Pendugaan Cadangan Karbon Serasah Pada Agroforestri Kopi (Coffea arabica) dengan Tanaman Pokok Suren (Toona sinensis) dan Pada Tegakan Pinus (Pinus merkusii)
36
LAMPIRAN
Lampiran 1. Massa Kering Serasah
Contoh: Plot I, Petak 1, SH (Serasah Halus)
Massa Kering
[
]
= 620 g/m2 / (1+(166,30/100))
= 232,82 g/m2
= = (232,82 / 1000000 x 10000) ton/ha
= 2,33ton/ha
Massa Kering (ton/ha) Serasah pada Agroforestri Kopi dengan Tanaman Pokok Suren
No
Plot
No
Petak
Berat Basah
(g/m2)
SH
SK
(I)
I
II
III
(II)
%KA
SH
SK
(III)
(IV)
Massa Kering
(g/m2)
SH
SK
Massa Kering
(ton/ha)
SH
SK
(VIII)
(VI)
(VII)
1
2
3
620
250
300
100
150
500
166,30
123,48
173,84
78,40
78,40
80,82
232,82
111,86
109,55
56,05
84,08
276,52
2,33
1,12
1,10
0,56
0,84
2,77
2,89
1,96
3,86
4
5
170
350
410
150
123,48
52,59
75,99
78,40
76,07 232,96
229,37
84,08
Rata-rata
268,67 228,40
516,94 197,68
26,78
40,65
13,39
57,28
0,76
2,29
2,33
0,84
3,09
3,13
1,52
2,69
5,17
0,27
0,13
1,47
2,28
1,98
0,41
0,57
2,99
4,97
7,15
0,67
0,71
216,92 124,08
Rata-rata
18,82
41,84
58,55
41,84
16,73
32,54
37,64
46,48
25,09 492,01
Rata-rata
2,17
1,24
3,41
2,09
0,19
0,59
0,17
0,38
0,25
1,30
0,42
0,42
0,33
0,46
4,92
3,38
0,61
1,00
0,49
0,84
5,17
0,31
1,31
1,62
1
2
3
4
650
1480
70
35
590
530
110
155
141,94
186,30
161,39
161,39
158,32
168,11
170,61
170,61
5
550
370
153,55
198,18
1
2
3
4
5
45
140
40
90
60
90
90
70
100
820
139,10
139,10
139,10
139,10
139,10
115,13
115,13
115,13
115,13
66,66
(IX)
Total Massa
Kering SH dan
SK (ton/ha)
(VIII)+(IX)
Universitas Sumatera Utara
37
Massa Kering (ton/ha) Serasah pada Tegakan Pinus
No
Plot
No
Petak
Berat Basah
(g/m2)
%KA
SH
SK
SH
SK
(I)
(II)
(III)
(IV)
I
1
2
3
4
5
520
195
80
450
80
2280
1060
940
2100
700
177,09
182,81
182,81
190,37
182,81
88,94
64,18
31,74
71,82
106,82
II
1
2
1150
850
1660
1350
120,17
179,69
86,08
145,46
3
4
5
550
690
1500
185
520
680
147,58
197,91
210,30
107,57
65,67
141,23
III
1
2
3
260
800
650
560
1870
950
239,35
338,26
254,53
249,91
277,88
161,29
4
5
940
470
2150
550
225,24
147,38
172,75
62,65
Massa Kering
(g/m2)
SH
(VI)
SK
(VII)
Massa
Kering
(ton/ha)
SH
SK
Total Massa
Kering SH dan
SK (ton/ha)
(VIII)
(IX)
(VIII)+(IX)
187,66 1206,76
68,95
645,65
28,29
713,54
154,97 1222,19
28,29
338,47
Rata-rata
522,33
892,07
303,90
549,98
1,88
0,69
0,28
1,55
0,28
12,07
6,46
7,14
12,22
3,38
13,94
7,15
7,42
13,77
3,67
0,94
5,22
3,04
8,25
8,92
5,50
9,19
14,14
8,54
222,15
231,61
483,41
Rata-rata
76,62
182,54
183,34
89,13
313,87
281,89
2,22
2,32
4,83
0,89
3,14
2,82
3,11
5,45
7,65
160,04
494,86
363,58
3,53
0,77
1,83
1,83
4,25
1,60
4,95
3,64
7,78
2,37
6,77
5,47
2,89
1,90
7,88
3,38
10,77
5,28
1,84
4,29
6,13
289,02
788,27
189,99
338,16
Rata-rata
Keterangan : SH(Serasah Halus); SK(Serasah Kasar)
Lampiran 2.Karbon Serasah
Universitas Sumatera Utara
38
Contoh: Plot I, Petak 1, SH (Serasah Halus)
Karbon
= Massa Kering x %Karbon
= (2,33 x 21,34/100) ton/ha
= 0,50ton/ha
Karbon(ton/ha) Serasah pada Agroforestri Kopi dengan Tanaman Pokok Suren
No
No
Massa Kering
Karbon
Karbon
Total
Plot Petak
(ton/ha)
(%)
