FAKTOR SOSIAL BUDAYA DAN ORIENTASI MASYARAKAT DALAM BEROBAT (Studi Atas Perilaku Berobat Masyarakat Terhadap Praktek Dukun Ponari) SOCIO-CULTURAL FACTORS AND SOCIETAL ORIENTATION IN THE TREATMENT (Study Of The Treatment Behavior Of Society To Ponari Medic
FAKTOR SOSIAL BUDAYA DAN ORIENTASI MASYARAKAT DALAM
BEROBAT
(Studi Atas Perilaku Berobat Masyarakat Terhadap Praktek Dukun Ponari)
SOCIO-CULTURAL FACTORS AND SOCIETAL ORIENTATION IN THE
TREATMENT
(Study Of The Treatment Behavior Of Society To Ponari Medical Practice)
SKRIPSI
LUKMAN HAKIM
050910302205
PROGRAM STUDI SOSIOLOGI
FAKULTAS ILMU SOSIAL DAN ILMU POLITIK
UNIVERSITAS JEMBER
2013
.id/
.id/
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
t
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
ry.u
y.u
/
rary
lib
tp://
y.u
y.u
/
ht
c.id
j.a
.une
ac
nej.
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
c.id
.id/
ac
nej.
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
h
.id/
ac
nej.
r
ibra
l
/
/
:
tp
j.a
.une
ry.u
h
.id/
y.u
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
.id/
ac
nej.
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
r
ibra
l
/
/
:
tp
.id/
ac
nej.
h
/
c.id
j.a
.une
/
c.id
j.a
.une
ry
ry
ry
ibra
ibra
ibra
l
l
l
/
/
/
/
/
/
:
:
:
p
FAKTOR
MASYARAKAT
http SOSIAL BUDAYA DAN
httORIENTASI
httpDALAM
h
BEROBAT
.id/
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
t
/
/
.id/
id
id
(Studi Atas Prilaku Berobat
.ac. Masyarakat Terhadap Praktek
.ac. Dukun Ponari)
nej
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
nej
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
h
h SOCIETAL ORIENTATION
h IN THE
SOCIO-CULTURAL
FACTORS AND
id/
.ac.
nej
ry.u
libra
/
/
:
p
t
TREATMENT
id/
.ac.
ry.u
u
.id/
.id/
ac
nej.
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
h
.id/
ry.
libra
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
h
ac
nej.
.id/
c
(Study Of The Treatment
Behavior Of Society To n
Ponari
ej.a Medical Practice)
nej
libra
/
/
:
p
tt
h
h
h
.id/
.id/
ac
nej.
SKRIPSI
ac
nej.
ry.u
ry.u
ry.u
a
a
a
r
r
r
b
b
b
Diajukan
//li memenuhi salah satu syarat
://liguna melengkapi tugas akhir
:dan
://li
http
http
http
tp://
h
untuk menyelesaikan Program Studi Sosiologi (S1)
dan mencapai
id/ gelar Sarjana Sosiologi
id/
ac.
nej.
ry.u
libra
tp://
rary
://lib
http
/
c.id
a
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
t
c.
j.a
.une
ry.u
libra
/
/
:
p
t
rary
://lib
http
/
c.id
j.a
.une
rary
://lib
http
h
LUKMAN HAKIM
/
d/
c.i050910302205
c.id
a
a
.
.
j
j
e
e
y.un
y.un
r
r
a
a
r
r
://lib
://lib
p
p
t
t
t
t
h
h
.id/
ac
nej.
/
c.id
j.a
.une
.id/
.id/
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
h
h
.id/
ac
nej.
.id/
ac
nej.
ry.uPROGRAM STUDI SOSIOLOGI
ry.u
a
a
r
r
b
b
i
i
://l
://l
http FAKULTAS ILMU SOSIAL
http DAN ILMU POLITIK
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
h
h
UNIVERSITAS JEMBER
.id/
.id/
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
/
c.id
/
c.id
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
hiit
a
nej.
.id/
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
a
nej.
.id/
2013
ht
/
c.id
a
nej.
h
/
c.id
a
nej.
.id/
.id/
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
t
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
ry.u
y.u
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
.id/
.id/
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
rary
lib
tp://
Kedua orang tuaku, Bapak H. Musa Said dan Ibu Hj. Sholehah. yang telah
id/
:/
.id/
.id/
.id/
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
ry.u
y.u
y.u
/
/
rary
://lib
http
.id/
rary
://lib
http
ry.u
ry.u
ry.u
y.u
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
.id/
ac
nej.
y.u
/
c.id
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
hiiit
a
nej.
h
.id/
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
/
ry.u
h
.id/
ac
nej.
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
.id/
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
h
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
ac
nej.
ry.u
h
.id/
ry.u
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
.id/
h
.id/
ry.u
h
ac
nej.
rary
://lib
http
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
/
c.id
j.a
.une
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
/
h
c.id
j.a
.une
.id/
ry.u
y.u
ht
c.id
j.a
.une
ac
nej.
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
c.id
.id/
ac
nej.
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
h
.id/
ac
nej.
r
ibra
l
/
/
:
tp
ac
nej.
ry.u
h
.id/
y.u
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
.id/
ac
nej.
c.id
h
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
a
nej.
http
Almamater Universitas Jember
ry.u
libra
/
/
:
p
t
/
://
http
.id/
libra
/
/
:
p
t
h
/
://
http
ac
nej.
rary
http
Kakak-kakakku, Mbak Cik, Mbak Imah, Mas Hadi, Mas Adhe, Mas Maskun, Mas
://
j.a
.une
:/
http
/
ry.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
id/
Aroel, Mas Agus .yang
c.iddengan sabar membimbingku
c.id serta dorongan untuk j.ac.id
a
a
.
j
j
e
e
ne
y.uskripsi
y.un
y.un
r
r
r
menyelesaikan
ini.
a
a
a
r
r
r
lib
lib
lib
ac
nej.
libra
/
/
:
p
t
id/
:/
http
libra
/
/
:
p
t
h
.
memberikan pengorbanan
atas setiap langkah ej.ac.
.ac.
j.ac yang sangat berarti dan
jdukungan
e
e
n
n
u
y.u untuk menjadi pribadi yang
y.berilmu
y.un
r
r
r
a
a
a
r
r
r
yang saya
tempuh
dan
berbudi.
/lib
/lib
/lib
j.
.une
r
ibra
l
/
/
:
tp
h
t syukur kepada Allah SWT,hsaya
t mempersembahkan skripsihini
t kepada
Denganhrasa
d/
ac.i
lib
tp://
ry.u
h
id/
.PERSEMBAHAN
ac
nej.
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
.id/
ac
nej.
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
r
ibra
l
/
/
:
tp
.id/
ac
nej.
ht
/
c.id
a
nej.
h
/
c.id
a
nej.
.id/
.id/
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
t
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
ry.u
y.u
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
j.
.une
rary
lib
tp://
.id/
.id/
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
j.a
.une
rary
://lib
http
.id/
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ry.u
ry.u
y.u
y.u
/
rary
.id/
ry.u
rary
://lib
http
ry.u
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
h
.id/
ac
nej.
.id/
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
h
1
ry.u
h
.id/
ry.u
libra
/
/
:
p
t
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
.id/
h
.id/
ry.u
h
ac
nej.
rary
://lib
http
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
/
c.id
j.a
.une
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
/
h
c.id
j.a
.une
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
t
/
rary
://lib
http
y.u
ht
c.id
j.a
.une
ac
nej.
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
c.id
.id/
ac
nej.
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
h
.id/
ac
nej.
r
ibra
l
/
/
:
tp
j.a
.une
ry.u
h
.id/
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
.id/
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
h
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
ac
nej.
ry.u
h
.id/
ry.u
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
.id/
h
.id/
ry.u
h
libra
/
/
:
p
t
rary
://lib
http
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
/
c.id
j.a
.une
.id/
ry.u
ac
nej.
/
rary
://lib
http
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
c.id
j.a
.une
.id/
ry.u
libra
/
/
:
p
t
Winston
Churchill.1
/
c.id
ac
nej.
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
h
h
h
http://www.poztmo.com/2012/05/kata-bijak.html
.id/
.id/
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
h
t
t besar.
Sikap adalah
mampu
menghasilkan perbedaanhyang
ht sebuah perbuatan kecil yang h
d/
ac.i
lib
tp://
ry.u
h
.id/ MOTTO
ac
nej.
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
.id/
ac
nej.
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
r
ibra
l
/
/
:
tp
.id/
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
/
c.id
/
c.id
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
hivt
a
nej.
.id/
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
a
nej.
.id/
ac
nej.
ht
/
c.id
a
nej.
h
/
c.id
a
nej.
.id/
.id/
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
t
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
.id/
ac
nej.
y.u
.id/
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
h
r
ibra
l
/
/
:
tp
.id/
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
h
h
/
/
c.id
c.id
a
a
.
.
j
j
.une
.une
y
y
r
r
a
a
r
r
PERNYATAAN
://lib
://lib
p
p
t
t
t
t
h
h
d/ yang bertanda tangan di cbawah
d/
iSaya
.id/ ini:
a
ac.i
.
.
j
j
e
e
Nama : Lukman
y.unHakim
y.un
r
r
a
a
r
r
/lib
://lib
NIM
ttp:/ : 050910302205
h
http
ry.u
h
.id/
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
h
/
c.id
ac.
nej.
libra
tp://
ac
nej.
j.a
.une
rary
://lib
http
h
Menyatakan dengan sesungguhnya bahwa karya ilmiah yang berjudul FAKTOR SOSIAL
d/
d/
d/
BUDAYA
DALAM BEROBAT
ac.i DAN ORIENTASI MASYARAKAT
ac.i
ac.i (Studi Atas Perilaku
nej.
nej.
