Du l ch tâm linh: ị

r t phong phú và đa d ng v s l ng cũng nh ch ng lo i. Theo kh o sát ấ ạ ề ố ượ ư ủ ạ ả ban đ u c a các nhà khoa h c, n i đây có 664 loài th c v t và 201 loài đ ng ầ ủ ọ ơ ự ậ ộ v t, đ c bi t có nhi u loài đ ng th c v t quý hi m. ậ ặ ệ ề ộ ự ậ ế - V n Qu c gia Ph c Bình: ườ ố ướ Thu c xã Ph c Bình, huy n Bác Ái. V i ộ ướ ệ ớ di n tích 18.000 ha, theo th ng kê ch a chính th c, h th c v t n i đây hi n ệ ố ư ứ ệ ự ậ ơ ệ có 2.025 loài, 156 h , 584 chi. V i 327 loài đ ng v t, thu c 94 h , 28 b ọ ớ ộ ậ ộ ọ ộ trong đó đã có 50 loài quý hi m n m trong sách đ Vi t Nam 2000, bao g m ế ằ ỏ ệ ồ 23 loài thú, 14 loài chim, 13 loài bò sát và l ng c v i 29 loài n m trong sách ưỡ ư ớ ằ đ th gi i IUCN năm 2006. ỏ ế ớ

3. Du l ch văn hóa: ị

- Trung tâm Nghiên c u văn hóa Chăm: ứ N m trên đ ng Tô Hi u, thành ằ ườ ệ ph Phan Rang -Tháp Chàm, là đ n v nghiên c u khoa h c v dân t c Chăm ố ơ ị ứ ọ ề ộ và tr ng bày các hi n v t v văn hóa Chăm r t phong phú, đa d ng. ư ệ ậ ề ấ ạ - B o tàng: ả N m trên qu ng tr ng 16 - 4, cùng v i t ng đài chi n th ng ằ ả ườ ớ ượ ế ắ t o thành m t qu n th không gian r ng l n r t đ p, thu hút s quan tâm c a ạ ộ ầ ể ộ ớ ấ ẹ ự ủ du khách nói riêng và ng i dân nói chung. ườ - L h i Katê: ễ ộ Là l h i dân gian đ c s c trong kho tàng văn hóa c a ng i ễ ộ ặ ắ ủ ườ Chăm, là t m g ng ph n chi u sinh ho t c a c ng đ ng. L h i Katê c a ấ ươ ả ế ạ ủ ộ ồ ễ ộ ủ ng i Chăm di n ra trong 3 ngày trên m t không gian r ng l n, l n l t t ườ ễ ộ ộ ớ ầ ượ ừ đ n tháp đ n làng và t ng gia đình t o thành m t dòng ch y phong phú, đa ề ế ừ ạ ộ ả d ng. ạ L h i Katê di n ra t ngày mùng 01 đ n mùng 03 tháng 7 theo Chăm ễ ộ ễ ừ ế l ch h ng năm bao g m: L đón r c y ph c c a n th n Pô N gar thôn ị ằ ồ ễ ướ ụ ủ ữ ầ ư ở H u Đ c tr c m t ngày, l h i Katê đ n Pô N gar, tháp Pô Klông Girai ữ ứ ướ ộ ễ ộ ở ề ư và tháp Pô Rômê ngày 01 tháng 7 Chăm l ch, l h i Katê các làng Chăm và ị ễ ộ ở dòng t c di n ra nh ng ngày sau đó. ộ ễ ữ - L h i Ram wan: ễ ộ ư Là l h i tiêu bi u có giá tr văn hóa đ c đáo c a đ ng ễ ộ ể ị ộ ủ ồ bào ng i Chăm ườ theo đ o Bà Ni, v a mang s c thái tôn giáo, v a manh tính ạ ừ ắ ừ dân gian. - L h i C u ng : ễ ộ ầ ư L h i c u ng là nét đ p văn hoá c a ng dân nhi u ễ ộ ầ ư ẹ ủ ư ề đ a ph ng vùng bi n, v n có truy n th ng lâu đ i. Tuy nhiên hình th c t ị ươ ể ố ề ố ờ ứ ổ ch c m i n i không hoàn toàn gi ng nhau. T i Đông H i Tp. Phan Rang- ứ ỗ ơ ố ạ ả Tháp Chàm, c ba năm m t l n, gi theo l th ng, vào các ngày 20 và 23 ứ ộ ầ ữ ệ ườ tháng 5 âm l ch, ng dân l i t ch c l h i t i Lăng Ông. Đây là m t lo i ị ư ạ ổ ứ ễ ộ ạ ộ ạ hình l h i đ c tr ng, k t h p nhi u ho t đ ng l nghi đa d ng và các lo i ễ ộ ặ ư ế ợ ề ạ ộ ễ ạ ạ hình văn ngh dân gian đ c s c. M t l c u ng g m nhi u l h i nh : l ệ ặ ắ ộ ễ ầ ư ồ ề ễ ộ ỏ ễ Ngh s c Ban lâm t cúng vái th n, đ a s c phong xu ng các h ng án, báo ệ ắ ế ầ ư ắ ố ươ cáo l t chính th c b t đ u và m i các th n v ch ng giám; l cúng nghinh ễ ế ứ ắ ầ ờ ầ ề ứ ễ Ông Sanh Th y l c đoàn chèo Bá tr o trình di n l cung nghinh th n Nam ủ ụ ạ ễ ễ ầ H i t bi n kh i xa v . L phóng sanh, l phóng đăng, l th thuy n trên ả ừ ể ơ ề ễ ễ ễ ả ề bi n... và còn m t chu i l nghi liên quan cho đ n khi k t thúc l h i. ể ộ ỗ ễ ế ế ễ ộ

