DI TICH LS

1. Du l ch bi n:ị ể

- Bãi bi n Ninh Chể ữ - Bình S n:ơ Cách trung tâm thành ph Phan Rang - ố Tháp Chàm 06 km v phía Đông, có chi u dài 10 km, bên c nh là đ m N i ề ề ạ ầ ạ giàu tôm, cá, núi Đá Ch ng, núi Tân An, núi Cà Đú v i nh ng t ng đá l n nhồ ớ ữ ả ớ ỏ x p ch ng lên nhau t o thành m t qu n th thiên nhiên hài hòa, đ p m t.ế ồ ạ ộ ầ ể ẹ ắ - Bãi bi n Cà Ná:ể Thu c huy n Thu n Nam, cách trung tâm thành ph Phan ộ ệ ậ ố Rang - Tháp Chàm 30 km v phía Nam, n i đây có dãy Trề ơ ường S n hùng vĩ ơ nhô ra g n sát b bi n ôm g n tuy n qu c l 1A và đầ ờ ể ọ ế ố ộ ường s t B c - Nam.ắ ắ - Bãi bi n Phú Th :ể ọ Thu c huy n Ninh Phộ ệ ước, bên c nh có nh ng đ ng cát ạ ữ ộ kéo dài tuy t đ p.ệ ẹ

- Bãi bi n T Thi n:ể ừ ệ Thu c huy n Thu n Nam. N i đây nộ ệ ậ ơ ước bi n r t ể ấ trong xanh, bi n l ng, g n b dể ặ ầ ờ ường nh không có sóng.ư

- Bãi bi n Phể ước Dinh: Thu c huy n Thu n Nam có chi u dài 05 km, cát ộ ệ ậ ề m n, phía xa xa là nh ng đ i cát cao ngút, n m li n k làng chài S n H i ị ữ ồ ằ ề ề ơ ả cùng r ng dừ ương xanh râm mát.

- V nh Vĩnh Hy:ị Cách trung tâm thành ph Phan Rang - Tháp Chàm 42 km vố ề hướng Đông B c, thu c xã Vĩnh H i, huy n Ninh H i. Là n i còn mang ắ ộ ả ệ ả ơ nhi u nét nguyên s , m t qu n th thiên nhiên xinh đ p, v i 3 m t là r ng ề ơ ộ ầ ể ẹ ớ ặ ừ núi b t ngàn và m t m t là bi n c mênh mông, nạ ộ ặ ể ả ước trong xanh, cát tr ng, ắ n ng vàng ch y dài hình vòng cung th t quy n rũ.ắ ạ ậ ế

- Bãi bi n Bình Tiên:ể N m t n cùng phía B c c a t nh, thu c đ a bàn huy n ằ ậ ắ ủ ỉ ộ ị ệ Thu n B c, phía Nam giáp dãy núi thu c mũi Cà Tiên, phía Đông Nam giáp ậ ắ ộ đ o Bình H ng, t nh Khánh Hòa. Bãi bi n Bình Tiên có chi u dài 3,8 km, là ả ư ỉ ể ề bãi bi n đ p vì còn mang v nguyên s , m t nể ẹ ẻ ơ ặ ước trong xanh.

- Bãi H i, bãi Thùng, bãi L n:ờ ớ N m n i ti p v i bãi bi n Bình Tiên, có các ằ ố ế ớ ể ho t đ ng nh : t m bi n, tham quan v nh và l n bi n vì nạ ộ ư ắ ể ị ặ ể ướ ởc đây trong xanh, đ sâu 3 - 6 m r t an toàn.ộ ấ

2. Du l ch sinh thái:ị

- Su i Tiên:ố Thu c xã Công H i, huy n Thu n B c, cách thành ph Phan ộ ả ệ ậ ắ ố Rang - Tháp Chàm kho ng 35 km v hả ề ướng B c. Su i Tiên đắ ố ượ ạc t o nên b iở m t qu n th thiên nhiên hài hòa, n i đây núi r ng trùng đi p v i muôn vàn ộ ầ ể ơ ừ ệ ớ lan r ng s c s .ừ ặ ỡ

- Su i L :ố ồ ồ N m khu v c làng C u Gãy, v nh Vĩnh Hy, xã Vĩnh H i, ằ ở ự ầ ị ả huy n Ninh H i, là m t dòng su i trong xanh mát m r t đ p, thu hút r t ệ ả ộ ố ẻ ấ ẹ ấ đông du khách đ n tham quan, dã ngo i.ế ạ

- Su i Ki n Ki n:ố ề ề Thu c huy n Thu n B c, n i đây có dòng thác Đa Thao ộ ệ ậ ắ ơ ngày đêm đ nổ ước cu n cu n t trên cao tung b t tr ng xóa c m t vùng.ồ ộ ừ ọ ắ ả ộ - Thác Chap r:ơ Thu c thôn Ma Lâm, xã Phộ ước Tân, huy n Bác Ái, cách ệ qu c l 27Bố ộ kho ng 15 km. Thác Chap r cao kho ng 60m, là m t trong ả ơ ả ộ

nh ng thác nữ ướ ớc l n nh t c a t nh m i đấ ủ ỉ ớ ược phát hi n gi a khu r ng nguyênệ ữ ừ sinh.

- Thác Tiên: T thành ph Phan Rang - Tháp Chàm, v hừ ố ề ướng Tây B c ắ kho ng 32 km, d c theo qu c l 27 hả ọ ố ộ ướng đi Đà L t, gi a núi r ng hùng vĩ, ạ ữ ừ thác nước hi n ra tr i dài ch y tr ng xóa nh nh ng su i tóc c a nàng tiên ệ ả ả ắ ư ữ ố ủ buông xõa.

- Thác Sakai: Thu c xã Lâm S n, huy n Ninh S n, thác Sakai b t ngu n t ộ ơ ệ ơ ắ ồ ừ đèo Ngo n M c, h l u có dòng ch y cu i cùng ti p giáp v i công trình Nhà ạ ụ ạ ư ả ố ế ớ máy th y đi n Đa Nhim.ủ ệ

- H Treo:ồ N m trong khu b o t n thiên nhiên vằ ả ồ ườn qu c gia Núi Chúa, cáchố không xa căn c CK19, có nứ ước quanh năm. Hồ Treo còn có tên là h Đá ồ D ng do h n m gi a nh ng ng n núi có cao đ trên 300m. Do v trí đ c bi tự ồ ằ ữ ữ ọ ộ ị ặ ệ nên h có th tr l i ph n l n lồ ể ữ ạ ầ ớ ượng nước m a t các dãy núi lân c n đ v .ư ừ ậ ổ ề Vào mùa khô nước v n còn l p x p nên m t s lo i cá, ch nhái, r n, chà vá,ẫ ấ ấ ộ ố ạ ế ắ vo c, s n dọ ơ ương, qu , di c... v n t v đây sinh s ng.ạ ệ ẫ ụ ề ố

- H Tân Giang:ồ G n v i chi n khu CK7, đây là công trình th y l i l n c a ắ ớ ế ủ ợ ớ ủ t nh, đỉ ược xây d ng xã Phự ở ước Hà, huy n Thu n Nam.ệ ậ

- H Sông Trâu:ồ Thu c xã Phộ ước Chi n, huy n Thu n B c, cách thành ph ế ệ ậ ắ ố Phan Rang - Tháp Chàm kho ng 40 km v hả ề ướng B c, đắ ược bao quanh b i ở núi r ng hùng vĩ. Phong c nh thiên nhiên h u tình, di n tích m t nừ ả ữ ệ ặ ướ ộc r ng h n 800 ha nhìn nh m t bi n h mênh mông.ơ ư ộ ể ồ

- H Sông S t:ồ ắ Đây là công trình th y l i c a huy n mi n núi Bác Ái. V i ủ ợ ủ ệ ề ớ c nh quan thiên nhiên đ i núi bao quanh lòng h nả ồ ồ ước mênh mông u n lố ượn t o nên c nh non nạ ả ước h u tình. N m gi a khu căn c đ a Bác Ái x a, v i ữ ằ ữ ứ ị ư ớ văn hóa c a dân t c Raglai sinh s ng chung quanh, h Sông S t là đi m du ủ ộ ố ồ ắ ể l ch đ c bi t k t h p c sinh thái l n l ch s - văn hóa…ị ặ ệ ế ợ ả ẫ ị ử

- C n cát đ Nam Cồ ỏ ương: Thu c xã An H i, huy n Ninh Phu c, có màu độ ả ệ ớ ỏ ráng chi u. N i đây có th t ch c các ho t đ ng tham quan, nghiên c u, ề ơ ể ổ ứ ạ ộ ứ ch p nh l u ni m, trụ ả ư ệ ượt cát…

- C n cát di đ ng Phồ ộ ước Dinh: phía Tây B c mũi Dinh, huy n Thu n Ở ắ ệ ậ Nam. C n cát n i đây r t đ c bi t: m i năm 2 l n nh ng c n cát này khi thì ồ ơ ấ ặ ệ ỗ ầ ữ ồ ti n sâu vào đ t li n, khi thì l i lùi d n ra phía bi n. Ngay dế ấ ề ạ ầ ể ưới chân nh ng ữ dãy c n cát y là nh ng dòng su i u n lồ ấ ữ ố ố ượn đ ra bi n, n i đây còn có ng n ổ ể ơ ọ h i đăng Mũi Dinh trăm năm tu i.ả ổ

- Đèo Ngo n M c:ạ ụ Men theo nh ng sữ ườn núi d ng đ ng, n i thung lũng ự ứ ố Ninh S n v i cao nguyên Lang Biang, t nh Lâm Đ ng.ơ ớ ỉ ồ

- Vườn Qu c gia Núi Chúa:ố V i t ng di n tích t nhiên trên 24.300 ha, ớ ổ ệ ự thu c huy n Ninh H i và Thu n B c, Vộ ệ ả ậ ắ ườn Qu c gia Núi Chúa là n i có h ố ơ ệ sinh thái r ng khô h n đ c tr ng nừ ạ ặ ư ở ước ta v i nhi u loài sinh v t qu n t ớ ề ậ ầ ụ

r t phong phú và đa d ng v s lấ ạ ề ố ượng cũng nh ch ng lo i. Theo kh o sát ư ủ ạ ả ban đ u c a các nhà khoa h c, n i đây có 664 loài th c v t và 201 loài đ ng ầ ủ ọ ơ ự ậ ộ v t, đ c bi t có nhi u loài đ ng th c v t quý hi m.ậ ặ ệ ề ộ ự ậ ế

- Vườn Qu c gia Phố ước Bình: Thu c xã Phộ ước Bình, huy n Bác Ái. V i ệ ớ di n tích 18.000 ha, theo th ng kê ch a chính th c, h th c v t n i đây hi n ệ ố ư ứ ệ ự ậ ơ ệ có 2.025 loài, 156 h , 584 chi. V i 327 loài đ ng v t, thu c 94 h , 28 b ọ ớ ộ ậ ộ ọ ộ trong đó đã có 50 loài quý hi m n m trong sách đ Vi t Nam 2000, bao g m ế ằ ỏ ệ ồ 23 loài thú, 14 loài chim, 13 loài bò sát và lưỡng c v i 29 loài n m trong sáchư ớ ằ đ th gi i IUCN năm 2006.ỏ ế ớ

3. Du l ch văn hóa:ị

- Trung tâm Nghiên c u văn hóa Chăm:ứ N m trên đằ ường Tô Hi u, thành ệ ph Phan Rang -Tháp Chàm, là đ n v nghiên c u khoa h c v dân t c Chăm ố ơ ị ứ ọ ề ộ và tr ng bày các hi n v t v văn hóa Chăm r t phong phú, đa d ng.ư ệ ậ ề ấ ạ

- B o tàng:ả N m trên qu ng trằ ả ường 16 - 4, cùng v i tớ ượng đài chi n th ng ế ắ t o thành m t qu n th không gian r ng l n r t đ p, thu hút s quan tâm c aạ ộ ầ ể ộ ớ ấ ẹ ự ủ du khách nói riêng và người dân nói chung.

