Study Perbandingan Budidaya Kentang Petani di Desa Cibodas dengan Budidaya Kentang di Balai Penelitian Hortikultura Lembang

STUDY PERBANDINGAN BUDIDAYA KENTANG PETANI
D I DESA CIBODAS DENGAN BUDIDAYA ICENTANG
D I B.4LAI PEiiELITIAN IIORTIIZlLTUR,' L7ib?I3II:G

Oleh
HINDARSONO SUSANTIO
?,

18 0551

Laporan Kuliah Icerja EIyata I1 s e b a e a i s a l a h s a t u s y n r a t
u n t u k memperoleh g e l a r S a r j a n a F e r t a n i a n
pada
F a k u l t a s P e r t a n i a n , I n s t i t u t P e r t a n i a n Bogor

JURUSAN BUDIDAYA PERTANIAN , FAIiULTi1il.C; l'ISRT?,NI,lN
INSTITUT PEIITAlJ I A l I BOGOR
1 . 9 8 5

INSTITUT PERTANIAN BOGOR
FAKULTAS PERTANIAN , JURUSAN BUDIDAYA PERTANIAN


K a m i menyatakan bahwa I a p o r a n K u l i a h K e r J a Nyata I1
yang d i s u s u n oleh:
Nama mahasiswa

: HINDARSONO SUSANTIO

Nornor pokok

: A 18 0551

Judul

: STUDY PEmNDINGAN BUDIDAYA KENTANG
PETANI D I DESA CIBODAS DENGAN BUDIDAYA KENTANG D I BALAI PENELITIAN
HORTIKULTLTURA U3MBANG

d i t e r i m s e b a g a i p e r s y a r a t a n untuk rnernperoleh g e l a r S a r j a n a
P e r t a n i a n pzda F a k u l t a s P e r t a n i a n , I n s t i t u t P e r t a n i a n Bogor


RIWAYAT HIDUP
P e n u l i s d i - l a h i r k a n pada t a n g g a l 3 A p r i l 1962 d i
J a k a r t a s e b a g a i a n a k k e t i g a d a r i empat b e r s a u d a r a dalam
k e l u a r g a B i n a r j o (alm) dan Delimawati.
P e n d i d i k a n f o r m a l yang t e l a h p e n u l i s tempuh a d a l a h
S e k o l a h Dasar K r i s t e n V I d i J a k a r t a (1969

-

1974).

l a h Menengah Pertama K r i s t e n 111 d i J a k a r t a (1975

Seko-

-

1977)

d a n Selrolah Menengah R t a s K r i s t e n 111 d i J a k a r t a (1978


-

1981).
Pada t a h u n 1981 p e n u l i s d i t e r i m a s e b a g a i mahasiswa
d i I n s t i t u t P e r t a n i a n Bogor m e l a l u i Proyek P e r i n t i s I.
S a t u t a h u n kemudian d i t e r i m a .:sebagai mahasiswa J u r u s a n
Rudidaya P e r t a n i a n , F a k u l t a s P e r t a n i a n , I n s t i t u t I'ertanian
Rogor.

KATR PENGRNTAR
P u j i syukur lrepada Tuhan Yang Maha Esa k a r e n a k a s i h Nya, s e h i n g g a l a p o r a n KKN-I1 i n i d a p a t d i s e l e s a i k a n .
KKN-I1 i n i d i l a k s a n a k a n s e b a g a i s a l a h s a t u s y a r a t

k e l u l u s a n untuk m e n j a d i S a r j a n a P e r t a n i a n , j u r u s a n Budidaya P e r t a n i a n , F a k u l t a s P e r t a n i a n , IPB.
Dalam ICKN-I1 i n i , p e n u l i s mencoba membandingkan b u d i daya k e n t a n g yang dilakulran p e t a n i d i d e s a Cibodas dengan
budidaya k e n t a n g d i B a l a i P e n e l i t i a n H o r t i k u l t u r a , Lembang.
Pada kesempatan i n i p e n u l i s i n g i n menyampaikan t e r i m a
l r a s i h a t a s bimbingan Bapak Ir. Muchtar Argasasmita s e l a k u
dosen pembimbing KKN-11,


Bapak W a r d j i t o b e s e r t a s e l u r u h

s t a f B a l i t h o r Lembang dan kepada semua p i h a k yang t e l a h
membantu.
Akhirnya, p e n u l i s menyadari banyak lrekurangan dalam
penu4isan i n i .

Walaupun demikian, semoga t u l i s a n i n i b e r -

manfaat; b a g i mereka yang memerlukannya.

