya menyadari sepenuhnya
Sebagai manusia
cabiasa,
ca.cid.id
ca.cid.idbahwa karya tulis
ca.cid.id
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
n
ej. sempurna. Oleh karena
ej. mengharapkan kritik,b.u.n
u.n
ndari
nej.
nsaya
nej.
.bjauh
.bu.n
.buitu,
u
u
u
u
b
b
b
ilmiah
ini
masih
.
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
b
idgigili
ig ili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
//dig
/
/
p
p
p
t
t
t
saran
tp himbauan yang membangun
tp kesempurnaan penulisanhthselanjutnya.
hthtdan
hthtuntuk
ttp
Dengan keikhlasan hati, saya meminta maaf apabila ada kesalahan kata atau

d
d
d
id
saya berharap, jsemoga
ca.cid.Akhirnya
aj.ca.ci .id ungkapan dalam karya
ajini.
aj.ca.ci .id tulisan ini dapat
aj.ca.ci .id
.
.
.
.
j
j
j
.
e
e
e
e
ne
ne pada umumnya dan penulis
ne
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
bermanfaat
bagi
pembaca
khususnya.
l
l
l
l
i
i
i
i
i
i
i
i
ig il
idgigil
idgigil
idgigil
/:d
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
//dig
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

d
ca.cid.id
a
.
j
a
e
e
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/
/
:
:
/
/
/
/
p
p
t
t
Penulis hthttp
hthttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
viii gilib
idigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

.i
Jember,
j.ac c22.idSeptember 2008

idgiigliilib.
/:d
//

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

RINGKASAN

d
d
d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
n
ne
ne
ne dan Menyenangkan
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.Efektif
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
Penerapan ilPembelajaran
Aktif, Kreatif,
i
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i
i
i
i
ig il
idgigil
idgigil
idgigil
/:d
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
//dig
/
/
/
p
p
p
t
t
t
(PAKEM)
dalam
Pembelajaran
Matematika
Pokok
Bahasan
Aritmetika
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt
Sosial Kelas VII C Semester Ganjil SMP Negeri 5 Jember Tahun Ajaran

040210101027,
2008, 55 halaman
ca.cid.id
ca.cid.id 2008/2009, Janki Safitri,
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
j.
ej.
neAktif,
nej.
nMenyenangkan
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
Pembelajaran
Kreatif,
Efektif
dan
(PAKEM)
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
idgigili
ig ili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
//dig
/
/
p
p
p
t
t
t
thttp aktif,
merupakan
hthttp salah satu strategi pembelajaran
hthttp yang melibatkan siswahsecara
kreatif dalam suasana menyenangkan sehingga diperoleh hasil pembelajaran yang

d
d.id
d
id.id fasilitator dan
adalah guru bertindak
aj.ca.ci .id efektif. Prinsip utamaedalam
aj.ca.ci PAKEM
aj.ca.csebagai
aj.ca.ci .id
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
ne
ne oleh keaktifan siswa.ilTujuan
npenelitian
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
pembelajaran
didominasi
ini
adalah
untuk
l
l
l
i
i
i
i
i
i
i
ig il
idgigil
idgigil
idgigil
/:d
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
//dig
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
mengetahui:
(1)
penerapan
dan
temuan-temuan
dalam
PAKEM
hhtt
hhtt
hhtt pada
pembelajaran matematika, (2) aktivitas siswa selama penerapan PAKEM, (3)

d
ca.cid.id
ca.cid.id ketuntasan hasil belajarj.siswa
ca.cid.isetelah
ca.cid.id
mengikuti PAKEM.
a
a
a
a
.
.
.
j
j
j
e
e
e
e
ej.
nej.
nej.
ndata
ne5j. Jember dengan subjek
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
Pengambilan
ini
dilakukan
di
SMP
Negeri
l
l
l
l
i
i
i
i
idgigili
ig ili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
//dig
/
/
p
p
p
t
t
t
p
penelitian
2008/2009. Jenis penelitian
hthttp yang
hthttp siswa kelas VII C tahun
hthttajaran
digunakan adalah penelitian tindakan kelas. Metode pengumpulan data yang

d
d.id
d
.cid.id
tes, wawancaraj.dan
Data yang
aj.cadokumentasi,
aj.ca.ci .id
aj.ca.ciobservasi.
aj.ca.ci .id digunakan adalah metode
.
.
.
j
j
j
e
e
e
e
n
e
naktivitas
ne
ne
ne
.bu.n
.bu.n
.bupembelajaran
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
.
i
i
i
i
l
l
l
l
dikumpulkan
berupa
siswa
selama
proses
berlangsung
dan
i
i
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
ig il
/:d
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
//dig
p
p
p
t
t
t
t
t
t
teshakhir
htt siswa pada siklus I dan hsiklus
htt guru
htt II serta hasil wawancarahdengan
bidang studi dan siswa.

