1 Inleiding
1.1 Beschermde natuurgebieden in Nederland
In 1990 is de rijksoverheid begonnen met de aanleg van de Ecologische Hoofdstructuur ehs.
1
Het is de bedoeling dat dit een samenhangend netwerk wordt van beschermde, kwalitatief hoogwaardige natuurgebieden.
De EHS is het belangrijkste overheidsinstrument om het teruglopen van de biodiver si- teit de verscheidenheid van aanwezige plant- en diersoorten in Nederland een halt
toe te roepen. Dat veel bedreigde soorten nog steeds achteruit gaan is zichtbaar in figuur 2 gebaseerd op gegevens van cbs en pbl.
In Europees verband is met hetzelfde doel een grensoverschrijdend netwerk van natuurgebieden ingesteld, Natura 2000. De in Nederland gelegen Natura
2000- gebieden bevinden zich bijna allemaal binnen de ehs. Figuur 3 laat dit zien.
Figuur 2 Ontwikkeling bedreigde plant- en diersoorten
1997-2011, geïndexeerd 1997=100
Jo ris Fiselier
Inf ographics
De overheid stelt periodiek een Rode Lijst op van bedreigde plant- en diersoorten die van nature in Nederland voorkomen. De Rode
Lijst telt vijf categorieën: ‘verdwenen uit Nederland’, ‘bedreigd’, ‘ernstig bedreigd’, ‘kwetsbaar’ en ‘gevoelig’.
20 40
60 80
100 120
140
2011 1997
1998 1999
2001 2002
2003 2004
2006 2007
2008 2009
2000 2005
2010 Niet-bedreigde
soorten Bedreigde en ernstig
bedreigde Rode Lijst- soorten
Alle Rode Lijst- soorten
1
Recent is de naam van de EHS veranderd in ‘Natuur
net werk Nederland’ EZ, 2013. Wij houden in dit
rapport de naam EHS aan, die gangbaar was in de
periode waarop ons onder zoek betrekking heeft.
1.1.1 Beschermingsregime Ecologische Hoofdstructuur
Als beschermde ehs-natuur moet plaatsmaken voor een snelweg, een jachthaven of een ander bouwproject, mag dat alleen na zorgvuldige afweging volgens het ‘nee,
tenzij’-principe: ruimtelijke ingrepen zijn niet toegestaan, tenzij er geen alternatieven zijn en het project een groot openbaar belang heeft. Als deze afweging ertoe leidt dat
de ingreep in de natuur doorgaat, moeten schadelijke effecten voor plant en dier zoveel mogelijk worden vermeden.
Negatieve effecten die niet te vermijden zijn, moeten worden gecompenseerd. Dit moet zodanig gebeuren dat er netto geen verlies optreedt in de oppervlakte, de kwaliteit en
de samenhang van de natuur. Meestal gebeurt compensatie door aanleg van nieuwe natuur op een andere locatie of door verbetering van bestaande natuur. Soms kan een
afkoopsom worden betaald financiële compensatie. De natuurcompensatie moet binnen een afgesproken termijn door de initiatiefnemer
van de bouwactiviteit worden gerealiseerd. De initiatiefnemer kan een particulier of een bedrijf zijn, maar ook een overheidsinstelling zoals een gemeente, provincie of
Rijkswaterstaat.
1.1.2 Beschermingsregime Natura 2000
Voor Natura 2000-gebieden gelden Europese beschermingsregels die strenger zijn dan de ehs-regels. Aantasting van de natuur is niet toegestaan, tenzij is voldaan aan zeer
strikte voorwaarden.
2
De compensatie moet in dat geval zijn gerealiseerd voordat de schade aan de natuur wordt toegebracht. Ook moet de compensatie de negatieve
effecten op specifieke soorten en habitattypen ongedaan maken. Financiële compensatie is bij Natura 2000-gebieden niet mogelijk. Verder moeten de
compensatiemaatregelen worden gemeld aan de Europese Commissie. Omdat Natura 2000-gebieden vrijwel geheel binnen de ehs liggen, gelden daar doorgaans zowel de
ehs - als de Natura 2000-beschermingsregels.
1.2 Bevindingen uit ons onderzoek van 2007
Kategori