Variabel Penelitian dan Definisi Operasional

3.4 Variabel Penelitian dan Definisi Operasional

3.4.1 Variabel penelitian a. Variabel Terikat dependent Variabel terikat adalah variabel yang tergantung atas variabel lain Nazir, 2003. Variabel terikat dependent pada penelitian ini adalah kelelahan kerja berdasarkan hasil perhitungan dari kuisioner IFRC. b. Variabel Bebas independent Variabel bebas adalah variabel yang mempengaruhi atau sebab dari variabel terikat Notoatmojo, 2002. Variabel bebas independent pada penelitian ini adalah karakteristik individu dan beban kerja. 3.4.2 Definisi Operasional Definisi operasional adalah suatu definisi yang diberikan kepada suatu variabel atau konstrak dengan cara memberikan arti atau menspesifikasikan kegiatan, ataupun memberikan suatu operasional yang diperlukan untuk mengukur konstrak atau variabel tersebut Nazir, 2003. Adapun definisi operasional dari variabel di atas adalah: Tabel 3.1 Variabel, Definisi Operasional, Cara Pengukuran, Kategori Penilaian dan Pengukuran serta Skala data Variabel yang diteliti Definisi Operasional Alat Ukur Kategori penilaian dan Pengukuran Skala data 1 2 3 4 5 1. Variabel bebas a. Karakteristik individu 1 Usia Waktu dimana seseorang tersebut dilahirkan, sampai penelitian ini dilakukan. Wawancara melalui kuesioner Kategori : 1. 15-24 tahun 2. 25-34 tahun 3. 35-44 tahun 4. 45-54 tahun 5. 55+ tahun BPS, 2006 Interval http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id Variabel yang diteliti Definisi Operasional Alat Ukur Kategori penilaian dan Pengukuran Skala data 1 2 3 4 5 2 Masa kerja 3 Lama jam kerja 4 Status gizi b. Beban kerja Waktu pertama kali tenaga kerja diterima bekerja ditempat kerjanya sampai dengan penelitian ini dilakukan Lamanya tenaga kerja melakukan kegiatan pekerjaan dalam sehari dan tidak termasuk waktu istirahat. Suatu keadaan yang memberikan petunjuk keadaan gizi tenaga kerja berdasarkan perhitungan Indeks Masa Tubuh IMT 2 m n TinggiBada kg BeratBadan IMT  Jumlah kegiatan yang harus diselesaikan oleh seseorang ataupun sekelompok orang selama periode waktu tertentu dalam keadaan normal. Wawancara melalui kuesioner Wawancara melalui kuesioner Wawancara, microtoise dan bathroom scale Stopwatch, dan observasi Kategori : 1. 5 tahun 2. 5 – 10 tahun 3. 10 tahun Munasef, 1991 Kategori : 1. ≤ 8 jam 2. 8 jam Suma’mur, 1999 Indeks IMT, kategori : 1. Kurang : ≤ 18,5 2. Baik : 18,6 – 25,0 3. Lebih : 25,1 – 27,0 Depkes RI, 1994 Klasifikasi berat ringan beban kerja berdasarkan CVL : CVL Klasifikasi CVL 30 Tidak terjadi kelelahan 30 - 60 Diperlukan perbaikan 60 - 80 Kerja dalam waktu singkat 80 - 100 Diperlukan tindakan segera 100 Tidak diperbolehkan beraktivitas Sumber : Killbon 1992, dalam Tarwaka Interval Ordinal Ordinal Ordinal http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id http:digilib.unej.ac.id Variabel yang diteliti Definisi Operasional Alat Ukur Kategori penilaian dan Pengukuran Skala data 1 2 3 4 5 2. Variabel Terikat a. Kelelahan kerja Aneka keadaan yang disertai penurunan efisiensi dan ketahanan dalam bekerja. Kuisioner IFRC, dan dokumentasi 2004 Menggunakan kuisioner untuk mengukur perasaan lelah secara subyektif yang sering dialami oleh tenaga kerja. Untuk item dengan kriteria ya sering, jarang, dan tidak pernah. Masing-masing mempunyai skor 2,1 dan 0. Makin tinggi skor makin tinggi tingkat kelelahan kerja. Adapun klasifikasinya adalah : 1 0-7 = Normal 2 8-15 = Kelelahan kerja ringan 3 16– 23 = Kelelahan kerja sedang 4 23 = Kelelahan kerja berat Setyawati L, 1994. Ordinal

3.5 Teknik dan Instrumen Pengumpulan Data