id
ca.cid.selama
ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.idmengajar berjalan
Penerapan PAKEM
proses kegiatan belajar
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
j.
n
nesehingga
nej.
nej.
nej. tercapai. Siswa sangat
.bu.baik
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
dengan
lancar
dan
tujuan
pembelajaran
dapat
idgigili
ig ili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
//dig
/
/
p
p
p
t
t
t
thttp pembelajaran tersebut, selain
hthttpdan merasa senang dengan hmodel
hthttp
tertarik
itu siswa
juga terlihat antusias dan aktif dalam setiap kegiatan, baik pada saat

d
d
d
d
aj.ca.ci .idmaupun pada saat berdiskusi.
aj.ca.ci .id mendemonstrasikan ekegiatan
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .idPembelajaran ini
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
ne
ne
ne
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
didominasi
penuh
oleh
siswa
sendiri,
siswa
dibentuk
kedalam
beberapa
kelompok
i
i
i
i
idgigil
ig il
idgigil
idgigil
/:d
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
//dig
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
hhtt mereka secara bersama-sama
hhtt melakukakan setiap langkahhkegiatan
kemudian
dan
htt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

menyelesaikan permasalahan yang ada pada LKS. Namun, beberapa kelompok

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
ix gilib
idigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

idgiigliilib.
/:d
//

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ada yang enggan untuk membagi tugas kepada angggota kelompoknya, karena

d
d.id menyelesaikan permasalahan
d
d
aj.ca.ci .id mereka beranggapan ebahwa
aj.ca.ciuntuk
aj.ca.ci .id yang ada di LKS
aj.ca.ci .id
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e orang.
u.n
ne
nsatu
ne
ne
.bu.n
.oleh
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
cukup dilakukan
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
b
i
i
i
i
ig il
idgigil
idgigil
idgigil
d
/:d
//:d
//:d
:pPersentase
:p//:secara
:pinteraksi
/
/
/
//dig
/
/
/
p
p
p
t
t
t
untuk
aktivitas
siswa
klasikal
yang
meliputi
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt
siswa, keterlibatan siswa,memecahkan masalah, mengemukakan ide/ pendapat

id I ke siklus II
ca.cid.id mengalami peningkatanj.adari
ca.cid.id /gagasan, hasil kerja kelompok
ca.cid.siklus
ca.cid.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
e
e
e
e
j.
j.
ne78,86%
nej.
netes
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
yaitu
masing-masing
dan
89,99%.
Analisis
akhir
pada
siklus
I
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
idgigili
ig ili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
//dig
/
/
p
p
p
t
t
t
thttp klasikal sebesar 81,57%,hthsiswa
diperoleh
hthttp ketuntasan hasil belajar hsecara
ttp yang
tuntas belajar secara individu sebanyak 31 siswa dan yang tidak tuntas secara

d
d.id
d
analisis tes akhir
ca.cid.idsiklus II diperoleh
aj.ca.ci .id individu sebanyak 7 esiswa.
aj.ca.ciSedangkan
aj.pada
aj.ca.ci .id
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
ne
ne siswa secara klasikal isebesar
n89,74%,
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
ketuntasan
hasil
belajar
siswa
yang
tuntas
l
l
l
l
i
i
i
i
i
i
i
ig il
idgigil
idgigil
idgigil
/:d
/:d
//:d
:psecara
:p//:d
:p/individu
/
/
/
//dig
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
belajar
individu
sebanyak
35
siswa
dan
yang
tidak
tuntas
secara
hhtt
hhtt
hhtt
sebanyak 4 siswa, 2 siswa yang tidak tuntas pada tes siklus II termasuk siswa

