HUBUNGAN ANTARA LEBAR INTERMOLAR DAN PANJANG LENGKUNG GIGI RAHANG ATAS PADA PASIEN USIA 8-10 TAHUN DI KLINIK ORTODONSIA RUMAH SAKIT GIGI DAN MULUT UNIVERSITAS JEMBER

idgiigliilib.
/:d
p //

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u

b
i
l
i
idgigili
/:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i

l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u

b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.

.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

c.id

c.id

j.a
.une

ilib

ilib

/dig

c.id

j.a
.une

/dig
ttp:/

c.id

j.a
.une

ilib

/dig
ttp:/

h

h

j.a
.une

ilib

/dig
ttp:/

h

h

HUBUNGAN ANTARA LEBAR INTERMOLAR DAN PANJANG
LENGKUNG GIGI RAHANG ATAS PADA PASIEN
USIA 8-10 TAHUN DI KLINIK ORTODONSIA
RUMAH SAKIT GIGI DAN MULUT
UNIVERSITAS JEMBER

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b

i
l
i
i
idgigil
/:d
/
/
p

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i

l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u

b
i
l
i
i
idgigil
SKRIPSI
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

Oleh
Amellia Reikatiffany
NIM 071610101090

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
/
p

ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
.
.
j
j
e
e
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/
/
:
:
/
/
/
/
BAGIAN
ORTODONSIA
p
p
t
t
hthttp
hthttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
/:d
/
/
p

je.aj.ac
e
n
u
n
.
giigliiblib.u
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

je.aj.ac
e
n
u
n
.
giigliiblib.u
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

FAKULTAS KEDOKTERAN GIGI
UNIVERSITAS JEMBER
2011
c.id.id
c.id.id

idgiigliilib.
/:d
p //

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
/:d
/
/
p

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
/
p

ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
e
e
e
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
ANTARA LEBAR
tp
hthtHUBUNGAN
hthttpINTERMOLAR DAN PANJANG
hthttp

h

LENGKUNG GIGI RAHANG ATAS PADA PASIEN
USIA 8-10 TAHUN DI KLINIK ORTODONSIA
d
d
RUMAH
aj.ca.ci .id SAKIT GIGI DAN MULUT
aj.ca.ci .id
.
.
j
j
e
e
une UNIVERSITAS JEMBER
une
b.u.n
b.u.n

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
/:d
/
/
p

giigliilib
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
/
p

ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
SKRIPSI
e
e
e
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
ili
idgigili
idgigmemenuhi
idgiguna
Diajukan
dan
salah satu syarat
gili melengkapi tugas akhir
d
/:untuk
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
thttpPendidikan Dokter Gigi (S1)hthdan
hthttp menyelesaikan Program hstudi
ttp

h

giigliilib
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

mencapai gelar Sarjana Kedokteran Gigi

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
/:d
/
/
p

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhttOleh

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
/
p

Reikatiffany
id.idAmellia
.
c
ca.cid.id
NIM
071610101090
a
a
c
.
.
j
j
a
e
e
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/
/
:
:
/
/
/
/
p
p
t
t
hthttp
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
/:d
/
/
p

d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
j
j
e
e
ne
ne BAGIAN ORTODONSIA
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
i
i
idgigil
idgigil
FAKULTAS KEDOKTERAN
GIGI
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
p
p
t
t
t
t
hhtt
hhtt
UNIVERSITAS
JEMBER

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
/
p

2011

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

i

idgiigliilib.
/:d
p //

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

h

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
/:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
/
p

PERSEMBAHAN

d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
j
j
e
e
neKarya Tulis ini Kepada:
ne
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
Saya Persembahkan
i
i
l
l
i
i
i
i
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
p
p
t
t
t
t
hhtt
hhtt
1. Allah Swt.;

id

id

id

ca.c.iddan Ibu Dra. Hj.
2. Kedua Orangtuaku
aj.ca.c.id: Ayah Ir. H. Hartadi
aj.M.S
aj.ca.c.id
.
.
.
j
j
j
e
e
e
n
n e
e
une terima kasih atas
unkasih
bli.bu.n
liibli.bu.tercinta,
lisegala
liibli.bu.un
i
i
i
Himatun
sayang,
nasehat
dan
g
g
g
i
i
i
i
/d ig
/d ig
/d ig