(ton/ha)
Karbon
(ton/ha)
SH
SK
SH
SK
SH
SK
(IX)
(X)
(XII)
(XIII) (XIV)
(XV)
(XVI)= (XIV)+(XV)
I
1
2,33
0,56
21,34
21,71
0,50
0,12
0,62
2
1,12
0,84
20,86
21,71
0,23
0,18
0,42
3
1,10
2,77
21,79
22,91
0,24
0,63
0,87
4
0,76
2,33
20,86
20,52
0,16
0,48
0,64
5
2,29
0,84
19,44
21,71
0,45
0,18
0,63
Rata-rata
0,31
0,32
0,63
II
1
2,69
2,28
18,33
15,58
0,49
0,36
0,85
2
5,17
1,98
23,95
24,76
1,24
0,49
1,73
3
0,27
0,41
21,15
22,09
0,06
0,09
0,15
4
0,13
0,57
21,15
22,09
0,03
0,13
0,15
5
2,17
1,24
21,30
26,18
0,46
0,32
0,79
Rata-rata
0,46
0,28
0,73
III
1
0,19
0,42
21,00
22,42
0,04
0,09
0,13
2
0,59
0,42
21,00
22,42
0,12
0,09
0,22
3
0,17
0,33
21,00
22,42
0,04
0,07
0,11
4
0,38
0,46
21,00
22,42
0,08
0,10
0,18
5
0,25
4,92
21,00
24,86
0,05
1,22
1,28
Rata-rata
0,07
0,32
0,38
Karbon(ton/ha) Serasah pada Tegakan Pinus
No
No
Nekromassa
Karbon
Plot Petak
(ton/ha)
(%)
SH
SK
SH
SK
(IX)
(X)
(XII)
(XIII)
I
1
1,88
12,07
24,97
23,60
2
0,69
6,46
25,57
25,57
3
0,28
7,14
25,57
22,03
4
1,55
12,22
26,17
23,88
5
0,28
3,38
25,57
25,99
Rata-rata
II
1
5,22
8,92
26,59
24,18
2
3,04
5,50
25,88
23,82
3
2,22
0,89
26,13
26,15
Karbon
(ton/ha)
SH
SK
(XIV)
(XV)
0,47
0,18
0,07
0,41
0,07
0,24
1,39
0,79
0,58
2,85
1,65
1,57
2,92
0,88
1,97
2,16
1,31
0,23
Total Karbon
(ton/ha)
(XVI)= (XIV)+(XV)
3,32
1,83
1,64
3,32
0,95
2,21
3,55
2,10
0,81
Universitas Sumatera Utara
39
III
4
5
2,32
4,83
3,14
2,82
1
2
3
4
5
0,77
1,83
1,83
2,89
1,90
1,60
4,95
3,64
7,88
3,38
25,89
28,89
18,01
27,79
Rata-rata
25,73
22,36
28,66
26,41
25,80
23,38
24,01
25,86
23,11
21,87
Rata-rata
*Keterangan : SH(Serasah Halus); SK(Serasah Kasar)
0,60
0,87
0,85
0,20
0,52
0,47
0,69
0,44
0,47
0,91
0,78
1,08
0,36
1,31
0,85
2,04
0,74
1,06
1,51
1,65
1,92
0,56
1,83
1,32
2,73
1,18
1,52
Universitas Sumatera Utara
40
Lampiran 3.Hasil Uji Laboratorium Kimia Hasil Hutan IPB
a. Kadar Air Segar/Basah (KAS) Pada Agroforestri Kopi dengan Tanaman Pokok Suren
Kode
Sample
S11 H
S12 H
S13 H
S14 H
S15 H
S21 H
S22 H
S23 H
S24 H
S25 H
S31 H
S32 H
S33 H
S34 H
S35 H
S11 K
S12 K
S13 K
S14 K
S15 K
S21 K
S22 K
S23 K
S24 K
S25 K
S31 K
S32 K
S33 K
S34 K
S35 K
BKT
Cawan (C)
BKU
Sampel +C
BKT
Sampel
4,592
4,638
4,591
4,638
4,732
4,813
4,537
4,621
4,621
4,513
4,630
4,630
4,630
4,630
4,630
4,584
4,584
4,539
4,629
4,584
4,922
4,422
4,658
4,658
4,631
4,611
4,611
4,611
4,611
4,521
53,679
46,440
48,045
46,440
37,596
32,204
43,432
38,053
38,053
38,524
42,247
42,247
42,247
42,247
42,247
35,239
35,239
35,616
34,861
35,239
62,957
49,538
49,973
49,973
37,425
46,036
46,036
46,036
46,036
55,817
24,749
25,418
22,136
25,418
29,370
18,124
19,707
19,179
19,179
19,707
22,299
22,299
22,299
22,299
22,299
24,337
24,337
24,236
24,437
24,337
29,294
22,899
23,125
23,125
17,182
26,010
26,010
26,010
26,010
38,012
%KA
166,305
123,484
173,839
123,484
52,594
141,935
186,302
161,385
161,385
153,547
139,098
139,098
139,098
139,098
139,098
78,400
78,400
80,819
75,995
78,400
158,317
168,106
170,614
170,614
198,183
115,127
115,127
115,127
115,127
66,663
Universitas Sumatera Utara
41
b. Kadar Air Segar/Basah (KAS) Pada Tegakan Pinus