DAFTAR I S 1
II3.la111;in

. . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . .

DhFTAR TABEL

DAI:T;I R

I
;AI4BA I:

1'DlDAIIULUAN

. . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . .

iii

iv

.1

La t a r Belakang

1


Tu juan

2

KEAD4AN UMUM

Rnlithor

. . . . . . . . . . .
Lembang . . . . . . . . .

. . . . . . . . . .

Desa Cibodas

. . . . . . . . . . .

PELAKSANAAN

D a l i t h o r Lembang


. . . . . . . . .

P e t a n i d i Desa C i b o d a s

.

e

m

.

.

.

-

. . . . . . . . . . .


PEtBAHASAN

. . . . . . . .
. . . . . . . . .

3
3

9
11
11

17
22

K o n d i s i Iklirn/Cuaca

22


Budidaya Kentang

23

KESIMPULAN DAN SARAN

. . . . . . . . .

. . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . .

ltl

Kesirnpulan

ltl

Saran

42


TIN J A U A N PUSTAKA

LAI~PIRAN

. . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . .

44
116

Piornor

1.

Tenae;a T e t a p d a n Tennga I I o n o r e r I i n l i t h o r
Lernbang

1.


.',;lrana d a n I ' r a s a r a n a P e n e l i t i a n E a l i t h o r
Lembang

2.

I ' r o d u k s i l'upulr Tabunan ynne; Dapat i l i p e r l i i r a 1m.n d a r i 8erbn:;ai IIewan t i a p 1 0 0 0 ky;
Dobot I f i d u p ynng D i n y a t a k a n s e b a ~ ; n iLOL
t o r a n SeGar d a n s e b a g a i Bahnn K e r i n g
(Soeparrd, 1783)

3.

. . . . . . . . . .

. . . . . . . . . .

. . . . . . .
Kelembaban d a n Kadar Unsur b r a I'upulr Knndang ( S o e p a r d i , 1783) .
. . . .

49

DAFTAR GAMBAR
Teirs
Nornor

. . . .
. . .

IInlatnan

1.

Cara Penanaman Kentang d i B a l i t h o r

2.

Cudang Penyimpanan R i b i t Kentang.

3.

"Cold S t o r a g e " Un t u k lqenyimpan D i b i t Ken tang.

1I.;

4.

Cara Penanaman Kentang P e t a n i d i Desa C i b o d a s

18

5. I'enanaman Kentang d i Nusirn Ke~narau

,

. . . .

12

15

33

6.

Penanaman Kentang d i Musim Aujan

.,J
7"

7.

l'enanaman Dalam dan

34

8.

Pengnruh Penimbunan

. . . .
l'enannmn Danp;!ral. . . .
T e r h n d a p Suhu . . . .

1.

I~lc1r;jnisrne K e r j a 17endekatan Terpadu A n t a r Ilisiplin

. . . . . . . . . . . .

47

, S t r u k t u r O r g n n i s a s i h l a i P e n e l i t i a n iIortil-,ult u r a Lernbang l l e n u r u t S u r a t Keputusan Yent e r i P e r t a n i a n no. 613/KPTS/OT. 201/8/138L+
Tanggal 1 6 A g u s t u s 1984

L, 8

2.

. . . . . .

36

Irat a r Belakang
Tanaman k e n t a n g (Solanum tuberosum L. ) merupalran
s a l a h s a t u k o m o d i t i t e r p e n t i n g d a r i s a y u r a n yang s e l n i n
t i n g g i akan kandungan k a r b o h i d r a t dan p r o t e i n , jugn kaya
m i n e r a l (Phospor

, iialium

dan E e s i ) dan' lrandungan v i t a m i n C

gang c k u p t i n g g i .
Kentang s a l a h s a t u makanan yang dikonsumsi bznyak
orang.

D i p r o d u k s i d i 1 3 0 n e g a r a dengan jumlah produksi.

290 m i l y a r t o n / t a h u n .

IvIenduduki t i n g l r a t lcecm13zt d i 1:uni.-

s e t e l a h gandum, jagung d a n b e r a s (CIP, 1 9 8 1 ~ ) .
Luas a r e a l penanaman k e n t a n g d i beberapa daernil
d a t a r a n t i n g g i d i I n d o n e s i a pada t a h u n 1981 ~ n e n c a p a i
2 4 450 ha dengan p r o d u k s i 230

377 ton(Sumber:

BPS, 1 9 6 2 ) .

I n i b e r a r t i bahwa r a t a - m t a p r o d u k s i k e n t a n g d i I n d o n e s i a
r e n d a h s e k a l i , y a i t u 9.4 ton/ha dibandin61znn p r o d u k s i d i
n e g a r a ma ju s e l r i t a r 30

- 40

ton/ha.

Prociulrsi yang r e n d a h d a r i p e t a n i lrcntang d i Indonesia
d i s e b a b k a n o l e h pcnggunnan b i b i t yang b e r l r u a l i t a s r e n d n h ,
t i n g l r a t s e r a n g a n hnmn dan p e n y n k i t yang t i n c g i d i 1:rpnnga n dan t e h n i k b u d i d a y a yang s e d e r h a n a (pemupulcnn, jarnl:
tanam, d s b ) .

Di E a l a i F e n e l i t i a n H o r t i l r u l t u r a Lernbang, kent;:ng
d i t e t a p k a n s e b a g a i tanamnn p r o r i t a s dalam p e n e l i t i n n kar e n a d a p a t ~ e n i n g k a ' t l r a nperidapatan p e t a n i , tidaic c e p a t

r u s a l r , leandungan p r o t e i n , k a l o r i d a n vi.tami.nnya c u k u p
t i n { ; g i , b e r p o t e n s i untulc d i e k s p o r d;in .:~udahd;.ilam pcinasaranilya.
Tujuan
1;uliah K e r j a K y a t a I1 i n i b e r t u j u n n untulc rrle~ni'eril~an
p e n g a l a m a n dan p e n g e t a h u a n p r a l c t i s mcngenai ;:spck-aspek
p r o d u k s i dan p e n g e l o l a a n p a d a k e a d a a n l3p:ing y a n g s e b e n a r n y a s c r t a mengenal d a n m e n g a n a l i s n ri~:-is~~lnh-inasalaki
d i bid a n g a g r o n o m i d e n g a n ~i~embandinglcan
car;:-cnra

b u d i d a y n ken-

t a n g p e t a n i d i d e s a C i b o d a s d e n g a n b u d i d a y a kentanp; d i
U a l a i P e n e l i t i a n H o r t i k u l t u r a Lembang ( B a l i t h o r ) .
S e l a i n i t u j u g a s e d a p a t mungkin membnntu pet;-ini Lintulc
mcningkntkan p r o d u l r s i s e t e l a h m e n g e t a h u i k e a d a n n dan lcelemahan dalam t e h n i k b u d i d a y a y a n g d i l n k u l r i ~ npc:tani d i 1ap;ing.

B a l i t h o r Letnbana
Le talc G e o p r a f i s .
B a l i t h o r Lembang t e r l e t a k k u r a n g l e b i h 2 0 km d a r i
lrota Bandung.

B e r a d a p a d a 107' 30

lietinggian 1250 m dpl.

'i

L i n t a n g S e l n t a n den:;:>n

A r e a l k e b u n p e r c o b n a n (KP) s e l u a s

5 0 h a , m e l i p u t i KP l%rgahayu d a n IiP C i k o l e .
I k l i m d a n Tanah.
Menurut l r l a s i f i k a s i S c h m i d t d a n F e r g u s o n , i l i l i m c1acr;rh
Lembang t e r m a s u i i t y p e 5.

Dari h a s i l r a t a - r a t a t a h u n 1979-198lt d i p e r o l e h d a t a
suhu b e r k i s a r a n t a r n 19.3-24.5

OC,

lama p e n y i n n r a n y a n g

d a p a t d i t e r i m a 5.2 jam s e h a r i d e n g a n c u r a h h u J : ~ n 201.6.3

nirn

p e r t a h u n dan jumlah h a r i h u j a n 1 7 0 h a r i / t a h u n .
Keadaan t o p o g r a f i b e r b u l r i t - b u k i t .
t n n a h Andosol d e n g a n p11

4.5-5.5,

t u r remah, b e r m a r n a h i t a m - c o k l a t

Tanahnya termasulr

b e r t e k s t u r s e d a n g , st r u k tua.

Se.inmh Unlithor Lembnn~.
C n l i t h o r Lembang merupakan lembaga p e n a l i t i a n
bidang p e r t a n i a n yang s e j a k d i d i r i k a n n y a hingga s a a t i n i
t e l a h b a n y a k mengalami p e r u b a h a n b a i k s t a t u s , k o m o d i t i
p e n e l i t i a n maupun narnafiya.
S e c o r a s i n g l i a t s e j a r a h B a l i t h o r Lembang s e j a k d a r i
s t a t u s ' k e b u n p e r c o b a a n ' men j i i d i Bn1.1i P e n e l i t i a n n d a l a h