Alkitab PB Bahasa Mongondow s MONGONDOW PB

Alkitab
Bahasa
Mongondow
Bahasa Sehari-hari 2006

Perjanjian Baru

Matius

1

1 Nana'aia

in asaḷ-usuḷ i Yesus Kristus,
adí i Daud inta katurunan i Abraham.
2 Ki adí i Abraham ki Ishak, ki adí i Ishak
ki Yakub, ki adí i Yakub ki Yohuda bo ki
utatnya mita, ki adí i Yohuda ko'i Tamar ki
Peres bo ki Zerah, ki adí i Peres ki Hezron,
ki adí i Hezron ki Ram, ki adí i Ram ki
Abinadab, ki adí i Abinadab ki Nahason, ki

adí i Nahason ki Salmon, ki adí i Salmon
ko'i Rahab ki Boas, ki adí i Boas ko'i Rut ki
Obed, ki adí i Obed ki Isai, ki adí i Isai ki
Raja Daud.
3 (1:2)
4 (1:2)
5 (1:2)
6 Nongkon i Daud nodapot im masa
pino'ḷumbúan kom bayongan intau in
Israel kom Babel na'a in tangoi mita inta
pinais: Ki adí i Daud nongkon i buḷoi Uria,
ki Salomo, ki adí i Salomo ki Rehabeam,
ki adí i Rehabeam ki Abia, ki adí i Abia ki
Asa, ki adí i Asa ki Yosafat, ki adí i Yosafat
ki Yoram, ki adí i Yoram ki Uzia, ki adí
i Uzia ki Yotam, ki adí i Yotam ki Ahas,

MATIUS 1.7– 16

2

ki adí i Ahas ki Hizkia, ki adí i Hizkia ki
Manasye, ki adí i Manasye ki Amon, ki adí
i Amon ki Yosia, ki adí i Yosia ki Yekhonya
bo ki utatnya mita.
7 (1:6)
8 (1:6)
9 (1:6)
10 (1:6)
11 (1:6)
12 Mosia nobiag ko wakutu i hukum kom
Babel. Nongkon masa inta bayongan intau
Israel iḷumbú kom Babel no'idapot i masa
kinolahiran i Yesus tana'a in tangoi mita
inta pinais: Ki adí Yekhonya ki Sealtiel,
ki adí i Sealtiel ki Zerubabel, ki adí i
Zerubabel ki Abihud, ki adí i Abihud ki
Elyakim, ki adí i Elyakim ki Azur, ki adí i
Azur ki Sadok, ki adí i Sadok ki Akhim,
ki adí i Akhim ki Elihud, ki adí i Elihud ki

Eleazer, ki adí i Eleazer ki Matan, ki adí i
Matan ki Yakub, ki adí i Yakub ki Yusup
ki buḷoi i Maria. Bo ki Maria tuata inta
nopononggadí ko'i Yesus inta sinangoi ki
Kristus.
13 (1:12)
14 (1:12)
15 (1:12)
16 (1:12)

MATIUS 1.17– 20
17 Koántónya

3

komintan pinangkoi ko'i
Abraham no'idapot ko'i Daud, mopuḷuh bo
opat nopobuían, bo pinangkoi nongkon
i Daud no'idapot in dinia kom Babel
mopuḷuh bo opat doman nopobuían,

natua doman nongkon Babel no'idapot
ko'i Kristus mopuḷuh bo opat doman
nopobuían.
18 Nana'a in o'uman kinolahiran i Yesus
Kristus: Ko wakutu ing ki Maria ki iná-Nya
bagupa kinantangan i Yusup, mangaḻenya
taya dua na'a diápabí notonibuḷoi, ta'e
na'anta ki Maria aim bidon sidia. Tongá
adí inta kon siannya tua in nobaḻí lantaran
kawasa in Roho i Allah.
19 Ta'e ki Yusup ki buḷoinya na'a in
intaubí inta motuḻid ing gina dá doíbí in
sia mopora'atmai kon tangoi buḷoinya
kon tayowon intau moántó sahingga
naonda in nokota'aumai kon natua,
niatonnya ga'aton ing ki Maria ta'e diábí
pota'a-ta'aunya makow kon intau mita
ibanea.
20 Tongá kowakutu in sia koyogot
nopomiki-mikirmai kom makusudnya

tatua, malaikat i Tuhan namangoi ko'inia
kom bonu in togo'indop bo noguman:
"Yusup, adí i Daud, dona'aibí mo'ondok

MATIUS 1.21– 2.1

4

ikow motonibuḷoi takin i Maria, sin adí inta
kom bonupa in sianya tua nobaḻí lantaran
kawasa in Roho i Allah.
21 Sia im mopononggadí kon adí ḷoḷaki bo
Sia tangoianmu ki Yesus, sin Sia tuata inta
moposaḷamat kon umat mita baradosa."
22 Tua i mobaḻí simbá motompodon onu
inta pinoguman i Tuhan kon nabi-Nya,
nana'a:
23 "Tobatú mongodeaga im modia kon
sian bo mopononggadí kon tobatú adi
ḷoḷaki bo adí tatua tangoian monia ki

'Imanuel', inta mangaḻenya: Ki Allah
kotaki-takin naton."
24 Naonda ing ki Yusup nobangon,
dinuduianya onu inta aindon pinoguman
Malaekat i Tuhan ko'inia. Sinonibuḷoinya
ing ki Maria.
25 Ta'e diápabí siniugannya ing ki Maria
nodapot in adí tatua pinononggadí.
Bo naonda in adí ḷoḷaki tatua
pinononggadídon, dá sinangoian i
Yusup ki Yesus in Sia.
1 Naonda ing ki Yesus
pinononggadídon kom Betlehem,
butá in Yudea kon tungkuḷ ki Raja
Herodes, namangoidon kon Yerusalem
intau mita im Mayusi nongkon Timur.

2

MATIUS 2.2– 7

2 Bo

5

mosia noḻibó magí-makow: "Kon
onda degá in Sia, raja intau Yahudi inta
bagu pinononggadí tua? Kami aindon
noko'ontong kon tundi-Nya kon dotá
in Timur, bo kami na'a mamangoi sim
mosumbah ko'i-Nia."
3 Náonda ing ki Raja Herodes bo
bayongan intau kon Yerusalem
nokodongog kon soáḷ tatua, no'itaḻikokog
totok mosia.
4 Dá sinipunnya in imang mita
tongguḷunya bo guru mita in agama intau
Yahudi. Bodongka noḻibó ko'i monia, "Kon
onda im popononggadían ko'i Mesias?"
5 Tubag monia ko'inia: "Kom Betlehem,
butá in Yudea, sin nana'a im pinais kom

bonu im buk i nabi:
6 Bo ikow Betlehem, butá i Yohuda, ikow
in de'emanbí totok im mo'intok kon sigad
monia inta nomarentah kon Yohuda.
Sin nongkon inimubí na'a mo'isindog
in tobatú intau inta mobaḻí itoi, Sia inta
moḷukad kom bayongan umat-Ku kon
Israel."
7 Bo inumado-adop makow ki Herodes
nogoiní kon intau mita Mayusi tatua bo
noḻibó ko'i monia kinotaḻit mongo dodai
onda tundi tatua inontong.

MATIUS 2.8– 12
8 Onda

6

intua pinotabánya intau mita i
Mayusi tatua minayak im Betlehem, takin

koyow: "Bayak bo tayakdon kopira'an adí
tatua, bo náonda i mo'uḻí monimu in Sia,
ḷagi angoi poguman ko'inakó simbá aku'oi
mamangoi doman mosumbah ko'i-Nia."
9 Nokodongog makow kong koyow i
raja natua, nobuatdon mosia, bo mosia
noko'ontong kon tundi inta aindon
inontong monia kon Timur inumuna ko'i
monia bo nogogai kon tombutungmai in
tampat inta pinogukatan kon Adí tatua.
Naonda i mosia noko'ontong kon tundi
tatua, nopia-pia totok ing gina monia.
10 (2:9)
11 Bo sinumuotdon mosia kom bonu im
baḷoi tatua bo no'indoi kon Adí tatua takin
ki Maria ki iná-Nya. Mosia sinumungkud
bo nosumbah ko'i-Nia. Mosia nobuká kon
tampat pobobonuan kom barang monia
bodongka nobogoi im barang pinosumbah
koi-Nia. Barang inta inogoi monia tua im

buḷawan, kamanya, bo taḷong mobondu.
12 Bo lantaran mosia aindon kinoyowan
kom bonu in togo'indop simbá dona'aidon
mayak bui ko'i Herodes. Dá mosia
nobuidon kon ḻipú monia tontaní ta'e
nongin daḷan ibanyadon.

MATIUS 2.13– 16
13 Naonda

7

intau mita im Mayusi
minayakdon, malaikat i Tuhan
nokipogontong ko'i Yusup kom bonu in
togo'indop bo noguman: "Pobangondon
ikow bo gamádon in Adí tatua bo dia
takin ki iná-Nya, poḷaguidon kom butá
im Mesir bo pogutunpa kon tua modapot
in Aku'oi bui mosingog ko'inimu, sing ki

Herodes moramiji motayak kon adí tatua
bo ḻimodon".
14 Doḷompa doman tua ki Yusup
nobangon bo nodia kon Adí tatua takin
ki iná-Nya bodongka noḷagui minayak im
Mesir.
15 Bo nogutun kon tua, nodapot ing ki
Herodes minatoi. Tua komintan nobaḻí
simbá motompodon onu im pinoguman i
Tuhan kon nabi-Nya, nana'a: "Nongkon
Mesir inoiní-Ku ing ki Adí-Ku."
16 Naonda ing kinota'auan i Herodes
kon sia aindon inakaḷan in intau mita
Mayusi tatua, sinumorú totok in sia.
Manangka intua pinokiḻimodnya im
bayongan adí kom Betlehem bo kon
ḻipú inta noyodiugeamai. Bayongan adí
inta umur doyowa notaong mamonag,
tua sinantúnya podudui wakutu inta

MATIUS 2.17– 22

8

kinota'auanya nongkon intau mita im
Mayusi tua.
17 Tua in nobaḻí simbá motompodon
singog i Tuhan inta pinoyaput i Nabi
Yeremia, nana'a:
18 "Kinodongogandon in tombá kon
Rama, ombaḷ bo amui inta totok
mokokuyang; ki Rahel mongombaḷmai ko'i
adínya mita, bo sia doí dondo'uḷugan, sing
ki adínya mita diá don."
19 Naonda ing ki Herodes minatoi,
malaikat i Tuhan namangoidon bui
nokipogontong ko'i Yusup kom bonu in
togo'indop, bo noguman,
20 "Pobangondon, gamádon Adí tatua bo
dia takin ki iná-Nya bo bayakdon kom
butá Israel, sim mosia inta moḻimod kon
Adí tatua, ai minatoi."
21 Dá ki Yusup nobangon domandon,
ginamánya Adí tatua bo dinianya takin ki
iná-Nya bo minayak kom butá Israel.
22 Ta'e naonda in dinongognya kong
ki Arkhelaus in nobaḻí raja kon Yudea
nomaḷui ko'i Herodes ki amánya, no'ondok
in sia mayak intua. Ta'e malaekat bui
noguman ko'inia kon togo'indop, dá ki
Yusup minayak ing Galilea.

MATIUS 2.23– 3.5
23 Kon

9

tua, sia nogutun kon ḻipú inta
tangoinya Nazaret. Tua komintan nobaḻí
simbá motompodon Pirman inta aindon
pinoyaput i nabi mita, kon sia in tangoion,
"Intau Nazaret."
1 Kon wakutu intua ki Yohanes
Mobobaptis namangoidon kom
padang gurun Yudea, bo nopoyaput ing
koyow nana'a,
2 "Pogogaidon mogaid kon dosamu mita,
sin diádon mo'onggot bo mamangoi ing ki
Allah momarentah saḷaku Raja!"
3 Ki Yohanesbí na'a inta
pinopomakusudan singog i Nabi
Yesaya nana'a: "Oyúon intau inta nobaḷú
kom padang pasir: Sadiadon daḷan ko'i
Tuhan, tuḻidon in daḷan ko'i-Nia."
4 Ki Yohanes nogiḷambung jubah
nongkon bubuḷ in unta. Ba'annya in
nongkon kuḻit, ka'anonnya im pangkoḷá
bo dilú ing kayuon.
5 Naonda in nokodongog kon onu im
pinoyaputnya tatua, noro-angoidon intau
mita, inta nongkon Yerusalem, nongkon
bayongan butá in Yudea, bo nongkon
bayongan ḻipú inta kon diugmai Ongkag
in Yordan.

3

MATIUS 3.6– 11
6 Mosia

10

nongaku muna kon taḷá monia
bodongka binaptis i Yohanes kon Ongkag
in Yordan tatua.
7 Tongá wakutu in sia noko'ontong
kon nobayong doman intau im Parisi bo
Saduki namangoi bo moki baptis ko'inia,
siningognya nana'a mosia: "Hei intau
mita inta mora'at. Ki ine in noguman kon
mo'ikow nion kotaḻiban in hukuman i Allah
inta kon singgai mo'iduduimai?
8 Poponyatapa muna in oáid monimu
kom mo'ikow aindon totu-totu'u nogogai
mogaid kon dosamu mita.
9 Bo na'aipa muna morai kon mo'ikow
im mosaḷamatbí sim mo'ikow i moguman
kom bonu ing gina kon ki Abraham ing ki
amá nami, pogumankudon ko'i monimu,
kom batu mita tana'a mota'aubí aidan i
Allah adí mita i Abraham.
10 Pokotorop! Boḻiung aindon inukat
makow kon uakat ing kayu. Bo pomuḷoi
pangkoi inta diá mopomungai im mopia
yo pasti pupuḷonbí bo pogonag kon tuḷu.
11 Aku'oi mopobaptis in tubig ko'i
monimu, saḷaku bukti kom mo'ikow
aindon mogogai mogaid kon inta
diá mopia, ta'e Sia inta mamangoi
mo'iduduimai ko'inakó na'a, kawasa-Nya

MATIUS 3.12– 16

11

mo'iḻiu totok ko'inakó, sedang tongá
mobuka kon togot in sapatu-Nya yo diá
patus in aku'oi. Sia im mopobaptis ko'i
monimu in Roho i Allah bo tuḷu.
12 Digu ain kokada-kadai-Nya makow.
Tampat posipunan kong gandum toko
daritan-Nyadon, gandum sipunon-Nya
bo uaban, inta mopia tagu'onya kon
tampatnya, ta'e bayongan pangkoinya
in tubáan-Nya kon tuḷu inta diá
mopio-piong."
13 Nongkon Galilea ki Yesus namangoi
ko'i Yohanes kon Ongkag in Yordan bo
nokibaptis ko'inia.
14 Ta'e ki Yohanes nongampag ko'i-Nia,
kainia: "Aku'oibí na'a i musti baptison i
Pak Guru, ta'e tana'a in noyoḻiudon, ki
Pak Gurubí i mamangoi bo mokibaptis
ko'inakó!"
15 Ta'e ki Yesus notubag: "Pomayakdon
makow, diábí nongonu, sin natuabí ing
kita aka mogintompod kom bayongan inta
kino ibog i Allah." Dá binaptis domandon i
Yohanes in Sia.
16 Naonda in nopaḷut binaptis, ki Yesus
ḷagi nobatun nonaḷámai kon tubig tatua,
bo kon dodai doman intua ḷangit nobukat

MATIUS 3.17– 4.6

12

bo inontong-Nya in Roho i Allah náonda
bo ḷagapan paḷoma noponag ko'i-Nia.
17 Bo kinodongogandon in singog
nongkon soroga noguman: "Na'adon ki
Adí-Ku inta kinotabi-Ku, Sia na'a inta kino
ibog-Ku."
1 No'iduduimai kon tua, ki Yesus dinia
in Roho i Allah minayak im padang
gurun sim pokisoba kon Ibilis.
2 Bo naonda in Sia nopaḷut nopuasa
opat nopuḷuh nosinggai bo opat nopuḷuh
nogobi'i, inangoiaindon gogoy in Sia.
3 Dá namangoidon Ibilis bo noguman
koi-Nia, kainia: "Aka Ikow totu-totu'u ki
Adí i Allah, yo aidaidon roti im batu mita
tana'a".
4 Ta'e ki Yesus notubag nana'a, "Oyúon
pinais, 'Intau de'emanbí tongá mobiag in
roti, ta'e mobiagbí doman im pirman inta
siningog i Allah.'"
5 Onda intua ki Yesus dinia Ibilis minayak
in Yerusalem inta sinangoi kotá mosuci
tua bo sinimindog kom binubungan Baḷoi
Tuhan,
6 bo Ibilis noguman ko'i-Nia, "Aka Ikow ki
Adí i Allah, yo ḷandukkah monag, sin aim
pinais kon Alkitab nana'a: Pokisingkapbí i

4

MATIUS 4.7– 14

13

Allah kom malaekat-Nya mita Ikow, simbá
diá mo'idatong kom batu in siol-Mu."
7 Dá ki Yesus noguman ko'inia: "Oyúon
doman pinais kon Alkitab: Dona'aidon
mo'ikow monungkuḷ ko'i Tuhan, ki
Allahmu!"
8 Onda intua Sia dinia Ibilis minayak kon
tudu im buḷud inta totok moḷantud, kon
tua sinundúnya ko'i Yesus im bayongan
karaja'an kon dunia takin kogagahnya,
9 bo Ibilis noguman ko'i-Nia: "Tana'a
komintan daitonku ogoi ko'ini-Mu, aka
Ikow tumungkud mosumbah ko'inakó."
10 Dá ki Yesus notubag, "Bayakdon ikow,
Ibilis! Sin aindon pinais nana'a: Ikow musti
mosumbah ko'i Tuhan, ki Allahmu, bo
tongábí Sia i mota'au po'ibada'anmu!"
11 Ibilis nonaḷámai ko'i-Nia, bo malaekat
mita namangoi nosumbah ko'i Yesus.
12 Kon wakutu ing ki Yesus nokodongog
kong ki Yohanes ain dinomok, Sia sinimí
minayak ing Galilea.
13 Sia nonaḷámai kon Nazaret bo minayak
nogutun kong Kapernaum, kom bingkí in
Danow Galilea, kom butá in Zebulon bo
Naptali,
14 simbá motompodon Pirman inta
pinoyaput i Nabi Yesaya:

MATIUS 4.15– 21
15 Nana'a:

14

"Butá in Zebulon bo Naptali,
daḷan mayak in danow, ḻipú kon ḻimakow
Ongkag in Yordan, Galilea, tampat im
bangusa mita ibanea de'eman Yahudi!
16 Bangusa inta nobiag kom bonu in
sindip, mosia aindon noko'ontong kom
bayag inta moḷoben! Bo mosia inta
nogutun kon ḻipú inta kinokoḷubungan im
maut nomukádon im bayag!"
17 Mulai kowakutu intua ki Yesus
noguman, "Pogogaidon mogaid kon
dosamu mita, sing ki Allah i mamangoidon
momarentah saḷaku Raja!"
18 Kon tungkuḷ ing ki Yesus minayak
nongin bingkí in Danow Galilea, Sia
noko'ontong kon intau taya dua mogutat,
ki Simon inta dinonoi ki Petrus bo ki
Andreas ki utanya. Tua in tangoi monia.
Mosia koyogot mobukayad kon landará
kon danow sin tuabí in oáidan monia,
modomok kon toyak.
19 Ki Yesus noguman ko'i monia: "Koḻigai,
duduidon ko'i-Nakó, simbá mo'ikow
baḻíon-Kudon mololandará kon intau."
20 Dá mosia nonaḷámai kon landará
monia bo dinumudui ko'i Yesus.
21 Bo naonda i minayak nongkon tua,
ki Yesus bui noko'ontong kon intau taya

MATIUS 4.22– 25

15

dua doman mogutat, ki Yakobus ki adí i
Zebedeus bo ki Yohanes ki utatnya, mosia
koyota-yotakin i amá monia ki Zebedeus.
Mosia yogot mono'inutmai kon landará
kom bonu uangga. Mosia inoiní i Yesus.
22 Dá mosia nonaḷámai kon uangga bo
ko'i amá monia, bo dinumuduidon ko'i
Yesus.
23 Ki Yesus minaya-mayak makow
im bayongan ḻipú kong Galilea. Sia
sinumu'ot bo notundú kom bonu im baḷoi
pososambayangan poḷat nopota'au in
Habar Mopia soáḷ náonda ing ki Allah
mamangoi momarentah saḷaku Raja. Kon
tua Sia nongundam doman kom bayongan
panyaki in intau mita inta kon tua.
24 Onu inaidan i Yesus tua no'isiardon
kom bayongan ḻipú kon Siria, dá diniadon
monia pinobayak ko'i-Nia im bayongan
intau inta nongotakit no'onggotdon.
Noyagi-yagimai in takit, oyúon ing
kinótoḷangan dimukud moráat, oyúon
takit im manuk, oyúon in diá mokobayak,
mosia nopia mita i Yesus.
25 Dá intau mobarong totok in dinumudui
ko'i-Nia. Oyúon nongkon Galilea,
Dekapolis, Yerusalem, Yudea bo oyúon

MATIUS 5.1– 8

16

doman nongkon ḻipú inta kon ḷoḷan
Ongkag in Yordan.
1 Naonda ing ki Yesus noko'ontong kon
intau moántó tua, Sia notakod kom
buḷud, bo naonda iḻimitú in Sia, murí-Nya
mita namangoidon ko'i-Nia.
2 Kon tua ki Yesus nomangkoi notundú
ko'i monia:
3 "Kosanangdon gina in intau inta nobogá
kon tayowon i Allah, si mosia tua inta
mobaḻí umat i Allah.
4 Kosanangdon gina in intau inta
nokuyang ing gina, si mosia tua iropotanbí
ing ginanya.
5 Kosanangdon gina in intau inta moáḷus
in oáid bo pososingog si mosia tua i
motarima kon dandi i Allah.
6 Kosanangdon gina in intau inta mo'ibog
totok mogaid kon inta mobanar, sim
bayongan tua in ogoibí i Allah.
7 Kosanangdon gina in intau inta mopia
ing gina, si mosia i motarima doman kong
kopopia i Allah.
8 Kosanangdon gina in intau inta
motuḻid ing ginanya, si mosia tua inta
moko'ontong ko'i Allah.

5

MATIUS 5.9– 15
9 Kosanangdon

17

gina in intau inta mo'ibog
in dodamean, si mosia tua in tangoion ki
adí mita i Allah.
10 Kosanangdon gina in intau inta
pinogutú lantaran mogaid kon inta
kino'ibog i Allah, si mosia doman tua inta
moyotakin i Allah.
11 Kosanangdon i mo'ikow, inta lantaran
Aku'oi, mo'ikow siningkuḻe bo pinogutú
takin pinoponapudan inta mora'at.
12 Koḷungangadon bo kopiadon ing gina
monimu, sim moḷoben i mouḻímu kon
soroga, sin nabi tungkuḷ intua pinogutú
doman monia natua."
13 "Mo'ikow nion simuton in dunia.
Aka simuton tatua moḻiaudon, yo onu
im pogibung ko'inia? Diá bidon im
baragunanya, dongka bidon ḷumbu'on bo
koritakan in intau.
14 Mo'ikow bayag in dunia. Ḻipú inta kon
tudu im buḷud diábí mo'ibuni.
15 Apa doman diábí intau inta
mopoyongkit makow in togá bo
tungkubannya im belek, tantú
tuduonnyabí kon tampat pototuduan
kon togá sahingga monimbayag kom
bayongan intau inta kom bonu im baḷoi
tatua.

MATIUS 5.16– 20
16 Natua

18

doman bayagmu musti
monindar kon tayowon intau, simbá
ontongon monia in oáidmu mita inta
mopia bo modayow ko'i Amámu inta kon
soroga."
17 "Dona'aidon sangkaan monimu, kon
Aku'oi i mamangoi momopat kon hukum
i Musa andeka buk mita i nabi. Aku'oi
mamangoi de'emanbí momopat kon tua,
ta'e mongintompodbí.
18 Poguman-Ku ko'i monimu: Solama
ḷangit bo butá na'a diápa mo'inggamá
yo tobatúmai in hurup andeka titik, kon
hukum i Musa diábi inggamáan, ko wakutu
im bayongan tua diápa nobaḻí komintan.
19 Tuamai ki ine im monginggamá kon
tobatúmai im parentah kon hukum i Musa,
tongákabí topiḻik, bo motundú kon inta
diá mo'itutui kon intau ibanea, yo sia tua
in tampaton kon tampat inta mo'ompá
totok kong karaja'an i Allah. Ta'e ki ine
inta mogaid bo motundú kom bayongan
inta parentah kon hukum i Musa, yo sia
tua im moko'uḻí kon tampat inta moḷantud
kong karaja'an i Allah.
20 Tuamai Aku'oi mosingog ko'inimu: Aka
ikow bo diá mogaid kon onu inta kino'ibog
i Allah mo'iḻiu kom mototundú mita kon

MATIUS 5.21– 25

19

agama Yahudi bo intau mita im Parisi, yo
mo'ikow in diábí mobaḻí umat i Allah."
21 "Mo'ikow ain nokodongog kon onu
inta aim pinoguman kom mogoguyang
naton, nana'a: Dona'ai moḻimod, ki ine im
moḻimod yo hukumon.
22 Ta'e Aku'oi i moguman ko'i monimu:
Pomuḷoi intau inta tumorú, ko'i utatnya
yo musti hukumon; bo ki ine i moguman
ko'i utatnya kaper yo musti popotayow
kon itoi in agama, bo ki ine i moguman,
'Pompuḷong!' yo musti (pogonag) kon
naraka inta kodoko-dokot.
23 Manangka intua aka ikow modia kon
onu inta ogoi posumbah ko'i Allah bo
wakutu intua mo'ikow nokotorop kon
oyúon ki utatmu mosakí ing gina ko'inimu,
24 yo taláaipa onu inta diniamu posumbah
tatua kon tayowon im meja pogogukatan
kon sosumbah bo bayakdon muna
poyodame i utatmu tatua bain tua
bo bayakdon pobogoi kon onu im
posumbahmu ko'i Allah.
25 Aka ikow bo koyota-yotakin in
saturumu, yo ḷagidon poramiji moyobayat
wakutu ing kon daḷanpa, simbá diá
posarahkannya ikow kon hakim, bo hakim
tatua moposarahkan kom moḷoḷukad kom

MATIUS 5.26– 32

20

ponjara, bodongka bonuon monia kom
ponjara in ikow.
26 Aku'oi moguman ko'inimu: Ikow in
diápabí poḷuaion monia kom ponjara aka
diápa ko'uboḻianmu im boḻimu ko'inia."
27 Mo'ikow ain nokodongog kom Pirman
inta noguman nana'a: Dona'ai monuaḻing.
28 Ta'e Aku'oi im moguman ko'inimu:
Pomuḷoi intau inta mokobobuimai kom
bobay tobatú bo mo'ibog ko'inia, yo sia
tua aindon nonuaḻing takin bobay tatua
kom bonu ing ginanya.
29 Manangka intua aka matamu koḷanan
bo mokobaradosa ko'inimu, yo manikah
kuil bo ḷumbúdon intua, si manikah bo
ko'inggamáan im mata tobatú daripada
awakmu komintan pogonag kom bonu in
naraka.
30 Ná tua doman aka ḻimamu koḷanan
mokobaradosa kónimu, yo pongkó makow
bo ḷumbúdon intua! Sim manikah bo
diá koḻima tosimpaḷ daripada awakmu
komintan mo'ibonu kon naraka.
31 "Ki Musa ain nomais nana'a: Ki ine
intau mongga'at ko'i buḷoinya bobay musti
mobogoi in surat talak ko'i buḷoinya tua.
32 Ta'e Aku'oi moguman ko'inimu:
Pomuḷoi intau inta mongga'at ko'i buḷoinya

MATIUS 5.33– 37

21

koḻikudbíin nonuaḻing, yo siabí tua in
nokopopisí ko'i buḷoinya nonuaḻing, bo
ki ine i motonibuḷoi takin bobay inta
aing gina'at tua, yo sia doman noyotakin
nonuaḻing."
33 Mo'ikow ain nokodongog doman kon
onu inta aim pinoguman i Tuhan kom
mogoguyang naton: Dona'ai mongibot
kon soáḷ mita uboḷ, ta'e manikah bo
kadaidon in ibotmu tua kon tayowon i
Tuhan.
34 Ta'e Aku'oi moguman ko'inimu:
Dikadon moko'imotanmai mongibot bo
popodoyon kon ḷangit, sin ḷangit tua in
tampat pomomarentaan i Allah,
35 andeka mongibot bo popodoyon kom
butá sim butá na'a im baya-baya'an-Nya
makow, andeka mongibot popodoyon kon
Yerusalem, sin Yerusalem tua kotá i Raja
Moḷoben.
36 Dona'aidon doman ikow mongibot
podoyon kon uḷumu, sin diábí ing
kawasamu mongimbudó andeka
moginrondí kon to'ugatmai im bu'okmu.
37 Aka totu'u, yo poguman kon totu'u,
bo aka diá, yo poguman doman diá. Sin
onu in no'iḻiu kon tua yo nongkon inta
mora'atbí.

MATIUS 5.38– 45
38 Mo'ikow

22

aindon doman nokodongog
kom Piman: Mata toḻiuan mata, ingipon
toḻiuan doman ingipon.
39 Ta'e Aku'oi i moguman ko'inimu:
Dona'ai mo'ikow motuḻí kon intau inta
nopoáid i mora'at ko'inimu. Ta'e nana'abí
in aidai, aka ki ine i monokap kom
putongimu koḷanan, yo ogoi doman im
putongimu koḷoigi.
40 Bo kon intau inta mo'ibog mopongadu
ko'inimu kon hakim, sin sia mo'ibog
in ḷambungmu, yo ogoidon doman in
jubahmu.
41 Bo ki ine kabí im momakisa ko'inimu
mayak toribu nometer, yo dugangaidon
makow mayak takinnya doyowa noribu
nometer ing koyayuknya.
42 Ogoiai monag intau inta mo'igum
bo dona'aidon monolak kon intau inta
mamangoi moḷuan ko'inimu.
43 "Aindon dinongog monimu im Pirman
nana'a: Kotabibí in yobayatmu ta'e dikadon
moyobayat in saturumu.
44 Ta'e tana'a Aku'oi moguman ko'inimu:
Kotabibí in saturumu bo sambayangaidon
mosia inta nomogutú ko'inimu.
45 Aka mo'ikow mogaid kon natua, yo
mo'ikow mobaḻí ki adí mita i Amámu inta

MATIUS 5.46– 6.2

23

kon soroga, inta mobogoi mata in singgai
kon intau mora'at bo kon intau mopia, bo
Sia doman inta mobogoi in uyan kon intau
inta mobanar bo kon intau inta mo'uboḷ.
46 Ta'e aka mo'ikow bo tongá motabi kon
intau inta motabi doman ko'inimu, onubí
im mangalenya? Diá kinota'auan monimu
degá kon mononagi mita doman kom
pajak mogaid doman kon natua?
47 Bo aka mo'ikow bo tongá doman
mohormat ko'i utat mita, onubí in no'iḻiu
kon oáid in intau ibanea? Intau doman inta
diá monota'au ko'i Allah mogaid doman
kon natua!
48 Manangka intua mo'ikow musti mogaid
kon inta totok mopia ná ki Amámu inta
kon soroga ain nogaid kon inta totok i
mopia."
1 "Pokotoropdon, dona'ai mo'ikow
mogaid kon onu inta pinarentah
in agamamu kon tayowon intau simbá
ko'ontongan monia, sin aka natua, yo
diábí i mangaḻenya, bo ki Amámu inta kon
soroga doíbí in natua.
2 Sin tuamai, aka ikow bo mobogoi
in sadakah, dona'aibí muna pogumaguman makow náonda bo oáid i
intau mongomunapik kom baḷoi mita

6

MATIUS 6.3– 7

24

pososambayangan bo kon lorong
mita simbá dayowon intau i mosia.
Poguman-Kudon ko'i monimu: Mosia tua
ain notarima kom bungai oáid monia tua.
3 Ta'e aka ikow bo mosadakah, yo
cukupdon ikow i mokota'au.
4 Ramijidon bá diá kota'auan in intau
ibanea, koḻikudon ki Amámu kon soroga
im monota'au. Sin Sia inta noko'ontong
kon oáidmu natua im mobogoi bui
ko'inimu."
5 "Bo aka mo'ikow mosambayang,
dona'ai mosambayang ná oáid intau
momunapik, inta simindog kom bonu
im baḷoi pososambayangan bo kon
daḷan mita, bodongka mosambayang,
simbá ontongon intau in oáid monia tua.
Poguman-Ku ko'imonimu: Aindon no'uḻí
monia onu inta kino'ibog monia.
6 Ta'e aka ikow bo mosambayang,
tu'otdon kong gopot, bo kunsíai in
ḷoḻingkop bodongka mosambayang ko'i
Amámu inta kon tampat no'ibuni. Dá ki
Amámu inta noko'ontong ko'inimu im
mobogoibí kon onu inta ko'ibogmu.
7 Ná doman tua aka ikow mosambayang
yo dona'aidon ḷanggo-ḷanggo'on náonda
bo kabiasaan in intau inta diá nonota'au

MATIUS 6.8– 14

25

ko'i Allah. Sin sinangka monia aka
sambayang bo moḷanggó yo tua in
tarimaan i Tuhan.
8 Manangka intua yo dona'aidon mo'ikow
dumudui kon oáid monia, sing kota'auanbí
i Amámu onu im paraḷumu, wakutu i
mo'ikow diápa mo'igum ko'i-Nia.
9 Tuamai aka mo'ikow bo mosambayang
yo singogdon na'a: 'Oh Allah, Amá nami
inta kon soroga, tongábí Ikow ing ki Allah
inta sinumbah bo inta dayo-dayowon
nami,
10 angoidon parenta'ai ing kami podudui
ing ko'ibog-Mu, kon dunia náonda bo kon
soroga.
11 Ogoiaidon ka'anon kami singgai na'a,
inta tugat ko'inami.
12 Bo ampungaidon taḷá nami, ná doman
kami ain nongampung kon intau inta
kotaḷá ko'inami.
13 Dona'aidon pomayak makow ing kami
kobuḻian pirisaya ko wakutu ing kami
koántugan in totungkuḷ, ta'e pilataidon
ing kami nongkon kawasa i inta Mora'at!
[Sin Ikowbí in Raja inta kokawasa bo
kamulia'an-Mu in mononoi. Amin.]'
14 Aka mo'ikow bo mo'ibog mongampung
kon taḷá i intau, yo ki Amá monimu inta

MATIUS 6.15– 20

26

kon soroga im mongampungbí doman
kon taḷámu.
15 Ta'e aka mo'ikow bo diá mongampung
kon taḷá intau ko'i monimu, yo ki Amámu
in doí doman mongampung kon taḷámu."
16 "Aka mo'ikow bo mopuasa, yo
dona'aibí popokantara kom pogotmu ná
intau mita inta mongomunapik. Imonia im
popokantarabí kom pogot monia, simbá
kota'auan in intau kom mosia ing koyogot
mopuasa. Poguman-Ku ko'i nimu, tuadon
bungainya ko'i monia.
17 Ta'e aka mo'ikow bo mopuasa, yo
pogiminyabí bo pongiamot
18 simbá diá kota'auan in intau kon
ikow ing koyogot mopuasa, pomayakdon
makow simbá tongá ki Amámu inta kon
tampat noíadop im mokota'au. Bo Sia inta
nokota'au kon inta oáidmu no'ibuni tatua
mobogoi kon onu inta sinayakmu."
19 "Dona'aidon mo'ikow mosipun kong
kapunya'an kon dunia, sin poguya'aton
in sisik bo kaḻiotá, ná doman tua,
mononakow mamangoi momulingkar bo
monakow.
20 Manangka intua posipundon maní
kong kapunya'an kon soroga; sing kon
soroga diábí in sisik bo kaḻiotá inta

MATIUS 6.21– 26

27

momoguya'at, ná doman tua, kon tua
diábí im mononakow inta mamangoi
momulingkar poḷat monakow.
21 Kon onda ing kapunya'anmu, kon tua
doman ing ginamu."
22 "Mata na'a togá in awak. Aka matamu
bo mopia, yo mobayag doman im
bayongan awakmu.
23 Ta'e aka matamu bo mora'at, yo
mosindip doman im bayongan awakmu.
Dá aka togá ko'inimu bo minatoidon, yo
mosindipdon totok in doḷom tatua."
24 "Diábí in tobatúmai intau mota'au
monontuang kon doyowa. Sin aka natua,
yo tongábí tobatú ing kotabinya, yo tobatú
in diábí kotabinya, andeka tongábí tobatú
in duduiannya, yo tobatú in diábí. Mo'ikow
in diábí mota'au mobantung ko'i Allah bo
kong kapunya'anmu.
25 Manangka intua Aku'oi moguman
ko'inimu: Dona'aidon mohawatir kong
kobobiagmu, kon onu inta ka'anonmu
andeka inumonmu, bo onu im pakéonmu.
Sim mobiagbí im moponti-ponting
nongkon ka'anon andeka pakeang!
26 Indoiaidon in ḷagapan mita, mosia
tua in diábí nomuḷa bo nokoyut, bo diábí
doman nosipun kon hasil ing gobá kon

MATIUS 6.27– 32

28

ḷuntung, ta'e mosia inogoianbí doman ing
ka'anon i Amámu inta kon soroga. Degá
diápa kinota'auan monimu kom mo'ikow
in no'iḻiubí nongkon ḷagapan mita tatua?
27 Oyúon degá intau kon sigad monimu
inta lantaran mohawatir, dá sia modugang
kon umurnya biar tongá topiḻikmai?
28 Bo nongonu sim mo'ikow i mohawatirbí
kon onu im pakéon monimu? Tarukirakah
im bungang mita. Mosia nobiag, diábí
dodai onda nogaid bo diá doman dodai
onda nodagum,
29 ta'e poguman-Kudon ko'i monimu: Ki
Salomo nobiag no'oyúon totok ta'e diábí
dodai onda nogiḷambung ná kogagah im
bungang mita tatua.
30 Dá aka ki Allah bo nobogoi kon inta
mopia kom bungang mita, inta singgai
na'a oyúon bo ikoḷom in tuba'an, yo
tantú mo'ikowbí ing kotabi-tabi-Nya, ta'e
mo'ikow diá totok mopirisaya!
31 Tuamai, mo'ikow dona'aidon
mohawatir bo poḷat mosingog nana'a: Onu
ing ka'anon nami? Onu in inumon nami?
andeka onu im pakéon nami?
32 Tua komintan tayakon doman in intau
mita inta diá mopirisaya ko'i Allah. Bo

MATIUS 6.33– 7.6

29

kota'auanbí doman i Allah kom mo'ikow
im moparaḷu doman kon tua komintan.
33 Ta'e tayakpa muna ing ki Allah
bo aidaidon onu inta ko'ibog-Nya, dá
komintan tua ogoi-Nyabí doman ko'inimu.
34 Manangka intua dona'aidon mohawatir
mo'ikow kon singgai ikoḷom, sin singgai
ikoḷom torupabí doman in roriganya.
Roriga singgai na'a tugatdon, dona'aidon
dugangan in roriganya."
1 Dona'ai mo'ikow mohakim, simbá
mo'ikow diá doman hakimon.
2 Sin náonda im pohohakimmu kon intau
ibanea, tua doman in pohakim ko'inimu.
3 Nongonu sim puḻing i utatmu in
ontongon monimu, ta'e kayu kon bonu in
matamu diábí kinota'auanmu.
4 Náondabí ikow mota'au moguman
ko'i utatmu: "Igai bá inggamáanku im
puḻingmu, sedangkan kom matamu oyúon
ing kayu.
5 Hei intau momunapik, poḷuaipa muna
ing kayu kom bonu im matamu, simbá
motarang im matamu bo mota'audon
mopoḷuai im puling kon mata i utatmu.
6 Dona'aidon mo'ikow mobogoi im
barang inta mokudus kon ungkú
bo dona'ai mo'ikow mopogarab im

7

MATIUS 7.7– 12

30

mutiaramu kom boké, simbá diá tongá
rita-ritakanya makow intua bodongka
mobuimai moyingki-yingkit ko'i monimu."
7 "Po'igumdon, dá ogoianbí im mo'ikow,
potayakdon dá moko'uḻí bí im mo'ikow,
ponangkokódon dá pobukatanbí im
mo'ikow kon ḷoḻingkop.
8 Sim pomuḷoi intau inta mo'igum,
motarima, bo intau inta motayak im
moko'uḻí bo intau inta monangkokó
pobukatan kon ḷoḻingkop.
9 Oyúon degá ing kon sigad monimu
mobogoi im batu ko'i adínya, aka ki adínya
mo'igum kon roti,
10 andeka mobogoi in uḷag ko'i adínya,
aka po'iguman kon toyak?
11 Dá aka mo'ikow inta mora'at bo
mota'au mobogoi kon inta mopia ko'i
adímu mita, yo apapa doman ki Amámu
kon soroga inta totok im mopia! Sia
mobogoibí kon inta mopia ko'i ineka inta
mo'igum ko'i-Nia."
12 Onu inta ko'ibog monimu popoaid in
intau ko'i monimu, yo popoáid domandon
ko'i monia intua. Tuadon bonu im
bayongan atorang i Musa bo inta pinais
kom buk in nabi mita.

MATIUS 7.13– 19
13 "Tu'otdon

31

pongin daḷan inta mo'intok,
sin daḷan inta mopobayak in naraka
moḷoben bo mobanat, bo mobarong in
intau mongin tua.
14 Ta'e daḷan inta mopobayak in tampat
inta mokobiag in no'intok bo tongá topiḻik
in intau inta mokodapot kon tua."
15 "Mokopo'ingatdon kon nabi mita inta
diá totu'u nabi inta mamangoi ko'inimu
náonda bo intau inta mongopia, ta'e
sabanarnya mosia tua intau bí moromú.
16 Bagubí nongkon oáid monia tua ain
kota'auan mongo ki ine i mosia. Degá
oyúon i intau mosipú kom bungai in
anggur kom pangkoi in diát, andeka ḷantat
kom pangkoi im bonganga?
17 Kota'auanbí, aka pangkoinya bo nopira
yo mopira doman im bungainya, ta'e aka
pangkoinya diá nopira, yo tantú bungainya
diá doman mopira.
18 Sin diábí in aka pangkoinya mopira
bo mopomungai in inta nora'at,
andeka pangkoinya inta diá mopira bo
mopomungai inta mopira.
19 Sin pomuḷoi im pangkoi inta
mopomungai in diá mopira yo musti
pupuḷon bo tubáan.

MATIUS 7.20– 25
20 Nongkon

32

oaidnya kota'auandon
monimu im mosia."
21 "De'emanbí komintan intau inta
moku'uk ko'i-Nakó: 'Tuhan, Tuhan,' im
mobaḻí umat-Ku, ta'e tongábí mosia inta
dinumudui kong ko'ibog i Amá-Ku inta
kon soroga.
22 Kon Singgai Ponantúan moántó intau
inta mogoiní ko'i-Nakó: 'Tuhan, Tuhan,
takin moguman; kami na'a inta nopoyaput
in habar nongkon i-Nimu, bo inta nomaké
in tangoi-Mu noguntun kon dimbuḷó bo
nomaké doman in tangoi-Mu nogaid kon
inta mokoherang kon intau.'
23 Kon dodai intua, Aku'oi moguman
taran-tarangan ko'i monia: 'Diábí
kinota'auan-Ku im mo'ikow! Bayakdon
pokoyayuk ko'i-Nakó, sim mo'ikow
komintan intau inta nogaid kon inta
mora'at.'"
24 Pomuḷoi intau inta nokidongog kon
singog-Ku bo aidannya intua komintan,
yo sia tua in ibarat intau inta mopandoi,
inta noposindog im baḷoinya kon tudu im
batu.
25 Naonda in nonguyan, bo inuntag in
ḷunud bo tompot im baḷoi tatua, ta'e

MATIUS 7.26– 8.3

33

baḷoi tatua diábí nongonumai sin aim
pinoposindog kon tudu im batu.
26 Ta'e pomuḷoi intau inta nokidongog
kon singog-Ku tongá doí dinumudui, yo
sia tua in notongkai intau bodok, inta
noposindog im baḷoinya kon tudu im
bungaion.
27 Onda in nonguyan, bo inuntag in ḷunud
bo tompot im baḷoi tatua, dá no'umpag bo
nogoguya'at totok.
28 Bo naonda ing ki Yesus nonimpod
kon singog-Nya tatua, nongoherang
intau nobarong kon tua nokodongog kom
pototundú-Nya.
29 Sin Sia im motundú ko'i monia takin
kokawasa, diá ná mototundú kon agama
monia.
1 Naonda ing ki Yesus nosiḻig nongkon
buḷud, intau mobarong dinumudui
ko'i-Nia.
2 Kon sigad monia oyúon doman tobatú
intau inta pinanyaki kusta, sia namangoi
bo sinumungkud poḷat nosumbah ko'i
Yesus, takin noguman: "Tuang, aka ki
Tuang mo'ibog mongundam, yo mopiabí
in aku'oi."
3 Bo ki Yesus nokadai kon intau tatua bo
noguman: "Mo'ibog in Aku'oi, dá kopiadon

8

MATIUS 8.4– 9

34

in ikow." Bo kon dodaipa doman tuata
panyaki kusta i intau tatua nopia.
4 Bo ki Yesus noguman ko'inia: "Toropdon
in singog-Ku na'a, dona'ai o'umanon
ko'i inekabí onu inta nobaḻí tana'a, ta'e
bayakdon bo poki indoi kon imang bo
pobogoidon ikow in sosumbah ná inta
pinarentah i Musa, saḷaku bukti ko'i monia
kon ikow ain nopia."
5 Naonda ing ki Yesus tumu'otdon kong
Kapernaum, namangoi in tobatú porwira
ko'i-Nia takin nopo'igum, kainia:
6 "Tuang, bobantungku no'itosiug makow
kom baḷoi sin notakit diá mokobayak, bo
sia i moyoyigadon totok."
7 Dá ki Yesus noguman ko'inia, "Bain
angoion-Ku undaman in sia."
8 Ta'e porwira tatua notubag: "Dona'aidon
Pak Guru, sin diá mokobaḻí in akuoi
motarima ko'i Pak Guru kom baḷoiku.
Ogoiaidon in tosingogon tongákabí
totontagá, pasti kom mopiabí im
bobantungku tatua.
9 Sin koḻimonikanku na'a oyúon doman
itoiku ta'e koḻimonaganku oyúon doman
im prajurit. Aka aku'oi moguman kom
prajurit tatua, bayak, dá mayakbí doman
in sia, bo aka aku'oi moguman kom

MATIUS 8.10– 14

35

prajurit ibanea, 'Angoi!' dá mamangoibí
doman in sia, andeka aku'oi mopotabá
kom bobantungku, kon aidai in na'a dá
aidannyabí intua."
10 Naonda in dinongog i Yesus
tosingogon im porwira tatua, Sia noherang
totok, sahingga Sia noguman kon intau
mita inta dinumudui ko'i-Nia: "Diápa dodai
onda kinodungkulan-Ku ing koḷoḷoben
pirisaya ná tana'a kon sigad in intau Israel.
11 Poguman-Ku ko'i monimu: Mobayong
in intau inta mamangoi nongkon Timur
bo Barat bo ḻimitú monga'an moyotakin i
Abraham, i Ishak, bo i Yakub kom bonu in
dunia mobagu i Allah.
12 Ta'e intau mita inta sabanarnya mobaḻí
tombonu in soroga toko pogonagdon
kon tampat inta mosindip totok. Kon tua
kodongogandon in ombaḷ bo roriga."
13 Nopaḷut makow nosingog kon tua,
ki Yesus noguman kom porwira tatua:
"Pobuidon, onu inta pinirisayamu tatua im
mobaḻí bidon ko'inimu." Dá kon dodaipa
doman tuata bobantungnya nopia.
14 Nodapotmai kom baḷoi i Petrus,
inontong i Yesus ki guyá i Petrus
no'itosiug makow sim pinonikan patú.

MATIUS 8.15– 20
15 Dá

36

dinimiug in Sia bo nokadai kon
ḻima im bobay tatua, bo patúnya nopia
domandon. Dá bango-bangon sia bo
nobantung ko'i-Nia.
16 Naonda in no'ungkoḷomdon,
mobarong in intau inta kinotoḷangan
dimukud mora'at dinia mangoi ko'i Yesus.
Bo tongá takin tosingogon totontagá
ki Yesus noguntun kon dimukud mita
mora'at tatua bo nongundam kon intau
mita inta nongotakit.
17 Tua mita mobaḻí simbá motompodon
Pirman inta pinoyaput i Nabi Yesaya
nana'a: "Sia tua in nomota'an kon yoyiga
bo mongundam kon panyaki naton."
18 Naonda ing ki Yesus noko'ontong
kon intau moántó noḻipung ko'i-Nia, Sia
nonongganut minayak in ḷoḷan.
19 Bo namangoidon in tobatú mototundú
kon agama Yahudi noguman ko'i-Nia:
"Guru, aku'oi in dumudui ko'inimu, kon
onda kabí im baya'an-Mu!"
20 Ki Yesus noguman ko'inia: "Serigala
oyúon im bubúnya, bo ḷagapan oyúon im
pugadnya, ta'e Adí Intau diá in tampat
posiugan-Nya."

MATIUS 8.21– 28
21 Bo

37

dumodudui-Nya doman tobatú
noguman ko'i-Nia: "Tuhan ogoiaipa aku'oi
i wakutu mayak moḷobong ko'i amáku."
22 Ta'e ki Yesus notubag: "Duduidon
ko'i-Nakó bo pomayakdon makow intau
minatoi moḷobong kon intau minatoi
monia."
23 Bo ki Yesus takin murí-Nya mita
sinumakoi kon uangga.
24 Bo dinaḻímai in tompot inirup noropot
totok in danow tatua, sahingga nobokoḷ,
bo bokoḷ kopiadon mondangat kon
uangga inta sinakoian monia, ta'e wakutu
intua ki Yesus nosiug noḷoḷot.
25 Bo namangoidon im murí-Nya mita
noguḷung ko'i-Nia, kai monia, "Tuhan,
tuḷungaipa, sim mobodito ing kita."
26 Sia noguman ko'i monia, "Nongonu
sim mo'ondokbí i mo'ikow intau inta diá
totok mopirisaya?" Ki Yesus nobangon bo
sinumorú kon tompot bo danow tatua,
indoianmai tompot diádon nogirup bo
danow tatua nobaḻídon noḷonong totok.
27 Mosia nongoherang bo noguman, "Ki
inebí degá in Sia na'a, sin tompot bo
danow dumuduibí kon tosingogon-Nya!"
28 No'iyaputmai in ḷoḷan kon ḻipú intau
ing Gadara, namangoidon ko'i Yesus intau

MATIUS 8.29– 33

38

doyowa inta kinotoḷangan in dimukud
mora'at, taya dua na'a nongkon tampat
pongonguburan. Taya dua tua totokdon
im moko'ondok sahingga intau mita diá
mokobaḻí mongin daḷan tatua.
29 Taya dua nomaḷú noropot, kai monia
"Onuon-Mu ing kami na'a, hei Adí i
Allah? Ikow mamangoi degá mopoyoyiga
ko'inami umpakahbí de'emanpa
wakutunya?"
30 Diá noyayuk ko'i monia tua oyúon ing
kawangan boké inta koyogot motayakmai
kong ka'anonnea.
31 Dá dimukud mita mora'at tatua
nopo'igum ko'i Yesus: "Aka untunon-Mu
ing kami, yo potabádon kami tumu'ot kom
boké mita tatua."
32 Dá ki Yesus noguman ko'i monia,
"Bayakdon!" bo iḷumuaidon mosia kon
intau doyowa tatua bo sinumoḷang kom
boké mita tatua. Bo kawangan boké tatua
iḷumanduk kom pompang kom bonu in
danow bo minatoi kom bonu in tubig.
33 Bo moḷoḷukad mita kom boké tatua
noḷagui. Naonda in nodapotmai kong kotá
nodait ino'uman monia onu inta aindon
nobaḻí. Ino'uman doman monia intau mita

MATIUS 8.34– 9.5

39

inta kinotoḷangan in dimukud mita mora'at
tua.
34 Nokodongogmai kon tua, iḷumuaidon
komintan in intau kong kotá tatua
bo minayak ko'i Yesus. Naonda in
noyodungkuḷ i Yesus, mosia nopo'igum
totok ko'i-Nia simbá monaḷámaidon kon
ḻipú tatua.
1 Onda intua ki Yesus sinumakoidon
kon uangga bo iḷumeag minayak in
ḷoḷan danow. Bo no'idapotdon Sia kon
ḻipú-Nya tontani.
2 Bo intau nopoángoi ko'i-Nia in tobatú
intau inta ḻempeng bo no'isiugdon makow
kon tosiugannya. Naonda inontong i Yesus
im pirisaya monia, Sia noguman kon intau
inta diá mokobayak tatua: "Popirisayadon,
adí-Ku, taḷámu aindon inampungan."
3 Nokodongogmai kon singog i Yesus
natua, mototundú mita kon agama Yahudi
nosingog kom bonu ing gina, kai monia:
"Sia noningkuḻe ko'i Allah."
4 Ta'e kinota'auandon i Yesus in raian
monia tatua, tuamai Sia noḻibó: "Nongonu
si mo'ikow moraibí kon soáḷ mita inta
mora'at kom bonu ing ginamu?
5 Onda degá i mogampa-gampang,
moguman, 'Taḷámu aindon inampungan',

9

MATIUS 9.6– 11

40

andeka moguman: 'Pobangondon bo
bayakdon?'
6 Ta'e bá kota'auan monimu, kon Adí
Intau inogoian ing kawasa mongampung
kon taḷá kon dunia na'a." Bo Sia
noguman kon intau inta ḻempeng tatua,
"Pobangondon, buatdon in tosiuganmu bo
pobuidon kom baḷoimu!"
7 Intau tatua bango-bangon bo nobui.
8 Intau moántó inta noko'ontong kon onu
inta nobaḻí tatua no'ondok bo nodayow
ko'i Allah inta ain nobogoi ing kawasa ná
domai tua ing koḷoben kon intau.
9 Naonda ing ki Yesus minayak nongkon
tua, Sia noko'ontong kon tobatú intau
tangoinya ki Matius inta iḻimitú makow
kong kantor im pajak. Ki Yesus noguman
ko'inia, "Duduidon ko'i-Nakó." Dá ki
Matius sinimindog doman bo dinumudui.
10 Bo naonda ing ki Yesus nonga'an kom
baḷoi i Matius, namangoidon doman intau
mita inta mononagih kom pajak ibanea
bo intau mita baradosa bo nonga'an
noyotakin i Yesus bo murí-Nya mita.
11 Soáḷ tatua inontong intau mita im
Parisi, sahingga mosia noguman kom murí
mita i Yesus, "Nongonu sing gurumu in

MATIUS 9.12– 16

41

nonga'anbí moyotakin mononagih kom
pajak bo intau baradosa?"
12 Singog monia tua dinongog i Yesus,
dá Sia noguman ko'i monia: "De'emanbí
intau mosehat im moparaḷu kon dokter,
ta'e intaubí nongotakit.
13 Manangka intua, bayakdon bo
balajarpa bui mangaḻe im Pirman tana'a:
'Ko'ibog-Ku in totabianbí, de'emanbí onu
inta ogoi monimu,' sin Aku'oi namangoi
de'emanbí mogoiní kon intau no'itutui,
ta'e intaubí baradosa."
14 Onda intua namangoidon murí
mita i Yohanes ko'i Yesus bo noḻibó:
"Nongonu sing kami bo intau mita im
Parisi mopuasabí, ta'e murí-Mu mita in
diábí?"
15 Ki Yesus noḻibó bui ko'i monia:
"Mota'au degá aka nonika'an ḷoḷaki
koyotaki-takinpa monia bo yobayatnya
mita moájardon ing gina? Oyúonbí
iwakutunya nonika'an tatua gamáan
nongkon sigad monia, bain ko wakutu
intuata mosia mopuasa.
16 Diábí in tobatúmai intau inta momerak
kon ḷambung nobagu sim poduḷampong
kon ḷambung inta ain nokoyongan,
sin aka sia momerak kon ḷambung

MATIUS 9.17– 20

42

nobagu, yo ḷambung nobagu tatua im
mogoguya'atdon doman.
17 Ná doman tua, anggur inta nobagupa
diábí mota'au bonuon kom botutunya
inta ain nokoyongan, sin aka bonuon yo
botutu tatua im mobisikbí bo anggur
tatua mo'ibutak doman, bo botutu tatua
mogoguya'atdon totok. Tuamai anggur
inta mobagu im bonuonbí kon tampatnya
inta nobagu doman, simbá tumpaḷa diá
mogoguya'at."
18 Koyogotpa ing ki Yesus nongonguman
natua ko'i monia, namangoidon in tobatú
itoi im baḷoi pososambayangan, bo
nosumbah ko'i-Nia poḷat noguman, "Ki
adíku bobay bagupa minatoi, ta'e aku'oi
mopo'igum ko'i Guru mamangoi bo
mokadai ko'inia, dá mobiagdon bui in sia."
19 Ki Yesus sinimindog bo takin murí-Nya
mita minayak noyotakin in intau tatua.
20 Kon dodai intua oyúon doman tobatú
bobay inta aindon mopuḷuh bodoyowá
notaong ko'onggotnya notakit toḷoganmai
in dugú, sia moramiji totok dimiug
ko'i Yesus nongkon tumi sim mokadai
kon ubung in jubah-Nya. Sin nana'a
irainya: "Umpakahbí tongá koḻiaianku in
jubah-Nya, yo mopia in aku'oi."

MATIUS 9.21– 28
21 (9:20)

22 Ta'e

43

ki Yesus nobobui bo no'indoi
ko'inia takin noguman, "Koroton ing
ginamu, adí-Ku, sim pirisayamu aindon
nokosaḷamat ko'i nimu." Bo kon dodaipa
doman tua bobay tatua nopia.
23 Naonda ing ki Yesus no'iyaput kom
baḷoi in itoi im baḷoi pososambayangan
tatua bo noko'ontong kon intau mita inta
nogirup kom bansí bo intau mobarong
inta motombá makow,
24 Sia noguman ko'i monia, "Bayakdon,
sin adí tana'a diábí minatoi, tongábí
nosiug in sia." Ta'e kinosingan monia ing
ki Yesus.
25 Naonda intau mita tatua pinoḷuai-Nya
komintan, ki Yesus sinumu'ot bo nokadai
kon ḻima in adí tatua, bo adí tatua
nobangondon.
26 Habar soáḷ inta nobaḻí tatua no'i
siardon kom bayongan ḻipú kon tua.
27 Naonda ing ki Yesus nongingguput
kom bobaya'an-Nya, intau biḷog doyowa
dumuduianmai ko'i-Nia bo sindaḷan
momaḷú kai monia, "Adí i Daud, kotabipa
ing kami na'a."
28 Bo náonda ing ki Yesus sinumuot
kom baḷoi tobatú namangoidon doman

MATIUS 9.29– 34

44

ko'i-Nia intau biḷog doyowa tatua, dá ki
Yesus noḷibó ko'i nayadua, "Eta mopirisaya
i mo'ikow kon Aku'oi mokopia ko'i
monimu?" Mosia notubag, "Totu'u Pak
Guru, mopirisayabí ing kami."
29 Dá ki Yesus noḻiai kom mata monia
takin nosingog, "Mobaḻídon ko'i monimu
podudui im pirisayamu."
30 Dá noko'indoidon im mata monia. Bo
ki Yesus nongoyow ko'i monia, "Dona'ai
mongonguman simbá diá tobatúmai intau
mokota'au kon onu inta aindon nobaḻí
tana'a."
31 Ta'e mosia iḷumuai bo noposiar kon
ḻipú mita kon tua, kon onu inta ain inaidan
i Yesus.
32 Naonda intau mita biḷog tatua iḷumuai,
diniadon mangoi ko'i Yesus in tobatú
intau bobó inta kinótoḷangan in dimukud
mora'at.
33 Bo naonda in dimukud mora'at tatua
inuntun-Nya, intau tatua nokosingogdon.
Intau moántó inta kon tua nongoherang
bo nosingog, "Soáḷ mita ná tanion diápa
kon dodai onda inontong intau Israel."
34 Ta'e intau mita im Parisi noguman,
"Sia inogoian in tongguḷu in dimukud

MATIUS 9.35– 10.1

45

mita mora'at ing kawasa moguntun kon
dimukud mita mora'at."
35 Natuata inaidan i Yesus wakutu in
Sia minaya-mayak makow im bayongan
kotá bo ḻipu-ḻipuánnya. Sia notundú kom
bonu im baḷoi mita pososambayangan bo
nopoyaput in Habar Mopia kon náonda
ing ki Allah momarentah saḷaku Raja.
Sia nongundam doman kom bayongan
panyaki bo yoyiga.
36 Noko'ontongmai kon intau moántó
tatua, Sia inangoian totok in tabi ko'i
monia, si mosia totokdon moḷopí bo
diádon kodaya, náonda bo domba inta
diádon ko gombala.
37 Dá Sia noguman kom murí-Nya
mita, "Inta koyuton totu'u modamaḷ ta'e
mokokoyut tongá topiḻik.
38 Manangka intua po'igumdon ko'i togi
gobá simbá potabá-Nyadon mangoi im
mokokoyut mita kon onu inta paraḷu
koyuton tua."
1 Ki Yesus nogoiní kom murí-Nya
inta mopuḷuh bodoyowá tua bo
nobogoi ing kawasa ko'i monia poguntun
kon dimukud mita mora'at bo pongundam
kom bayongan takit bo roriga.

10

MATIUS 10.2– 9
2 Na'a

46

in tangoi monia mopuḷuh
bodoyowá tua: Ki Simon inta dinonoi
ki Petrus bo ki Andreas ki utatnya, ki
Yakobus ki adí i Zebedeus bo ki Yohanes
ki utatnya.
3 Ki Pilipus bo ki Bartolomeus, ki Tomas
bo ki Matius inta mononagih kom pajak,
ki Yakobus ki adí i Alpeus, ki Tadeus,
4 ki Simon intau in Zelot bo ki Yudas
Iskariot inta nomangkang ko'i Yesus.
5 Taya mopuḷuh bodoyowá tua pinotabáNya takin koyow nana'a: "Dona'ai mo'ikow
mayak in ḻipú in intau ibanea inta de'eman
Yahudi andeka mayak in ḻipú intau in
Samaria,
6 ta'e bayakdon kon intau mita Israel inta
nongo iḷaḻe.
7 Bayakdon bo poguman, kong ki Allah
in ḷagidon mamangoi momarentah saḷaku
Raja.
8 Undamaidon intau notakit, biagdon bui
intau minatoi, undamai doman intau inta
pinanyaki kusta, bo untun in dimukud
mita mora'at. Na'a komintan inogoi
pinonotabi ko'i monimu, manangka intua
yo pomorosen domandon.
9 Dona'aidon mo'ikow modia kom
buḷawan, perak andeka tambaga.

MATIUS 10.10– 16
10 Dona'ai

47

mo'ikow mobaḷun kom
binaya'an, dona'aidon modia kon ḷambung
doyowa no par, aip in síoḷ andeka tungkud,
sin intau inta mogaid patusbí motarima
kong gaji.
11 Bo aka mo'ikow mayak in tobatú kotá
andeka ḻipú, yo potayak muna kon intau
inta mota'au pogutunan bo pogutundon
kon tua modapot im mo'ikow mobui.
12 Bo aka mo'ikow tumu'ot kom baḷoi
intau, yo pohormatbí ko'i togi baḷoi.
13 Aka tarimaan monia, yo hormatmu
tatua mobaḻí barakat ko'i monia, ta'e aka
diá tarima'an monia yo barakatnya im
mobui ko'inimu.
14 Bo aka oyúon intau doí motarima ko'i
monimu bo doí doman mokidongog kon
singogmu, yo ḷuai bo taḷa'aidon im baḷoi
bo kotá tatua bo topirai in ḷobud kon
síoḷmu.
15 Pogumanku ko'i monimu, kon singgai
pohakiman intau mita in Sodom bo
Gomora moga'a-ga'an in hukumannya
nongkon intau mita tatua."
16 "Tarukira in singog-Ku, Aku'oi
mopotabá ko'i monimu, náonda bo domba
dinia kon yuá-yuák in serigala, manangka
intua mokopoingat totok náonda bo uḷag,

MATIUS 10.17– 22

48

bo mokopotuḻid kong gina náonda bo
ḷagapan paḷoma.
17 Ta'e mokopo'ingat kom bayongan
intau, sin oyúon im moposarahkan ko'i
monimu kon itoi mita in agama, bo
sikisa'an monia i mo'ikow kom baḷoi
pososambayangan.
18 Bo lantaran pirisayamu ko'i-Nakó,
sahingga mo'ikow in diaan kon tayowon
mongonguasa mita bo raja saḷaku tobatú
katarangan ko'i monia bo kon intau mita
inta diá nonota'au ko'i Allah.
19 Bo aka mosia moposarakan ko'inimu,
yo dona'aidon mohawatir bo momikir kon
onu in singogon monimu kon tayowon
monia, sing komintan tua in ogoi bidon
ko'i monimu aka wakutunyadon.
20 Sin de'eman bidon mo'ikow i
mosingog, ta'e Rohobí i Amámu mosingog
kom bonu ing ginamu.
21 Bo nana'a im mobaḻí: Intau mita
moposarakan ko'i utatnya sim pokiḻimod.
Soáḷ tatua aidan doman ing guyanga
ko'i adínya. Bo adí im momarontak bo
moḻimod kong guyanganya.
22 Mo'ikow in saturuon im bayongan
intau si mo'ikow i murí-Ku. Ta'e ki ine

MATIUS 10.23– 28

49

mokotahang modapot ing kopaḷutannya
sia tua im mosaḷamat.
23 Aka mo'ikow pogutu'on monia kon
tobatú kotá yo poḷaguidon kong kotá
ibanea. Sim poguman-Ku ko'i monimu,
ko wakutu in diápa modait monimu
kobaya'an in ḻipu-ḻipúannya kon Israel, yo
Adí Intau mamangoidon bui.
24 Diábí im murí mo'iḻiu kong gurunya,
andeka simpaḷ mo'iḻiu kon i tuangnya.
25 Mobaḻídon aka tobatú murí motongkai
i gurunya andeka simpaḷ bo motongkai i
tuangnya. Aka ki togi baḷoi bo tangoion
ki Betzebul, yo bambíkabí tombonu im
baḷoinya tua."
26 Manangka intua dona'aidon mo'ikow
mo'ondok ko'i monia, sin diábí tobatúmai
inta no'iḻingkop in diá bukatan bo diábí
doman in tobatúmai inta no'i buni in diá
popota'au.
27 Onu inta pinoguman-Ku ko'i monimu
ko wakutu in doḷom musti buion
monimu poguman wakutu in singgai
mobayagdon, bo onu inta pinogombong
kom bongoḷanmu, popota'audon kom
bayongan intau.
28 Bo dona'aibí mo'ondok ko'i monia
inta mota'au moḻimod kon awak, ta'e diá

MATIUS 10.29– 34

50

inogoian ing kawasa morabut kon nyawa.
Ta'e mo'ikow musti mo'ond