.id/
ac
nej.
nej.
ry.u Berobat Masyarakat Terhadap
ry.u Praktek Dukun Ponari)bradalah
ry.u benar-benar hasil karyabrsendiri,
ry.u
a
a
a
r
b
i
i
i
://l
://l
://l
kecuali jika dalam
httppengutipan substansi disebutkan
http sumbernya, dan belum pernah
httpdiajukan pada
libra
/
/
:
p
t
h
institusi manapun, serta bukan karya jiplakan. Saya bertanggung jawab atas keabsahan dan
id/
id/
id/
.
c. isinya sesuai dengan sikap
c.
kebenaran
j.ac
ej.a
ej.a ilmiah yang harus dijunjungetinggi.
un
.un
.un
.u
y
y
r
r
rydan
a
a
a
r
r
r
Demikian pernyataan
ini
saya
buat
dengan
sebenarnya,
tanpa
adanya
tekanan
b
b
b
i
i
i
/l
/l
/l
ttp:/
ttp:/
ttp:/
h
h
h
paksaan dari pihak manapun serta bersedia mendapatkan sanksi akademik jika ternyata
ry.
a
r
b
i
://l
tp
dikemudian
/ hari pernyataan ini tidak benar.
/
.id
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
y.u
/
rary
/
rary
://lib
http
.id/
.u
rary
http
/li
ttp:/
/
c.id
a
nej.
/
c.id
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
h
.id/
ac
nej.
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
hvt
a
nej.
.id/
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
h
.id/
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
h
h
.id/
y.u
ry.u
.id/
h
.id/
ac
nej.
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
c
LUKMAN
ej.a HAKIM
n
u
.
y
brarNIM. 050910302205
ry.u
h
r
ibra
l
/
/
:
tp
e
y.un Menyatakan,
r
Yang
a
r
://lib
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
/
.id/
ry.u
libra
/
/
:
p
t
rary
://lib
http
http
.id/
ac
nej.
/
c.id
j.a
.une
c.id 2013
Jember, 16
j.aJanuari
.u
tp
j.a
.une
://lib
http
ac
nej.
rary
b
i
l
/
/
:
/
h
c.id
.id/
ac
nej.
y.u
ht
c.id
j.a
.une
ac
nej.
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
c.id
j.a
.une
h
.id/
ac
nej.
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
rary
b
i
l
/
/
:
.id/
.id
ac
nej.
lib
tp://
.id/
ac
nej.
ht
/
c.id
a
nej.
h
/
c.id
a
nej.
.id/
.id/
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
t
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
ry.u
y.u
ry.u
h
d/
.iPENGESAHAN
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
.id/
ac
nej.
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
r
ibra
l
/
/
:
tp
.id/
ac
nej.
h
.id/
.id/
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
Skripsi berjudulhtFaktor Sosial Budaya dan Orientasi
Masyarakat Dalam Berobat
ht
ht (Studi Atas
h
Perilaku Berobat Masyarakat Terhadap Praktek Dukun Ponari). Telah diuji dan disahkan oleh
d/
d/
.un
ary
/libr
tp:/
ry
:/lRabu,
ibra 16 Januari 2013
Jam
: 12.00 WIB
:/
http
Tempat /
ry.u
ry.u
.id/
ry.u
ry.u
/
rary
ry.u
rary
h
.id/
.id/
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
Mengesahkan
h
h
h
.id/
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
ry.u
nej.
ry.u
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
h
Prof. Dr. Hary Yuswadi, MA
NIP.
7198103 1 003
id/
c.1952072
a
nej.
.id/
/
c.id
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
hvit
a
nej.
h
.id/
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
d/
ac.i
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
/
j.a
.une
://lib
http
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
/
c.id
ac
nej.
.id/
ry.u
c.id
/
Dekan Fakultas Ilmu Sosial Dan Ilmu Politik
ac
nej.
a
nej.
h
c.id
j.a
.une
rary
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
.id/
y.u
Anggota
://lib
http
h
r
ibra
l
/
/
:
tp
h
.id/
ry.u
libra
/
/
:
p
t
ra
/lib
ttp:/
Baiq Lily Handayani, S.Sos. M.Sosio.
NIP.19830518 200812 2 001
.id/
h
/
ra
j.
.une
://lib
http
ac
nej.
libra
/
/
:
p
t
h
d
Dra.
c.id Suhartini, M.Si.
aElly
ac.i
.
.
j
j
e
e
n
n
ry.u NIP.19580715 198503 2 001
ry.u
/lib
ttp:/
d/
ac.i
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
h
d/
ac.i
ac
nej.
/
ra
h
h
.id/
Sekretaris
h
/lib
ttp:/
rary
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
/
ra
.id/
ac
nej.
.id/
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
h
lib
tp://
h
h
.id/
Ketua
j.
.une
rary
://lib
http
ry.u
d
Drs.
c.id Mulyono, M.Si.
aJoko
ac.i
.
.
j
j
e
e
n
n
ry.u NIP. 19640620 199003 1 001
ry.u
lib
tp://
j.a
.une
.id
ac
nej.
/
c.id
ac
nej.
libra
Tim Penguji
/
/
:
p
htt
h
libra
/
/
:
p
t
rary
://lib
http
.id
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
ac
nej.
j.a
.une
: Fakultas Ilmu Sosial/ Dan Ilmu Politik Universitas Jember
/
id
.ac.
nej
libra
/
/
:
p
t
.un
Hari dan tanggal
/
c.id
c.i
c.i
Fakultas
ej.a Ilmu Sosial dan Ilmu Politik,
ej.a pada :
ht
/
c.id
a
nej.
h
/
c.id
a
nej.
RINGKASAN
FAKTOR SOSIAL BUDAYA DAN ORIENTASI MASYARAKAT DALAM BEROBAT
(Studi Atas Perilaku Berobat Masyarakat Terhadap Praktek Dukun Ponari). Lukman Hakim.
050910302205; 2013: halaman; 48 Program Studi Sosiologi Fakultas Ilmu Sosial dan Ilmu
Politik Universitas Jember.
Fenomena dukun Ponari sempat menyita perhatian masyarakat Indonesia beberapa tahun
yang lalu, cerita kemunculan dukun Ponari dengan batu saktinya sebagai media penyembuhan
dengan cara di celupkan ke air. Kabar tentang kehebatan Ponari ini terus meluas hingga
menyebabkan jumlah pasien yang berobat kerumah Ponari dari hari kehari semakin meningkat.
Tindakan masyarakat yang datang ke Dukun Ponari itu tidak terlepas dari peran budaya yang ada
di masyarakat kita terhadap hal-hal yang bersifat mistis. Percaya terhadap kesaktian batu yang
dimiliki Ponari itu merupakan sebuah budaya yang mengakar dan bertahan dimasyarakat sebagai
bagian dari kearifan lokal.
Pemahaman masyarakat terhadap hal-hal yang dipercayai secara turun-temurun
merupakan bagian dari kearifan lokal yang sulit untuk dilepaskan. Hingga pemahaman magis
yang irasional terhadap pengobatan melalui dukun seperti diatas sangat dipercayai oleh
masyarakat. Peranan budaya dan kepercayaan yang ada dimasyarakat itu diperkuat oleh
rendahnya tingkat pendidikan dan tingkat ekonomi.
Ketertarikan peneliti pada fenomena Dukun Ponari adalah bagaimana fenomena yang
berkembang pandangan masyarakat tentang fenomena yang terjadi dan yang melatarbelakangi
tindakan masyarakat desa Balongsari terhadap praktek dukun Ponari.
Tujuan penelitian untuk mengetahui dan memahami apa yang melatarbelakangi dari
tindakan masyarakat desa Balongsari terhadap praktek dukun Ponari dan faktor yang mendorong
perilaku masyarakat dalam berobat. Penelitian ini mendeskripsikan tindakan dan perilaku
masyarakat desa Balongsari dalam berobat dengan fenomena yang terjadi dilapangan kemudian
menganalisa dan diambil sebuah kesimpulan.
vii
.id/
.id/
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
t
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
ry.u
y.u
ry.u
h
KATA
.id/ PENGANTAR
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
h
.id/
.id/
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
t
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
.id/
ac
nej.
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
r
ibra
l
/
/
:
tp
.id/
ac
nej.
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
t
t
h kehadirat Allah SWT atas hkarunia dan rahmat-Nya. sehingga
h penulis dapat
Puji syukur
h
menyelesaikan
karya tulis dalam bentuk /skripsi berjudul “FAKTOR SOSIAL
BUDAYA DAN
/
d/
d
d/
i
i
i
.
.
.
c
c
c
c.id
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
n Prilaku Berobat Masyarakat
.unORIENTASI MASYARAKAT
.unDALAM BEROBAT (Studi.uAtas
.un
rary
lib
tp://
rary
rary
rary
lib syarat
/lib
Terhadap PraktektpDukun
untuk memenuhi salah
://lib Ponari)”. Karya tulis tini
:/disusun
://satu
ht
h tp
http
dalam menyelesaikan pendidikan strata satu (S1) pada Program Studi Sosiologi, Fakultas Ilmu
h
/
/
Sosialc.idan
Penyusunan skripsi ini
d/ Ilmu Politik, Universitasc.Jember.
id/
c.idtak lepas dari bantuan j.ac.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
ne
ne
ne
ne
.upenulis
menyampaikan terimakasih
ry.u berbagai pihak, oleh karenaryitu
ry.u yang tak terhingga kepada
ry.:u
ibra
l
tp://
libra
libra
libra
/
/
/
/
/
/
:
:
:
p
p
p
1. Ibu Dra. Elly
htt Suhartini, M.Si, selaku dosen
htt pembimbing skripsi yang
htt dengan sabar
h
memberikan banyak kritik, saran dan motivasi serta masukan selama penyusunan skripsi ini.
