ANALISIS KETIDAKADILAN GENDER DALAM KUMPULAN CERPEN SUMI DAN GAMBARNYA KARYA RATNA INDRASWARI IBRAHIM
ANALISIS KETIDAKADILAN GENDER DALAM KUMPULAN
CERPEN SUMI DAN GAMBARNYA
KARYA RATNA INDRASWARI IBRAHIM
SKRIPSI
diajukan guna melengkapi tugas akhir dan memenuhi syarat-syarat
untuk menyelesaikan Program Studi Sastra Indonesia (SI)
dan mencapai gelar Sarjana Sastra
oleh
Herman Rachmat Hutahaean
NIM 000110201034
JURUSAN SASTRA INDONESIA
FAKULTAS SASTRA
UNIVERSITAS JEMBER
2006
ANALISIS KETIDAKADILAN GENDER DALAM KUMPULAN
CERPEN SUMI DAN GAMBARNYA
KARYA RATNA INDRASWARI IBRAHIM
SKRIPSI
oleh
Herman Rachmat Hutahaean
NIM 000110201034
JURUSAN SASTRA INDONESIA
FAKULTAS SASTRA
UNIVERSITAS JEMBER
2006
DAFTAR ISI
HALAMAN JUDUL ......................................................................................... i
HALAMAN PERSEMBAHAN ....................................................................... ii
HALAMAN MOTTO ....................................................................................... iii
HALAMAN PENGESAHAN........................................................................... iv
KATA PENGANTAR....................................................................................... v
DAFTAR ISI...................................................................................................... vi
BAB 1. PENDAHULUAN ................................................................................ 1
1.1 Latar Belakang .............................................................................. 1
1.2 Permasalahan ................................................................................. 4
1.3 Tujuan ............................................................................................ 5
1.3.1 Tujuan Umum ........................................................................ 5
1.3.2 Tujuan Khusus ....................................................................... 5
1.4 Tinjauan Pustaka ........................................................................... 6
1.5 Landasan Teori .............................................................................. 6
1.5.1 Teori Struktural ..................................................................... 7
1.5.2 Teori Pragmatik..................................................................... 10
1.6 Metode Penelitian........................................................................... 16
1.7 Sistematika Penulisan .................................................................... 17
BAB 2. ANALISIS STRUKTURAL................................................................ 18
2.1 Judul............................................................................................... 18
2.2 Tema ............................................................................................... 23
2.3 Tokoh dan Perwatakan ................................................................ 28
2.3.1 Tokoh Utama......................................................................... 28
2.3.2 Tokoh Bawahan .................................................................... 33
2.4 Konflik........................................................................................... 38
2.4.1 Konflik Fisik ......................................................................... 38
2.4.2 Konflik Batin......................................................................... 43
vi
2.5 Latar .............................................................................................. 46
2.5.1 Latar Tempat ......................................................................... 46
2.5.2 Latar Waktu........................................................................... 49
2.5.3 Latar Alat .............................................................................. 51
2.5.4 Latar Lingkungan Kehidupan ............................................... 53
2.5.5 Latar Sistem Kehidupan........................................................ 55
BAB 3. ANALISIS PRAGMATIK .................................................................. 58
3.1 Gender dan Marginalisasi ............................................................. 59
3.2 Gender dan Subordinasi................................................................ 66
3.3 Gender dan Stereotipe ................................................................... 74
3.4 Gender dan Kekerasan .................................................................. 84
BAB 4. SIMPULAN .......................................................................................... 93
DAFTAR PUSTAKA ........................................................................................ 97
LAMPIRAN : SINOPSIS
vii
CERPEN SUMI DAN GAMBARNYA
KARYA RATNA INDRASWARI IBRAHIM
SKRIPSI
diajukan guna melengkapi tugas akhir dan memenuhi syarat-syarat
untuk menyelesaikan Program Studi Sastra Indonesia (SI)
dan mencapai gelar Sarjana Sastra
oleh
Herman Rachmat Hutahaean
NIM 000110201034
JURUSAN SASTRA INDONESIA
FAKULTAS SASTRA
UNIVERSITAS JEMBER
2006
ANALISIS KETIDAKADILAN GENDER DALAM KUMPULAN
CERPEN SUMI DAN GAMBARNYA
KARYA RATNA INDRASWARI IBRAHIM
SKRIPSI
oleh
Herman Rachmat Hutahaean
NIM 000110201034
JURUSAN SASTRA INDONESIA
FAKULTAS SASTRA
UNIVERSITAS JEMBER
2006
DAFTAR ISI
HALAMAN JUDUL ......................................................................................... i
HALAMAN PERSEMBAHAN ....................................................................... ii
HALAMAN MOTTO ....................................................................................... iii
HALAMAN PENGESAHAN........................................................................... iv
KATA PENGANTAR....................................................................................... v
DAFTAR ISI...................................................................................................... vi
BAB 1. PENDAHULUAN ................................................................................ 1
1.1 Latar Belakang .............................................................................. 1
1.2 Permasalahan ................................................................................. 4
1.3 Tujuan ............................................................................................ 5
1.3.1 Tujuan Umum ........................................................................ 5
1.3.2 Tujuan Khusus ....................................................................... 5
1.4 Tinjauan Pustaka ........................................................................... 6
1.5 Landasan Teori .............................................................................. 6
1.5.1 Teori Struktural ..................................................................... 7
1.5.2 Teori Pragmatik..................................................................... 10
1.6 Metode Penelitian........................................................................... 16
1.7 Sistematika Penulisan .................................................................... 17
BAB 2. ANALISIS STRUKTURAL................................................................ 18
2.1 Judul............................................................................................... 18
2.2 Tema ............................................................................................... 23
2.3 Tokoh dan Perwatakan ................................................................ 28
2.3.1 Tokoh Utama......................................................................... 28
2.3.2 Tokoh Bawahan .................................................................... 33
2.4 Konflik........................................................................................... 38
2.4.1 Konflik Fisik ......................................................................... 38
2.4.2 Konflik Batin......................................................................... 43
vi
2.5 Latar .............................................................................................. 46
2.5.1 Latar Tempat ......................................................................... 46
2.5.2 Latar Waktu........................................................................... 49
2.5.3 Latar Alat .............................................................................. 51
2.5.4 Latar Lingkungan Kehidupan ............................................... 53
2.5.5 Latar Sistem Kehidupan........................................................ 55
BAB 3. ANALISIS PRAGMATIK .................................................................. 58
3.1 Gender dan Marginalisasi ............................................................. 59
3.2 Gender dan Subordinasi................................................................ 66
3.3 Gender dan Stereotipe ................................................................... 74
3.4 Gender dan Kekerasan .................................................................. 84
BAB 4. SIMPULAN .......................................................................................... 93
DAFTAR PUSTAKA ........................................................................................ 97
LAMPIRAN : SINOPSIS
vii