:/://d
:/ /d
thtp
hthtp
ttpdoa
ttp:/ dan kesuksesan;
yang tiada henti demihkebaikan

:/ /d
hthtp
ttp:/

h

3. Almarhum kakak Nurcahyo Rekawanto yang selalu menjadi inspirasi

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
/:d
/
/
p

ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
.
.
.
e
e
e
dalam hidupku;
nej
nej
nej
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i
i
i
il
idgidan
idgigil
idgigterima
gil
/:d
4.p:/Guru-guruku
yang kuhormati,
kasih atas pilmu
//:d
//:d
:
:
/
/
/
/
/
/
p
t
t
t
t
t
t
hhttp
hhttp
hhttp
bimbingannya selama ini;

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
/
p

5. Almamaterku Fakultas
ca.cid.id
ca.cid.id Jember yang
ca.cid.id Kedokteran Gigi jUniversitas
a
a
a
.
.
.
j
j
.
e
e
e
nej.
nej.
nejjunjung
.bu.n
.bu.n
.bu.n
senantiasa
saya
tinggi.
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i
i
i
//digigil
//digigil
//digigil

: /d
hthtp
ttp:/

: /d
hthtp
ttp:/

: /d
hthtp
ttp:/

h

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
/:d
/
/
p

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
/:d
/
/
p

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

ii

h

idgiigliilib.
/:d
p //

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
/:d
/
/
p

d
d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
.
j
j
j
e
e
e
ne
ne
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
t
hhttelah
hhttHarga kebaikan manusia adalah
hhtt diukur menurut apa yang

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
/
p

dilaksanakan
/ diperbuatnya. d
id.id
.
c
a
aj.ca.ci .id
c
.
.
j
j
a
.
e
e
j
n e
n e
( Ali Bin Abi Thalib
liibli.bu.un
liibli.bu.u)n
i
i
g
g
i
i
:p//:d
:p//:d
/dig
/dig
/
/
p
p
t
t
t
t
t
t
hht
hht

h

MOTO

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

Sesungguhnya, Aku mengingatkan kepadamu supaya kamu tidak

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
/:d
/
/
p

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
/:d
/
/
p

c.id.id

c.id.id

liibli.bu.un
liibli.bu.un
i
i
g
g
i
i
g ayat 46)
(terjemahantSurat
://d/dig
://d/diHud
hthtp
hthp
ttp:/
ttp:/

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
/:d
/
/
p

aac
a c
termasuk
yang tidak berpengetahuan
neje. j.orang-orang
neje. j.a

iii

idgiigliilib.
/:d
p //

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

h

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
/:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
/
p

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
/:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
/
p

PERNYATAAN

d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
j
j
e
e
n
ne tangan dibawah ini:
ne
.bu.bertanda
.bu.n
u
u
b
b
Saya iyang
i
i
l
l
i
i
i
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
p
p
t
t
nama
:
Amellia
Reikatiffany
t
t
hhtt
hhtt
NIM

: 071610101090

d
.cid.id yang berjudul:
menyatakan dengan .sesungguhnya
bahwa karya tulis
ac.ci .id
.acilmiah

ca.cid.id
a
.
j
j
j
a
a
e
e
e
nej. Intermolar dan Panjang
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
uLebar
u
u
bli.bu.n
b
b
i
i
i
Hubungan gAntara
Lengkung
Gigi
Rahang
Atas
l
l
l
i
i
i
idigi
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
pada
Usia 8 sampai Dengan
p
tp tahun di Klinik OrtodonsiahthRumah
hthttPasien
htht10
ttp Sakit

h

Gigi dan Mulut Universitas Jember adalah benar-benar hasil karya sendiri, kecuali

ca.cid.id
a
.
j
a
a
.
.
.
e
e
e
n
ej
nej
nej manapun, serta bukan
nkarya
.bu.n
.buinstitusi
.bu.n
u
u
u
b
b
b
.
i
i
i
diajukan ipada
tulis
jiplakan.
Saya
l
l
l
i
i
i
i
i
i
gigil
idgigil
idgigil
//:d
//:d
//:d
d
:
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
bertanggung
jawab atas keabsahan
tp kebenaran isinya sesuaihdengan
hhttp
hhtdan
http sikap
.cid.id
.idd belum pernah
jika dalam pengutipan
disebutkan sumbernya
j.acsubstansi
j.ac c.idan

h

ilmiah yang harus dijunjung tinggi.