ca.cid.id
ca.cid.id yang tidak tuntas pada jsiklus
ca.cid.iIddan 2 siswa lainnya tidakj.atuntas
ca.cid.idhanya pada siklus
a
a
a
.
.
.
j
j
e
e
e
e
ej.
nej.
nej.
nsiswa
nej. pembelajaran secara
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
II
dikarenakan
kedua
tersebut
tidak
mengikuti
kegiatan
l
l
l
l
i
i
i
i
idgigili
ig ili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
//dig
/
/
p
p
p
t
t
t
optimal
bahwa PAKEM dapat
tp
hthtditerapkan
hthttppada siklus II. Hal ini menunjukkan
hthttp
sebagai salah satu alternatif strategi pembelajaran yang didominasi penuh oleh

d
d
did secara individu
d
aj.ca.ci .idketuntasan hasil belajaresiswa
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .baik
aj.ca.ci .id siswa dalam rangka mencapai
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
ne
ne
ne
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
maupun
klasikal.
i
i
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
ig il
/:d
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
//dig
p
p
p
t
t
t
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt
Program studi Pendidikan Matematika, Jurusan Pendidikan MIPA, Fakultas

ca.cid.id Universitas Jember. j.aca.cid.id
ca.cid.id Keguruan dan Ilmu Pendidikan,
a
a
.
.
j
j
e
e
e
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
idgigili
ig ili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
:
:
/
/
/
//dig
/
p
p
t
t
hthttp
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
x gilib
idigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

idgiigliilib.
/:d
//

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

DAFTAR ISI

d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
j
j
e
e
HALAMAN JUDUL
ne
ne
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
i
i
ig il
idgigil
/:d
MOTTO
:p//:d
/
//dig
/
p
t
t
hhtt
PERSEMBAHAN

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
i
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
il
idg
iiig
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

HALAMAN PENGAJUAN
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
.
.
j
j
e
e
HALAMAN PERNYATAAN
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
ili
idgigPENGESAHAN
ig ili
/:d
/:d
/
HALAMAN
:
/
/
//dig
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
v
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ili
idg
/:d
/
viig
:
/
/
p
t
hthttp

.cid.id RINGKASAN
c
ca.cid.id
a
a
.
.
j
j
a
.
.
e
e
DAFTAR ISI b.un
nej
nej
.bu.n
u
u
b
.
i
i
l
l
i
i
b
i
i
ig il
idgigil
/:d
:p//:d
DAFTAR
LAMPIRAN
/
//dig
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
xi b.un
ne
u
.
i
l
i
b
i
idgigil
:p//:d
xiv
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

KATA PENGANTAR

BAB 1. PENDAHULUAN

iii
iv

vii
ix

1
ca.cid.id
.
.
a
a
a
c
c
.
.
.
j
j
j
a
a
e
e
e
j.
1.2 Rumusan
...................................................................
4 ib.u.n
nej.
neMasalah
nej.
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
i
i
l
l
l
i
i
i
b
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
1.3
Tujuan
Penelitian
.....................................................................
5
/
/
/
p
p
p
t
t
t
hthttp
hthttp
hthttp
1.1 Latar Belakang
c.idid.........................................................................
c.idid

1.4 Manfaat Penelitian ...................................................................

5

d
d
d
d BAB 2. TINJAUAN PUSTAKA
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
2.1 Pembelajaran
6lib.u.n
ne Matematika ......................................................
ne
ne
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i
b
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
ig il
/:d
/:d
:p/2.2
:p//:d
:p//:d
/
/
/
Matematika SMP .....................................................................
8
/
/
/
//dig
p
p
p
t
t
t
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

2.3 Pembelajaran Aktif, Kreatif, Efektif dan Menyenangkan ... 10

2.4 Hasil Belajar
........................................................
14
id.id
c.Matematika
c.id.id

ca.cid.id
a
a
a
c
c
.
.
.
j
j
j
a
a
e
e
e
j.
nebelajar
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
2.5 Aktivitas
Siswa .............................................................
15lib.u.n
u
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
i
b
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
2.6
Materi
Pembelajaran
Aritmatika
Sosial
.................................
p
p
p
t
t
t
hthttp
hthttp 17
hthttp
2.6.1 Menghitung Nilai Keseluruhan dan Nilai Per Unit ........... 17

id.id
2.6.2 Harga pembelian,
Harga Penjualan, Laba
c.id.id
c.(Untung)

d
aj.ac
aj.ca.ci .id
aj.ac
.
.
.
j
j
j
e
e
e
n
neRugi ...........................................................................
ne
ne
.bu.dan
.bu.n
18ilib.u.n
u
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
b
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
2.6.3
Rabat
(diskon)
....................................................................
t
t
t
t
t
t
hhtt
hhtt 18
hhtt
2.6.4 Bruto, Neto dan Bruto ....................................................... 19