- L h i Katê:ễ ộ Là l h i dân gian đ c s c trong kho tàng văn hóa c a ngễ ộ ặ ắ ủ ười Chăm, là t m gấ ương ph n chi u sinh ho t c a c ng đ ng. L h i Katê c a ả ế ạ ủ ộ ồ ễ ộ ủ người Chăm di n ra trong 3 ngày trên m t không gian r ng l n, l n lễ ộ ộ ớ ầ ượ ừt t đ n tháp đ n làng và t ng gia đình t o thành m t dòng ch y phong phú, đa ề ế ừ ạ ộ ả d ng.ạ L h i Katê di n ra t ngày mùng 01 đ n mùng 03 tháng 7 theo Chăm ễ ộ ễ ừ ế l ch h ng năm bao g m: L đón rị ằ ồ ễ ước y ph c c a n th n Pô N gar thôn ụ ủ ữ ầ ư ở H u Đ c trữ ứ ước m t ngày, l h i Katê đ n Pô N gar, tháp Pô Klông Girai ộ ễ ộ ở ề ư và tháp Pô Rômê (ngày 01 tháng 7 Chăm l ch), l h i Katê các làng Chăm vàị ễ ộ ở dòng t c di n ra nh ng ngày sau đó.ộ ễ ữ

- L h i Ram wan:ễ ộ ư Là l h i tiêu bi u có giá tr văn hóa đ c đáo c a đ ng ễ ộ ể ị ộ ủ ồ bào người Chăm theo đ o Bà Ni, v a mang s c thái tôn giáo, v a manh tính ạ ừ ắ ừ dân gian.

- L h i C u ng :ễ ộ ầ ư L h i c u ng là nét đ p văn hoá c a ng dân nhi u ễ ộ ầ ư ẹ ủ ư ề đ a phị ương vùng bi n, v n có truy n th ng lâu đ i. Tuy nhiên hình th c t ể ố ề ố ờ ứ ổ ch c m i n i không hoàn toàn gi ng nhau. T i Đông H i (Tp. Phan Rang- ứ ỗ ơ ố ạ ả Tháp Chàm), c ba năm m t l n, gi theo l thứ ộ ầ ữ ệ ường, vào các ngày 20 và 23 tháng 5 âm l ch, ng dân l i t ch c l h i t i Lăng Ông. Đây là m t lo i ị ư ạ ổ ứ ễ ộ ạ ộ ạ hình l h i đ c tr ng, k t h p nhi u ho t đ ng l nghi đa d ng và các lo i ễ ộ ặ ư ế ợ ề ạ ộ ễ ạ ạ hình văn ngh dân gian đ c s c. M t l c u ng g m nhi u l h i nh : l ệ ặ ắ ộ ễ ầ ư ồ ề ễ ộ ỏ ễ Ngh s c (Ban lâm t cúng vái th n, đ a s c phong xu ng các hệ ắ ế ầ ư ắ ố ương án, báo cáo l t chính th c b t đ u và m i các th n v ch ng giám); l cúng nghinhễ ế ứ ắ ầ ờ ầ ề ứ ễ Ông Sanh Th y l c (đoàn chèo Bá tr o trình di n l cung nghinh th n Nam ủ ụ ạ ễ ễ ầ H i t bi n kh i xa v ). L phóng sanh, l phóng đăng, l th thuy n trên ả ừ ể ơ ề ễ ễ ễ ả ề

bi n... và còn m t chu i l nghi liên quan cho đ n khi k t thúc l h i.ể ộ ỗ ễ ế ế ễ ộ 4. Du l ch di tích l ch s :ị ị ử

- Di tích l ch s núi Cà Đú:ị ử Núi Cà Đú n m cách trung tâm thành ph Phan ằ ố Rang -Tháp Chàm 5 km v phía B c, có đ cao 319m. Là m t ng n núi n m ề ắ ộ ộ ọ ằ đ c l p gi a đ ng b ng, nhi u hang, h c đá sâu, đ a th hi m tr , vì th núi ộ ậ ữ ồ ằ ề ố ị ế ể ở ế Cà Đú đã tr thành căn c đ a v ng ch c trong 2 cu c kháng chi n ch ng ở ứ ị ữ ắ ộ ế ố Pháp và ch ng M . Căn c núi Cà Đú đã đố ỹ ứ ược UBND t nh Ninh Thu n x p ỉ ậ ế h ng Di tích l ch s Cách m ng c p t nh năm 1999.ạ ị ử ạ ấ ỉ

- Di tích l ch sị ử b yẫ đá Pinăng T c:ắ Di tích l ch s b y đá Pinăng T c t i ị ử ẫ ắ ạ xã Phước Bình, huy n Bác Ái là n i anh hùng Pinăng T c ch huy tr n ph c ệ ơ ắ ỉ ậ ụ kích b ng b y đá tiêu di t h n 100 tên đ ch ngày 10/8/1961. Tr n đánh ngo nằ ẫ ệ ơ ị ậ ạ m c b ng b y đá là đi n hình c a ngh thu t s d ng vũ khí thô s trong ụ ằ ẫ ể ủ ệ ậ ử ụ ơ th tr n chi n tranh nhân dân. Năm 1965, Pinăng T c đế ậ ế ắ ược phong t ng danh ặ hi u Anh hùng l c lệ ự ượng vũ trang Nhân dân. Năm 1993, B Văn hóa - Thông ộ tin đã x p h ng đ a danh di tích l ch s cách m ng c p qu c gia.ế ạ ị ị ử ạ ấ ố

- Di tích l ch s Đị ử ề - pô H a xa Tháp Chàm:ỏ Trên l trình độ ường s t xuyênắ Vi t, t i giao l 27 đi Đà L t, thu c thành ph Phan Rang – Tháp Chàm. Ga ệ ạ ộ ạ ộ ố Tháp Chàm đ u th k XX là m t qu n th ho t đ ng chuyên ngành đầ ế ỷ ộ ầ ể ạ ộ ường s t g i là S H a xa bao g m: Nhà ga, khu b o trì, s a ch a đ u máy toa xe, ắ ọ ở ỏ ồ ả ử ữ ầ khu công ch c; ngở ứ ười dân quen g i là Đ - pô H a xa Tháp Chàm. Đ - pô ọ ề ỏ ề H a xa Tháp Chàm là n i h i t nhi u cá nhân u tú trong và ngoài t nh v ỏ ơ ộ ụ ề ư ỉ ề làm vi c và ho t đ ng cách m ng đ u th k XX.ệ ạ ộ ạ ầ ế ỷ

- Căn c đ a Bác Ái (trong đ u tranh th ng nh t đ t nứ ị ấ ố ấ ấ ước): Đ a v c Bác ị ự Ái r ng bao trùm toàn b vùng r ng núi phía B c, Tây B c Ninh Thu n, là ộ ộ ừ ắ ắ ậ đ a danh n i ti ng trong s nghi p đ u tranh gi i phóng mi n Nam. Hi n nayị ổ ế ự ệ ấ ả ề ệ t i xã Phạ ước Đ i, trung tâm huy n l có m t thi t ch văn hóa là nhà truy n ạ ệ ỵ ộ ế ế ề th ng Bác Ái - n i tr ng bày các hình nh hi n v t l ch s , l u gi các s n ố ơ ư ả ệ ậ ị ử ư ữ ả v t, các giá tr văn hóa…, làm s ng l i hình nh hào hùng c a quân dân Bác ậ ị ố ạ ả ủ Ái trong cu c kháng chi n ch ng ngo i xâm.ộ ế ố ạ

5. Du l ch tâm linh:ị

- Chùa Thi n vi n Trúc lâm Viên ng :ề ệ ộ Ngôi chùa t a l c trên núi Đá Ch ngọ ạ ồ thu c th tr n Khánh H i, huy n Ninh H i n m v trí có th đ a linh, m t ộ ị ấ ả ệ ả ằ ở ị ế ị ặ hướng ra bi n Bình S n - Ninh Ch nên r t thu n ti n cho du khách tham ể ơ ữ ấ ậ ệ quan.

- Chùa Phước Th nh:ạ Chùa Phước Th nh thu c thôn An Th nh, xã An H i,ạ ộ ạ ả huy n Ninh Phệ ước, có khuôn viên khá r ng nên r t thu n ti n cho vi c di ộ ấ ậ ệ ệ chuy n c a du khách, Phể ủ ước Th nh có ngôi chùa c v i trên trăm tu i mà ạ ổ ớ ổ v n còn gìn gi đẫ ữ ược nét c kính tr m m c.ổ ầ ặ

gi a nh ng hang đá đi lên đ nh núi v i đ cao kho ng 70 mét so v i m t ữ ư ỉ ớ ộ ả ớ ặ nước bi n đ thể ể ưởng ngo n toàn c nh non xanh nạ ả ước bi c h u tình. Chùa ế ữ Ph Đà S n đang tr thành đi m đ n du l ch tâm linh h p d n c a du khách ổ ơ ở ể ế ị ấ ẫ ủ trong và ngoài t nh.ỉ

- Chùa Ông: N m bên c nh ch Phan Rang, trên đằ ạ ợ ường Th ng Nh t thu c ố ấ ộ phường Kinh Dinh, thành ph Phan Rang – Tháp Chàm nên r t thu n ti n choố ấ ậ ệ khách đ n tham quan. Chùa Ông là n i sinh ho t tín ngế ơ ạ ưỡng c a c ng đ ng ủ ộ ồ người Hoa, vi c tìm hi u l ch s hình thành chùa Ông cho th y quá trình hình ệ ể ị ử ấ thành c ng đ ng ngộ ồ ười Hoa s ng trên m nh đ t Ninh Thu n nói riêng và t i ố ả ấ ậ ạ Vi t Nam nói chung. Chùa Ông là di tích đệ ược x p h ng c p Qu c gia năm ế ạ ấ ố 2011, đây là di tích ki n trúc ngh thu t. ế ệ ậ

- Đình Tri Th yủ : Đình Tri Th y thu c thôn Tri Th y, xã Tri H i, huy n Ninh ủ ộ ủ ả ệ H i. Cách thành ph Phan Rang – Tháp Chàm kho ng 7 km v hả ố ả ề ướng Đông B c, đi theo đắ ường Yên Ninh qua c u Tri Th y (cũ) kho ng 50m.ầ ủ ả

- Nhà th T n Tài:ờ ấ Được xây d ng theo ki n trúc c a Pháp vào kho ng nămự ế ủ ả 1664, thu c phộ ường T n Tài, thành ph Phan Rang - Tháp Chàm nên thu n ấ ố ậ ti n cho du khách đ n tham quan và tín ngệ ế ưỡng.