4. Du l ch di tích l ch s : ị

ị ử - Di tích l ch s núi Cà Đú: ị ử Núi Cà Đú n m cách trung tâm thành ph Phan ằ ố Rang -Tháp Chàm 5 km v phía B c, có đ cao 319m. Là m t ng n núi n m ề ắ ộ ộ ọ ằ đ c l p gi a đ ng b ng, nhi u hang, h c đá sâu, đ a th hi m tr , vì th núi ộ ậ ữ ồ ằ ề ố ị ế ể ở ế Cà Đú đã tr thành căn c đ a v ng ch c trong 2 cu c kháng chi n ch ng ở ứ ị ữ ắ ộ ế ố Pháp và ch ng M . Căn c núi Cà Đú đã đ c UBND t nh Ninh Thu n x p ố ỹ ứ ượ ỉ ậ ế h ng Di tích l ch s Cách m ng c p t nh năm 1999. ạ ị ử ạ ấ ỉ - Di tích l ch s ị ử b y ẫ đá Pinăng T c: ắ Di tích l ch s b y đá Pinăng T c t i ị ử ẫ ắ ạ xã Ph c Bình, huy n Bác Ái là n i anh hùng Pinăng T c ch huy tr n ph c ướ ệ ơ ắ ỉ ậ ụ kích b ng b y đá tiêu di t h n 100 tên đ ch ngày 1081961. Tr n đánh ngo n ằ ẫ ệ ơ ị ậ ạ m c b ng b y đá là đi n hình c a ngh thu t s d ng vũ khí thô s trong ụ ằ ẫ ể ủ ệ ậ ử ụ ơ th tr n chi n tranh nhân dân. Năm 1965, Pinăng T c đ c phong t ng danh ế ậ ế ắ ượ ặ hi u Anh hùng l c l ng vũ trang Nhân dân. Năm 1993, B Văn hóa - Thông ệ ự ượ ộ tin đã x p h ng đ a danh di tích l ch s cách m ng c p qu c gia. ế ạ ị ị ử ạ ấ ố - Di tích l ch s Đ ị ử ề - pô H a xa Tháp Chàm: ỏ Trên l trình đ ng s t xuyên ộ ườ ắ Vi t, t i giao l 27 đi Đà L t, thu c thành ph Phan Rang – Tháp Chàm. Ga ệ ạ ộ ạ ộ ố Tháp Chàm đ u th k XX là m t qu n th ho t đ ng chuyên ngành đ ng ầ ế ỷ ộ ầ ể ạ ộ ườ s t g i là S H a xa bao g m: Nhà ga, khu b o trì, s a ch a đ u máy toa xe, ắ ọ ở ỏ ồ ả ử ữ ầ khu công ch c; ng i dân quen g i là Đ - pô H a xa Tháp Chàm. Đ - pô ở ứ ườ ọ ề ỏ ề H a xa Tháp Chàm là n i h i t nhi u cá nhân u tú trong và ngoài t nh v ỏ ơ ộ ụ ề ư ỉ ề làm vi c và ho t đ ng cách m ng đ u th k XX. ệ ạ ộ ạ ầ ế ỷ - Căn c đ a Bác Ái trong đ u tranh th ng nh t đ t n c: ứ ị ấ ố ấ ấ ướ Đ a v c Bác ị ự Ái r ng bao trùm toàn b vùng r ng núi phía B c, Tây B c Ninh Thu n, là ộ ộ ừ ắ ắ ậ đ a danh n i ti ng trong s nghi p đ u tranh gi i phóng mi n Nam. Hi n nay ị ổ ế ự ệ ấ ả ề ệ t i xã Ph c Đ i, trung tâm huy n l có m t thi t ch văn hóa là nhà truy n ạ ướ ạ ệ ỵ ộ ế ế ề th ng Bác Ái - n i tr ng bày các hình nh hi n v t l ch s , l u gi các s n ố ơ ư ả ệ ậ ị ử ư ữ ả v t, các giá tr văn hóa…, làm s ng l i hình nh hào hùng c a quân dân Bác ậ ị ố ạ ả ủ Ái trong cu c kháng chi n ch ng ngo i xâm. ộ ế ố ạ