/
l
tp://
/
/
/
id
id
.id
2. j.a
Bapak
c.id Prof. Dr. Harry Yuswadi,
.ac. Sosial dan Ilmu Politiknej.ac.
j.acM.Si selaku dekan fakultas
jIlmu
e
e
e
n
n
n
.u
ry.u
ry.u
ry.u
Universitas Jember.ibrary
ibra
ibra
ibra
p://l
p://l
p://l
t
httHidayat, S.Sos, MUP, selakuhtketua
htt Fakultas Ilmu
3. Bapak Nurul
Program Studi Sosiologi,
h
Sosial dan Politik.
.id/
.id/
.id/
.id/
c
c
c
c
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
4. Bapak Drs. Sulomo S.U. selaku
dosen wali yang telah banyak
memberikan masukan sertane
.une
.une
.une
y
y
y
r
r
r
ry.u
a
a
a
a
r
r
r
r
b
b
b
b
nasehatnya selama
li
://limenempuh kuliah.
://li
://li
tp://
http
http
http
5. Bapak dan Ibu Dosen pengajar Program Studi Sosiologi yang telah memberikan ilmu yang
h
bermanfaat
hingga terselesaikannya iskripsi
ini.
d/
id/
d/
d/
ac.
ac.i
ac.i
.
.
.
j
j
j
e
e
e
.un Hj. Sholehah yang kuhormati,
y.u 6. Kedua orang tuaku rtercinta,
y.un Bapak H. Musa Said dan
yIbu
y.un
r
r
r
r
a
a
a
a
r
r
r
lib
lib
://kusayangi
://libdoanya yang selalu menyertai
://lib setiap
kukagumi, dan
serta ketulusanttpdan
tp://
http
h
http
ac.
nej.
h
langkahku, serta kakak-kakakku Mbak Cik, Mbak Imah, Mas Hadi, Mas Adhe, Mas Maskun,
/
/
/
Mas
Mas Agus, Mas Hasyim,
Maaf sudah
.idAroel,
c.id Mas Ikin. Yang selalu membimbingku.
c.id
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
t
a
nej.
y.u
membuat kalian semua
terlalu lama.
rarmenunggu
a
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
/lib
ttp:/
.id/
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
7. Teman-teman
h TKP Putut, Arief, Alwan, Didit,
h Ravi, Beny, Galih. Terima hkasih atas semua
h
canda dan tawa kita bersama dan memberikan warna-warni dalam persahabatan kita. Semoga
/
/
/
/
c.id kita semua akan tercapai.
c.id
c.id
c.id
mimpi
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
.une
.une
.une
.une
y
y
y
y
r
r
r
r
a
a
a
a
r 2005 Sosiologi, Semoga kesuksesan
r
r
8. Teman-teman angkatan
selalu bersama kita semua.
libr
://lib
://lib
://lib
p
p
p
tp://
t
t
t
t
t
t
h Nanda, Imam Agung, Virgie
h yang selalu memberikan hmotivasi untuk
9. Adek-adekku
menyelesaikan
skripsi….. thank so much.
/
/
.id
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
/
c.id
/
c.id
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
viii
ht
a
nej.
.id/
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
a
nej.
.id/
.id
ac
nej.
ht
/
c.id
a
nej.
h
h
/
c.id
a
nej.
.id/
.id/
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
t
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
ry.u
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
h
h
h
/
/
/
10. Semua
c.id pihak yang telah membantu
c.idkelancaran skripsi, baik pikiran
c.id tenaga maupun materi
a
nej.
y.u
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
r
ibra
l
/
/
:
tp
.id/
ac
nej.
a
nej.
.u
sehingga terselesaikannya
rary penulisan skripsi ini.
a
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
lib
tp://
t
.id/
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
t
t
h SWT. Dengan
Semogahamal kebaikan yang diberikanhmendapatkan balasan dari Allah
h
segala kerendahan
dan ketulusan hati penulis
berharap skripsi ini dapat/ menjadi acuan untuk
/
/
c.id
c.id
c.id
/
c.id
j.a
j.a
j.a
ej.a
lanjutan dan memberikan
unpenelitian
une sumbangan ilmu pengetahuan,
une sekaligus bermanfaat bagi
une
ry.
libra
tp://
ary.
r
b
i
l
semua yang membacanya.
://
http
ry.
.id/
ry.u
libra
/
/
:
p
t
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
h
.id/
ry.u
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
y.u
y.u
y.u
/
rary
.id/
ry.u
rary
://lib
http
ry.u
ry.u
ry.u
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
/
c.id
.id/
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
/
c.id
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
hixt
a
nej.
h
.id/
ac
nej.
ht
a
nej.
ry.u
h
.id/
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
.id/
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
h
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
ac
nej.
ry.u
h
.id/
ry.u
libra
/
/
:
p
t
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
.id/
h
.id/
ry.u
h
ac
nej.
rary
://lib
http
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
/
c.id
j.a
.une
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
/
h
c.id
j.a
.une
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
t
/
rary
://lib
http
y.u
ht
c.id
j.a
.une
ac
nej.
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
c.id
h
.id/
ac
nej.
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
j.a
.une
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
.id/
ac
nej.
r
ibra
l
/
/
:
tp
ac
nej.
h
.id/
ac
nej.
ht
/
c.id
a
nej.
h
.id/
ac
nej.
h
.id/
lib
tp://
.id/
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
h
/
/
c.idJember,….Januari 2013 j.ac.id
a
.
j
e
e
y.un
y.un
r
r
a
a
r
r
://lib
://lib
p
p
t
t
t
t
h
h Penulis
ac
nej.
h
r
ibra
l
/
/
:
tp
h
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
t
a
/libr
/
:
p
t
t
h
.id/
ac
nej.
ry.
a
/libr
/
:
p
t
t
h
/
c.id
a
nej.
.id/
.id/
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
t
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
ry.u
y.u
ry.u
h
/
ISI
.idDAFTAR
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
.id/
ac
nej.
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
r
ibra
l
/
/
:
tp
.id/
ac
nej.
h
.id/
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
.id/
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
Halaman Sampul
ht ...............................................................................................
ht
hti
Halaman Judul ...................................................................................................
h
ii
d/
d/
d/
d/
Halaman
iii
ac.i Persembahan ......................................................................................
ac.i
ac.i
ac.i
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
y.unHalaman Motto ...................................................................................................
y.un
y.un
y.un
r
r
r
r
a
a
a
a
r
r
r
r
iv
lib
lib
lib
lib
tp://
tp://
tp://
tp://
t
t
t
h
h
h
Halaman Pernyataan .......................................................................................... v
h
Halaman/ Pengesahan…………………………………………………………...
vi
/
/
/
c.id
c.id
c.id
c.id
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
Halaman
Ringkasan……………………………………………………………..
vii
y.un
y.un
y.un
y.un
r
r
r
r
a
a
a
a
r
r
r
r
lib
Halaman Kata Pengantar……………………………………………………….
viii
://lib
://lib
://lib
p
p
p
tp://
t
t
t
t
t
t
h
h
h
Halaman Daftar Isi ............................................................................................
x
Halaman
xiii
.id/ Daftar Tabel ........................................................................................
.id/
.id/
ac
nej.
ac
nej.
.id/
ac
nej.
ac
nej.
u
1
ry.u BAB 1 PENDAHULUAN
ry.................................................................................
ry.u
ry.u
a
a
a
r
r
r
b
b
b
i
i
i
://l
://l
p://l
1.1 Latar
Masalah ....................................................................
httBelakang
http
ht1tp
libra
/
/
:
p
t
1.2 Rumusan Masalah .............................................................................
h
4
/
/
/
d/ Tujuan dan Manfaat Penelitian
5
c.i1.3
c.id ..........................................................
c.id
c.id
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
.une
.une .....................................................................
.une
.une
y
y
y
y
r
r
r
r
1.3.1
Tujuan
Penelitian
5
a
a
a
a
r
r
r
libr
://lib
://lib
://lib
p
p
p
tp://
t
t
t
t
t
t
h Manfaat Penelitian ...................................................................
h
h6
1.3.2
BAB 2 TINJAUAN PUSTAKA ......................................................................
d/
ac.i
d/
ac.i
ry
ry.u
ry.u
ra
ra
2.2 Pengertian
//libMasyarakat .....................................................................
//lib
:
http
2.4
...............
d/ Teori Tindakan Sosial ……………………………………
d/
d/
c.i
ej.a
c.i
ej.a
c.i
ej.a
2.7 Konsep Tentang Dukun…………………………………………….
8
.id/
ac
nej.
a
nej.
h
12
/
/
d/
BABc3.iMETODE
PENELITIAN ......................................................................
13
c.id
c.id
a
nej.
ry.u
h
ry
ry
ry.u
a
a
a
r
r
r
b
b
b
i
i
i
/l
2.6 Konsep
11 ://l
:/Sugesti………………………………………………………
://l
http
http
http
tp
libra
/
/
:
p
t
/
ry
2.5 Teori Kemiskinan……………………………………………………
11
.un
.un
.un
a
nej.
u
u
3.1 Metode dan Teknik
13
ary. Penelitian .............................................................
ary.
h
c.id
j.a
.une
7 //libra
ttp:
h
2.3 Teori Sosiologi Kesehatan ................................................................ 8
:
http
rary
b
i
l
/
/
:
7
2.1 Pengertian Sosial Budaya……………………………………………..
7
nej.
nej.
j.
.une
libra
tp://
d/
ac.i
h
.id/
ac
nej.