ca.cid.id
a
.
j
e
e
e
j.
u.n
nej.
nebersedia
nej.dari pihak mana pun
.bu.n
.bserta
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
tekanan dan
paksaaan
mendapat
sanksi
i
i
i
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
thttppernyataan ini tidak benar. hthttp
akademik
hthttp jika ternyata dikemudianhhari

h

d

d

i
.i
Demikian pernyataan
.aca.c.id tanpa adanya
j.acac.id ini saya buat dengan jsebenarnya,

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
/:d
/
/
p

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
j
j
e
e
ne
neJember, 17 Februari 2011
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
i
i
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
p
p
t
t
t
t
Yang menyatakan,
hhtt
hhtt

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
.
.
j
j
e
e
j.
nej.
neAmellia
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
Reikatiffany
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/
/
:
:
/
/
/
/
p
p
t
t
NIM
071610101090
hthttp
hthttp

h

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
/:d
/
/
p

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

iv

idgiigliilib.
/:d
p //

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

h

HUBUNGAN ANTARA LEBAR INTERMOLAR DAN PANJANG
LENGKUNG.id
GIGI
ATAS PADA.id
id RAHANG
id
cacTAHUN
cacPASIEN
ca.cid.id
.
.
a
a
a
.
.
.
j
j
j
USIA
8-10
DI
KLINIK
ORTODONSIA
e
e
e
ej.
nRUMAH
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
SAKIT
GIGI
DAN
MULUT
l
l
l
i
i
i
digigili
digigili
digigili
UNIVERSITAS
tp://://d
tp://://dJEMBER
tp://://d

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
/:d
/
/
p

SKRIPSI

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
/
p

hthttp

hthttp

hthttp

h

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
/:d
/
/
p

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
/
p

Oleh
id.id
.
ca.cid.id
c
a
a
c
.
.
j
j
a
Amellia Reikatiffanyneej.
e
nej.
.bu.n
u
b
i
liibli.bu.un
l
NIM 071610101090
i
i
i
l
g
g
i
i
i
:p//:d
:p//:d
/dig
/dig
/
/
p
p
t
t
t
t
t
t
hht
hht

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
/:d
/
/
p

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
/
p

ca.cid.id Pembimbing
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
e
e
e
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
Dosen
Pembimbing
Utama
:
drg.
M.
Nurul
Amin,
M.
Kes
p
p
p
t
t
t
hthttp
hthttp
hthttp

h

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
/:d
/
/
p

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

Dosen Pembimbing Anggota : drg. Rudy Joelianto, M. Biomed

v

idgiigliilib.
/:d
p //

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

d
d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
.
j
j
j
e
e
e
n
e Panjang Lengkung Gigi
ne
ne
ndan
.bu.n
.bu
.bu.n
u
u
u
b
b
b
Skripsi berjudul
Hubungan
Antara
Lebar
Intermolar
.
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
Rahang
Atas
pada
Pasien
Usia
8
sampai
Dengan
10
tahun
di
Klinik
Ortodonsia
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt

h

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
/:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
/
p

PENGESAHAN

Rumah Sakit Gigi dan Mulut Universitas Jember telah diuji dan disahkan oleh

id
Fakultas Kedokteran Gigi
Jember pada:
c.id
.ac.Universitas

ca.cid.id
a
.
j
j
a
e
e
u.n
nej.17 Februari 2011 ilib.bu.n
nej.
.bKamis,
u
u
b
i
hari, tanggal
:
l
i
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/
/
:
:
/
/
/
/
p
p
t
t
tempat
: Fakultas Kedokteran
hthttp
hthGigi
ttp Universitas Jember