Kode
Sample
P11 H
P12 H
P13 H
P14 H
P15 H
P21 H
P22 H
P23 H
P24 H
P25 H
P31 H
P32 H
P33 H
P34 H
P35 H
P11 K
P12 K
P13 K
P14 K
P15 K
P21 K
P22 K
P23 K
P24 K
P25 K
P31 K
P32 K
P33 K
P34 K
P35 K
BKT
Cawan( C)
BKU
Sampel +C
BKT
Sampel
4,633
4,673
4,673
4,712
4,673
4,433
4,796
4,706
4,741
4,352
4,567
4,519
4,735
4,411
4,603
4,722
4,731
4,822
4,653
4,721
4,592
4,833
4,709
4,615
4,794
4,719
4,722
4,621
4,512
4,701
50,104
44,885
44,885
39,665
44,885
35,892
36,223
39,026
43,042
37,397
50,885
56,557
59,674
52,207
35,103
39,087
50,990
49,419
34,495
44,089
42,922
71,246
45,413
39,390
28,094
33,175
49,563
37,670
38,624
22,442
22,715
20,544
20,544
18,372
20,544
20,735
17,747
20,469
19,189
16,404
19,562
17,424
21,567
20,463
18,793
25,410
35,789
42,335
24,729
26,039
27,658
33,858
26,587
28,391
16,440
14,200
17,838
19,038
18,673
18,499
%KA
177,093
182,808
182,808
190,373
182,808
120,169
179,693
147,580
197,910
210,297
239,354
338,256
254,527
225,237
147,378
88,936
64,177
31,738
71,822
106,816
86,083
145,464
107,571
65,671
141,233
249,910
277,882
161,289
172,749
62,647
Universitas Sumatera Utara
42
c. Karbon (Fixed Carbon) Serasah Pada Agroforestri Kopi dengan Tanaman Pokok Suren
NO
KODE
BKT
Cawan
1
S11 H
24,09
2
3
4
5
S12 H
S13 H
S14 H
S15 H
6
7
8
BKU
Sample
BKT
Sample
% KA
BKT Zat
Terbang
%
ZT
BKT
Abu
%
Abu
2,00
25,98
6,09
24,75
65,08
24,35
13,58
21,34
23,70
24,10
23,70
22,91
2,00
2,00
2,00
2,01
25,59
25,98
25,59
24,79
6,31
6,49
6,31
6,35
24,35
24,76
24,35
23,55
65,41
65,10
65,41
66,05
23,96
24,35
23,96
23,18
13,73
13,10
13,73
14,51
20,86
21,79
20,86
19,44
S21 H
S22 H
S23 H
27,99
23,88
23,23
2,01
2,02
2,01
29,87
25,67
25,03
7,28
12,85
11,81
28,64
24,42
23,79
65,45
70,21
68,73
28,30
23,99
23,41
16,22
5,84
10,12
18,33
23,95
21,15
9
10
11
12
13
14
15
16
S24 H
S25 H
S31 H
S32 H
S33 H
S34 H
S35 H
S11 K
23,23
17,81
23,47
23,47
23,47
23,47
23,47
23,08
2,01
2,01
2,01
2,01
2,01
2,01
2,01
2,02
25,03
19,55
25,31
25,31
25,31
25,31
25,31
24,96
11,81
15,63
9,00
9,00
9,00
9,00
9,00
7,57
23,79
18,32
24,07
24,07
24,07
24,07
24,07
23,62
68,73
70,75
67,03
67,03
67,03
67,03
67,03
71,39
23,41
17,95
23,69
23,69
23,69
23,69
23,69
23,21
10,12
7,95
11,97
11,97
11,97
11,97
11,97
6,89
21,15
21,30
21,00
21,00
21,00
21,00
21,00
21,71
17
18
19
20
21
22
23
S12 K
S13 K
S14 K
S15 K
S21 K
S22 K
S23 K
23,08
27,31
18,85
23,08
24,51
25,64
25,08
2,02
2,03
2,01
2,02
2,02
2,02
2,02
24,96
29,19
20,72
24,96
26,37
27,43
26,90
7,57
7,73
7,41
7,57
7,97
13,01
11,10
23,62
27,90
19,33
23,62
25,08
26,17
25,64
71,39
68,59
74,21
71,39
69,06
70,56
69,15
23,21
27,47
18,94
23,21
24,79
25,72
25,24
6,89
8,50
5,27
6,89
15,36
4,67
8,76
21,71
22,91
20,52
21,71
15,58
24,76
22,09
24
25
26
27
28
29
30
S24 K
S25 K
S31 K
S32 K
S33 K
S34 K
S35 K
25,08
25,08
24,00
24,00
24,00
24,00
22,59
2,02
2,03
2,02
2,02
2,02
2,02
2,02
26,90
26,89
25,84
25,84
25,84
25,84
24,41
11,10
12,43
9,91
9,91
9,91
9,91
11,15
25,64
25,67
24,54
24,54
24,54
24,54
23,08
69,15
67,84
70,58
70,58
70,58
70,58
73,19
25,24
25,19
24,12
24,12
24,12
24,12
22,62
8,76
5,98
7,00
7,00
7,00
7,00
1,95
22,09
26,18
22,42
22,42
22,42
22,42
24,86
ket: S11H= Agroforestri Suren dengan Tanaman Pokok Suren Plot ke 1 petak ke 1
Serasah halus; (H = sampel serasah halus); (K= sampel serasah kasar)
Universitas Sumatera Utara
% FC
43
d. Karbon (Fixed Carbon) Serasah Pada Tegakan Pinus
NO
KODE
BKT
Cawan
1
P11 H
28,07
2
3
4
5
P12 H
P13 H
P14 H
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
BKU
Sample
BKT
Sample
% KA
BKT Zat
Terbang
%
ZT
BKT
Abu
2,01
29,88
10,80
25,86
25,86
23,64
2,01
2,01
2,01
27,67
27,67
25,46
P15 H
P21 H
P22 H
P23 H
25,86
23,81
23,05
28,32
2,01
2,03
2,01
2,01
P24 H
P25 H
P31 H
P32 H
P33 H
P34 H
P35 H
26,05
24,35
24,20
29,34
24,10
18,86
24,50
17
18
19
20
21
22
23
P11 K
P12 K
P13 K
P14 K
P15 K
P21 K
P22 K
P23 K
24
25
26
27
28
29
30
P24 K
P25 K
P31 K
P32 K
P33 K
P34 K
P35 K
%
Abu
28,62
69,32
28,17
5,70
24,97
10,64
10,64
10,49
26,42
26,42
24,21
68,95
68,95
68,58
25,95
25,95
23,74
5,48
5,48
5,25
25,57
25,57
26,17
27,67
25,60
24,82
30,15
10,64
13,48
13,73
9,50
26,42
24,34
23,58
28,99
68,95
70,79
70,19
63,33
25,95
23,86
23,12
28,51
5,48
2,62
3,94
10,53
25,57
26,59
25,88
26,13
2,00
2,03
2,22
2,85
2,01
2,02
2,01
27,82
26,20
26,21
31,94
25,93
20,68
26,27
12,54
10,10
10,76
9,50
9,81
10,86
13,50
26,74
24,88
24,83
30,20
24,69
19,43
24,99
61,02
71,28
68,66
66,77
67,88
68,78
72,12
26,28
24,55
24,31
29,46
24,22
18,99
24,58
13,08
10,71
5,61
4,57
6,31
7,21
4,77
25,89
18,01
25,73
28,66
25,80
24,01
23,11
25,39
25,79
29,91
30,50
22,08
23,97
24,19
24,94
2,00
2,03
2,07
2,01
2,05
2,05
2,01
2,03
27,20
27,61
31,77
32,33
23,92
25,83
26,02
26,76
10,45
11,65
11,90
10,12
11,66
10,29
10,07
11,41
25,84
26,29
30,39
30,96
22,62
24,45
24,65
25,45
75,13
72,70
74,28
74,90
70,26
74,41
74,79
71,93
25,41
25,83
29,98
30,52
22,15
24,00
24,22
24,97
1,27
1,72
3,69
1,22
3,75
1,41
1,38
1,93
23,60
25,57
22,03
23,88
25,99
24,18
23,82
26,15
27,95
23,64
27,97
24,09
24,23
27,97
22,91
2,03
2,03
2,01
2,00
2,01
2,03
2,01
29,75
25,44
29,78
25,89
26,08
29,79
24,70
12,23
13,12
11,25
11,80
8,64
11,76
11,95
28,52
24,18
28,49
24,69
24,70
28,48
23,39
68,12
70,26
71,46
66,92
74,95
72,17
73,05
28,00
23,68
28,08
24,21
24,26
28,01
23,00
2,99
1,95
6,18
6,67
1,67
1,97
5,08
28,89
27,79
22,36
26,41
23,38
25,86
21,87
ket: P11H= Tegakan Pinus Plot ke 1 petak ke 1 Serasah halus; (H = sampel serasah
halus); (K= sampel serasah kasar)
Universitas Sumatera Utara
% FC
44
Lampiran 4. Hasil Uji Independent Sample T Test Karbon Serasah pada Agroforestri Kopi dan Tegakan Pinus
T-TEST GROUPS=x(1 2)
/MISSING=ANALYSIS
/VARIABLES=y
/CRITERIA=CI(.95).
T-Test
[DataSet1] H:\T Test\data karbon.sav
Group Statistics
Tegakan
Karbon
N
Agroforestri kopi dengan
tanaman pokok suren
Tegakan pinus
Mean
Std. Deviation
Std. Error Mean
15
.5847
.47279
.12207
15
1.8867
.94546
.24412
Independent Samples Test
Levene's Test for Equality of
Variances
t-test for Equality of Means
95% Confidence Interval of the
Difference
Std. Error
F
Karbon
Equal variances assumed
Equal variances not assumed
Sig.
5.706
t
.024
df
Sig. (2-tailed)
Mean Difference
Difference
Lower
Upper
-4.770
28
.000
-1.30200
.27294
-1.86109
-.74291
-4.770
20.590
.000
-1.30200
.27294
-1.87029
-.73371
Universitas Sumatera Utara
45
Lampiran 5. Dokumentasi
Gambar 1. Areal agroforestri
Gambar 2. Areal pinus
Gambar 3. Petak contoh agroforestri
Gambar 4. Petak contoh pinus
Gambar 5. Penebasan tumbuhan bawah
Gambar 6. Pencacahan serasah
Universitas Sumatera Utara
46
Gambar 7. Pengeringan dan pemisahan serasah
Gambar 8. Pencacahan serasah
Gambar 9. Pengemasan serasah
Gambar 10. Contoh sampel serasah halus
Gambar 11. Contoh sampel serasah kasar
Gambar 12. Tungku oven
Universitas Sumatera Utara
47
Gambar 13. Pengovenan sampel
Gambar 14. Kadar air serasah total
Gambar 15. Kadar zat terbang serasah total
Gambar 16. Kadar abu serasah total
Universitas Sumatera Utara
LAMPIRAN
Lampiran 1. Massa Kering Serasah
Contoh: Plot I, Petak 1, SH (Serasah Halus)
Massa Kering
[
]
= 620 g/m2 / (1+(166,30/100))
= 232,82 g/m2
= = (232,82 / 1000000 x 10000) ton/ha
= 2,33ton/ha
Massa Kering (ton/ha) Serasah pada Agroforestri Kopi dengan Tanaman Pokok Suren
No
Plot
No
Petak
Berat Basah
(g/m2)
SH
SK
(I)
I
II
III
(II)
%KA
SH
SK
(III)
(IV)
Massa Kering
(g/m2)
SH
SK
Massa Kering
(ton/ha)
SH
SK
(VIII)
(VI)
(VII)
1
2
3
620
250
300
100
150
500
166,30
123,48
173,84
78,40
78,40
80,82
232,82
111,86
109,55
56,05
84,08
276,52
2,33
1,12
1,10
0,56
0,84
2,77
2,89
1,96
3,86
4
5
170
350
410
150
123,48
52,59
75,99
78,40
76,07 232,96
229,37
84,08
Rata-rata
268,67 228,40
516,94 197,68
26,78
40,65
13,39
57,28
0,76
2,29
2,33
0,84
3,09
3,13
1,52
2,69
5,17
0,27
0,13
1,47
2,28
1,98
0,41
0,57
2,99
4,97
7,15
0,67
0,71
216,92 124,08
Rata-rata
18,82
41,84
58,55
41,84
16,73
32,54
37,64
46,48
25,09 492,01
Rata-rata
2,17
1,24
3,41
2,09
0,19
0,59
0,17
0,38
0,25
1,30
0,42
0,42
0,33
0,46
4,92
3,38
0,61
1,00
0,49
0,84
5,17
0,31
1,31
1,62
1
2
3
4
650
1480
70
35
590
530
110
155
141,94
186,30
161,39
161,39
158,32
168,11
170,61
170,61
5
550
370
153,55
198,18
1
2
3
4
5
45
140
40
90
60
90
90
70
100
820
139,10
139,10
139,10
139,10
139,10
115,13
115,13
115,13
115,13
66,66
(IX)
Total Massa
Kering SH dan
SK (ton/ha)
(VIII)+(IX)
Universitas Sumatera Utara
37
Massa Kering (ton/ha) Serasah pada Tegakan Pinus
No
Plot
No
Petak
Berat Basah
(g/m2)
%KA
SH
SK
SH
SK
(I)
(II)
(III)
(IV)
I
1
2
3
4
5
520
195
80
450
80
2280
1060
940
2100
700
177,09
182,81
182,81
190,37
182,81
88,94
64,18
31,74
71,82
106,82
II
1
2
1150
850
1660
1350
120,17
179,69
86,08
145,46
3
4
5
550
690
1500
185
520
680
147,58
197,91
210,30
107,57
65,67
141,23
III
1
2
3
260
800
650
560
1870
950
239,35
338,26
254,53
249,91
277,88
161,29
4
5
940
470
2150
550
225,24
147,38
172,75
62,65
Massa Kering
(g/m2)
SH
(VI)
SK
(VII)
Massa
Kering
(ton/ha)
SH
SK
Total Massa
Kering SH dan
SK (ton/ha)
(VIII)
(IX)
(VIII)+(IX)
187,66 1206,76
68,95
645,65
28,29
713,54
154,97 1222,19
28,29
338,47
Rata-rata
522,33
892,07
303,90
549,98
1,88
0,69
0,28
1,55
0,28
12,07
6,46
7,14
12,22
3,38
13,94
7,15
7,42
13,77
3,67
0,94
5,22
3,04
8,25
8,92
5,50
9,19
14,14
8,54
222,15
231,61
483,41
Rata-rata
76,62
182,54
183,34
89,13
313,87
281,89
2,22
2,32
4,83
0,89
3,14
2,82
3,11
5,45
7,65
160,04
494,86
363,58
3,53
0,77
1,83
1,83
4,25
1,60
4,95
3,64
7,78
2,37
6,77
5,47
2,89
1,90
7,88
3,38
10,77
5,28
1,84
4,29
6,13
289,02
788,27
189,99
338,16
Rata-rata
Keterangan : SH(Serasah Halus); SK(Serasah Kasar)
Lampiran 2.Karbon Serasah
Universitas Sumatera Utara
38
Contoh: Plot I, Petak 1, SH (Serasah Halus)
Karbon
= Massa Kering x %Karbon
= (2,33 x 21,34/100) ton/ha
= 0,50ton/ha
Karbon(ton/ha) Serasah pada Agroforestri Kopi dengan Tanaman Pokok Suren
No
No
Massa Kering
Karbon
Karbon
Total
Plot Petak
(ton/ha)
(%)
(ton/ha)
Karbon
(ton/ha)
SH
SK
SH
SK
SH
SK
(IX)
(X)
(XII)
(XIII) (XIV)
(XV)
(XVI)= (XIV)+(XV)
I
1
2,33
0,56
21,34
21,71
0,50
0,12
0,62
2
1,12
0,84
20,86
21,71
0,23
0,18
0,42
3
1,10
2,77
21,79
22,91
0,24
0,63
0,87
4
0,76
2,33
20,86
20,52
0,16
0,48
0,64
5
2,29
0,84
19,44
21,71
0,45
0,18
0,63
Rata-rata
0,31
0,32
0,63
II
1
2,69
2,28
18,33
15,58
0,49
0,36
0,85
2
5,17
1,98
23,95
24,76
1,24
0,49
1,73
3
0,27
0,41
21,15
22,09
0,06
0,09
0,15
4
0,13
0,57
21,15
22,09
0,03
0,13
0,15
5
2,17
1,24
21,30
26,18
0,46
0,32
0,79
Rata-rata
0,46
0,28
0,73
III
1
0,19
0,42
21,00
22,42
0,04
0,09
0,13
2
0,59
0,42
21,00
22,42
0,12
0,09
0,22
3
0,17
0,33
21,00
22,42
0,04
0,07
0,11
4
0,38
0,46
21,00
22,42
0,08
0,10
0,18
5
0,25
4,92
21,00
24,86
0,05
1,22
1,28
Rata-rata
0,07
0,32
0,38
Karbon(ton/ha) Serasah pada Tegakan Pinus
No
No
Nekromassa
Karbon
Plot Petak
(ton/ha)
(%)
SH
SK
SH
SK
(IX)
(X)
(XII)
(XIII)
I
1
1,88
12,07
24,97
23,60
2
0,69
6,46
25,57
25,57
3
0,28
7,14
25,57
22,03
4
1,55
12,22
26,17
23,88
5
0,28
3,38
25,57
25,99
Rata-rata
II
1
5,22
8,92
26,59
24,18
2
3,04
5,50
25,88
23,82
3
2,22
0,89
26,13
26,15
Karbon
(ton/ha)
SH
SK
(XIV)
(XV)
0,47
0,18
0,07
0,41
0,07
0,24
1,39
0,79
0,58
2,85
1,65
1,57
2,92
0,88
1,97
2,16
1,31
0,23
Total Karbon
(ton/ha)
(XVI)= (XIV)+(XV)
3,32
1,83
1,64
3,32
0,95
2,21
3,55
2,10
0,81
Universitas Sumatera Utara
39
III
4
5
2,32
4,83
3,14
2,82
1
2
3
4
5
0,77
1,83
1,83
2,89
1,90
1,60
4,95
3,64
7,88
3,38
25,89
28,89
18,01
27,79
Rata-rata
25,73
22,36
28,66
26,41
25,80
23,38
24,01
25,86
23,11
21,87
Rata-rata
*Keterangan : SH(Serasah Halus); SK(Serasah Kasar)
0,60
0,87
0,85
0,20
0,52
0,47
0,69
0,44
0,47
0,91
0,78
1,08
0,36
1,31
0,85
2,04
0,74
1,06
1,51
1,65
1,92
0,56
1,83
1,32
2,73
1,18
1,52
Universitas Sumatera Utara
40
Lampiran 3.Hasil Uji Laboratorium Kimia Hasil Hutan IPB
a. Kadar Air Segar/Basah (KAS) Pada Agroforestri Kopi dengan Tanaman Pokok Suren
Kode
Sample
S11 H
S12 H
S13 H
S14 H
S15 H
S21 H
S22 H
S23 H
S24 H
S25 H
S31 H
S32 H
S33 H
S34 H
S35 H
S11 K
S12 K
S13 K
S14 K
S15 K
S21 K
S22 K
S23 K
S24 K
S25 K
S31 K
S32 K
S33 K
S34 K
S35 K
BKT
Cawan (C)
BKU
Sampel +C
BKT
Sampel
4,592
4,638
4,591
4,638
4,732
4,813
4,537
4,621
4,621
4,513
4,630
4,630
4,630
4,630
4,630
4,584
4,584
4,539
4,629
4,584
4,922
4,422
4,658
4,658
4,631
4,611
4,611
4,611
4,611
4,521
53,679
46,440
48,045
46,440
37,596
32,204
43,432
38,053
38,053
38,524
42,247
42,247
42,247
42,247
42,247
35,239
35,239
35,616
34,861
35,239
62,957
49,538
49,973
49,973
37,425
46,036
46,036
46,036
46,036
55,817
24,749
25,418
22,136
25,418
29,370
18,124
19,707
19,179
19,179
19,707
22,299
22,299
22,299
22,299
22,299
24,337
24,337
24,236
24,437
24,337
29,294
22,899
23,125
23,125
17,182
26,010
26,010
26,010
26,010
38,012
%KA
166,305
123,484
173,839
123,484
52,594
141,935
186,302
161,385
161,385
153,547
139,098
139,098
139,098
139,098
139,098
78,400
78,400
80,819
75,995
78,400
158,317
168,106
170,614
170,614
198,183
115,127
115,127
115,127
115,127
66,663
Universitas Sumatera Utara
41
b. Kadar Air Segar/Basah (KAS) Pada Tegakan Pinus
Kode
Sample
P11 H
P12 H
P13 H
P14 H
P15 H
P21 H
P22 H
P23 H
P24 H
P25 H
P31 H
P32 H
P33 H
P34 H
P35 H
P11 K
P12 K
P13 K
P14 K
P15 K
P21 K
P22 K
P23 K
P24 K
P25 K
P31 K
P32 K
P33 K
P34 K
P35 K
BKT
Cawan( C)
BKU
Sampel +C
BKT
Sampel
4,633
4,673
4,673
4,712
4,673
4,433
4,796
4,706
4,741
4,352
4,567
4,519
4,735
4,411
4,603
4,722
4,731
4,822
4,653
4,721
4,592
4,833
4,709
4,615
4,794
4,719
4,722
4,621
4,512
4,701
50,104
44,885
44,885
39,665
44,885
35,892
36,223
39,026
43,042
37,397
50,885
56,557
59,674
52,207
35,103
39,087
50,990
49,419
34,495
44,089
42,922
71,246
45,413
39,390
28,094
33,175
49,563
37,670
38,624
22,442
22,715
20,544
20,544
18,372
20,544
20,735
17,747
20,469
19,189
16,404
19,562
17,424
21,567
20,463
18,793
25,410
35,789
42,335
24,729
26,039
27,658
33,858
26,587
28,391
16,440
14,200
17,838
19,038
18,673
18,499
%KA
177,093
182,808
182,808
190,373
182,808
120,169
179,693
147,580
197,910
210,297
239,354
338,256
254,527
225,237
147,378
88,936
64,177
31,738
71,822
106,816
86,083
145,464
107,571
65,671
141,233
249,910
277,882
161,289
172,749
62,647
Universitas Sumatera Utara
42
c. Karbon (Fixed Carbon) Serasah Pada Agroforestri Kopi dengan Tanaman Pokok Suren
NO
KODE
BKT
Cawan
1
S11 H
24,09
2
3
4
5
S12 H
S13 H
S14 H
S15 H
6
7
8
BKU
Sample
BKT
Sample
% KA
BKT Zat
Terbang
%
ZT
BKT
Abu
%
Abu
2,00
25,98
6,09
24,75
65,08
24,35
13,58
21,34
23,70
24,10
23,70
22,91
2,00
2,00
2,00
2,01
25,59
25,98
25,59
24,79
6,31
6,49
6,31
6,35
24,35
24,76
24,35
23,55
65,41
65,10
65,41
66,05
23,96
24,35
23,96
23,18
13,73
13,10
13,73
14,51
20,86
21,79
20,86
19,44
S21 H
S22 H
S23 H
27,99
23,88
23,23
2,01
2,02
2,01
29,87
25,67
25,03
7,28
12,85
11,81
28,64
24,42
23,79
65,45
70,21
68,73
28,30
23,99
23,41
16,22
5,84
10,12
18,33
23,95
21,15
9
10
11
12
13
14
15
16
S24 H
S25 H
S31 H
S32 H
S33 H
S34 H
S35 H
S11 K
23,23
17,81
23,47
23,47
23,47
23,47
23,47
23,08
2,01
2,01
2,01
2,01
2,01
2,01
2,01
2,02
25,03
19,55
25,31
25,31
25,31
25,31
25,31
24,96
11,81
15,63
9,00
9,00
9,00
9,00
9,00
7,57
23,79
18,32
24,07
24,07
24,07
24,07
24,07
23,62
68,73
70,75
67,03
67,03
67,03
67,03
67,03
71,39
23,41
17,95
23,69
23,69
23,69
23,69
23,69
23,21
10,12
7,95
11,97
11,97
11,97
11,97
11,97
6,89
21,15
21,30
21,00
21,00
21,00
21,00
21,00
21,71
17
18
19
20
21
22
23
S12 K
S13 K
S14 K
S15 K
S21 K
S22 K
S23 K
23,08
27,31
18,85
23,08
24,51
25,64
25,08
2,02
2,03
2,01
2,02
2,02
2,02
2,02
24,96
29,19
20,72
24,96
26,37
27,43
26,90
7,57
7,73
7,41
7,57
7,97
13,01
11,10
23,62
27,90
19,33
23,62
25,08
26,17
25,64
71,39
68,59
74,21
71,39
69,06
70,56
69,15
23,21
27,47
18,94
23,21
24,79
25,72
25,24
6,89
8,50
5,27
6,89
15,36
4,67
8,76
21,71
22,91
20,52
21,71
15,58
24,76
22,09
24
25
26
27
28
29
30
S24 K
S25 K
S31 K
S32 K
S33 K
S34 K
S35 K
25,08
25,08
24,00
24,00
24,00
24,00
22,59
2,02
2,03
2,02
2,02
2,02
2,02
2,02
26,90
26,89
25,84
25,84
25,84
25,84
24,41
11,10
12,43
9,91
9,91
9,91
9,91
11,15
25,64
25,67
24,54
24,54
24,54
24,54
23,08
69,15
67,84
70,58
70,58
70,58
70,58
73,19
25,24
25,19
24,12
24,12
24,12
24,12
22,62
8,76
5,98
7,00
7,00
7,00
7,00
1,95
22,09
26,18
22,42
22,42
22,42
22,42
24,86
ket: S11H= Agroforestri Suren dengan Tanaman Pokok Suren Plot ke 1 petak ke 1
Serasah halus; (H = sampel serasah halus); (K= sampel serasah kasar)
Universitas Sumatera Utara
% FC
43
d. Karbon (Fixed Carbon) Serasah Pada Tegakan Pinus
NO
KODE
BKT
Cawan
1
P11 H
28,07
2
3
4
5
P12 H
P13 H
P14 H
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
BKU
Sample
BKT
Sample
% KA
BKT Zat
Terbang
%
ZT
BKT
Abu
2,01
29,88
10,80
25,86
25,86
23,64
2,01
2,01
2,01
27,67
27,67
25,46
P15 H
P21 H
P22 H
P23 H
25,86
23,81
23,05
28,32
2,01
2,03
2,01
2,01
P24 H
P25 H
P31 H
P32 H
P33 H
P34 H
P35 H
26,05
24,35
24,20
29,34
24,10
18,86
24,50
17
18
19
20
21
22
23
P11 K
P12 K
P13 K
P14 K
P15 K
P21 K
P22 K
P23 K
24
25
26
27
28
29
30
P24 K
P25 K
P31 K
P32 K
P33 K
P34 K
P35 K
%
Abu
28,62
69,32
28,17
5,70
24,97
10,64
10,64
10,49
26,42
26,42
24,21
68,95
68,95
68,58
25,95
25,95
23,74
5,48
5,48
5,25
25,57
25,57
26,17
27,67
25,60
24,82
30,15
10,64
13,48
13,73
9,50
26,42
24,34
23,58
28,99
68,95
70,79
70,19
63,33
25,95
23,86
23,12
28,51
5,48
2,62
3,94
10,53
25,57
26,59
25,88
26,13
2,00
2,03
2,22
2,85
2,01
2,02
2,01
27,82
26,20
26,21
31,94
25,93
20,68
26,27
12,54
10,10
10,76
9,50
9,81
10,86
13,50
26,74
24,88
24,83
30,20
24,69
19,43
24,99
61,02
71,28
68,66
66,77
67,88
68,78
72,12
26,28
24,55
24,31
29,46
24,22
18,99
24,58
13,08
10,71
5,61
4,57
6,31
7,21
4,77
25,89
18,01
25,73
28,66
25,80
24,01
23,11
25,39
25,79
29,91
30,50
22,08
23,97
24,19
24,94
2,00
2,03
2,07
2,01
2,05
2,05
2,01
2,03
27,20
27,61
31,77
32,33
23,92
25,83
26,02
26,76
10,45
11,65
11,90
10,12
11,66
10,29
10,07
11,41
25,84
26,29
30,39
30,96
22,62
24,45
24,65
25,45
75,13
72,70
74,28
74,90
70,26
74,41
74,79
71,93
25,41
25,83
29,98
30,52
22,15
24,00
24,22
24,97
1,27
1,72
3,69
1,22
3,75
1,41
1,38
1,93
23,60
25,57
22,03
23,88
25,99
24,18
23,82
26,15
27,95
23,64
27,97
24,09
24,23
27,97
22,91
2,03
2,03
2,01
2,00
2,01
2,03
2,01
29,75
25,44
29,78
25,89
26,08
29,79
24,70
12,23
13,12
11,25
11,80
8,64
11,76
11,95
28,52
24,18
28,49
24,69
24,70
28,48
23,39
68,12
70,26
71,46
66,92
74,95
72,17
73,05
28,00
23,68
28,08
24,21
24,26
28,01
23,00
2,99
1,95
6,18
6,67
1,67
1,97
5,08
28,89
27,79
22,36
26,41
23,38
25,86
21,87
ket: P11H= Tegakan Pinus Plot ke 1 petak ke 1 Serasah halus; (H = sampel serasah
halus); (K= sampel serasah kasar)
Universitas Sumatera Utara
% FC
44
Lampiran 4. Hasil Uji Independent Sample T Test Karbon Serasah pada Agroforestri Kopi dan Tegakan Pinus
T-TEST GROUPS=x(1 2)
/MISSING=ANALYSIS
/VARIABLES=y
/CRITERIA=CI(.95).
T-Test
[DataSet1] H:\T Test\data karbon.sav
Group Statistics
Tegakan
Karbon
N
Agroforestri kopi dengan
tanaman pokok suren
Tegakan pinus
Mean
Std. Deviation
Std. Error Mean
15
.5847
.47279
.12207
15
1.8867
.94546
.24412
Independent Samples Test
Levene's Test for Equality of
Variances
t-test for Equality of Means
95% Confidence Interval of the
Difference
Std. Error
F
Karbon
Equal variances assumed
Equal variances not assumed
Sig.
5.706
t
.024
df
Sig. (2-tailed)
Mean Difference
Difference
Lower
Upper
-4.770
28
.000
-1.30200
.27294
-1.86109
-.74291
-4.770
20.590
.000
-1.30200
.27294
-1.87029
-.73371
Universitas Sumatera Utara
45
Lampiran 5. Dokumentasi
Gambar 1. Areal agroforestri
Gambar 2. Areal pinus
Gambar 3. Petak contoh agroforestri
Gambar 4. Petak contoh pinus
Gambar 5. Penebasan tumbuhan bawah
Gambar 6. Pencacahan serasah
Universitas Sumatera Utara
46
Gambar 7. Pengeringan dan pemisahan serasah
Gambar 8. Pencacahan serasah
Gambar 9. Pengemasan serasah
Gambar 10. Contoh sampel serasah halus
Gambar 11. Contoh sampel serasah kasar
Gambar 12. Tungku oven
Universitas Sumatera Utara
47
Gambar 13. Pengovenan sampel
Gambar 14. Kadar air serasah total
Gambar 15. Kadar zat terbang serasah total
Gambar 16. Kadar abu serasah total
Universitas Sumatera Utara