- Nhà th Phan Rang:ờ Được xây d ng vào năm 1963, hi n t a l c s ự ệ ọ ạ ở ố 229/8 đường Th ng Nh t, thành ph Phan Rang – Tháp Chàm. Nhà th có ố ấ ố ờ không gian khá r ng rãi, thoáng mát cho du khách tham quan và tín ngộ ưỡng. - Tháp Pô Klông Girai: Qu n th tháp Pô Klông Girai n m tr n v n trên ầ ể ằ ọ ẹ ng n đ i có tên là Đ i Tr u, cách trung tâm thành ph Phan Rang - Tháp ọ ồ ồ ầ ố Chàm 07 km v phía Tây. Đây là c m tháp đề ụ ược xây d ng t th k XIII, ự ừ ế ỷ tháp th v vua Pô Klông Girai x Panduranga (1151 - 1205); hi n nay c m ờ ị ứ ệ ụ tháp g n nh v n còn nguyên v n v c công trình ki n trúc l n vi c t ầ ư ẫ ẹ ề ả ế ẫ ệ ổ ch c th ph ng, cúng kính c a ngứ ờ ụ ủ ười Chăm (L h i Katê di n ra t ngày ễ ộ ễ ừ mùng 01 đ n mùng 03 tháng 7 Chăm l ch h ng năm). B Văn hóa - Thông tin ế ị ằ ộ x p h ng Di tích qu c gia năm 1979.ế ạ ố

- Tháp Pô Rômê: Cách thành ph Phan Rang – Tháp Chàm 25 km v phía Tâyố ề Nam, tháp Pô Rômê là m t qu n th tháp c nh ng hi n ch còn m t tháp ộ ầ ể ổ ư ệ ỉ ộ chính v n còn khá nguyên v n. Tháp đẫ ẹ ược xây d ng kho ng th k XVII trênự ả ế ỷ m t ng n đ i thu c làng H u Sanh, xã Phộ ọ ồ ộ ậ ước H u, huy n Ninh Phữ ệ ước, là c m tháp cu i cùng do ngụ ố ười Chăm xây d ng, tháp th Pô Rômê (1627 - ự ờ 1651), là m t v vua có công phát tri n nông nghi p, th y l i vùng ộ ị ể ệ ủ ợ ở Panduranga. B Văn hóa - Thông tin x p h ng Di tích qu c gia năm 1992.ộ ế ạ ố - Tháp Hòa Lai: Thu c làng Ba Tháp, xã B c Phong, huy n Thu n B c. ộ ắ ệ ậ ắ C m tháp Hòa Lai n m sát qu c l 1A, cách thành ph Phan Rang - Tháp ụ ằ ố ộ ố Chàm 15 km v phía B c. Đây là c m tháp đề ắ ụ ược xây d ng t th k th IX. ự ừ ế ỷ ứ C m tháp Hòa Lai là m t qu n th r t có giá tr v ki n trúc và điêu kh c ụ ộ ầ ể ấ ị ề ế ắ

c a ngủ ười Chăm. B Văn hóa - Thông tin x p h ng Di tích qu c gia năm ộ ế ạ ố 2001.

6. Du l ch làng ngh :ị ề

- Làng g m Bàu Trúc:ố N m cách thành ph Phan Rang - Tháp Chàm kho ng ằ ố ả 10 km v phía Nam. Bàu Trúc là làng g m duy nh t Vi t Nam mà ngề ố ấ ở ệ ười th ch dùng bàn tay tài hoa c a mình đ cho ra đ i nh ng s n ph m đ t ợ ỉ ủ ể ờ ữ ả ẩ ấ nung. V t li u đóng m t vai trò r t quan tr ng trong vi c t o ra s n ph m ậ ệ ộ ấ ọ ệ ạ ả ẩ g m riêng bi t Bàu Trúc là lo i đ t sét đ c bi t. Lo i đ t sét này đố ệ ở ạ ấ ặ ệ ạ ấ ượ ấc l y t b sông Quao nên đ t r t d o và khi nung cho ra s n ph m r t b n. K ừ ờ ấ ấ ẻ ả ẩ ấ ề ỹ năng tr n cát v i đ t sét cũng r t khác bi t. Lộ ớ ấ ấ ệ ượng cát được tr n vào v t li uộ ậ ệ còn ph thu c vào công d ng và kích thụ ộ ụ ướ ủ ừc c a t ng lo i g m. Vì th nên ạ ố ế g m Bàu Trúc hoàn toàn khác so v i g m nh ng n i khác. Du khách có th ố ớ ố ữ ơ ể mua s n ph m t i làng Bàu Trúc, th tr n Phả ẩ ạ ị ấ ước Dân, huy n Ninh Phệ ước. - Làng d t th c m M Nghi p - Chung M :ệ ổ ẩ ỹ ệ ỹ Thu c th tr n Phộ ị ấ ước Dân, huy n Ninh Phệ ước, cách thành ph Phan Rang - Tháp Chàm kho ng 12 km vố ả ề phía Đông Nam, có tên Chăm là Ca Klaing. Làng n i ti ng v i ngh d t th ổ ế ớ ề ệ ổ c m truy n th ng. Nét đ c đáo c a làng ngh này chính là vi c ngẩ ề ố ộ ủ ề ệ ười dân d t th c m theo phệ ổ ẩ ương pháp th công,ủ còn l u gi d u n văn hóa Chăm ư ữ ấ ấ cho đ n ngày nay. Hi n nay, ngh d t th c m đã và đang thu hút nhi u lao ế ệ ề ệ ổ ẩ ề đ ng tham gia, t o ra độ ạ ược nh ng s n ph m có giá tr đữ ả ẩ ị ược khách hàng trong và ngoài nướ ưc a thích.S n ph m th c m hi n đả ẩ ổ ẩ ệ ược bán r ng rãi t i làng vàộ ạ m t s các đ a phộ ố ị ương trong t nh.ỉ

7. Du l ch mua s m, ăn u ng:ị ắ ố

- Siêu th Co.opMart Thanh Hà:ị Siêu th n m trên đị ằ ường Tr n Phú, phầ ường Ph Hà, thành ph Phan Rang -ủ ố Tháp Chàm. Đ n đây quí khách đế ượ ực t do mua s m, có niêm y t giá rõ ràng, v i nhi u m t hàng phong phú. Ngoài ra ắ ế ớ ề ặ ở đây còn có nhà sách và các khu trò ch i gi i trí ph c v nhu c u c a ngơ ả ụ ụ ầ ủ ười dân đ a phị ương và khách tham quan. Tel: 068.3826600.

- Shop Ng c Phú:ọ Là m t đ a đi m mua s m đáng tin c y, v i v trí r t ộ ị ể ắ ậ ớ ị ấ thu n l i là n m ngay khu v c ch Phan Rang thu c phậ ợ ằ ở ự ợ ộ ường M Hỹ ương, thành ph Phan Rang -ố Tháp Chàm. Tel: 0683. 3822644.

- Shop Hùng Th oả : Hùng Th o có hai Shop là Hùng Th o 1 n m đả ả ằ ở ường Ngô Gia T , thành ph Phan Rang -ự ố Tháp Chàm, đi n tho i liên l c: 068. ệ ạ ạ 3839153 và Shop Hùng Th o 2 đả ở ường Th ng Nh t, thành ph Phan Rang -ố ấ ố Tháp Chàm.

- Nho Ba M i:ọ Vườn nho Ba M i thu c thôn Hi p Hòa, xã Phọ ộ ệ ước Thu n, ậ huy n Ninh Phệ ước, là đi m đ n quen thu c c a khách du l ch. Ghé vể ế ộ ủ ị ườn nho v a tham quan v a h c h i cách tr ng nho, táo cũng nh cách ch bi n nho ừ ừ ọ ỏ ồ ư ế ế thành rượu nho. Tel: 0683.968 048.

- Nho Vi t Nghi:ế C s ch bi n th c ph m Vi t Nghi, s nhà 88, H i ơ ở ế ế ự ẩ ế ố ả Thượng Lãn Ông, thành ph Phan Rang - Tháp Chàm, là m t trong nh ng c ố ộ ữ ơ s hàng đ u v ch bi n s n ph m t trái nho Ninh Thu n, đở ầ ề ế ế ả ẩ ừ ở ậ ược nhi u ề người bi t đ n, v i “s m nh” mang hế ế ớ ứ ệ ương v đ c s n quê nhà đ n v i ị ặ ả ế ớ khách hàng trong và ngoài nước. Tel: 0909 219 742.

- Nho Trí Hi p:ệ Vang nho Trí Hi p đã tr i qua trên 20 năm nghiên c u và ệ ả ứ phát tri n, v i phể ớ ương châm "S c kh e c a m i ngứ ỏ ủ ọ ười là m c tiêu hàng đ u ụ ầ đ phát tri n", n m trên qu c l 1A, thôn Long Bình, xã An H i, huy n Ninh ể ể ằ ố ộ ả ệ Phước. Tel: 0166 8484 323.

- Nhà hàng Sao Bi n:ể N m trên đằ ường 16/4, phường M Bình, thành ph ỹ ố Phan Rang – Tháp Chàm, g n v i bi n Bình S n – Ninh Ch , nhà hàng Sao ầ ớ ể ơ ữ bi n là đi m đ n thu n ti n cho du khách. Tel: 068.3891199.ể ể ế ậ ệ

- Nhà hàng Hoa Thiên Lý: Tel: 068.3822242-0913128665. - Quán Ch n Quê:ố . Tel: 0913930156.

Ninh Thu n: Sáng 24-7, UBND phậ ường Kinh Dinh (Tp. Phan Rang-Tháp Chàm) long tr ng t ch c đón nh n B ng Di tích L ch s văn hóaọ ổ ứ ậ ằ ị ử qu c gia Chùa Ông.ố

Chùa Ông xây dựng khoảng đầu thế kỷ 19, phục vụ nhu cầu tín ngưỡng thờ Quan Công của cộng đồng người Hoa. Năm 1909 chùa được trùng tu khang trang, gồm 3 tòa nhà, sườn làm bằng gỗ quý, chạm khắc tỉ mỉ. Hiện trong chùa còn lưu giữ 4 sắc phong của các vua triều Nguyễn. Từ giá trị trên, ngày 14-4-2011, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch ra Quyết định số 1252/QĐ-BVHTTDL xếp hạng di tích kiến trúc nghệ thuật Chùa Ông là di tích lịch sử văn hóa quốc gia.

Chùa c M Thi nổ ỹ ệ

Chùa M Thi n thu c đ a bàn phỹ ệ ộ ị ường M Đông (Tp. Phan Rang–Tháp ỹ Chàm), được xây d ng vào kho ng năm 1856 và v t khai s n là Hòa thự ả ị ổ ơ ượng B o T ng. Đi u này đả ạ ề ược kh ng đ nh b i bài v c a Ngài hi n còn đẳ ị ở ị ủ ệ ược tôn th t i nhà H u T . Ngoài khai s n M Thi n t , trên bờ ạ ậ ổ ơ ỹ ệ ự ước đường vân du c a mình, Hòa thủ ượng B o T ng còn thành l p nhi u ngôi già lam khác: chùaả ạ ậ ề Đông Nh c, Thiên Thai Tây H t , chùa Trà Cang…ạ ồ ự

V t ng th , M Thi n t đề ổ ể ỹ ệ ự ược xây d ng theo m t trong nh ng l i ki n trúcự ộ ữ ố ế truy n th ng là mô hình ch “kh u” (ề ố ữ ẩ _口). B c c g m: Chánh đi n, nhà T ,ố ụ ồ ệ ổ Đông lang và Tây lang. Đi u đ c bi t là ngôi Chánh đi n đề ặ ệ ệ ược k t c u v iế ấ ớ

dáng c l u đ c đáo nên nhìn t xa ngôi chùa c l i trông t a nh m t cổ ầ ộ ừ ổ ạ ự ư ộ ổ đình v y. Xen k v i công trình ki n trúc là không gian xanh đậ ẽ ớ ế ược bài trí linh ho t t o cho ngôi c t m t s c s ng “tĩnh mà đ ng” mang nét r t riêng.ạ ạ ổ ự ộ ứ ố ộ ấ N u ki n trúc chùa M Thi n có đôi ph n đ c bi t v i dáng d p l -“haiế ế ỹ ệ ầ ặ ệ ớ ấ ạ ph n chùa, m t ph n đình” thì nh ng đầ ộ ầ ữ ường điêu kh c ch m tr trên t ngắ ạ ổ ừ khung c a, khám th , hoành phi, câu đ i và nh ng pho tử ờ ố ữ ượng th t l i thờ ự ạ ể hi n m t nét h n v a thanh thoát v a không kém ph n tinh t , sâu s c. Tuyệ ộ ồ ừ ừ ầ ế ắ nhiên, đi u chúng tôi n tề ấ ượng có l là nh ng pho tẽ ữ ượng được th t n iờ ự ơ Chánh đi n và nhà T . Có th nói, chùa M Thi n không ch l u gi bênệ ổ ể ỹ ệ ỉ ư ữ mình nh ng l p th i gian c a h n 100 năm mà còn b o t n khá nguyên v nữ ớ ờ ủ ơ ả ồ ẹ m t h th ng tộ ệ ố ượng th v i đ ch t li u nh m t trong nh ng minh ch ngờ ớ ủ ấ ệ ư ộ ữ ứ đ c s c v ti n trình phát tri n c a l ch s , văn hóa Vi t Nam. N i già lamặ ắ ề ế ể ủ ị ử ệ ơ này có nh ng pho tữ ượng làm b ng đ t sét (tằ ấ ượng ba ngài B Tát n i Chánhồ ơ đi n), l i có tệ ạ ượng ngài Quán Th Âm b ng g mít nguyên kh i đế ằ ỗ ố ược s nơ th p vàng óng, bên c nh đó là tế ạ ượng Đ c B n S b ng đ ng đứ ổ ư ằ ồ ượ ạc t c theo phong cách Ph t giáo Nam tông, cu i cùng là nh ng pho tậ ố ữ ượng được k t c uế ấ b ng ch t li u xi măng nh ng v n mang nh ng nét h n nh t đ nh...Ngằ ấ ệ ư ẫ ữ ồ ấ ị ười ngh nhân x a đã đ t tâm huy t, s khéo léo đ t c nên nh ng dáng hình,ệ ư ặ ế ự ể ạ ữ nh ng nét m t, nh ng sóng áo ph n nào th hi n c t cách, th n thái c a thữ ặ ữ ầ ể ệ ố ầ ủ ế gi i nhà Ph t. Đó là Đ c B n S Thích Ca v i th n thái thi n t a n i liênớ ậ ứ ổ ư ớ ầ ề ọ ơ đài, đó là ngài Quán Th Âm mang đ c t bi đ c u đ , đó là ngài Đ t Maế ứ ừ ể ứ ộ ạ T S v i nét m t hi n hòa, nghiêm ngh ... Ph i chăng nh ng ngh nhân x aổ ư ớ ặ ề ị ả ữ ệ ư mu n th hi n v m t cu c s ng yên bình, an l c nên đã t c nên nh ng b cố ể ệ ề ộ ộ ố ạ ạ ữ ứ tượng nh trên-nh ng b c tư ữ ứ ượng c a trí tủ ưởng tượng nh ng đư ượm nét h n,ồ nét tinh t .ế