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
/:d
/
/
p

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
/
p

id.id M. Nurul Amin, M. Kes ac.id.id
ca.cid.id
ca.cdrg.
a
a
c
.
.
.
j
j
j
a
e
e
e
nej.
nej.
nej. NIP 197702042002121002
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
hthttIIp
hthttp
hthttp
Anggota I
Anggota

h

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
/:d
/
/
p

d
d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
.
j
j
j
e
e
e
ne
ne
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil Joelianto, M. Biomed ://didgigil
drg.
Rudy
drg. Rina Sutjiati,:/M.Kes
/:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
:
t
t
t
t
t
t
NIP 1965101311994032001
hhttp
hhtt NIP 197207151998021001hhttp

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
Dekan, ilib
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
/:d
/
/
p

d
d
aj.ca.ci .iddrg. Herniyati, M. Kes ej.aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
ne NIP 195909061985032001
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
i
i
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
p
p
t
t
t
t
hhtt
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
Ketua,
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
Tim Penguji

Mengesahkan

vi

idgiigliilib.
/:d
p //

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

RINGKASAN

c.id

p

gili
i
d
/
/
:

b

j.a
.une

c.id

c.id

j.a
ej.a Intermolar dan Panjang
Hubungan Antara
unLebar
une Lengkung Gigi Rahang
lib.
i
g
i
Atas pada
://d Pasien
http

Usia 8

lib.
i
g
i
sampai Dengan
://d 10 tahun
http

ilib

g
di Klinik Ortodonsia
://di
http

Rumah Sakit Gigi dan Mulut Universitas Jember; Amellia Reikatiffany,
071610101090;2011: 44 halaman; Fakultas Kedokteran Gigi, Universitas Jember.
Dimensi rahang memiliki kontribusi yang besar terhadap gigi berdesakan
daripada ukuran gigi. Sedangkan studi lain menunjukkan korelasi yang sama
antara dimensi lengkung dan gigi berdesakan. Salah satu faktor yang
mempengaruhi gigi berdesakan adalah bentuk lengkung gigi.Variasi bentuk
lengkung gigi ditentukan oleh perbandingan panjang dan lebar lengkung gigi. Jika
ukuran kedua lengkung gigi hampir sama, maka bentuk lengkung gigi menjadi
lebar dan jika kedua ukuran itu berbeda banyak akan menghasilkan bentuk
lengkung sempit dan panjang. Penilaian tumbuh kembang palatum dalam
hubungannya dengan relasi gigi geligi pada arah lateral dan sagital, dapat dilihat
dari lebar intermolar dan panjang lengkung gigi. Ketidakseimbangan arah
pertumbuhan akan menyebabkan perubahan yang berakibat ketidaksesuaian antara
ukuran palatum dan relasi gigi yang dapat menyebabkan maloklusi pada anakanak. Maloklusi yang memanfaatkan pertumbuhan dan perkembangan palatum
sering dikaitkan dengan bentuk palatum, lebar intermolar serta panjang lengkung
gigi. Sebagian besar pasien yang datang ke Klinik Ortodonsia Rumah Sakit Gigi
dan Mulut Universitas Jember rata-rata berusia 8 sampai dengan 10 tahun, usia ini
adalah usia pertumbuhan dimana masa ini adalah fase geligi pergantian. Penelitian
ini bertujuan untuk mengetahui apakah terdapat hubungan antara lebar intermolar
dan panjang lengkung gigi pada pasien usia 8 sampai dengan 10 tahun.
Penelitian ini adalah penelitian observasional analitik dengan pendekatan
cross-sectional, dilakukan pada bulan November-Desember 2010, bertempat di
Klinik Ortodonsia Rumah Sakit Gigi dan Mulut Universitas Jember, dengan
vii

c.id

j.a
.une

menggunakan 50 model studi rahang atas. Kemudian dilakukan pengukuran lebar
intermolar dan panjang lengkung gigi dengan menggunakan simestroskop yang
sudah dimodifikasi dan kaliper digital dalam milimeter. Data yang didapat
ditabulasi dan dianalisis secara statistik. Hasil penelitian menunjukkan ukuran
rata-rata lebar intermolar adalah 52,39 mm, sedangkan ukuran rata-rata panjang
lengkung gigi adalah 28,58 mm. Berdasarkan uji korelasi Pearson didapatkan
bahwa tidak terdapat hubungan antara lebar intermolar dengan panjang lengkung
gigi rahang atas pada pasien usia 8 sampai dengan 10 tahun di klinik Ortodonsia
Fakultas Kedokteran Gigi Universitas Jember

