Kebijakan Pengembangan Daya Dukung P.Jawa

KEBlJAKAN I'ENCEMDANCAN DAYA DUKUNG P. JAMrA1
Marindi Kartocli hardjo, Soerjo Adiwibowo, 1nclrcswa1-iGuritno, I .il ik 13u~li
Pmsetvo, Swparrnoko2

0"

Kajian i n i m e r u p ~ k s nk~lirnjutantlari kajian sebclumnva rnengcnai 1)al.a I l u k t ~ n g
13.Jacva pad8 tahun 2006. Kondisi bio-gcofisik lingkunpn, sosial-ekunomi clan
keltatnfiagan d i t r l i ~ a luiritcik
~
sclul-uh kaL7ul7;1lci1/kota c j i 1'. Jawa. Tkrnikian pzrla
Eccja~lian banjii*, kckrvingiln J,ln Ir~ngsol-\vrlll:;
d ianggap seba1:ai cju t put dc1ri
p e n ~ e l ~ l snu~n ~ l~~ it * r ~ lra~v ~l ra~?1 ~~ ~I1iny,kung,an
1~
hidup srlarna ini, Ari;ll isis kondisi
Icrsrbui krlrnucli,ln dii,c*rifikasi ht-rdasdt-kan k e j a ~ l i a n - k t ~ j a d idi
~ ' ~lapna>>;,~r~.
~~
Verjl'iknsi ini ~ l i d a s ~ ~ l . kp;~Lia
; ~ n hasil kot~l;uItasipublik unluk KUU-I'SIIA 'lny:

t d a h cliPakuki~nparla t a h u n 2003 clan diskusi ~ l e n p i nmitra K1,l I, 2007, nnaljsis
mrdiil - k h u s u h ~ i i ~lwrian
a
Ibu K d a , serta h r r h x a i pertcarnuan Jringan pihakpjhak van!: ~ ~ l i l t ~ini
l r l131tol~1ku
kan pendarnpjllpla~prtani cIi 1.' Jaws.
UnLulc mrnilili clava tluftueg pacla iiny,ka t kllbupaten/ kota, rn~:~lj;guna
k;ln
p ~ r h i ! ~ l njcjo
~ nk c~ko1ol;i(I3luruh
data vanp, Jianalisa be]-up3data srkuncter.

Apallila ~Lllilm ktrjinn s c b ~ l u ~ n r itrlilh
\ ~ ~ ~Jiannlisa ~scrrnasalnl-tan ptlraiul-anp e r t ~ n ~ l n n g acli
n tingkal Uncinng-unrSang, clalam knjian ini dila k u kan '~nalsisini
{t.cl~rlrllli u i n l ~ / s ~ sterhilcinp
)
278 Irrt.atttrnli I),i~rall. Ketiga analisis c2iallic, ~ , a i l u
mrnp>nai jt~jak ckologi, FJIJKfJ I I i jau, kondisi llan prt!~liksi pei.ubah,iii 111 1u pan
Iahan, scrta vilrifikdsi lapane3~1 kt~mucliiua cl i l n k knn

~~
sinic*sis 111iluk
mrn::irlvntifikasi
,11 trrnn tif kebijakan I t
i I1atzg 1 i
i
Skema
pcnc!tlk,~tan kLliiCtri
ini cliwjikLlnclalntn Gamhar 1.

-

1 Iasil i111a1isis ini 111ik111111jukkanhrthwn I's.rcla ~ ~ a n ! ada
:
selnma ini Ichi I1 l ~ n ~ kn -~ d
splwsar 176 1'1\r~li)(63'A) ciari 278 Pertla \fang clinnal isis - rnilmpun\.rti nlolil t ~ tu
nk
inrllnkukan eksl~loilnsi.;i~mbt*~.cl;lj.a
alatn (Tabcl 1) b t n p a ptlsiji~~arl
~ia1713r.lu11l

rnrniyurt i1i117angk;~ripenti ngnya prosm kolahor,isi maLt p u n pr11a k s a n a m r l p v i ~ I u s i
pclnficaloEaan s u m b r ~ r r f i l ~al,im.
~ a I ) i s , ~ ~ ~ i p i ilu
n y , till-claya t 125 Pc.~*clnai,lu ~15~)O
dC\ri

..

' Bahan drskus! dalarn Forunr Koal~stLShl M~traULH dl Jakarta, 21 Febrlrar~2008
7

Tlrn Penellti Kebrlakan Pengembangan Daya Dukung P Jawa (2007)

E a r ) ;I ilrniy;,:: in: thlah rii:llk*:mi.ntzs

di D c ~ ) : I I - ~ Li~Z;~naj~n:cn
'~FT:
IJutan
Fakultus Kehutiqnan LPB,


idik Suhnrjito, M9.

.;"PI

~TUJUAN
KAJIAN:

Bencana, Bio-geo-

Masalah
Strategic Policy
(Kajian 2006)

,
.

--

7
!


:
i
i

Verifikasi dan

Daya dukung: Footprint,
tutupan
PDRB Hijau.
lahan.
Prediksi
Analisis
Kebijakan.
I

1
I

P


-

ANALISIS:
Jejak Ekologi
- PDRB Hijau
Peraturan Oaerah

-

lapangan (KP
RUU PSDA)

I

-

Karakteristik wilayah
(ProplKablKota)
I


informasi
rnasalah dF

4-

--

-

tutupan lahan
ka bupatenlkota

r--7
Alternatif kebijakan strategic

'l'abel 1. Motii' dcln hl LI,I lcllll ikologi I'clrcIa ~in1~1l11
I'r1n1;clr71~1nSl I A

P


Motif dan Muatan Ekologi

I

I

Propinsi

0

BANTEN
Y OGKAKARTA

0

3

19


DKl JAKARTA

0

JABAR

JATENG

/

38

0

4

76

1


JAT1M

TOTAL

278

Ke1eran:gn:

NU11 - Tldak 1nclnl1crliariknr1tin! a duht~l~y.
13.111 r~~c.rnpcrIiarik;~~~
dayn duhitng lerhittij\ d;~l;l~r~
uilo! all
atlrn~nistl.ns~n>a.
Dl)? - ~ i ~ e ~ n p c r l l n trla!
i h a:) ~cluAting
~
d;~Tavi~
ling]\til~DAS

1'1%1-dir-p~i

t, /70111'1/ I - C ~ ~ F I ' I I F u n t u k 1in);karp 1'. J ~ w ~ I
rliarah kiln pada bvbt-~+apd
ha1 s t u r a sirnullan, sebagai s\.;1rat purlu (rni~r.cwirrl-r/
condilin~rs)vajtu:
1. I'cnataan hak d i l n akses m a s ~ a ~ a tk alokal terlaadap pem'jnfaatan
sutnhc-~+rl,l\,a
al,lln,

2.
3.

l'enguatnn pt.np,elolaan sutnhcrdavi~alam brrbasjs ekosistrra~tel-masuk

prrnulihan f u n ~ s kawasan
i
linclung,
M r m p ~ r b inki pc3rafuran-prl-unclangan, ~.efurmasi lirokrasi dim ta t a
pcmr~.i~atahan,Ii11-111asuk ~~c-~tibcni~ha~z
proses- roses a i J ~ l l i ~ i i s t l - a ~ i
pelaksanasln proj:iam clan kegiatas~,tc.rwli~nrnzrang bcrkaitan cIr1nj:an
pengelolaan surnberciava alam.

Pdir.11
. ~ .[ ~ ~ U Y~ I( Y~Ir st ~~1l d3 p~t ; efPktii
~
~nt'l~j:dtdsipc~l-niL~salahan
dayL\d u k u n g '3
Jawa apabila tenla pat svarai cukup (sr!flii.icvlI i7o~~Cljljm~3),
vi-iit~:

P
i

I.

Krhijakan
kty7t>nJuduk;1r1 khususn\.a
untu k
mengahsi
p e r l u t r ~ t ~ u h aJnI P ~ I LCI ~C ~ L kE I n~1oiir,~si;l,
k l ~ u s t ~ s ~~ ~l 1'\i.. aJ ; I w ~ ,

2.

Pengenil~angi~n
t!kommi di lun r 1'. Jawa t ~ t nu k ~menriorony,pe~.pind~lh;ln
pencluduk 1'. Jawa srcara spontan.

Iaju

Upava untu k ~z~t*njalankan
polic~! ri~/iot.rl~trrseb~tt tirlak murlah, karentl
ktlcendcrungan r11-irntasi p r m b a n g u n a ~ ~J a n krbijakan pt)nl~,c1lolaan
s u m b t . ~ n l , ~ i~Zc?~n
\ ~ a y.lng berja1,ln st-Iarnn ini justl-u kt. arah vany, bcl-lsw;lnan
vang d i c t * r n ~ i n l i ~d;ll,~tn
~n
hasil anatisis I'erda. IScngyn krnvotaan srapr*rtiitu,
~ ' o .l i rr>Jorrlr
r .~
clclpat beri,llcln apabila ki-isis ekoloy,i 1'. Jawa beliar-henal- rnc~nj,~ili
17erliatian scrLci ncfan\* C ' I I ~ ; ~ IUI ~ I ~ H I~ 1 1 ~ ruant;
1
dan mr>~lct~~pk,ln
keyastian hak clan cikst.s a t ~ Sl
s )A hagi r n a s ~r~~, k~ a vang
t
tirij:gal cli c l L ~ l ; ~ r n
clan di sekililr lokasi STIA;
7. M t ~ n ~ r n p kprrhi
~ i ~ iturzj:,ln Irli,lk I'kol~)j;i clan PIIK13 I 1Ejau un tu k mt'laku kn t i
el*;lluasi DI>1,;
4 . Membcri pl.ir>ril,is untuk r-rlclakukan kot~.;t.n,asi wili~\rahl ~ u l ul1AS cidn
menjalankan koc~rclinasi a nii41-~ ~ i l , ~ K
\ ~~abhpaier~/
u
KoLa cldlarn iI,1121 1JAS
vanx Sam;\;
5. Mclniniau kt*inha!i I'cv-,lburC~n
I ) a i * r , ~clalam
l~
pc-rll,lnlad tan SIIA \-.lng tid'r k
~~~c*mper~f~nliL~lu
d d ~C .~ ~
k~r11fi
U
l i n):ku ny,iln;
h. Mr1a11pc~rti1iil~dngka11
tinluk rnemtlthl-lakukcln JtlI'tar. ncgatif invc3slasi vcl11::
rnerusak S l l h cli I'ulau Jawa.