Đây là di s n quý giá, là m t trong nh ng đ a ch du l ch tâm linh hi m hoiả ộ ữ ị ỉ ị ế cho nh ng ai hoài c .ữ ổ

C. V nh Vĩnh Hyị : là m t trong s các v nh bi n đ p hoan s nh t nộ ố ị ể ẹ ơ ấ ước ta, v i khung c nh đ i núi đá vôi xung quanh và các eo bi n xanh bi c đã t o ớ ả ồ ể ế ạ nên m t b c tranh s n th y vô cùng kỳ vĩ, đ c bi t dộ ứ ơ ủ ặ ệ ưới lòng bi n đây là ể ở vô vàng các r n san hô nguyên th y tha h cho du khách l ng khám phá trãi ạ ủ ồ ặ nghi m nhi u c m giác m i l n i đây.ệ ề ả ớ ạ ơ

A. Bi n Ninh Chể ữ: là m t trong nh ng bãi bi n đ p nh t nộ ữ ể ẹ ấ ước ta, có bãi bi n tr i dài hình lể ả ưỡ ềi li m th m ng, th m l c đ a tr i dài ra xa nên toàn ơ ọ ề ụ ị ả khu v c đ u có th t m hay ch i các trò ch i dự ề ể ắ ơ ơ ướ ướ ấi n c r t an toàn. bi n ể

Ninh Chữ hi n nay đã có m t con l thông thoáng đ du khách đ n khu du ệ ộ ộ ể ế l ch bi n này. Có th nói, b t c du khách nào khi đ n Ninh Thu n cũng ị ể ể ấ ứ ế ậ mu n tìm đ n bi n Ninh Ch , nh là m t cách đ i gió.ố ế ể ữ ư ộ ổ

Còn được m nh danh là sa m c cát duy nh t nệ ạ ấ ở ước ta: Đ i cát Nam Cồ ương v i nh ng c n cát tr ng m n, các dãy núi cát nh p nhô vô cùng thú v đã t ớ ữ ồ ắ ị ấ ị ừ lâu được nhi u du khách bi t đ n và d n tr thành đi m đ n không th thi uề ế ế ầ ở ể ế ể ế trên các chuy n du l ch hành trình đ n v i mi n đ t n ng Phan Rang – Ninh ế ị ế ớ ề ấ ắ Thu n.ậ

Hướng d n đẫ ường đi đ n Làng G m B u Trúc:ế ố ầ Đ a đi m làng g m B u ị ể ố ầ Trúc n m trên qu c l 1AH cách thành ph Phan Rang 10km v phí Nam ằ ố ộ ố ề ( hướng đi Tphcm ), T ngã năm Ph Hà Phan Rang quí khách đi theo qu c lừ ủ ố ộ 1AH v hề ướng Nam qua c u Đ o Long 1 đi th ng t m 10km đ n th tr n ầ ạ ẳ ầ ế ị ấ Phước Dân, Huy n Ninh Phệ ước, T nh Ninh Thu n nhìn phía bên tay trái ỉ ậ đường có c ng Làng Ngh G m B u Trúc là đên n i, các b n xem thêm trên ổ ề ố ầ ơ ạ b n đ hả ồ ướng d n nhé.ẫ

Ngh làm đ g m là ề ồ ố m t trong nh ng nét văn hóa đ c tr ng nh t c a ộ ữ ặ ư ấ ủ người Chăm Pa, và B u Trúc là làng g m c x a nh t Đông Nam Á, n i ầ ố ổ ư ấ ỗ ti ng v i k thu t nung g m và s n ph m m ngh làm g m th công đ c ế ớ ỷ ậ ố ả ẩ ỹ ệ ố ủ ộ đáo . Các s n ph m c a B u Trúc mangả ẩ ủ ầ nét r t riêng bi t r t d phân bi t ấ ệ ấ ễ ệ gi a các s n ph m c a vùng mi n khác. đây du khách có th đ n tham ữ ả ẩ ủ ề Ở ể ế quan, ch p hình và t n tay t làm cho mình m t s n ph m g m đ c đáo.ụ ậ ự ộ ả ẩ ố ộ D. Hang Rái: nhi u ngề ười khi ng m nhìn phong c nh n i đây đ u không thấ ả ơ ề ể tin chúng ta đang Vi t Nam, nh m t b c tranh kỳ vĩ, c thiên là n i giao ở ệ ư ộ ứ ổ ơ nhau gi a Núi Chúa và bi n c ,ữ ể ả Hang Rái được cho là đ a đi m vàng c a cácị ể ủ tay săn nh hàng đ u và các dân phả ầ ượt phiêu l u thích chinh ph c thiên nhiên,ư ụ đ n v i Hang Rái du khách có th ng m c nh, câu cá, c m tr i, th mình vàoế ớ ể ấ ả ấ ạ ả dòng nước trong xanh và l n ng m san hô trãi dài hàng KM....ặ ắ

E. Bi n Bình Tiên:ể được m nh danh nh m t nàng tiên đang ngũ yên,ệ ư ộ Nước bi n xanh trong, thiên nhiên hoang dã, dân c hi n hòa, đ các lo i h i ể ư ề ủ ạ ả s n tả ươi ngon là nh ng gì mà bãi bi n Bình Tiên đữ ể ượ ạc t o hóa ban t ng. ặ Nh ng trong th i gian này bãi bi n b các nhà đ u t xây d ng các khu nghĩ ư ờ ễ ị ầ ư ự dưỡng s tán ng ng ho t đ ng du l ch n i đây, m c dù đã cho thi công g n 4 ơ ư ạ ộ ị ơ ặ ầ năm nh ng d án đ n nay v n b treo, r t ti c m t khu bi n đ p l i ch a thư ự ế ẫ ị ấ ế ộ ể ẹ ạ ư ể ti p đón quí khách trong th i gian này.ế ờ

F. Bi n Cà Náể : Là vùng bi n n m phí c c nam c a t nh Ninh ể ằ ự ủ ỉ Thu n, là n i giao nhau c a 4 tuy n giao thông đậ ơ ủ ế ường b , độ ường th y, ủ đường s t và đắ ường hàng không, v i nh ng bãi bi n đá trong xanh nh ng c ớ ữ ể ư ọ và đa d ng v i r t nhi u h i s n tạ ớ ấ ề ả ả ươ ối s ng các du khách đ n đây có th ngh ế ể ỉ mát ng m c nh và thấ ả ưởng th c nhi u lo i h i s n tứ ề ạ ạ ả ươi ngon đ c tr ng vùng ặ ư bi n n i đây.ể ơ

3. Địa điểm du lịch Tháp Chàm PôKlông Garai Phan Rang -

Tháp Chàm - Ninh Thuận

Là công trình ki n trúc tâm linh tôn giáo c x a nh t c a ngế ổ ư ấ ủ ười Chăm, tháp được xây d ng b ng g ch Chăm m t lo i g ch xây không c n đ n xi ự ằ ạ ộ ạ ạ ầ ế măng, khi th m nắ ước áp sát vào nhau đ m t th i gian s t k t dính đ n giể ộ ờ ẽ ự ế ế ờ lo i g ch này v n là m t đi u huy n bí c a ngạ ạ ẫ ộ ề ề ủ ười Chăm, bên c nh đó có ạ nhi u h a ti t điêu kh c vô cung đ c đáo mang nhi u ý nghĩa tề ọ ế ắ ộ ề ượng hình khác nhau, du khách có th tìm t i tham quan ch p hình v i nhi u trãi nghi mể ớ ụ ớ ề ệ thú v khác.ị

Tr n đánh c a anh hùng Pinăng T c đã đi vào l ch s chi n tranh c aậ ủ ắ ị ử ế ủ dân t c Vi t Nam b i tính đ c đáo c a nó, t c là dùng vũ khí thô s c aộ ệ ở ộ ủ ứ ơ ủ núi r ng đ tiêu di t gi c. B y đá đừ ể ệ ặ ẫ ược ông d ng l ng đèo Ya Túcự ư (Phước Bình) v i cách b trí l i d ng tri n d c đ ng, ông cho d ng 12ớ ố ợ ụ ề ố ứ ự b y đá đón lõng đ ch kéo dài h n 100m trên đèo. Cách d ng b y cũngẫ ị ơ ự ẫ th t đ c đáo, ông dùng cây r ng làm tr , trên đ u tr ông c t dây r ng,ậ ộ ừ ụ ầ ụ ộ ừ m i b y có kho ng 3 - 4 tr đó là các cây g ho c tre dài 2 - 4 m. Trênỗ ẫ ả ụ ỗ ặ đó ông ch t đ y đá h c, m i b y đá nh th ông phân công 3 – 4 duấ ầ ộ ỗ ẫ ư ế kích c m s n dao, r a l t vào ph c kích, đầ ẵ ự ọ ổ ụ ượ ệc l nh c a ông t t củ ấ ả các dây néo gi b y đ ng lo t ch t đ t, đá h c to nh t đ cao 30mữ ẫ ồ ạ ặ ứ ộ ỏ ừ ộ đ ng lo t đ xu ng làm ch t h n 100 tên đ ch, s còn l i tháo ch y tánồ ạ ổ ố ế ơ ị ố ạ ạ lo n s p h m chông, b du kích dùng ná tiêu di t, c ti u đoàn đ ch tanạ ậ ầ ị ệ ả ể ị rã.

Cùng v i tr n đánh l ch s đó và chi n công xây d ng l c lớ ậ ị ử ế ự ự ượng du kích, ông được chính ph Lâm th i c ng hòa mi n nam Vi t Namủ ờ ộ ề ệ phong t ng danh hi u Anh hùng l c lặ ệ ự ượng vũ trang nhân dân. Hi n nayệ t i đ a đi m d ng b y đá Anh hùng Pinăng T c trên đèo Gia Túcạ ị ể ự ẫ ắ (Phước Bình) đã được ghi bia chi n th ng và đế ắ ược quy ho ch, di tíchạ b o v n m trong r ng nguyên sinh c a khu b o t n thiên nhiên qu cả ệ ằ ừ ủ ả ồ ố gia.

m ng qu c gia. B y đá đã tr thành ni m t hào và ni m kiêu hãnhạ ố ẫ ở ề ự ề c a đ ng bào Raglai Bác Ái nói riêng và c a t nh Ninh Thu n nóiủ ồ ủ ỉ ậ chung.