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
/:d
/
/
p

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
/:d
/
/
p

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

viii

idgiigliilib.
/:d
p //

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
/:d
/
/
p

.cid.id PRAKATA
ca.cid.id
c
ca.cid.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
a
.
.
.
e
e
e
nej
nej
nej
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i
i
i
il
idgigil
idgigsyukur
idgatas
igil segala rahmat dan karunia-Nya,
/:d
ke hadirat AllahtpSwt.
:p//:d
:p/Puji
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
t
t
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt
sehingga penulis dapat menyelesaikan Skripsi yang berjudul Hubungan Antara

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
/
p

Lebar Intermolar dan Panjang
.idd Lengkung Gigi Rahang Atas
.idpada
d Pasien Usia 8

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
/:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
/
p

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
/:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
/
p

h

cac.i
cac.i
ca.cid.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
e
e
e
n
n
ej. di Klinik Ortodonsia
sampai Dengan
ntahun
nej. Sakit Gigi dan Mulut
nej.
.bu10
.bu.Rumah
.bu.n
u
u
u
b
b
b
.
i
i
i
l
l
l
i
i
i
li
gigili
idgiJember.
idgigimemenuhi
iduntuk
gili
d
/:d
/:untuk
/:d
/
/
/
Universitas
Skripsi ini disusun
salah satu tsyarat
:
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
hthttp
hthttp
hthttp

h

d
d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
.
j
j
j
e
e
e
e
e bantuan dari berbagai
Penyusunan
ini dapat terselesaikan
ne
nSkripsi
natas
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
//:d
//:d
:kepada:
:poleh
:p//:d
pihak,
karena itu penulis ingin menyampaikan
ucapan terima kasih
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
hhttp
hhtt
hhtt

h

ca.cid.id
.
.
a
a
a
c
c
.
.
.
j
j
j
a
a
e
e
e
j.
penulisibhingga
Skripsi ini;ib.u.n
nej.
nej.
neterselesaikan
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
i
l
l
l
i
i
i
b
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
2.
drg.
M.
Nurul
Amin,
M.Kes
selaku
Dosen
Pembimbing
Utama
dan
selaku
/
/
/
p
p
p
t
t
t
hthttp
hthttp
hthttp

h

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
yang ttelah
banyak
/
p
t
hhtt

h

menyelesaikan pendidikan strata satu (S1) Fakultas Kedokteran Gigi Universitas
Jember.

1. drg. Herniyati, M.Kes selaku Dekan Fakulltas Kedokteran Gigi
Universitas Jember
d telah berkenan memberikan
c.idid kesempatan bagi
c.idiyang

drg. Rudy Joelianto, M. Biomed Dosen Pembimbing Anggota, yang

dengan sabar membimbing
dan memberikan petunjuk
c.idid dalam penulisan
c.idid

je.aj.ac.
je.aj.ac.
e
e
n
n
u
u
skripsiibini;
n
n
.
.
giigliiblib.u
giigl ilib.u
i
i
d
d
/
/
/
/
: /dsekretaris penguji
: drg.
/d Rina Sutjiati, M.Kes selaku
tp
hthtp
hth3.
ttp:/
ttp:/

memberikan masukan dalam menyempurnakan penulisan skripsi ini.

4. drg. Nadie Fatimatuzzahro
dan drg. Dessy Rahmawati,
c.id.id
c.id.id M.Kes selaku

ca.cid.id
a
a
a
c
c
.
.
.
j
j
j
a
a
e
e
e
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
dosenliwali;
u
u
u
b
b
b
i
i
l
l
i
i
i
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
5.
Mama
dan
Ayah,
kakakku
Yudi,
Wawan,
mbak
Ririn
dan
mbak
p
p
p
t
t
t
hthttp
hthttp Tias
hthttp

h

terima kasih atas segala pengorbanan, cinta kasih, dorongan semangat,
nasehat dan doa restunya;
c.id.id

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
/:d
/
/
p

d
d
aj.ac
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
.
j
j
j
e
e
e
ne
ne selalu mengingat setiap
ne Nurcahyo Rekawanto,
.bu.n
.bu.n
.bu.n
6. Almarhum
kakak
aku
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
/:d
:p/nasehatmu;
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

ix

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

idgiigliilib.
/:d
p //

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
/:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
/
p

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
/:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
/
p

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
/:d
/
/
p

7. Alfan Eka Putra terima kasih atas semangatmu, kasihmu, motivasimu, dan

ca.cid.id
a
.
j
j
j
a
a
.
.
.
e
e
e
u.n
nej
nej
nej teman terbaikku, Reni
.bu.n
.bseperjuangan
.bu.n
u
u
u
b
b
b
8. Teman
skripsiku,
sahabatku,
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
/:d
:p//:d
:p/Febtiandini
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
terima
kasih
atas
bantuan,
semangat
dan
dukunganmu
selama
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt
.cid.id saat;
perhatian, yang.a
selalu
c.cid.idmembangkitkan semangatku
.acsetiap

h

ini hingga selesainya studiku ini;

id.id SMA Parama, Reni,aApin,
id
9. Sahabat-sahabatku
.ac.csemasa
. c.c.id Fany, Nia, Tata,

ca.cid.id
a
.
j
j
j
a
a
e
e
e
nej. selalu memberi semangat;
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
uyang
u
u
bli.bu.n
b
b
i
i
i
dangCheche
l
l
l
i
i
i
idigi
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
thttp Aldo,
Tria, Deasy, Endah,hAndika,
hth10.
ttpSahabat-sahabatku Diniusa,hthCintantya,
ttp

h

Yano, Pinton, Kartika terima kasih atas semangat, canda tawa, nasehat,

ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
.
.
j
j
a
.
.
.
e
e
e
j
j
n
nej
neangkatan
nebantuan
.bu.n
.bu.n
.bu.atas
u
u
u
b
b
b
i
i
i
11. Teman-teman
2007,
terima
kasih
dan
kerjasamanya.
l
l
l
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
/:d
//:d
//:d
:
:p/Semoga
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
kebersamaan dan kekompakan
kita tetap terjaga; hhttp
hhtt
hhttp
.id
masukan dan dukungan
j.ac c.id kalian selama ini;

h

12. Seluruh pihak yang telah mendukung, membantu, memberi masukan,

ca.cid.id
a
.
j
e
e
e
ej.
u.n
nej.
nej. langkahku.
nuntuk
.bu.n
.bdi
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
13. Terima
kasih
Allah
yang
selalu
ada
setiap
i
i
i
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
thttppembaca
p ini memberikan manfaathbagi
hthtttulis
hthttpHarapan penulis semoga karya
d

d

.i
nasehat, saran,j.kritik,
terima kasih banyak atas bantuan
aca.ci .id
j.acac.idkalian semua;

h

dan memberikan informasi serta pengetahuan baru bagi khasanah ilmu

d

d

Kedokteran Gigi demij.kemajuan
aca.ci .id
aca.ci .id ilmu pengetahuan danj.teknologi.

e
n
ej.
u
n
.
u
b
.
i
idgiigl ilib
d
/
/
:
/
/
Jember,
hthtp
ttp:17 Februari 2011

e
n
ej.
u
n
.
u
b
.
i
idgiigl ilib
d
/
/
:
/
/
hthtp
ttp:

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt Penulis

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
/:d
/
/
p

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

x

idgiigliilib.
/:d
p //

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
/:d
/
/
p

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
/:d
:p/Halaman
/
/
p
t
t
hhtt

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
/
p

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
/:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
/
p

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
/:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
/
p

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
/:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
/
p

DAFTAR ISI

HALAMAN JUDUL....................................................................................

i

id
id
HALAMAN PERSEMBAHAN..................................................................
.ac.c.id
.ac.c.id

ii
ca.cid.id
a
.
j
j
j
a
a
e
e
e
j.
ne....................................................................................
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
HALAMAN
MOTO
iii
i
i
i
l
l
l
i
i
i
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
HALAMAN
PERNYATAAN .....................................................................
iv
hthttp
hthttp
hthttp
HALAMAN PEMBIMBINGAN ................................................................

h

v

vi
ca.cid.id
a
.
j
a
a
.
.
.
e
e
e
nej
nej
nej
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
RINGKASAN...............................................................................................
vii
l
l
l
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
PRAKATA
...................................................................................................
xi
hhtt
hhtt
hhtt

.id
.id
HALAMAN PENGESAHAN
j.ac c.id .....................................................................
j.ac c.id

DAFTAR ISI ................................................................................................

x

ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
DAFTAR TABEL........................................................................................
xiv
a
a
a
.
.
.
j
j
j
e
e
neej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
DAFTARig
GAMBAR
xv
l
l
liibli.bu.un ...................................................................................
i
i
i
idgigili
idgigili
ig
/:d
/:d
/:d
/
/
/
d
:
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
DAFTAR
xvi
hthttp
hthttp
hthttp LAMPIRAN ...............................................................................
BAB 1. PENDAHULUAN ..........................................................................

h

h

1

d
d
ca.cid.id
1
a
.
j
.
.
.
e
e
e
nej
nej
nejMasalah...................................................................
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
1.2
Rumusan
5
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
5
hhtt
hhtt
hhtt 1.3 Tujuan Penelitian ....................................................................
.i
.i
1.1 Latar Belakang
j.acac.id
j.acac.id.......................................................................

1.4 Manfaat Penelitian ..................................................................

h

5

ca.cid.id ................................................................
ca.cid.id
ca.cid.id
BAB 2. TINJAUAN jPUSTAKA
6
a
a
a
.
.
.
j
j
e
e
e
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
2.1
Maloklusi..................................................................................
6
i
i
i
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
2.1.1 Klasifikasi Maloklusi
7
hthttp
hthttp
hthttp.......................................................

h

2.1.2 Hubungan Maloklusi dengan Lebar Intermolar dan

id
id
ca.cid.id
10
a
.
j
.
e
e
e
nej
nej
nej
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
2.2
Etiologi
Maloklusi....................................................................
10
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt Maloklusi ....................................
2.2.1 Faktor Umum Etiologi
11
. .id
.
Panjang
Gigi ...................................................
j.a.cacLengkung
j.a.cac.id

2.2.2 Faktor Lokal Etiologi Maloklusi ......................................

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

xi
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

12

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

idgiigliilib.
/:d
p //

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
/:d
/
/
p

14
ca.cid.id
a
.
j
j
j
a
a
.
.
.
e
e
e
n
n
nej
nej Gigi Geligi dan ukuran
nej
.bu.n
.bu.Ukuran
.bu
u
u
u
b
b
b
2.3.1
Rahang...........................
14
.
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
2.3.2
Lengkung
Gigi..................................................................
16
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
/
p

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
/:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
/
p

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
/:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
/
p

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
/:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
/
p

id
id
2.3 Dimensi Lengkung
.ac.c.id Gigi ..........................................................
.ac.c.id

2.3.3 Perubahan Pertumbuhan pada Lengkung Gigi .................

17

id
2.3.4 Lebar
c.cid.id
.aIntermolar...............................................................
.ac.c.id

18
ca.cid.id
a
.
j
j
j
a
a
e j.
e
e
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
une Palatum............................................................
u
u
bli.bu.n
b
b
i
i
i
2.4giPertumbuhan
19
l
l
l
i
i
idigi
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
2.4.1 Faktor yang Mempengaruhi
.............................................
21
hthttp
hthttp
hthttp
2.5 Hipotesa Penelitian..................................................................

h

22

ca.cid.id
23
a
.
j
a
a
.
.
.
e
e
e
nej
nej
nej
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
3.1
Jenis
Penelitian
.......................................................................
23
l
l
l
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
//:d
//:d
:
:p//:d
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
..............................................
23
hhttp
hhtt 3.2 Tempat dan Waktu hPenelitian
http

.id.id
.id
BAB 3. METODOLOGI
..................................................
j.ac cPENELITIAN
j.ac c.id

3.2.1 Waktu Penelitian .............................................................

23

id.id
ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cPenelitian............................................................
3.2.2 Tempat
23
a
a
a
.
.
.
j
j
j
e
e
e
nej.
nej.
nej. Variabel Penelitianili............................................
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
l
l
3.3
Identifikasi
23
i
i
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
p
3.3.1 Variabel Terkendali
23
hthttp
hthtt.........................................................
hthttp
3.4 Definisi Operasional ...............................................................

h

h

23

d
d
ca.cid.id
23
a
.
j
.
.
.
e
e
e
nej
nej
nej Lengkung Gigi...................................................
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
3.4.2
Panjang
24
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
24
hhtt
hhtt
hhtt 3.5 Populasi Penelitian .................................................................
.i
.ci .id
3.4.1 Lebar
j.acac.id
j.acaIntermolar..............................................................

3.6 Sampel Penelitian ...................................................................

24

id.id
ca.cPengambilan
ca.cid.id
ca.cid.id
3.6.1 Metode
Sampel ..........................................
24
a
a
a
.
.
.
j
j
j
e
e
e
nej.
nej.
nej. Sampel ...................................................................
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
3.6.2
Besar
24
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
hthttp
hthttp
hthttp
3.6.2 Kriteria Sampel................................................................
25
3.7 Alat dan Bahan .......................................................................

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

xii
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

25

d
d
ca.cid.id
aj..................................................................................
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
3.6.1 Alat
25
.
.
.
j
j
j
.
e
e
e
ne
ne
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
3.6.1
Bahan...............................................................................
25
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
hhtt 3.8 Prosedur Penelitianh................................................................
hhtt
26
htt
3.9 Analisis Data ...........................................................................

h

h

26

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

idgiigliilib.
/:d
p //

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
/:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
/
p

3.10Alur Penelitian ........................................................................

27

28
ca.cid.id
a
.
j
j
j
a
a
.
.
.
e
e
e
nej
nej
nej
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
4.1 iHasil
Penelitian
........................................................................
28
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
4.2
Hasil
Analisis
Data
..................................................................
29
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt

d
id
BAB 4. HASIL DAN .PEMBAHASAN
.....................................................
ac.ci .id
.ac.c.id

4.2 Pembahasan .............................................................................

h

30

id
.cid.id SARAN .....................................................
BAB 5. KESIMPULAN
.acDAN
.ac.c.id

34
ca.cid.id
a
.
j
j
j
a
a
e j.
e
e
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
une ..............................................................................
u
u
bli.bu.n
b
b
i
i
i
5.1giKesimpulan
34
l
l
l
i
i
idigi
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
34
hthttp 5.2 Saran.........................................................................................
hthttp
hthttp

DAFTAR BACAAN ....................................................................................

h

35

e
n
ej.a
u
n
.
u
b
.
i
idgiigl ilib
d
/
/
:
/
/
hthtp
ttp:

e
n
ej.a
u
n
.
u
b
.
i
idgiigl ilib
d
/
/
:
/
/
hthtp
ttp:

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
/:d
/
/
p

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
/:d
/
/
p

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
/:d
/
/
p

.id
.id
LAMPIRAN .................................................................................................
j.ac c.id
j.ac c.id

xiii

38

idgiigliilib.
/:d
p //

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/

h

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

d
d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
.
j
j
j
e
e
e
ne
ne
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
Halaman
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
4.1
Nilai
rata-rata
dan
standar
deviasi
lebar
intermolar
dan
panjang
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt

h

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
/:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
/
p

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
/:d
/
/
p

DAFTAR TABEL

lengkung gigi model studi rahang atas ....................................................

28

id.idpanjang
4.2 Hasil uji normalitas.aKolmogrov-smirnov
lebar intermolar
c.cid.id
.ac.cdan

ca.cid.id
a
.
j
j
j
a
a
e
e
e
n
nej. studi rahang atas ....................................................
nej.
nej.
.bu.model
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
lengkung
gigi
29
l
l
l
i
i
i
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
4.3
tp intermolar pada rahang hthttp
hthHasil
hthtlebar
ttp uji homogenitas Levene test
atas sesuai dengan panjang lengkung gigi...............................................

h

29

ca.cid.id
a
.
j
a
a
.
.
.
e
e
e
nej
nej
nej
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
gigi rahang
atas........................................................................................
30
l
l
l
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt

h

.id
.id.id
4.4 Hasil uji korelasi Pearson
j.ac c.idlebar intermolar dan panjang
j.ac clengkung

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
/
p

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp

h

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
/:d
/
/
p

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt

d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/