.u
r
r
rary
b
b
b
i
i
i
l
l
l
/
/
/
/
/
/
:
p:
ttp:
3.2 Lokasi
..................................................................................
httPenelitian
http
h14
h
3.3 Teknik Penentuan Informan ................................................................. 14
/
/
.id/ Teknik Pengumpulan Data
.id/
c3.4
c..................................................................
c.id
c.id
16
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
.une
.une
.une
.une
y
y
y
y
r
r
r
r
a
a
a
a
r
r
r
libr
://lib
://lib
://lib
p
p
p
tp://
t
t
t
x
t
t
t
h
h
h
/
c.id
a
nej.
/
c.id
a
nej.
/
c.id
a
nej.
/
c.id
a
nej.
h
.id/
.id/
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
t
.id/
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
.id/
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
h
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
h
h
h
/
/
/
16
.id/ 3.4.1 Observasi ..................................................................................
c.id
c.id
c.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
une
................................................................................
.une
.une
y
y
y
3.4.2 Wawancara
16
r
r
r
a
a
a
r
r
r
//lib
//lib
//lib
:
:
:
p
p
p
t
t
t
t
t
t
3.4.3
h Dokumentasi .............................................................................
h
h17
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
h
3.4.4 Uji Keabsahan Data ................................................................ 18
d/
d/
d/
d/
18
ac.i 3.4.5 Analisa Data………………………………………………….
ac.i
ac.i
ac.i
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
y.un
y.un
y.un
y.un
r
r
r
r
a
a
a
a
r
r
r
r
3.4.5
Proses
Penelitian………………………………………………
19
lib
lib
lib
lib
tp://
tp://
tp://
tp://
t
t
t
h
h
h
BAB 4 PEMBAHASAN ...................................................................................... 21
h
4.1 /Gambaran Umum Daerah Penelitian
21
/ .....................................................
/
/
c.id
c.id
c.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
eGeografis .......................................................
e
e
4.1.1 Letak dan Kondisi
21
y.un
y.un
y.un
r
r
r
a
a
a
r
r
r
4.1.2 Pembagian
21p://lib
://lib Wilayah Admintrasi ..................................................
://lib
p
p
t
t
t
t
h
h
htt
h
/
/
/
..................................................................
23
.id/4.1.4 Profil Desa Balongsari
c.id
c.id
c.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
ne
4.1.5 Komposisi rdan
Penduduk………………………………..
24
.uJumlah
.une
.une
y
y
y
r
r
a
a
a
r
r
/libr
://lib
://lib
p
p
4.1.6hMata
24
t
t
ttp:/ Pencaharian…………………………………………………
t
t
h
h
h
.id
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
t
4.1.3 Kondisi Geografi .......................................................................... 22
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
t
4.1.7 Sarana Pendidikan……………………………………………….. 25
/
/
/
.id/
26
c.id 4.1.8 Keagamaan dan Suku
cBangsa……………………………………
c.id
c.id
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
ne
.une
.udan
.une
.une
y
y
y
y
r
r
r
r
4.1.9
Kondisi
Sosial
Budaya............................................................
26
a
a
a
a
r
r
r
libr
://lib
://lib
://lib
p
p
p
tp://
t
t
t
t
t
t
h
h
h27
4.2 Karakteristik
Informan ..........................................................................
4.2.1 Usia Informan............................................................................... 27
d/
ac.i
ry
libra
tp://
.id/
.id/
ac
ac
4.2.2 Pendidikan Informan
28
nej. ....................................................................
nej.
j.
.une
ry.u
ry.u
h
/
c.id
j.a
.une
ry
a
a
4.2.3 Pekerjaan
28 //libra
/libr Informan………………………………………………
/libr
/
/
:
:
p
p
t
t
t
t
ttp:
h
h
h
4.3 Awal Mula Kemunculan Dukun Ponari .............................................. 28
h
29
/
d/ 4.3.1 Pasien Pertama ............................................................................
id/
id/
.
.
c
c
c.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
e
e
e
4.3.2 Praktek Pengobatan
29
y.un Dukun Ponari .............................................
y.un
y.un
r
r
r
a
a
a
r
r
r
4.3.3 Fenomena
30
://lib Dukun Ponari………………………………………..
://lib
://lib
p
p
p
t
t
t
t
t
t
h
h
h
c.i
ej.a
.un
rary
b
i
l
/
/
:
tp
h
4.4 Faktor Sosial Budaya ............................................................................ 36
/
/
4.5
37
.id/ Faktor Ekonomi ....................................................................................
c.id
c.id
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
t
a
nej.
.id/
a
nej.
u
u
4.6 Faktor Agama .......................................................................................
42
ary.
ary.
ac
nej.
.u
r
r
rary
b
b
b
i
i
i
l
l
l
/
/
/
/
/
/
:
tp:
tp:
4.7 Faktor
htPendidikan……………………………………………………...
http
ht43
h
4.8 Perilaku Sehat dan Sakit Dalam Masyarakat ........................................ 44
.id/
.id/
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
/
c.id
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
a
nej.
.id/
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
hxit
/
c.id
a
nej.
.id/
ac
nej.
ht
/
c.id
a
nej.
h
/
c.id
a
nej.
.id/
.id/
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
t
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
ry.u
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
h
h
a
nej.
a
nej.
lib
tp://
.id/
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
lib
tp://
t
5.2 Saranht....................................................................................................
ht
h48
/
c.id
rary
lib
tp://
/
c.id
j.a
.une
/
y
y
ar
rar
DAFTAR PUSTAKA
/lib.........................................................................................
/libr
:/
http
:/
http
.id/
.id/
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
t
ry.u
ry.u
ry.u
y.u
y.u
/
rary
.id/
ry.u
rary
://lib
http
ry.u
ry.u
ry.u
y.u
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
/
c.id
.id/
ac
nej.
y.u
/
c.id
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
xii
ht
a
nej.
h
.id/
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
a
nej.
ry.u
h
.id/
ac
nej.
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
.id/
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
h
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
ac
nej.
ry.u
h
.id/
ry.u
libra
/
/
:
p
t
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
.id/
h
.id/
ry.u
h
ac
nej.
rary
://lib
http
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
/
c.id
j.a
.une
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
/
h
c.id
j.a
.une
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
t
/
rary
://lib
http
y.u
ht
c.id
j.a
.une
ac
nej.
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
c.id
.id/
ac
nej.
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
h
.id/
ac
nej.
r
ibra
l
/
/
:
tp
j.a
.une
ry.u
h
.id/
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
.id/
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
h
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
ac
nej.
ry.u
h
.id/
ry.u
libra
/
/
:
p
t
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
.id/
h
.id/
ry.u
h
ac
nej.
rary
://lib
http
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
/
c.id
j.a
.une
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
c.id
j.a
.une
LAMPIRAN-LAMPIRAN .................................................................................
r
ibra
l
/
/
:
tp
h
.u
.u
5.1 Kesimpulan .........................................................................................
47
rary
rary
j.a
.une
lib
tp://
ac
nej.
/
/
/
BABc5.idKESIMPULAN
DAN SARAN
47
c.id.............................................................
c.id
a
nej.
y.u
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
r
ibra
l
/
/
:
tp
.id/
ac
nej.
ht
/
c.id
a
nej.
h
/
c.id
a
nej.
.id/
.id/
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
t
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
ry.u
y.u
ry.u
h
.id/
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
h
.id/
.id/
ac
nej.
.u
DAFTAR TABEL
rary
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
lib
tp://
ht
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
.id/
ac
nej.
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
r
ibra
l
/
/
:
tp
.id/
ac
nej.
ht
ht
h
2.3 Bagan Teori Weber ......................................................................................... 10
d/
d/
d/
.un
ary
/libr
.un
/
c.id
c.i
c.i
c.i
3.3
15
ej.aSkema Informan ..............................................................................................
ej.a
ej.a
j.a
.une
.un
ry
rary Administrasi…………………………………...
4.1.2 Tabel Pembagian
22 /library
ibWilayah
ibra
l
l
/
/
/
/
:
:
tp:/
http Penduduk Desa Balongsari
httpKecamatan Megaluh……….ht24
4.1.5 Tabel Komposisi
tp:/
h
4.1.6 Tabel
24
/ Komposisi Mata Pencaharian /Desa Balongsari Kecamatan Megaluh
/
/
c.id
c.id
c.id
c.id
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
e Tabel Sarana Pendidikan…………………………………………………..
e
e
e
4.1.7
25
y.un
y.un
y.un
y.un
r
r
r
r
a
a
a
a
r
r
r
r
lib
4.1.8 Tabel Komposisi
26
://libKeagamaan.......................................................................
://lib
://lib
p
p
p
tp://
t
t
t
t
t
t
h
h
h
.id/
.id/
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
t
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
ry.u
y.u
/
rary
lib
tp://
y.u
.id/
ry.u
rary
://lib
http
ry.u
ry.u
ry.u
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
/
c.id
.id/
ac
nej.
y.u
/
c.id
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
xiii
ht
a
nej.
h
.id/
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
a
nej.
ry.u
h
.id/
ac
nej.
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
.id/
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
h
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
ac
nej.
ry.u
h
.id/
ry.u
libra
/
/
:
p
t
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
.id/
h
.id/
ry.u
h
ac
nej.
rary
://lib
http
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
/
c.id
j.a
.une
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
/
h
c.id
j.a
.une
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
t
/
rary
://lib
http
y.u
ht
c.id
j.a
.une
ac
nej.
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
c.id
.id/
ac
nej.
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
h
.id/
ac
nej.
r
ibra
l
/
/
:
tp
j.a
.une
ry.u
h
.id/
y.u
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
.id/
ac
nej.
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
r
ibra
l
/
/
:
tp
.id/
ac
nej.
ht
/
c.id
a
nej.
h
h
/
c.id
a
nej.
BEROBAT
(Studi Atas Perilaku Berobat Masyarakat Terhadap Praktek Dukun Ponari)
SOCIO-CULTURAL FACTORS AND SOCIETAL ORIENTATION IN THE
TREATMENT
(Study Of The Treatment Behavior Of Society To Ponari Medical Practice)
SKRIPSI
LUKMAN HAKIM
050910302205
PROGRAM STUDI SOSIOLOGI
FAKULTAS ILMU SOSIAL DAN ILMU POLITIK
UNIVERSITAS JEMBER
2013
.id/
.id/
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
t
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
ry.u
y.u
/
rary
lib
tp://
y.u
y.u
/
ht
c.id
j.a
.une
ac
nej.
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
c.id
.id/
ac
nej.
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
h
.id/
ac
nej.
r
ibra
l
/
/
:
tp
j.a
.une
ry.u
h
.id/
y.u
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
.id/
ac
nej.
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
r
ibra
l
/
/
:
tp
.id/
ac
nej.
h
/
c.id
j.a
.une
/
c.id
j.a
.une
ry
ry
ry
ibra
ibra
ibra
l
l
l
/
/
/
/
/
/
:
:
:
p
FAKTOR
MASYARAKAT
http SOSIAL BUDAYA DAN
httORIENTASI
httpDALAM
h
BEROBAT
.id/
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
t
/
/
.id/
id
id
(Studi Atas Prilaku Berobat
.ac. Masyarakat Terhadap Praktek
.ac. Dukun Ponari)
nej
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
nej
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
h
h SOCIETAL ORIENTATION
h IN THE
SOCIO-CULTURAL
FACTORS AND
id/
.ac.
nej
ry.u
libra
/
/
:
p
t
TREATMENT
id/
.ac.
ry.u
u
.id/
.id/
ac
nej.
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
h
.id/
ry.
libra
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
h
ac
nej.
.id/
c
(Study Of The Treatment
Behavior Of Society To n
Ponari
ej.a Medical Practice)
nej
libra
/
/
:
p
tt
h
h
h
.id/
.id/
ac
nej.
SKRIPSI
ac
nej.
ry.u
ry.u
ry.u
a
a
a
r
r
r
b
b
b
Diajukan
//li memenuhi salah satu syarat
://liguna melengkapi tugas akhir
:dan
://li
http
http
http
tp://
h
untuk menyelesaikan Program Studi Sosiologi (S1)
dan mencapai
id/ gelar Sarjana Sosiologi
id/
ac.
nej.
ry.u
libra
tp://
rary
://lib
http
/
c.id
a
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
t
c.
j.a
.une
ry.u
libra
/
/
:
p
t
rary
://lib
http
/
c.id
j.a
.une
rary
://lib
http
h
LUKMAN HAKIM
/
d/
c.i050910302205
c.id
a
a
.
.
j
j
e
e
y.un
y.un
r
r
a
a
r
r
://lib
://lib
p
p
t
t
t
t
h
h
.id/
ac
nej.
/
c.id
j.a
.une
.id/
.id/
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
h
h
.id/
ac
nej.
.id/
ac
nej.
ry.uPROGRAM STUDI SOSIOLOGI
ry.u
a
a
r
r
b
b
i
i
://l
://l
http FAKULTAS ILMU SOSIAL
http DAN ILMU POLITIK
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
h
h
UNIVERSITAS JEMBER
.id/
.id/
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
/
c.id
/
c.id
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
hiit
a
nej.
.id/
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
a
nej.
.id/
2013
ht
/
c.id
a
nej.
h
/
c.id
a
nej.
.id/
.id/
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
t
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
ry.u
y.u
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
.id/
.id/
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
rary
lib
tp://
Kedua orang tuaku, Bapak H. Musa Said dan Ibu Hj. Sholehah. yang telah
id/
:/
.id/
.id/
.id/
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
ry.u
y.u
y.u
/
/
rary
://lib
http
.id/
rary
://lib
http
ry.u
ry.u
ry.u
y.u
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
.id/
ac
nej.
y.u
/
c.id
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
hiiit
a
nej.
h
.id/
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
/
ry.u
h
.id/
ac
nej.
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
.id/
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
h
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
ac
nej.
ry.u
h
.id/
ry.u
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
.id/
h
.id/
ry.u
h
ac
nej.
rary
://lib
http
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
/
c.id
j.a
.une
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
/
h
c.id
j.a
.une
.id/
ry.u
y.u
ht
c.id
j.a
.une
ac
nej.
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
c.id
.id/
ac
nej.
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
h
.id/
ac
nej.
r
ibra
l
/
/
:
tp
ac
nej.
ry.u
h
.id/
y.u
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
.id/
ac
nej.
c.id
h
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
a
nej.
http
Almamater Universitas Jember
ry.u
libra
/
/
:
p
t
/
://
http
.id/
libra
/
/
:
p
t
h
/
://
http
ac
nej.
rary
http
Kakak-kakakku, Mbak Cik, Mbak Imah, Mas Hadi, Mas Adhe, Mas Maskun, Mas
://
j.a
.une
:/
http
/
ry.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
id/
Aroel, Mas Agus .yang
c.iddengan sabar membimbingku
c.id serta dorongan untuk j.ac.id
a
a
.
j
j
e
e
ne
y.uskripsi
y.un
y.un
r
r
r
menyelesaikan
ini.
a
a
a
r
r
r
lib
lib
lib
ac
nej.
libra
/
/
:
p
t
id/
:/
http
libra
/
/
:
p
t
h
.
memberikan pengorbanan
atas setiap langkah ej.ac.
.ac.
j.ac yang sangat berarti dan
jdukungan
e
e
n
n
u
y.u untuk menjadi pribadi yang
y.berilmu
y.un
r
r
r
a
a
a
r
r
r
yang saya
tempuh
dan
berbudi.
/lib
/lib
/lib
j.
.une
r
ibra
l
/
/
:
tp
h
t syukur kepada Allah SWT,hsaya
t mempersembahkan skripsihini
t kepada
Denganhrasa
d/
ac.i
lib
tp://
ry.u
h
id/
.PERSEMBAHAN
ac
nej.
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
.id/
ac
nej.
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
r
ibra
l
/
/
:
tp
.id/
ac
nej.
ht
/
c.id
a
nej.
h
/
c.id
a
nej.
.id/
.id/
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
t
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
ry.u
y.u
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
j.
.une
rary
lib
tp://
.id/
.id/
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
j.a
.une
rary
://lib
http
.id/
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ry.u
ry.u
y.u
y.u
/
rary
.id/
ry.u
rary
://lib
http
ry.u
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
h
.id/
ac
nej.
.id/
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
h
1
ry.u
h
.id/
ry.u
libra
/
/
:
p
t
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
.id/
h
.id/
ry.u
h
ac
nej.
rary
://lib
http
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
/
c.id
j.a
.une
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
/
h
c.id
j.a
.une
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
t
/
rary
://lib
http
y.u
ht
c.id
j.a
.une
ac
nej.
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
c.id
.id/
ac
nej.
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
h
.id/
ac
nej.
r
ibra
l
/
/
:
tp
j.a
.une
ry.u
h
.id/
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
.id/
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
h
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
ac
nej.
ry.u
h
.id/
ry.u
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
.id/
h
.id/
ry.u
h
libra
/
/
:
p
t
rary
://lib
http
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
/
c.id
j.a
.une
.id/
ry.u
ac
nej.
/
rary
://lib
http
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
c.id
j.a
.une
.id/
ry.u
libra
/
/
:
p
t
Winston
Churchill.1
/
c.id
ac
nej.
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
h
h
h
http://www.poztmo.com/2012/05/kata-bijak.html
.id/
.id/
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
h
t
t besar.
Sikap adalah
mampu
menghasilkan perbedaanhyang
ht sebuah perbuatan kecil yang h
d/
ac.i
lib
tp://
ry.u
h
.id/ MOTTO
ac
nej.
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
.id/
ac
nej.
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
r
ibra
l
/
/
:
tp
.id/
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
/
c.id
/
c.id
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
hivt
a
nej.
.id/
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
a
nej.
.id/
ac
nej.
ht
/
c.id
a
nej.
h
/
c.id
a
nej.
.id/
.id/
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
t
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
.id/
ac
nej.
y.u
.id/
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
h
r
ibra
l
/
/
:
tp
.id/
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
h
h
/
/
c.id
c.id
a
a
.
.
j
j
.une
.une
y
y
r
r
a
a
r
r
PERNYATAAN
://lib
://lib
p
p
t
t
t
t
h
h
d/ yang bertanda tangan di cbawah
d/
iSaya
.id/ ini:
a
ac.i
.
.
j
j
e
e
Nama : Lukman
y.unHakim
y.un
r
r
a
a
r
r
/lib
://lib
NIM
ttp:/ : 050910302205
h
http
ry.u
h
.id/
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
h
/
c.id
ac.
nej.
libra
tp://
ac
nej.
j.a
.une
rary
://lib
http
h
Menyatakan dengan sesungguhnya bahwa karya ilmiah yang berjudul FAKTOR SOSIAL
d/
d/
d/
BUDAYA
DALAM BEROBAT
ac.i DAN ORIENTASI MASYARAKAT
ac.i
ac.i (Studi Atas Perilaku
nej.
nej.