5. Du l ch tâm linh: ị

- Chùa Thi n vi n Trúc lâm Viên ng : ề ệ ộ Ngôi chùa t a l c trên núi Đá Ch ng ọ ạ ồ thu c th tr n Khánh H i, huy n Ninh H i n m v trí có th đ a linh, m t ộ ị ấ ả ệ ả ằ ở ị ế ị ặ h ng ra bi n Bình S n - Ninh Ch nên r t thu n ti n cho du khách tham ướ ể ơ ữ ấ ậ ệ quan. - Chùa Ph c Th nh: ướ ạ Chùa Ph c Th nh thu c thôn An Th nh, xã An H i, ướ ạ ộ ạ ả huy n Ninh Ph c, có khuôn viên khá r ng nên r t thu n ti n cho vi c di ệ ướ ộ ấ ậ ệ ệ chuy n c a du khách, Ph c Th nh có ngôi chùa c v i trên trăm tu i mà ể ủ ướ ạ ổ ớ ổ v n còn gìn gi đ c nét c kính tr m m c. ẫ ữ ượ ổ ầ ặ - Chùa Ph Đà S n: ổ ơ T a l c t i ọ ạ ạ xã Ph c Dinh, huy n Thu n Nam. Len l i ướ ệ ậ ỏ gi a nh ng hang đá đi lên đ nh núi v i đ cao kho ng 70 mét so v i m t ữ ư ỉ ớ ộ ả ớ ặ n c bi n đ th ng ngo n toàn c nh non xanh n c bi c h u tình. Chùa ướ ể ể ưở ạ ả ướ ế ữ Ph Đà S n đang tr thành đi m đ n du l ch tâm linh h p d n c a du khách ổ ơ ở ể ế ị ấ ẫ ủ trong và ngoài t nh. ỉ - Chùa Ông: N m bên c nh ch Phan Rang, trên đ ng Th ng Nh t thu c ằ ạ ợ ườ ố ấ ộ ph ng Kinh Dinh, thành ph Phan Rang – Tháp Chàm nên r t thu n ti n cho ườ ố ấ ậ ệ khách đ n tham quan. Chùa Ông là n i sinh ho t tín ng ng c a c ng đ ng ế ơ ạ ưỡ ủ ộ ồ ng i Hoa, vi c tìm hi u l ch s hình thành chùa Ông cho th y quá trình hình ườ ệ ể ị ử ấ thành c ng đ ng ng i Hoa s ng trên m nh đ t Ninh Thu n nói riêng và t i ộ ồ ườ ố ả ấ ậ ạ Vi t Nam nói chung. Chùa Ông là di tích đ c x p h ng c p Qu c gia năm ệ ượ ế ạ ấ ố 2011, đây là di tích ki n trúc ngh thu t. ế ệ ậ - Đình Tri Th y ủ : Đình Tri Th y thu c thôn Tri Th y, xã Tri H i, huy n Ninh ủ ộ ủ ả ệ H i. Cách thành ph Phan Rang – Tháp Chàm kho ng 7 km v h ng Đông ả ố ả ề ướ B c, đi theo đ ng Yên Ninh qua c u Tri Th y cũ kho ng 50m. ắ ườ ầ ủ ả - Nhà th T n Tài: ờ ấ Đ c xây d ng theo ki n trúc c a Pháp vào kho ng năm ượ ự ế ủ ả 1664, thu c ph ng T n Tài, thành ph Phan Rang - Tháp Chàm nên