1. Du l ch bi n:ị ể

- Bãi bi n Ninh Chể ữ - Bình S n:ơ Cách trung tâm thành ph Phan Rang - ố Tháp Chàm 06 km v phía Đông, có chi u dài 10 km, bên c nh là đ m N i ề ề ạ ầ ạ giàu tôm, cá, núi Đá Ch ng, núi Tân An, núi Cà Đú v i nh ng t ng đá l n nhồ ớ ữ ả ớ ỏ x p ch ng lên nhau t o thành m t qu n th thiên nhiên hài hòa, đ p m t.ế ồ ạ ộ ầ ể ẹ ắ - Bãi bi n Cà Ná:ể Thu c huy n Thu n Nam, cách trung tâm thành ph Phan ộ ệ ậ ố Rang - Tháp Chàm 30 km v phía Nam, n i đây có dãy Trề ơ ường S n hùng vĩ ơ nhô ra g n sát b bi n ôm g n tuy n qu c l 1A và đầ ờ ể ọ ế ố ộ ường s t B c - Nam.ắ ắ - Bãi bi n Phú Th :ể ọ Thu c huy n Ninh Phộ ệ ước, bên c nh có nh ng đ ng cát ạ ữ ộ kéo dài tuy t đ p.ệ ẹ

- Bãi bi n T Thi n:ể ừ ệ Thu c huy n Thu n Nam. N i đây nộ ệ ậ ơ ước bi n r t ể ấ trong xanh, bi n l ng, g n b dể ặ ầ ờ ường nh không có sóng.ư

- Bãi bi n Phể ước Dinh: Thu c huy n Thu n Nam có chi u dài 05 km, cát ộ ệ ậ ề m n, phía xa xa là nh ng đ i cát cao ngút, n m li n k làng chài S n H i ị ữ ồ ằ ề ề ơ ả cùng r ng dừ ương xanh râm mát.

- V nh Vĩnh Hy:ị Cách trung tâm thành ph Phan Rang - Tháp Chàm 42 km vố ề hướng Đông B c, thu c xã Vĩnh H i, huy n Ninh H i. Là n i còn mang ắ ộ ả ệ ả ơ nhi u nét nguyên s , m t qu n th thiên nhiên xinh đ p, v i 3 m t là r ng ề ơ ộ ầ ể ẹ ớ ặ ừ núi b t ngàn và m t m t là bi n c mênh mông, nạ ộ ặ ể ả ước trong xanh, cát tr ng, ắ n ng vàng ch y dài hình vòng cung th t quy n rũ.ắ ạ ậ ế

- Bãi bi n Bình Tiên:ể N m t n cùng phía B c c a t nh, thu c đ a bàn huy n ằ ậ ắ ủ ỉ ộ ị ệ Thu n B c, phía Nam giáp dãy núi thu c mũi Cà Tiên, phía Đông Nam giáp ậ ắ ộ đ o Bình H ng, t nh Khánh Hòa. Bãi bi n Bình Tiên có chi u dài 3,8 km, là ả ư ỉ ể ề bãi bi n đ p vì còn mang v nguyên s , m t nể ẹ ẻ ơ ặ ước trong xanh.

- Bãi H i, bãi Thùng, bãi L n:ờ ớ N m n i ti p v i bãi bi n Bình Tiên, có các ằ ố ế ớ ể ho t đ ng nh : t m bi n, tham quan v nh và l n bi n vì nạ ộ ư ắ ể ị ặ ể ướ ởc đây trong xanh, đ sâu 3 - 6 m r t an toàn.ộ ấ

2. Du l ch sinh thái:ị

- Su i Tiên:ố Thu c xã Công H i, huy n Thu n B c, cách thành ph Phan ộ ả ệ ậ ắ ố Rang - Tháp Chàm kho ng 35 km v hả ề ướng B c. Su i Tiên đắ ố ượ ạc t o nên b iở m t qu n th thiên nhiên hài hòa, n i đây núi r ng trùng đi p v i muôn vàn ộ ầ ể ơ ừ ệ ớ lan r ng s c s .ừ ặ ỡ

- Su i L :ố ồ ồ N m khu v c làng C u Gãy, v nh Vĩnh Hy, xã Vĩnh H i, ằ ở ự ầ ị ả huy n Ninh H i, là m t dòng su i trong xanh mát m r t đ p, thu hút r t ệ ả ộ ố ẻ ấ ẹ ấ đông du khách đ n tham quan, dã ngo i.ế ạ

- Su i Ki n Ki n:ố ề ề Thu c huy n Thu n B c, n i đây có dòng thác Đa Thao ộ ệ ậ ắ ơ ngày đêm đ nổ ước cu n cu n t trên cao tung b t tr ng xóa c m t vùng.ồ ộ ừ ọ ắ ả ộ - Thác Chap r:ơ Thu c thôn Ma Lâm, xã Phộ ước Tân, huy n Bác Ái, cách ệ qu c l 27Bố ộ kho ng 15 km. Thác Chap r cao kho ng 60m, là m t trong ả ơ ả ộ

nh ng thác nữ ướ ớc l n nh t c a t nh m i đấ ủ ỉ ớ ược phát hi n gi a khu r ng nguyênệ ữ ừ sinh.

- Thác Tiên: T thành ph Phan Rang - Tháp Chàm, v hừ ố ề ướng Tây B c ắ kho ng 32 km, d c theo qu c l 27 hả ọ ố ộ ướng đi Đà L t, gi a núi r ng hùng vĩ, ạ ữ ừ thác nước hi n ra tr i dài ch y tr ng xóa nh nh ng su i tóc c a nàng tiên ệ ả ả ắ ư ữ ố ủ buông xõa.

- Thác Sakai: Thu c xã Lâm S n, huy n Ninh S n, thác Sakai b t ngu n t ộ ơ ệ ơ ắ ồ ừ đèo Ngo n M c, h l u có dòng ch y cu i cùng ti p giáp v i công trình Nhà ạ ụ ạ ư ả ố ế ớ máy th y đi n Đa Nhim.ủ ệ

- H Treo:ồ N m trong khu b o t n thiên nhiên vằ ả ồ ườn qu c gia Núi Chúa, cáchố không xa căn c CK19, có nứ ước quanh năm. Hồ Treo còn có tên là h Đá ồ D ng do h n m gi a nh ng ng n núi có cao đ trên 300m. Do v trí đ c bi tự ồ ằ ữ ữ ọ ộ ị ặ ệ nên h có th tr l i ph n l n lồ ể ữ ạ ầ ớ ượng nước m a t các dãy núi lân c n đ v .ư ừ ậ ổ ề Vào mùa khô nước v n còn l p x p nên m t s lo i cá, ch nhái, r n, chà vá,ẫ ấ ấ ộ ố ạ ế ắ vo c, s n dọ ơ ương, qu , di c... v n t v đây sinh s ng.ạ ệ ẫ ụ ề ố

- H Tân Giang:ồ G n v i chi n khu CK7, đây là công trình th y l i l n c a ắ ớ ế ủ ợ ớ ủ t nh, đỉ ược xây d ng xã Phự ở ước Hà, huy n Thu n Nam.ệ ậ

- H Sông Trâu:ồ Thu c xã Phộ ước Chi n, huy n Thu n B c, cách thành ph ế ệ ậ ắ ố Phan Rang - Tháp Chàm kho ng 40 km v hả ề ướng B c, đắ ược bao quanh b i ở núi r ng hùng vĩ. Phong c nh thiên nhiên h u tình, di n tích m t nừ ả ữ ệ ặ ướ ộc r ng h n 800 ha nhìn nh m t bi n h mênh mông.ơ ư ộ ể ồ

- H Sông S t:ồ ắ Đây là công trình th y l i c a huy n mi n núi Bác Ái. V i ủ ợ ủ ệ ề ớ c nh quan thiên nhiên đ i núi bao quanh lòng h nả ồ ồ ước mênh mông u n lố ượn t o nên c nh non nạ ả ước h u tình. N m gi a khu căn c đ a Bác Ái x a, v i ữ ằ ữ ứ ị ư ớ văn hóa c a dân t c Raglai sinh s ng chung quanh, h Sông S t là đi m du ủ ộ ố ồ ắ ể l ch đ c bi t k t h p c sinh thái l n l ch s - văn hóa…ị ặ ệ ế ợ ả ẫ ị ử

- C n cát đ Nam Cồ ỏ ương: Thu c xã An H i, huy n Ninh Phu c, có màu độ ả ệ ớ ỏ ráng chi u. N i đây có th t ch c các ho t đ ng tham quan, nghiên c u, ề ơ ể ổ ứ ạ ộ ứ ch p nh l u ni m, trụ ả ư ệ ượt cát…

- C n cát di đ ng Phồ ộ ước Dinh: phía Tây B c mũi Dinh, huy n Thu n Ở ắ ệ ậ Nam. C n cát n i đây r t đ c bi t: m i năm 2 l n nh ng c n cát này khi thì ồ ơ ấ ặ ệ ỗ ầ ữ ồ ti n sâu vào đ t li n, khi thì l i lùi d n ra phía bi n. Ngay dế ấ ề ạ ầ ể ưới chân nh ng ữ dãy c n cát y là nh ng dòng su i u n lồ ấ ữ ố ố ượn đ ra bi n, n i đây còn có ng n ổ ể ơ ọ h i đăng Mũi Dinh trăm năm tu i.ả ổ

- Đèo Ngo n M c:ạ ụ Men theo nh ng sữ ườn núi d ng đ ng, n i thung lũng ự ứ ố Ninh S n v i cao nguyên Lang Biang, t nh Lâm Đ ng.ơ ớ ỉ ồ

- Vườn Qu c gia Núi Chúa:ố V i t ng di n tích t nhiên trên 24.300 ha, ớ ổ ệ ự thu c huy n Ninh H i và Thu n B c, Vộ ệ ả ậ ắ ườn Qu c gia Núi Chúa là n i có h ố ơ ệ sinh thái r ng khô h n đ c tr ng nừ ạ ặ ư ở ước ta v i nhi u loài sinh v t qu n t ớ ề ậ ầ ụ

r t phong phú và đa d ng v s lấ ạ ề ố ượng cũng nh ch ng lo i. Theo kh o sát ư ủ ạ ả ban đ u c a các nhà khoa h c, n i đây có 664 loài th c v t và 201 loài đ ng ầ ủ ọ ơ ự ậ ộ v t, đ c bi t có nhi u loài đ ng th c v t quý hi m.ậ ặ ệ ề ộ ự ậ ế

- Vườn Qu c gia Phố ước Bình: Thu c xã Phộ ước Bình, huy n Bác Ái. V i ệ ớ di n tích 18.000 ha, theo th ng kê ch a chính th c, h th c v t n i đây hi n ệ ố ư ứ ệ ự ậ ơ ệ có 2.025 loài, 156 h , 584 chi. V i 327 loài đ ng v t, thu c 94 h , 28 b ọ ớ ộ ậ ộ ọ ộ trong đó đã có 50 loài quý hi m n m trong sách đ Vi t Nam 2000, bao g m ế ằ ỏ ệ ồ 23 loài thú, 14 loài chim, 13 loài bò sát và lưỡng c v i 29 loài n m trong sáchư ớ ằ đ th gi i IUCN năm 2006.ỏ ế ớ

3. Du l ch văn hóa:ị

- Trung tâm Nghiên c u văn hóa Chăm:ứ N m trên đằ ường Tô Hi u, thành ệ ph Phan Rang -Tháp Chàm, là đ n v nghiên c u khoa h c v dân t c Chăm ố ơ ị ứ ọ ề ộ và tr ng bày các hi n v t v văn hóa Chăm r t phong phú, đa d ng.ư ệ ậ ề ấ ạ

- B o tàng:ả N m trên qu ng trằ ả ường 16 - 4, cùng v i tớ ượng đài chi n th ng ế ắ t o thành m t qu n th không gian r ng l n r t đ p, thu hút s quan tâm c aạ ộ ầ ể ộ ớ ấ ẹ ự ủ du khách nói riêng và người dân nói chung.

- L h i Katê:ễ ộ Là l h i dân gian đ c s c trong kho tàng văn hóa c a ngễ ộ ặ ắ ủ ười Chăm, là t m gấ ương ph n chi u sinh ho t c a c ng đ ng. L h i Katê c a ả ế ạ ủ ộ ồ ễ ộ ủ người Chăm di n ra trong 3 ngày trên m t không gian r ng l n, l n lễ ộ ộ ớ ầ ượ ừt t đ n tháp đ n làng và t ng gia đình t o thành m t dòng ch y phong phú, đa ề ế ừ ạ ộ ả d ng.ạ L h i Katê di n ra t ngày mùng 01 đ n mùng 03 tháng 7 theo Chăm ễ ộ ễ ừ ế l ch h ng năm bao g m: L đón rị ằ ồ ễ ước y ph c c a n th n Pô N gar thôn ụ ủ ữ ầ ư ở H u Đ c trữ ứ ước m t ngày, l h i Katê đ n Pô N gar, tháp Pô Klông Girai ộ ễ ộ ở ề ư và tháp Pô Rômê (ngày 01 tháng 7 Chăm l ch), l h i Katê các làng Chăm vàị ễ ộ ở dòng t c di n ra nh ng ngày sau đó.ộ ễ ữ

- L h i Ram wan:ễ ộ ư Là l h i tiêu bi u có giá tr văn hóa đ c đáo c a đ ng ễ ộ ể ị ộ ủ ồ bào người Chăm theo đ o Bà Ni, v a mang s c thái tôn giáo, v a manh tính ạ ừ ắ ừ dân gian.

- L h i C u ng :ễ ộ ầ ư L h i c u ng là nét đ p văn hoá c a ng dân nhi u ễ ộ ầ ư ẹ ủ ư ề đ a phị ương vùng bi n, v n có truy n th ng lâu đ i. Tuy nhiên hình th c t ể ố ề ố ờ ứ ổ ch c m i n i không hoàn toàn gi ng nhau. T i Đông H i (Tp. Phan Rang- ứ ỗ ơ ố ạ ả Tháp Chàm), c ba năm m t l n, gi theo l thứ ộ ầ ữ ệ ường, vào các ngày 20 và 23 tháng 5 âm l ch, ng dân l i t ch c l h i t i Lăng Ông. Đây là m t lo i ị ư ạ ổ ứ ễ ộ ạ ộ ạ hình l h i đ c tr ng, k t h p nhi u ho t đ ng l nghi đa d ng và các lo i ễ ộ ặ ư ế ợ ề ạ ộ ễ ạ ạ hình văn ngh dân gian đ c s c. M t l c u ng g m nhi u l h i nh : l ệ ặ ắ ộ ễ ầ ư ồ ề ễ ộ ỏ ễ Ngh s c (Ban lâm t cúng vái th n, đ a s c phong xu ng các hệ ắ ế ầ ư ắ ố ương án, báo cáo l t chính th c b t đ u và m i các th n v ch ng giám); l cúng nghinhễ ế ứ ắ ầ ờ ầ ề ứ ễ Ông Sanh Th y l c (đoàn chèo Bá tr o trình di n l cung nghinh th n Nam ủ ụ ạ ễ ễ ầ H i t bi n kh i xa v ). L phóng sanh, l phóng đăng, l th thuy n trên ả ừ ể ơ ề ễ ễ ễ ả ề

bi n... và còn m t chu i l nghi liên quan cho đ n khi k t thúc l h i.ể ộ ỗ ễ ế ế ễ ộ 4. Du l ch di tích l ch s :ị ị ử

- Di tích l ch s núi Cà Đú:ị ử Núi Cà Đú n m cách trung tâm thành ph Phan ằ ố Rang -Tháp Chàm 5 km v phía B c, có đ cao 319m. Là m t ng n núi n m ề ắ ộ ộ ọ ằ đ c l p gi a đ ng b ng, nhi u hang, h c đá sâu, đ a th hi m tr , vì th núi ộ ậ ữ ồ ằ ề ố ị ế ể ở ế Cà Đú đã tr thành căn c đ a v ng ch c trong 2 cu c kháng chi n ch ng ở ứ ị ữ ắ ộ ế ố Pháp và ch ng M . Căn c núi Cà Đú đã đố ỹ ứ ược UBND t nh Ninh Thu n x p ỉ ậ ế h ng Di tích l ch s Cách m ng c p t nh năm 1999.ạ ị ử ạ ấ ỉ

- Di tích l ch sị ử b yẫ đá Pinăng T c:ắ Di tích l ch s b y đá Pinăng T c t i ị ử ẫ ắ ạ xã Phước Bình, huy n Bác Ái là n i anh hùng Pinăng T c ch huy tr n ph c ệ ơ ắ ỉ ậ ụ kích b ng b y đá tiêu di t h n 100 tên đ ch ngày 10/8/1961. Tr n đánh ngo nằ ẫ ệ ơ ị ậ ạ m c b ng b y đá là đi n hình c a ngh thu t s d ng vũ khí thô s trong ụ ằ ẫ ể ủ ệ ậ ử ụ ơ th tr n chi n tranh nhân dân. Năm 1965, Pinăng T c đế ậ ế ắ ược phong t ng danh ặ hi u Anh hùng l c lệ ự ượng vũ trang Nhân dân. Năm 1993, B Văn hóa - Thông ộ tin đã x p h ng đ a danh di tích l ch s cách m ng c p qu c gia.ế ạ ị ị ử ạ ấ ố

- Di tích l ch s Đị ử ề - pô H a xa Tháp Chàm:ỏ Trên l trình độ ường s t xuyênắ Vi t, t i giao l 27 đi Đà L t, thu c thành ph Phan Rang – Tháp Chàm. Ga ệ ạ ộ ạ ộ ố Tháp Chàm đ u th k XX là m t qu n th ho t đ ng chuyên ngành đầ ế ỷ ộ ầ ể ạ ộ ường s t g i là S H a xa bao g m: Nhà ga, khu b o trì, s a ch a đ u máy toa xe, ắ ọ ở ỏ ồ ả ử ữ ầ khu công ch c; ngở ứ ười dân quen g i là Đ - pô H a xa Tháp Chàm. Đ - pô ọ ề ỏ ề H a xa Tháp Chàm là n i h i t nhi u cá nhân u tú trong và ngoài t nh v ỏ ơ ộ ụ ề ư ỉ ề làm vi c và ho t đ ng cách m ng đ u th k XX.ệ ạ ộ ạ ầ ế ỷ

- Căn c đ a Bác Ái (trong đ u tranh th ng nh t đ t nứ ị ấ ố ấ ấ ước): Đ a v c Bác ị ự Ái r ng bao trùm toàn b vùng r ng núi phía B c, Tây B c Ninh Thu n, là ộ ộ ừ ắ ắ ậ đ a danh n i ti ng trong s nghi p đ u tranh gi i phóng mi n Nam. Hi n nayị ổ ế ự ệ ấ ả ề ệ t i xã Phạ ước Đ i, trung tâm huy n l có m t thi t ch văn hóa là nhà truy n ạ ệ ỵ ộ ế ế ề th ng Bác Ái - n i tr ng bày các hình nh hi n v t l ch s , l u gi các s n ố ơ ư ả ệ ậ ị ử ư ữ ả v t, các giá tr văn hóa…, làm s ng l i hình nh hào hùng c a quân dân Bác ậ ị ố ạ ả ủ Ái trong cu c kháng chi n ch ng ngo i xâm.ộ ế ố ạ

5. Du l ch tâm linh:ị

- Chùa Thi n vi n Trúc lâm Viên ng :ề ệ ộ Ngôi chùa t a l c trên núi Đá Ch ngọ ạ ồ thu c th tr n Khánh H i, huy n Ninh H i n m v trí có th đ a linh, m t ộ ị ấ ả ệ ả ằ ở ị ế ị ặ hướng ra bi n Bình S n - Ninh Ch nên r t thu n ti n cho du khách tham ể ơ ữ ấ ậ ệ quan.

- Chùa Phước Th nh:ạ Chùa Phước Th nh thu c thôn An Th nh, xã An H i,ạ ộ ạ ả huy n Ninh Phệ ước, có khuôn viên khá r ng nên r t thu n ti n cho vi c di ộ ấ ậ ệ ệ chuy n c a du khách, Phể ủ ước Th nh có ngôi chùa c v i trên trăm tu i mà ạ ổ ớ ổ v n còn gìn gi đẫ ữ ược nét c kính tr m m c.ổ ầ ặ

gi a nh ng hang đá đi lên đ nh núi v i đ cao kho ng 70 mét so v i m t ữ ư ỉ ớ ộ ả ớ ặ nước bi n đ thể ể ưởng ngo n toàn c nh non xanh nạ ả ước bi c h u tình. Chùa ế ữ Ph Đà S n đang tr thành đi m đ n du l ch tâm linh h p d n c a du khách ổ ơ ở ể ế ị ấ ẫ ủ trong và ngoài t nh.ỉ

- Chùa Ông: N m bên c nh ch Phan Rang, trên đằ ạ ợ ường Th ng Nh t thu c ố ấ ộ phường Kinh Dinh, thành ph Phan Rang – Tháp Chàm nên r t thu n ti n choố ấ ậ ệ khách đ n tham quan. Chùa Ông là n i sinh ho t tín ngế ơ ạ ưỡng c a c ng đ ng ủ ộ ồ người Hoa, vi c tìm hi u l ch s hình thành chùa Ông cho th y quá trình hình ệ ể ị ử ấ thành c ng đ ng ngộ ồ ười Hoa s ng trên m nh đ t Ninh Thu n nói riêng và t i ố ả ấ ậ ạ Vi t Nam nói chung. Chùa Ông là di tích đệ ược x p h ng c p Qu c gia năm ế ạ ấ ố 2011, đây là di tích ki n trúc ngh thu t. ế ệ ậ

- Đình Tri Th yủ : Đình Tri Th y thu c thôn Tri Th y, xã Tri H i, huy n Ninh ủ ộ ủ ả ệ H i. Cách thành ph Phan Rang – Tháp Chàm kho ng 7 km v hả ố ả ề ướng Đông B c, đi theo đắ ường Yên Ninh qua c u Tri Th y (cũ) kho ng 50m.ầ ủ ả

- Nhà th T n Tài:ờ ấ Được xây d ng theo ki n trúc c a Pháp vào kho ng nămự ế ủ ả 1664, thu c phộ ường T n Tài, thành ph Phan Rang - Tháp Chàm nên thu n ấ ố ậ ti n cho du khách đ n tham quan và tín ngệ ế ưỡng.

- Nhà th Phan Rang:ờ Được xây d ng vào năm 1963, hi n t a l c s ự ệ ọ ạ ở ố 229/8 đường Th ng Nh t, thành ph Phan Rang – Tháp Chàm. Nhà th có ố ấ ố ờ không gian khá r ng rãi, thoáng mát cho du khách tham quan và tín ngộ ưỡng. - Tháp Pô Klông Girai: Qu n th tháp Pô Klông Girai n m tr n v n trên ầ ể ằ ọ ẹ ng n đ i có tên là Đ i Tr u, cách trung tâm thành ph Phan Rang - Tháp ọ ồ ồ ầ ố Chàm 07 km v phía Tây. Đây là c m tháp đề ụ ược xây d ng t th k XIII, ự ừ ế ỷ tháp th v vua Pô Klông Girai x Panduranga (1151 - 1205); hi n nay c m ờ ị ứ ệ ụ tháp g n nh v n còn nguyên v n v c công trình ki n trúc l n vi c t ầ ư ẫ ẹ ề ả ế ẫ ệ ổ ch c th ph ng, cúng kính c a ngứ ờ ụ ủ ười Chăm (L h i Katê di n ra t ngày ễ ộ ễ ừ mùng 01 đ n mùng 03 tháng 7 Chăm l ch h ng năm). B Văn hóa - Thông tin ế ị ằ ộ x p h ng Di tích qu c gia năm 1979.ế ạ ố

- Tháp Pô Rômê: Cách thành ph Phan Rang – Tháp Chàm 25 km v phía Tâyố ề Nam, tháp Pô Rômê là m t qu n th tháp c nh ng hi n ch còn m t tháp ộ ầ ể ổ ư ệ ỉ ộ chính v n còn khá nguyên v n. Tháp đẫ ẹ ược xây d ng kho ng th k XVII trênự ả ế ỷ m t ng n đ i thu c làng H u Sanh, xã Phộ ọ ồ ộ ậ ước H u, huy n Ninh Phữ ệ ước, là c m tháp cu i cùng do ngụ ố ười Chăm xây d ng, tháp th Pô Rômê (1627 - ự ờ 1651), là m t v vua có công phát tri n nông nghi p, th y l i vùng ộ ị ể ệ ủ ợ ở Panduranga. B Văn hóa - Thông tin x p h ng Di tích qu c gia năm 1992.ộ ế ạ ố - Tháp Hòa Lai: Thu c làng Ba Tháp, xã B c Phong, huy n Thu n B c. ộ ắ ệ ậ ắ C m tháp Hòa Lai n m sát qu c l 1A, cách thành ph Phan Rang - Tháp ụ ằ ố ộ ố Chàm 15 km v phía B c. Đây là c m tháp đề ắ ụ ược xây d ng t th k th IX. ự ừ ế ỷ ứ C m tháp Hòa Lai là m t qu n th r t có giá tr v ki n trúc và điêu kh c ụ ộ ầ ể ấ ị ề ế ắ

c a ngủ ười Chăm. B Văn hóa - Thông tin x p h ng Di tích qu c gia năm ộ ế ạ ố 2001.

6. Du l ch làng ngh :ị ề

- Làng g m Bàu Trúc:ố N m cách thành ph Phan Rang - Tháp Chàm kho ng ằ ố ả 10 km v phía Nam. Bàu Trúc là làng g m duy nh t Vi t Nam mà ngề ố ấ ở ệ ười th ch dùng bàn tay tài hoa c a mình đ cho ra đ i nh ng s n ph m đ t ợ ỉ ủ ể ờ ữ ả ẩ ấ nung. V t li u đóng m t vai trò r t quan tr ng trong vi c t o ra s n ph m ậ ệ ộ ấ ọ ệ ạ ả ẩ g m riêng bi t Bàu Trúc là lo i đ t sét đ c bi t. Lo i đ t sét này đố ệ ở ạ ấ ặ ệ ạ ấ ượ ấc l y t b sông Quao nên đ t r t d o và khi nung cho ra s n ph m r t b n. K ừ ờ ấ ấ ẻ ả ẩ ấ ề ỹ năng tr n cát v i đ t sét cũng r t khác bi t. Lộ ớ ấ ấ ệ ượng cát được tr n vào v t li uộ ậ ệ còn ph thu c vào công d ng và kích thụ ộ ụ ướ ủ ừc c a t ng lo i g m. Vì th nên ạ ố ế g m Bàu Trúc hoàn toàn khác so v i g m nh ng n i khác. Du khách có th ố ớ ố ữ ơ ể mua s n ph m t i làng Bàu Trúc, th tr n Phả ẩ ạ ị ấ ước Dân, huy n Ninh Phệ ước. - Làng d t th c m M Nghi p - Chung M :ệ ổ ẩ ỹ ệ ỹ Thu c th tr n Phộ ị ấ ước Dân, huy n Ninh Phệ ước, cách thành ph Phan Rang - Tháp Chàm kho ng 12 km vố ả ề phía Đông Nam, có tên Chăm là Ca Klaing. Làng n i ti ng v i ngh d t th ổ ế ớ ề ệ ổ c m truy n th ng. Nét đ c đáo c a làng ngh này chính là vi c ngẩ ề ố ộ ủ ề ệ ười dân d t th c m theo phệ ổ ẩ ương pháp th công,ủ còn l u gi d u n văn hóa Chăm ư ữ ấ ấ cho đ n ngày nay. Hi n nay, ngh d t th c m đã và đang thu hút nhi u lao ế ệ ề ệ ổ ẩ ề đ ng tham gia, t o ra độ ạ ược nh ng s n ph m có giá tr đữ ả ẩ ị ược khách hàng trong và ngoài nướ ưc a thích.S n ph m th c m hi n đả ẩ ổ ẩ ệ ược bán r ng rãi t i làng vàộ ạ m t s các đ a phộ ố ị ương trong t nh.ỉ

7. Du l ch mua s m, ăn u ng:ị ắ ố

- Siêu th Co.opMart Thanh Hà:ị Siêu th n m trên đị ằ ường Tr n Phú, phầ ường Ph Hà, thành ph Phan Rang -ủ ố Tháp Chàm. Đ n đây quí khách đế ượ ực t do mua s m, có niêm y t giá rõ ràng, v i nhi u m t hàng phong phú. Ngoài ra ắ ế ớ ề ặ ở đây còn có nhà sách và các khu trò ch i gi i trí ph c v nhu c u c a ngơ ả ụ ụ ầ ủ ười dân đ a phị ương và khách tham quan. Tel: 068.3826600.

- Shop Ng c Phú:ọ Là m t đ a đi m mua s m đáng tin c y, v i v trí r t ộ ị ể ắ ậ ớ ị ấ thu n l i là n m ngay khu v c ch Phan Rang thu c phậ ợ ằ ở ự ợ ộ ường M Hỹ ương, thành ph Phan Rang -ố Tháp Chàm. Tel: 0683. 3822644.

- Shop Hùng Th oả : Hùng Th o có hai Shop là Hùng Th o 1 n m đả ả ằ ở ường Ngô Gia T , thành ph Phan Rang -ự ố Tháp Chàm, đi n tho i liên l c: 068. ệ ạ ạ 3839153 và Shop Hùng Th o 2 đả ở ường Th ng Nh t, thành ph Phan Rang -ố ấ ố Tháp Chàm.

- Nho Ba M i:ọ Vườn nho Ba M i thu c thôn Hi p Hòa, xã Phọ ộ ệ ước Thu n, ậ huy n Ninh Phệ ước, là đi m đ n quen thu c c a khách du l ch. Ghé vể ế ộ ủ ị ườn nho v a tham quan v a h c h i cách tr ng nho, táo cũng nh cách ch bi n nho ừ ừ ọ ỏ ồ ư ế ế thành rượu nho. Tel: 0683.968 048.

- Nho Vi t Nghi:ế C s ch bi n th c ph m Vi t Nghi, s nhà 88, H i ơ ở ế ế ự ẩ ế ố ả Thượng Lãn Ông, thành ph Phan Rang - Tháp Chàm, là m t trong nh ng c ố ộ ữ ơ s hàng đ u v ch bi n s n ph m t trái nho Ninh Thu n, đở ầ ề ế ế ả ẩ ừ ở ậ ược nhi u ề người bi t đ n, v i “s m nh” mang hế ế ớ ứ ệ ương v đ c s n quê nhà đ n v i ị ặ ả ế ớ khách hàng trong và ngoài nước. Tel: 0909 219 742.

- Nho Trí Hi p:ệ Vang nho Trí Hi p đã tr i qua trên 20 năm nghiên c u và ệ ả ứ phát tri n, v i phể ớ ương châm "S c kh e c a m i ngứ ỏ ủ ọ ười là m c tiêu hàng đ u ụ ầ đ phát tri n", n m trên qu c l 1A, thôn Long Bình, xã An H i, huy n Ninh ể ể ằ ố ộ ả ệ Phước. Tel: 0166 8484 323.

- Nhà hàng Sao Bi n:ể N m trên đằ ường 16/4, phường M Bình, thành ph ỹ ố Phan Rang – Tháp Chàm, g n v i bi n Bình S n – Ninh Ch , nhà hàng Sao ầ ớ ể ơ ữ bi n là đi m đ n thu n ti n cho du khách. Tel: 068.3891199.ể ể ế ậ ệ

- Nhà hàng Hoa Thiên Lý: Tel: 068.3822242-0913128665. - Quán Ch n Quê:ố . Tel: 0913930156.

Ninh Thu n: Sáng 24-7, UBND phậ ường Kinh Dinh (Tp. Phan Rang-Tháp Chàm) long tr ng t ch c đón nh n B ng Di tích L ch s văn hóaọ ổ ứ ậ ằ ị ử qu c gia Chùa Ông.ố

Chùa Ông xây dựng khoảng đầu thế kỷ 19, phục vụ nhu cầu tín ngưỡng thờ Quan Công của cộng đồng người Hoa. Năm 1909 chùa được trùng tu khang trang, gồm 3 tòa nhà, sườn làm bằng gỗ quý, chạm khắc tỉ mỉ. Hiện trong chùa còn lưu giữ 4 sắc phong của các vua triều Nguyễn. Từ giá trị trên, ngày 14-4-2011, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch ra Quyết định số 1252/QĐ-BVHTTDL xếp hạng di tích kiến trúc nghệ thuật Chùa Ông là di tích lịch sử văn hóa quốc gia.

Chùa c M Thi nổ ỹ ệ

Chùa M Thi n thu c đ a bàn phỹ ệ ộ ị ường M Đông (Tp. Phan Rang–Tháp ỹ Chàm), được xây d ng vào kho ng năm 1856 và v t khai s n là Hòa thự ả ị ổ ơ ượng B o T ng. Đi u này đả ạ ề ược kh ng đ nh b i bài v c a Ngài hi n còn đẳ ị ở ị ủ ệ ược tôn th t i nhà H u T . Ngoài khai s n M Thi n t , trên bờ ạ ậ ổ ơ ỹ ệ ự ước đường vân du c a mình, Hòa thủ ượng B o T ng còn thành l p nhi u ngôi già lam khác: chùaả ạ ậ ề Đông Nh c, Thiên Thai Tây H t , chùa Trà Cang…ạ ồ ự

V t ng th , M Thi n t đề ổ ể ỹ ệ ự ược xây d ng theo m t trong nh ng l i ki n trúcự ộ ữ ố ế truy n th ng là mô hình ch “kh u” (ề ố ữ ẩ _口). B c c g m: Chánh đi n, nhà T ,ố ụ ồ ệ ổ Đông lang và Tây lang. Đi u đ c bi t là ngôi Chánh đi n đề ặ ệ ệ ược k t c u v iế ấ ớ

dáng c l u đ c đáo nên nhìn t xa ngôi chùa c l i trông t a nh m t cổ ầ ộ ừ ổ ạ ự ư ộ ổ đình v y. Xen k v i công trình ki n trúc là không gian xanh đậ ẽ ớ ế ược bài trí linh ho t t o cho ngôi c t m t s c s ng “tĩnh mà đ ng” mang nét r t riêng.ạ ạ ổ ự ộ ứ ố ộ ấ N u ki n trúc chùa M Thi n có đôi ph n đ c bi t v i dáng d p l -“haiế ế ỹ ệ ầ ặ ệ ớ ấ ạ ph n chùa, m t ph n đình” thì nh ng đầ ộ ầ ữ ường điêu kh c ch m tr trên t ngắ ạ ổ ừ khung c a, khám th , hoành phi, câu đ i và nh ng pho tử ờ ố ữ ượng th t l i thờ ự ạ ể hi n m t nét h n v a thanh thoát v a không kém ph n tinh t , sâu s c. Tuyệ ộ ồ ừ ừ ầ ế ắ nhiên, đi u chúng tôi n tề ấ ượng có l là nh ng pho tẽ ữ ượng được th t n iờ ự ơ Chánh đi n và nhà T . Có th nói, chùa M Thi n không ch l u gi bênệ ổ ể ỹ ệ ỉ ư ữ mình nh ng l p th i gian c a h n 100 năm mà còn b o t n khá nguyên v nữ ớ ờ ủ ơ ả ồ ẹ m t h th ng tộ ệ ố ượng th v i đ ch t li u nh m t trong nh ng minh ch ngờ ớ ủ ấ ệ ư ộ ữ ứ đ c s c v ti n trình phát tri n c a l ch s , văn hóa Vi t Nam. N i già lamặ ắ ề ế ể ủ ị ử ệ ơ này có nh ng pho tữ ượng làm b ng đ t sét (tằ ấ ượng ba ngài B Tát n i Chánhồ ơ đi n), l i có tệ ạ ượng ngài Quán Th Âm b ng g mít nguyên kh i đế ằ ỗ ố ược s nơ th p vàng óng, bên c nh đó là tế ạ ượng Đ c B n S b ng đ ng đứ ổ ư ằ ồ ượ ạc t c theo phong cách Ph t giáo Nam tông, cu i cùng là nh ng pho tậ ố ữ ượng được k t c uế ấ b ng ch t li u xi măng nh ng v n mang nh ng nét h n nh t đ nh...Ngằ ấ ệ ư ẫ ữ ồ ấ ị ười ngh nhân x a đã đ t tâm huy t, s khéo léo đ t c nên nh ng dáng hình,ệ ư ặ ế ự ể ạ ữ nh ng nét m t, nh ng sóng áo ph n nào th hi n c t cách, th n thái c a thữ ặ ữ ầ ể ệ ố ầ ủ ế gi i nhà Ph t. Đó là Đ c B n S Thích Ca v i th n thái thi n t a n i liênớ ậ ứ ổ ư ớ ầ ề ọ ơ đài, đó là ngài Quán Th Âm mang đ c t bi đ c u đ , đó là ngài Đ t Maế ứ ừ ể ứ ộ ạ T S v i nét m t hi n hòa, nghiêm ngh ... Ph i chăng nh ng ngh nhân x aổ ư ớ ặ ề ị ả ữ ệ ư mu n th hi n v m t cu c s ng yên bình, an l c nên đã t c nên nh ng b cố ể ệ ề ộ ộ ố ạ ạ ữ ứ tượng nh trên-nh ng b c tư ữ ứ ượng c a trí tủ ưởng tượng nh ng đư ượm nét h n,ồ nét tinh t .ế

Đây là di s n quý giá, là m t trong nh ng đ a ch du l ch tâm linh hi m hoiả ộ ữ ị ỉ ị ế cho nh ng ai hoài c .ữ ổ

C. V nh Vĩnh Hyị : là m t trong s các v nh bi n đ p hoan s nh t nộ ố ị ể ẹ ơ ấ ước ta, v i khung c nh đ i núi đá vôi xung quanh và các eo bi n xanh bi c đã t o ớ ả ồ ể ế ạ nên m t b c tranh s n th y vô cùng kỳ vĩ, đ c bi t dộ ứ ơ ủ ặ ệ ưới lòng bi n đây là ể ở vô vàng các r n san hô nguyên th y tha h cho du khách l ng khám phá trãi ạ ủ ồ ặ nghi m nhi u c m giác m i l n i đây.ệ ề ả ớ ạ ơ

A. Bi n Ninh Chể ữ: là m t trong nh ng bãi bi n đ p nh t nộ ữ ể ẹ ấ ước ta, có bãi bi n tr i dài hình lể ả ưỡ ềi li m th m ng, th m l c đ a tr i dài ra xa nên toàn ơ ọ ề ụ ị ả khu v c đ u có th t m hay ch i các trò ch i dự ề ể ắ ơ ơ ướ ướ ấi n c r t an toàn. bi n ể

Ninh Chữ hi n nay đã có m t con l thông thoáng đ du khách đ n khu du ệ ộ ộ ể ế l ch bi n này. Có th nói, b t c du khách nào khi đ n Ninh Thu n cũng ị ể ể ấ ứ ế ậ mu n tìm đ n bi n Ninh Ch , nh là m t cách đ i gió.ố ế ể ữ ư ộ ổ

Còn được m nh danh là sa m c cát duy nh t nệ ạ ấ ở ước ta: Đ i cát Nam Cồ ương v i nh ng c n cát tr ng m n, các dãy núi cát nh p nhô vô cùng thú v đã t ớ ữ ồ ắ ị ấ ị ừ lâu được nhi u du khách bi t đ n và d n tr thành đi m đ n không th thi uề ế ế ầ ở ể ế ể ế trên các chuy n du l ch hành trình đ n v i mi n đ t n ng Phan Rang – Ninh ế ị ế ớ ề ấ ắ Thu n.ậ

Hướng d n đẫ ường đi đ n Làng G m B u Trúc:ế ố ầ Đ a đi m làng g m B u ị ể ố ầ Trúc n m trên qu c l 1AH cách thành ph Phan Rang 10km v phí Nam ằ ố ộ ố ề ( hướng đi Tphcm ), T ngã năm Ph Hà Phan Rang quí khách đi theo qu c lừ ủ ố ộ 1AH v hề ướng Nam qua c u Đ o Long 1 đi th ng t m 10km đ n th tr n ầ ạ ẳ ầ ế ị ấ Phước Dân, Huy n Ninh Phệ ước, T nh Ninh Thu n nhìn phía bên tay trái ỉ ậ đường có c ng Làng Ngh G m B u Trúc là đên n i, các b n xem thêm trên ổ ề ố ầ ơ ạ b n đ hả ồ ướng d n nhé.ẫ

Ngh làm đ g m là ề ồ ố m t trong nh ng nét văn hóa đ c tr ng nh t c a ộ ữ ặ ư ấ ủ người Chăm Pa, và B u Trúc là làng g m c x a nh t Đông Nam Á, n i ầ ố ổ ư ấ ỗ ti ng v i k thu t nung g m và s n ph m m ngh làm g m th công đ c ế ớ ỷ ậ ố ả ẩ ỹ ệ ố ủ ộ đáo . Các s n ph m c a B u Trúc mangả ẩ ủ ầ nét r t riêng bi t r t d phân bi t ấ ệ ấ ễ ệ gi a các s n ph m c a vùng mi n khác. đây du khách có th đ n tham ữ ả ẩ ủ ề Ở ể ế quan, ch p hình và t n tay t làm cho mình m t s n ph m g m đ c đáo.ụ ậ ự ộ ả ẩ ố ộ D. Hang Rái: nhi u ngề ười khi ng m nhìn phong c nh n i đây đ u không thấ ả ơ ề ể tin chúng ta đang Vi t Nam, nh m t b c tranh kỳ vĩ, c thiên là n i giao ở ệ ư ộ ứ ổ ơ nhau gi a Núi Chúa và bi n c ,ữ ể ả Hang Rái được cho là đ a đi m vàng c a cácị ể ủ tay săn nh hàng đ u và các dân phả ầ ượt phiêu l u thích chinh ph c thiên nhiên,ư ụ đ n v i Hang Rái du khách có th ng m c nh, câu cá, c m tr i, th mình vàoế ớ ể ấ ả ấ ạ ả dòng nước trong xanh và l n ng m san hô trãi dài hàng KM....ặ ắ

E. Bi n Bình Tiên:ể được m nh danh nh m t nàng tiên đang ngũ yên,ệ ư ộ Nước bi n xanh trong, thiên nhiên hoang dã, dân c hi n hòa, đ các lo i h i ể ư ề ủ ạ ả s n tả ươi ngon là nh ng gì mà bãi bi n Bình Tiên đữ ể ượ ạc t o hóa ban t ng. ặ Nh ng trong th i gian này bãi bi n b các nhà đ u t xây d ng các khu nghĩ ư ờ ễ ị ầ ư ự dưỡng s tán ng ng ho t đ ng du l ch n i đây, m c dù đã cho thi công g n 4 ơ ư ạ ộ ị ơ ặ ầ năm nh ng d án đ n nay v n b treo, r t ti c m t khu bi n đ p l i ch a thư ự ế ẫ ị ấ ế ộ ể ẹ ạ ư ể ti p đón quí khách trong th i gian này.ế ờ

F. Bi n Cà Náể : Là vùng bi n n m phí c c nam c a t nh Ninh ể ằ ự ủ ỉ Thu n, là n i giao nhau c a 4 tuy n giao thông đậ ơ ủ ế ường b , độ ường th y, ủ đường s t và đắ ường hàng không, v i nh ng bãi bi n đá trong xanh nh ng c ớ ữ ể ư ọ và đa d ng v i r t nhi u h i s n tạ ớ ấ ề ả ả ươ ối s ng các du khách đ n đây có th ngh ế ể ỉ mát ng m c nh và thấ ả ưởng th c nhi u lo i h i s n tứ ề ạ ạ ả ươi ngon đ c tr ng vùng ặ ư bi n n i đây.ể ơ

3. Địa điểm du lịch Tháp Chàm PôKlông Garai Phan Rang -

Tháp Chàm - Ninh Thuận

Là công trình ki n trúc tâm linh tôn giáo c x a nh t c a ngế ổ ư ấ ủ ười Chăm, tháp được xây d ng b ng g ch Chăm m t lo i g ch xây không c n đ n xi ự ằ ạ ộ ạ ạ ầ ế măng, khi th m nắ ước áp sát vào nhau đ m t th i gian s t k t dính đ n giể ộ ờ ẽ ự ế ế ờ lo i g ch này v n là m t đi u huy n bí c a ngạ ạ ẫ ộ ề ề ủ ười Chăm, bên c nh đó có ạ nhi u h a ti t điêu kh c vô cung đ c đáo mang nhi u ý nghĩa tề ọ ế ắ ộ ề ượng hình khác nhau, du khách có th tìm t i tham quan ch p hình v i nhi u trãi nghi mể ớ ụ ớ ề ệ thú v khác.ị

Tr n đánh c a anh hùng Pinăng T c đã đi vào l ch s chi n tranh c aậ ủ ắ ị ử ế ủ dân t c Vi t Nam b i tính đ c đáo c a nó, t c là dùng vũ khí thô s c aộ ệ ở ộ ủ ứ ơ ủ núi r ng đ tiêu di t gi c. B y đá đừ ể ệ ặ ẫ ược ông d ng l ng đèo Ya Túcự ư (Phước Bình) v i cách b trí l i d ng tri n d c đ ng, ông cho d ng 12ớ ố ợ ụ ề ố ứ ự b y đá đón lõng đ ch kéo dài h n 100m trên đèo. Cách d ng b y cũngẫ ị ơ ự ẫ th t đ c đáo, ông dùng cây r ng làm tr , trên đ u tr ông c t dây r ng,ậ ộ ừ ụ ầ ụ ộ ừ m i b y có kho ng 3 - 4 tr đó là các cây g ho c tre dài 2 - 4 m. Trênỗ ẫ ả ụ ỗ ặ đó ông ch t đ y đá h c, m i b y đá nh th ông phân công 3 – 4 duấ ầ ộ ỗ ẫ ư ế kích c m s n dao, r a l t vào ph c kích, đầ ẵ ự ọ ổ ụ ượ ệc l nh c a ông t t củ ấ ả các dây néo gi b y đ ng lo t ch t đ t, đá h c to nh t đ cao 30mữ ẫ ồ ạ ặ ứ ộ ỏ ừ ộ đ ng lo t đ xu ng làm ch t h n 100 tên đ ch, s còn l i tháo ch y tánồ ạ ổ ố ế ơ ị ố ạ ạ lo n s p h m chông, b du kích dùng ná tiêu di t, c ti u đoàn đ ch tanạ ậ ầ ị ệ ả ể ị rã.

Cùng v i tr n đánh l ch s đó và chi n công xây d ng l c lớ ậ ị ử ế ự ự ượng du kích, ông được chính ph Lâm th i c ng hòa mi n nam Vi t Namủ ờ ộ ề ệ phong t ng danh hi u Anh hùng l c lặ ệ ự ượng vũ trang nhân dân. Hi n nayệ t i đ a đi m d ng b y đá Anh hùng Pinăng T c trên đèo Gia Túcạ ị ể ự ẫ ắ (Phước Bình) đã được ghi bia chi n th ng và đế ắ ược quy ho ch, di tíchạ b o v n m trong r ng nguyên sinh c a khu b o t n thiên nhiên qu cả ệ ằ ừ ủ ả ồ ố gia.

m ng qu c gia. B y đá đã tr thành ni m t hào và ni m kiêu hãnhạ ố ẫ ở ề ự ề c a đ ng bào Raglai Bác Ái nói riêng và c a t nh Ninh Thu n nóiủ ồ ủ ỉ ậ chung.