.id/
ac
nej.
nej.
ry.u Berobat Masyarakat Terhadap
ry.u Praktek Dukun Ponari)bradalah
ry.u benar-benar hasil karyabrsendiri,
ry.u
a
a
a
r
b
i
i
i
://l
://l
://l
kecuali jika dalam
httppengutipan substansi disebutkan
http sumbernya, dan belum pernah
httpdiajukan pada
libra
/
/
:
p
t
h
institusi manapun, serta bukan karya jiplakan. Saya bertanggung jawab atas keabsahan dan
id/
id/
id/
.
c. isinya sesuai dengan sikap
c.
kebenaran
j.ac
ej.a
ej.a ilmiah yang harus dijunjungetinggi.
un
.un
.un
.u
y
y
r
r
rydan
a
a
a
r
r
r
Demikian pernyataan
ini
saya
buat
dengan
sebenarnya,
tanpa
adanya
tekanan
b
b
b
i
i
i
/l
/l
/l
ttp:/
ttp:/
ttp:/
h
h
h
paksaan dari pihak manapun serta bersedia mendapatkan sanksi akademik jika ternyata
ry.
a
r
b
i
://l
tp
dikemudian
/ hari pernyataan ini tidak benar.
/
.id
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
y.u
/
rary
/
rary
://lib
http
.id/
.u
rary
http
/li
ttp:/
/
c.id
a
nej.
/
c.id
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
h
.id/
ac
nej.
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
hvt
a
nej.
.id/
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
h
.id/
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
h
h
.id/
y.u
ry.u
.id/
h
.id/
ac
nej.
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
c
LUKMAN
ej.a HAKIM
n
u
.
y
brarNIM. 050910302205
ry.u
h
r
ibra
l
/
/
:
tp
e
y.un Menyatakan,
r
Yang
a
r
://lib
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
/
.id/
ry.u
libra
/
/
:
p
t
rary
://lib
http
http
.id/
ac
nej.
/
c.id
j.a
.une
c.id 2013
Jember, 16
j.aJanuari
.u
tp
j.a
.une
://lib
http
ac
nej.
rary
b
i
l
/
/
:
/
h
c.id
.id/
ac
nej.
y.u
ht
c.id
j.a
.une
ac
nej.
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
c.id
j.a
.une
h
.id/
ac
nej.
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
rary
b
i
l
/
/
:
.id/
.id
ac
nej.
lib
tp://
.id/
ac
nej.
ht
/
c.id
a
nej.
h
/
c.id
a
nej.
.id/
.id/
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
t
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
ry.u
y.u
ry.u
h
d/
.iPENGESAHAN
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
.id/
ac
nej.
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
r
ibra
l
/
/
:
tp
.id/
ac
nej.
h
.id/
.id/
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
Skripsi berjudulhtFaktor Sosial Budaya dan Orientasi
Masyarakat Dalam Berobat
ht
ht (Studi Atas
h
Perilaku Berobat Masyarakat Terhadap Praktek Dukun Ponari). Telah diuji dan disahkan oleh
d/
d/
.un
ary
/libr
tp:/
ry
:/lRabu,
ibra 16 Januari 2013
Jam
: 12.00 WIB
:/
http
Tempat /
ry.u
ry.u
.id/
ry.u
ry.u
/
rary
ry.u
rary
h
.id/
.id/
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
Mengesahkan
h
h
h
.id/
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
ry.u
nej.
ry.u
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
h
Prof. Dr. Hary Yuswadi, MA
NIP.
7198103 1 003
id/
c.1952072
a
nej.
.id/
/
c.id
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
hvit
a
nej.
h
.id/
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
d/
ac.i
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
/
j.a
.une
://lib
http
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
/
c.id
ac
nej.
.id/
ry.u
c.id
/
Dekan Fakultas Ilmu Sosial Dan Ilmu Politik
ac
nej.
a
nej.
h
c.id
j.a
.une
rary
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
.id/
y.u
Anggota
://lib
http
h
r
ibra
l
/
/
:
tp
h
.id/
ry.u
libra
/
/
:
p
t
ra
/lib
ttp:/
Baiq Lily Handayani, S.Sos. M.Sosio.
NIP.19830518 200812 2 001
.id/
h
/
ra
j.
.une
://lib
http
ac
nej.
libra
/
/
:
p
t
h
d
Dra.
c.id Suhartini, M.Si.
aElly
ac.i
.
.
j
j
e
e
n
n
ry.u NIP.19580715 198503 2 001
ry.u
/lib
ttp:/
d/
ac.i
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
h
d/
ac.i
ac
nej.
/
ra
h
h
.id/
Sekretaris
h
/lib
ttp:/
rary
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
/
ra
.id/
ac
nej.
.id/
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
h
lib
tp://
h
h
.id/
Ketua
j.
.une
rary
://lib
http
ry.u
d
Drs.
c.id Mulyono, M.Si.
aJoko
ac.i
.
.
j
j
e
e
n
n
ry.u NIP. 19640620 199003 1 001
ry.u
lib
tp://
j.a
.une
.id
ac
nej.
/
c.id
ac
nej.
libra
Tim Penguji
/
/
:
p
htt
h
libra
/
/
:
p
t
rary
://lib
http
.id
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
ac
nej.
j.a
.une
: Fakultas Ilmu Sosial/ Dan Ilmu Politik Universitas Jember
/
id
.ac.
nej
libra
/
/
:
p
t
.un
Hari dan tanggal
/
c.id
c.i
c.i
Fakultas
ej.a Ilmu Sosial dan Ilmu Politik,
ej.a pada :
ht
/
c.id
a
nej.
h
/
c.id
a
nej.
RINGKASAN
FAKTOR SOSIAL BUDAYA DAN ORIENTASI MASYARAKAT DALAM BEROBAT
(Studi Atas Perilaku Berobat Masyarakat Terhadap Praktek Dukun Ponari). Lukman Hakim.
050910302205; 2013: halaman; 48 Program Studi Sosiologi Fakultas Ilmu Sosial dan Ilmu
Politik Universitas Jember.
Fenomena dukun Ponari sempat menyita perhatian masyarakat Indonesia beberapa tahun
yang lalu, cerita kemunculan dukun Ponari dengan batu saktinya sebagai media penyembuhan
dengan cara di celupkan ke air. Kabar tentang kehebatan Ponari ini terus meluas hingga
menyebabkan jumlah pasien yang berobat kerumah Ponari dari hari kehari semakin meningkat.
Tindakan masyarakat yang datang ke Dukun Ponari itu tidak terlepas dari peran budaya yang ada
di masyarakat kita terhadap hal-hal yang bersifat mistis. Percaya terhadap kesaktian batu yang
dimiliki Ponari itu merupakan sebuah budaya yang mengakar dan bertahan dimasyarakat sebagai
bagian dari kearifan lokal.
Pemahaman masyarakat terhadap hal-hal yang dipercayai secara turun-temurun
merupakan bagian dari kearifan lokal yang sulit untuk dilepaskan. Hingga pemahaman magis
yang irasional terhadap pengobatan melalui dukun seperti diatas sangat dipercayai oleh
masyarakat. Peranan budaya dan kepercayaan yang ada dimasyarakat itu diperkuat oleh
rendahnya tingkat pendidikan dan tingkat ekonomi.
Ketertarikan peneliti pada fenomena Dukun Ponari adalah bagaimana fenomena yang
berkembang pandangan masyarakat tentang fenomena yang terjadi dan yang melatarbelakangi
tindakan masyarakat desa Balongsari terhadap praktek dukun Ponari.
Tujuan penelitian untuk mengetahui dan memahami apa yang melatarbelakangi dari
tindakan masyarakat desa Balongsari terhadap praktek dukun Ponari dan faktor yang mendorong
perilaku masyarakat dalam berobat. Penelitian ini mendeskripsikan tindakan dan perilaku
masyarakat desa Balongsari dalam berobat dengan fenomena yang terjadi dilapangan kemudian
menganalisa dan diambil sebuah kesimpulan.
vii
.id/
.id/
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
t
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
ry.u
y.u
ry.u
h
KATA
.id/ PENGANTAR
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
h
.id/
.id/
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
t
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
.id/
ac
nej.
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
r
ibra
l
/
/
:
tp
.id/
ac
nej.
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
t
t
h kehadirat Allah SWT atas hkarunia dan rahmat-Nya. sehingga
h penulis dapat
Puji syukur
h
menyelesaikan
karya tulis dalam bentuk /skripsi berjudul “FAKTOR SOSIAL
BUDAYA DAN
/
d/
d
d/
i
i
i
.
.
.
c
c
c
c.id
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
n Prilaku Berobat Masyarakat
.unORIENTASI MASYARAKAT
.unDALAM BEROBAT (Studi.uAtas
.un
rary
lib
tp://
rary
rary
rary
lib syarat
/lib
Terhadap PraktektpDukun
untuk memenuhi salah
://lib Ponari)”. Karya tulis tini
:/disusun
://satu
ht
h tp
http
dalam menyelesaikan pendidikan strata satu (S1) pada Program Studi Sosiologi, Fakultas Ilmu
h
/
/
Sosialc.idan
Penyusunan skripsi ini
d/ Ilmu Politik, Universitasc.Jember.
id/
c.idtak lepas dari bantuan j.ac.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
ne
ne
ne
ne
.upenulis
menyampaikan terimakasih
ry.u berbagai pihak, oleh karenaryitu
ry.u yang tak terhingga kepada
ry.:u
ibra
l
tp://
libra
libra
libra
/
/
/
/
/
/
:
:
:
p
p
p
1. Ibu Dra. Elly
htt Suhartini, M.Si, selaku dosen
htt pembimbing skripsi yang
htt dengan sabar
h
memberikan banyak kritik, saran dan motivasi serta masukan selama penyusunan skripsi ini.
/
l
tp://
/
/
/
id
id
.id
2. j.a
Bapak
c.id Prof. Dr. Harry Yuswadi,
.ac. Sosial dan Ilmu Politiknej.ac.
j.acM.Si selaku dekan fakultas
jIlmu
e
e
e
n
n
n
.u
ry.u
ry.u
ry.u
Universitas Jember.ibrary
ibra
ibra
ibra
p://l
p://l
p://l
t
httHidayat, S.Sos, MUP, selakuhtketua
htt Fakultas Ilmu
3. Bapak Nurul
Program Studi Sosiologi,
h
Sosial dan Politik.
.id/
.id/
.id/
.id/
c
c
c
c
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
4. Bapak Drs. Sulomo S.U. selaku
dosen wali yang telah banyak
memberikan masukan sertane
.une
.une
.une
y
y
y
r
r
r
ry.u
a
a
a
a
r
r
r
r
b
b
b
b
nasehatnya selama
li
://limenempuh kuliah.
://li
://li
tp://
http
http
http
5. Bapak dan Ibu Dosen pengajar Program Studi Sosiologi yang telah memberikan ilmu yang
h
bermanfaat
hingga terselesaikannya iskripsi
ini.
d/
id/
d/
d/
ac.
ac.i
ac.i
.
.
.
j
j
j
e
e
e
.un Hj. Sholehah yang kuhormati,
y.u 6. Kedua orang tuaku rtercinta,
y.un Bapak H. Musa Said dan
yIbu
y.un
r
r
r
r
a
a
a
a
r
r
r
lib
lib
://kusayangi
://libdoanya yang selalu menyertai
://lib setiap
kukagumi, dan
serta ketulusanttpdan
tp://
http
h
http
ac.
nej.
h
langkahku, serta kakak-kakakku Mbak Cik, Mbak Imah, Mas Hadi, Mas Adhe, Mas Maskun,
/
/
/
Mas
Mas Agus, Mas Hasyim,
Maaf sudah
.idAroel,
c.id Mas Ikin. Yang selalu membimbingku.
c.id
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
t
a
nej.
y.u
membuat kalian semua
terlalu lama.
rarmenunggu
a
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
/lib
ttp:/
.id/
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
7. Teman-teman
h TKP Putut, Arief, Alwan, Didit,
h Ravi, Beny, Galih. Terima hkasih atas semua
h
canda dan tawa kita bersama dan memberikan warna-warni dalam persahabatan kita. Semoga
/
/
/
/
c.id kita semua akan tercapai.
c.id
c.id
c.id
mimpi
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
.une
.une
.une
.une
y
y
y
y
r
r
r
r
a
a
a
a
r 2005 Sosiologi, Semoga kesuksesan
r
r
8. Teman-teman angkatan
selalu bersama kita semua.
libr
://lib
://lib
://lib
p
p
p
tp://
t
t
t
t
t
t
h Nanda, Imam Agung, Virgie
h yang selalu memberikan hmotivasi untuk
9. Adek-adekku
menyelesaikan
skripsi….. thank so much.
/
/
.id
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
/
c.id
/
c.id
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
viii
ht
a
nej.
.id/
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
a
nej.
.id/
.id
ac
nej.
ht
/
c.id
a
nej.
h
h
/
c.id
a
nej.
.id/
.id/
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
t
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
ry.u
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
h
h
h
/
/
/
10. Semua
c.id pihak yang telah membantu
c.idkelancaran skripsi, baik pikiran
c.id tenaga maupun materi
a
nej.
y.u
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
r
ibra
l
/
/
:
tp
.id/
ac
nej.
a
nej.
.u
sehingga terselesaikannya
rary penulisan skripsi ini.
a
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
lib
tp://
t
.id/
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
t
t
h SWT. Dengan
Semogahamal kebaikan yang diberikanhmendapatkan balasan dari Allah
h
segala kerendahan
dan ketulusan hati penulis
berharap skripsi ini dapat/ menjadi acuan untuk
/
/
c.id
c.id
c.id
/
c.id
j.a
j.a
j.a
ej.a
lanjutan dan memberikan
unpenelitian
une sumbangan ilmu pengetahuan,
une sekaligus bermanfaat bagi
une
ry.
libra
tp://
ary.
r
b
i
l
semua yang membacanya.
://
http
ry.
.id/
ry.u
libra
/
/
:
p
t
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
h
.id/
ry.u
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
y.u
y.u
y.u
/
rary
.id/
ry.u
rary
://lib
http
ry.u
ry.u
ry.u
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
/
c.id
.id/
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
/
c.id
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
hixt
a
nej.
h
.id/
ac
nej.
ht
a
nej.
ry.u
h
.id/
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
.id/
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
h
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
ac
nej.
ry.u
h
.id/
ry.u
libra
/
/
:
p
t
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
.id/
h
.id/
ry.u
h
ac
nej.
rary
://lib
http
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
/
c.id
j.a
.une
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
/
h
c.id
j.a
.une
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
t
/
rary
://lib
http
y.u
ht
c.id
j.a
.une
ac
nej.
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
c.id
h
.id/
ac
nej.
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
j.a
.une
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
.id/
ac
nej.
r
ibra
l
/
/
:
tp
ac
nej.
h
.id/
ac
nej.
ht
/
c.id
a
nej.
h
.id/
ac
nej.
h
.id/
lib
tp://
.id/
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
h
/
/
c.idJember,….Januari 2013 j.ac.id
a
.
j
e
e
y.un
y.un
r
r
a
a
r
r
://lib
://lib
p
p
t
t
t
t
h
h Penulis
ac
nej.
h
r
ibra
l
/
/
:
tp
h
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
t
a
/libr
/
:
p
t
t
h
.id/
ac
nej.
ry.
a
/libr
/
:
p
t
t
h
/
c.id
a
nej.
.id/
.id/
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
t
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
ry.u
y.u
ry.u
h
/
ISI
.idDAFTAR
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
.id/
ac
nej.
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
r
ibra
l
/
/
:
tp
.id/
ac
nej.
h
.id/
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
.id/
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
Halaman Sampul
ht ...............................................................................................
ht
hti
Halaman Judul ...................................................................................................
h
ii
d/
d/
d/
d/
Halaman
iii
ac.i Persembahan ......................................................................................
ac.i
ac.i
ac.i
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
y.unHalaman Motto ...................................................................................................
y.un
y.un
y.un
r
r
r
r
a
a
a
a
r
r
r
r
iv
lib
lib
lib
lib
tp://
tp://
tp://
tp://
t
t
t
h
h
h
Halaman Pernyataan .......................................................................................... v
h
Halaman/ Pengesahan…………………………………………………………...
vi
/
/
/
c.id
c.id
c.id
c.id
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
Halaman
Ringkasan……………………………………………………………..
vii
y.un
y.un
y.un
y.un
r
r
r
r
a
a
a
a
r
r
r
r
lib
Halaman Kata Pengantar……………………………………………………….
viii
://lib
://lib
://lib
p
p
p
tp://
t
t
t
t
t
t
h
h
h
Halaman Daftar Isi ............................................................................................
x
Halaman
xiii
.id/ Daftar Tabel ........................................................................................
.id/
.id/
ac
nej.
ac
nej.
.id/
ac
nej.
ac
nej.
u
1
ry.u BAB 1 PENDAHULUAN
ry.................................................................................
ry.u
ry.u
a
a
a
r
r
r
b
b
b
i
i
i
://l
://l
p://l
1.1 Latar
Masalah ....................................................................
httBelakang
http
ht1tp
libra
/
/
:
p
t
1.2 Rumusan Masalah .............................................................................
h
4
/
/
/
d/ Tujuan dan Manfaat Penelitian
5
c.i1.3
c.id ..........................................................
c.id
c.id
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
.une
.une .....................................................................
.une
.une
y
y
y
y
r
r
r
r
1.3.1
Tujuan
Penelitian
5
a
a
a
a
r
r
r
libr
://lib
://lib
://lib
p
p
p
tp://
t
t
t
t
t
t
h Manfaat Penelitian ...................................................................
h
h6
1.3.2
BAB 2 TINJAUAN PUSTAKA ......................................................................
d/
ac.i
d/
ac.i
ry
ry.u
ry.u
ra
ra
2.2 Pengertian
//libMasyarakat .....................................................................
//lib
:
http
2.4
...............
d/ Teori Tindakan Sosial ……………………………………
d/
d/
c.i
ej.a
c.i
ej.a
c.i
ej.a
2.7 Konsep Tentang Dukun…………………………………………….
8
.id/
ac
nej.
a
nej.
h
12
/
/
d/
BABc3.iMETODE
PENELITIAN ......................................................................
13
c.id
c.id
a
nej.
ry.u
h
ry
ry
ry.u
a
a
a
r
r
r
b
b
b
i
i
i
/l
2.6 Konsep
11 ://l
:/Sugesti………………………………………………………
://l
http
http
http
tp
libra
/
/
:
p
t
/
ry
2.5 Teori Kemiskinan……………………………………………………
11
.un
.un
.un
a
nej.
u
u
3.1 Metode dan Teknik
13
ary. Penelitian .............................................................
ary.
h
c.id
j.a
.une
7 //libra
ttp:
h
2.3 Teori Sosiologi Kesehatan ................................................................ 8
:
http
rary
b
i
l
/
/
:
7
2.1 Pengertian Sosial Budaya……………………………………………..
7
nej.
nej.
j.
.une
libra
tp://
d/
ac.i
h
.id/
ac
nej.
.u
r
r
rary
b
b
b
i
i
i
l
l
l
/
/
/
/
/
/
:
p:
ttp:
3.2 Lokasi
..................................................................................
httPenelitian
http
h14
h
3.3 Teknik Penentuan Informan ................................................................. 14
/
/
.id/ Teknik Pengumpulan Data
.id/
c3.4
c..................................................................
c.id
c.id
16
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
.une
.une
.une
.une
y
y
y
y
r
r
r
r
a
a
a
a
r
r
r
libr
://lib
://lib
://lib
p
p
p
tp://
t
t
t
x
t
t
t
h
h
h
/
c.id
a
nej.
/
c.id
a
nej.
/
c.id
a
nej.
/
c.id
a
nej.
h
.id/
.id/
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
t
.id/
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
.id/
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
h
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
h
h
h
/
/
/
16
.id/ 3.4.1 Observasi ..................................................................................
c.id
c.id
c.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
une
................................................................................
.une
.une
y
y
y
3.4.2 Wawancara
16
r
r
r
a
a
a
r
r
r
//lib
//lib
//lib
:
:
:
p
p
p
t
t
t
t
t
t
3.4.3
h Dokumentasi .............................................................................
h
h17
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
h
3.4.4 Uji Keabsahan Data ................................................................ 18
d/
d/
d/
d/
18
ac.i 3.4.5 Analisa Data………………………………………………….
ac.i
ac.i
ac.i
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
y.un
y.un
y.un
y.un
r
r
r
r
a
a
a
a
r
r
r
r
3.4.5
Proses
Penelitian………………………………………………
19
lib
lib
lib
lib
tp://
tp://
tp://
tp://
t
t
t
h
h
h
BAB 4 PEMBAHASAN ...................................................................................... 21
h
4.1 /Gambaran Umum Daerah Penelitian
21
/ .....................................................
/
/
c.id
c.id
c.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
eGeografis .......................................................
e
e
4.1.1 Letak dan Kondisi
21
y.un
y.un
y.un
r
r
r
a
a
a
r
r
r
4.1.2 Pembagian
21p://lib
://lib Wilayah Admintrasi ..................................................
://lib
p
p
t
t
t
t
h
h
htt
h
/
/
/
..................................................................
23
.id/4.1.4 Profil Desa Balongsari
c.id
c.id
c.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
ne
4.1.5 Komposisi rdan
Penduduk………………………………..
24
.uJumlah
.une
.une
y
y
y
r
r
a
a
a
r
r
/libr
://lib
://lib
p
p
4.1.6hMata
24
t
t
ttp:/ Pencaharian…………………………………………………
t
t
h
h
h
.id
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
t
4.1.3 Kondisi Geografi .......................................................................... 22
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
t
4.1.7 Sarana Pendidikan……………………………………………….. 25
/
/
/
.id/
26
c.id 4.1.8 Keagamaan dan Suku
cBangsa……………………………………
c.id
c.id
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
ne
.une
.udan
.une
.une
y
y
y
y
r
r
r
r
4.1.9
Kondisi
Sosial
Budaya............................................................
26
a
a
a
a
r
r
r
libr
://lib
://lib
://lib
p
p
p
tp://
t
t
t
t
t
t
h
h
h27
4.2 Karakteristik
Informan ..........................................................................
4.2.1 Usia Informan............................................................................... 27
d/
ac.i
ry
libra
tp://
.id/
.id/
ac
ac
4.2.2 Pendidikan Informan
28
nej. ....................................................................
nej.
j.
.une
ry.u
ry.u
h
/
c.id
j.a
.une
ry
a
a
4.2.3 Pekerjaan
28 //libra
/libr Informan………………………………………………
/libr
/
/
:
:
p
p
t
t
t
t
ttp:
h
h
h
4.3 Awal Mula Kemunculan Dukun Ponari .............................................. 28
h
29
/
d/ 4.3.1 Pasien Pertama ............................................................................
id/
id/
.
.
c
c
c.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
e
e
e
4.3.2 Praktek Pengobatan
29
y.un Dukun Ponari .............................................
y.un
y.un
r
r
r
a
a
a
r
r
r
4.3.3 Fenomena
30
://lib Dukun Ponari………………………………………..
://lib
://lib
p
p
p
t
t
t
t
t
t
h
h
h
c.i
ej.a
.un
rary
b
i
l
/
/
:
tp
h
4.4 Faktor Sosial Budaya ............................................................................ 36
/
/
4.5
37
.id/ Faktor Ekonomi ....................................................................................
c.id
c.id
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
t
a
nej.
.id/
a
nej.
u
u
4.6 Faktor Agama .......................................................................................
42
ary.
ary.
ac
nej.
.u
r
r
rary
b
b
b
i
i
i
l
l
l
/
/
/
/
/
/
:
tp:
tp:
4.7 Faktor
htPendidikan……………………………………………………...
http
ht43
h
4.8 Perilaku Sehat dan Sakit Dalam Masyarakat ........................................ 44
.id/
.id/
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
/
c.id
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
a
nej.
.id/
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
hxit
/
c.id
a
nej.
.id/
ac
nej.
ht
/
c.id
a
nej.
h
/
c.id
a
nej.
.id/
.id/
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
t
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
ry.u
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
h
h
a
nej.
a
nej.
lib
tp://
.id/
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
lib
tp://
t
5.2 Saranht....................................................................................................
ht
h48
/
c.id
rary
lib
tp://
/
c.id
j.a
.une
/
y
y
ar
rar
DAFTAR PUSTAKA
/lib.........................................................................................
/libr
:/
http
:/
http
.id/
.id/
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
t
ry.u
ry.u
ry.u
y.u
y.u
/
rary
.id/
ry.u
rary
://lib
http
ry.u
ry.u
ry.u
y.u
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
/
c.id
.id/
ac
nej.
y.u
/
c.id
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
xii
ht
a
nej.
h
.id/
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
a
nej.
ry.u
h
.id/
ac
nej.
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
.id/
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
h
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
ac
nej.
ry.u
h
.id/
ry.u
libra
/
/
:
p
t
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
.id/
h
.id/
ry.u
h
ac
nej.
rary
://lib
http
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
/
c.id
j.a
.une
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
/
h
c.id
j.a
.une
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
t
/
rary
://lib
http
y.u
ht
c.id
j.a
.une
ac
nej.
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
c.id
.id/
ac
nej.
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
h
.id/
ac
nej.
r
ibra
l
/
/
:
tp
j.a
.une
ry.u
h
.id/
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
.id/
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
h
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
ac
nej.
ry.u
h
.id/
ry.u
libra
/
/
:
p
t
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
.id/
h
.id/
ry.u
h
ac
nej.
rary
://lib
http
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
/
c.id
j.a
.une
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
c.id
j.a
.une
LAMPIRAN-LAMPIRAN .................................................................................
r
ibra
l
/
/
:
tp
h
.u
.u
5.1 Kesimpulan .........................................................................................
47
rary
rary
j.a
.une
lib
tp://
ac
nej.
/
/
/
BABc5.idKESIMPULAN
DAN SARAN
47
c.id.............................................................
c.id
a
nej.
y.u
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
r
ibra
l
/
/
:
tp
.id/
ac
nej.
ht
/
c.id
a
nej.
h
/
c.id
a
nej.
.id/
.id/
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
t
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
ry.u
y.u
ry.u
h
.id/
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
h
.id/
.id/
ac
nej.
.u
DAFTAR TABEL
rary
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
lib
tp://
ht
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
.id/
ac
nej.
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
r
ibra
l
/
/
:
tp
.id/
ac
nej.
ht
ht
h
2.3 Bagan Teori Weber ......................................................................................... 10
d/
d/
d/
.un
ary
/libr
.un
/
c.id
c.i
c.i
c.i
3.3
15
ej.aSkema Informan ..............................................................................................
ej.a
ej.a
j.a
.une
.un
ry
rary Administrasi…………………………………...
4.1.2 Tabel Pembagian
22 /library
ibWilayah
ibra
l
l
/
/
/
/
:
:
tp:/
http Penduduk Desa Balongsari
httpKecamatan Megaluh……….ht24
4.1.5 Tabel Komposisi
tp:/
h
4.1.6 Tabel
24
/ Komposisi Mata Pencaharian /Desa Balongsari Kecamatan Megaluh
/
/
c.id
c.id
c.id
c.id
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
e Tabel Sarana Pendidikan…………………………………………………..
e
e
e
4.1.7
25
y.un
y.un
y.un
y.un
r
r
r
r
a
a
a
a
r
r
r
r
lib
4.1.8 Tabel Komposisi
26
://libKeagamaan.......................................................................
://lib
://lib
p
p
p
tp://
t
t
t
t
t
t
h
h
h
.id/
.id/
ac
nej.
ry.u
libra
/
/
:
p
t
ry.u
libra
/
/
:
p
tt
ry.u
y.u
/
rary
lib
tp://
y.u
.id/
ry.u
rary
://lib
http
ry.u
ry.u
ry.u
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
/
c.id
.id/
ac
nej.
y.u
/
c.id
ac
nej.
y.u
r
ibra
l
/
/
:
tp
xiii
ht
a
nej.
h
.id/
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
a
nej.
ry.u
h
.id/
ac
nej.
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
.id/
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
h
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
ac
nej.
ry.u
h
.id/
ry.u
libra
/
/
:
p
t
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
.id/
h
.id/
ry.u
h
ac
nej.
rary
://lib
http
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
/
c.id
j.a
.une
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
/
h
c.id
j.a
.une
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
t
/
rary
://lib
http
y.u
ht
c.id
j.a
.une
ac
nej.
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
c.id
.id/
ac
nej.
r
ibra
l
/
/
:
tp
ht
h
.id/
ac
nej.
r
ibra
l
/
/
:
tp
j.a
.une
ry.u
h
.id/
y.u
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
.id/
ac
nej.
.id/
ac
nej.
libra
/
/
:
p
tt
h
r
ibra
l
/
/
:
tp
.id/
ac
nej.
ht
/
c.id
a
nej.
h
h
/
c.id
a
nej.