thu n ộ ườ ấ ố ậ ti n cho du khách đ n tham quan và tín ng ng. ệ ế ưỡ - Nhà th Phan Rang: ờ Đ c xây d ng vào năm 1963, hi n t a l c s ượ ự ệ ọ ạ ở ố 2298 đ ng Th ng Nh t, thành ph Phan Rang – Tháp Chàm. Nhà th có ườ ố ấ ố ờ không gian khá r ng rãi, thoáng mát cho du khách tham quan và tín ng ng. ộ ưỡ - Tháp Pô Klông Girai: Qu n th tháp Pô Klông Girai n m tr n v n trên ầ ể ằ ọ ẹ ng n đ i có tên là Đ i Tr u, cách trung tâm thành ph Phan Rang - Tháp ọ ồ ồ ầ ố Chàm 07 km v phía Tây. Đây là c m tháp đ c xây d ng t th k XIII, ề ụ ượ ự ừ ế ỷ tháp th v vua Pô Klông Girai x Panduranga 1151 - 1205; hi n nay c m ờ ị ứ ệ ụ tháp g n nh v n còn nguyên v n v c công trình ki n trúc l n vi c t ầ ư ẫ ẹ ề ả ế ẫ ệ ổ ch c th ph ng, cúng kính c a ng i Chăm L h i Katê di n ra t ngày ứ ờ ụ ủ ườ ễ ộ ễ ừ mùng 01 đ n mùng 03 tháng 7 Chăm l ch h ng năm. B Văn hóa - Thông tin ế ị ằ ộ x p h ng Di tích qu c gia năm 1979. ế ạ ố - Tháp Pô Rômê: Cách thành ph Phan Rang – Tháp Chàm 25 km v phía Tây ố ề Nam, tháp Pô Rômê là m t qu n th tháp c nh ng hi n ch còn m t tháp ộ ầ ể ổ ư ệ ỉ ộ chính v n còn khá nguyên v n. Tháp đ c xây d ng kho ng th k XVII trên ẫ ẹ ượ ự ả ế ỷ m t ng n đ i thu c làng H u Sanh, xã Ph c H u, huy n Ninh Ph c, là ộ ọ ồ ộ ậ ướ ữ ệ ướ c m tháp cu i cùng do ng i Chăm xây d ng, tháp th Pô Rômê 1627 - ụ ố ườ ự ờ 1651, là m t v vua có công phát tri n nông nghi p, th y l i vùng ộ ị ể ệ ủ ợ ở Panduranga. B Văn hóa - Thông tin x p h ng Di tích qu c gia năm 1992. ộ ế ạ ố - Tháp Hòa Lai: Thu c làng Ba Tháp, xã B c Phong, huy n Thu n B c. ộ ắ ệ ậ ắ C m tháp Hòa Lai n m sát qu c l 1A, cách thành ph Phan Rang - Tháp ụ ằ ố ộ ố Chàm 15 km v phía B c. Đây là c m tháp đ c xây d ng t th k th IX. ề ắ ụ ượ ự ừ ế ỷ ứ C m tháp Hòa Lai là m t qu n th r t có giá tr v ki n trúc và điêu kh c ụ ộ ầ ể ấ ị ề ế ắ c a ng i Chăm. B Văn hóa - Thông tin x p h ng Di tích qu c gia năm ủ ườ ộ ế ạ ố 2001.

6. Du l ch làng ngh : ị