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
xi igiliib
ig li
/:d
/
d
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

idgiigliilib.
/:d
//

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

BAB 3. METODOLOGI PENELITIAN

id
.cid.id Penelitian ................................................
3.1 Tempat dan
22
.acWaktu
.ac.c.id

ca.cid.id
a
.
j
j
j
a
a
.
.
.
e
e
e
n
n ej
nej
nej
.buPenelitian
.bu.n
u
u
b
b
3.2 Jenis
..........................................................................
22ilibi.bu.un
.
i
i
l
l
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
d
:p//:3.3
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
Subjek
Penelitian
....................................................................
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt 23
3.4 Definisi Operasional ................................................................ 23

id
.cid.id
3.5 Rancangan
..............................................................
24
.acPenelitian
.ac.c.id

ca.cid.id
a
.
j
j
j
a
a
e
e
e
n
nej. Pendahuluan ......................................................
nej.
nej.
.bu.Tindakan
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
3.5.1
25
i
i
i
l
l
l
i
i
i
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
tp
hthttp 3.5.2 Pelaksanaan Siklus
htht............................................................
hthttp 25
3.6 Metode Pengumpulan Data ..................................................... 31

.id
.id
3.6.1 Dokumentasi
31
j.ac c.id .....................................................................
j.ac c.id

ca.cid.id
a
.
j
a
a
.
.
.
e
e
e
j
n
ne....................................................................................
nej
nej
.bu.Tes
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
3.6.2
31
l
l
l
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
3.6.3
Wawancara
atau
Interview
...............................................
hhtt
hhtt
hhtt 31
3.6.4 Observasi .......................................................................... 31

d.id
ca.cid.id
ca.cid.id
ca.ci.............................................................................
ca.cid.id
3.7 Analisis Data
31
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
u.n
nej.
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bPENELITIAN
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
BAB
4.
HASIL
i
i
i
i
idgigili
ig ili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
//dig
/
/
p
p
p
t
t
t
tp
hthttp 34
hthttp4.1 Pelaksanaan Tindakan
htht............................................................

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

4.2 Tindakan Pendahuluan ........................................................... 35

d
d
ca.cid.id
a
.
j
.
.
.
e
e
e
n
nej Perencanaan ...........................................................
nej
nej
.bu.Tahap
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
4.3.1
36
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
4.3.2 Tahap Pelaksanaan
I ...............................................
hhtt
hhtt 36
hhSiklus
tt
.ci .id ...................................................................
.i
4.3 Pelaksanaan
36
j.acaSiklus
j.acac.id

4.3.3 Tahap Pelaksanaan Siklus II ............................................. 40

id

ca.cid.id
a
.
j
e
e
e
j.
n
ne.....................................................................................
nej.
nej.
.bu.Tes
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
4.3.5
46
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
hthttp 4.3.6 Wawancara.........................................................................
hthttp 47
hthttp
id

.
ca.c.id
4.3.4 Tahap
...............................................................
44
j.aObservasi
j.acac.id

4.3.7 Tahap Refleksi .................................................................. 48

d
d
d
d
aj.ca.ci .id ....................................................................
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
4.4 TemuanePenelitian
48
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
ne
ne
ne
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
BAB
5.
PEMBAHASAN
..............................................................................
51
i
i
i
i
idgigil
ig il
idgigil
idgigil
/:d
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
//dig
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
xii igiliib
ig li
/:d
/
d
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

idgiigliilib.
/:d
//

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

BAB 6. KESIMPULAN DAN SARAN ....................................................... 56

d
d
d
.cid.id
6.1 Kesimpulan
56
aj.ca.ci .id
aj.ca...............................................................................
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
n e
ne
ne
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
6.2 Saran
..........................................................................................
58ilibi.bu.un
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i
i
i
ig il
idgigil
idgigil
idgigil
/:d
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
//dig
/
/
/
p
p
p
t
t
t
DAFTAR
PUSTAKA
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt
LAMPIRAN

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
ig il
/:d
//dig

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
ig ili
/:d
//dig

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili