Pengaruh Diameter Die, Bahan Pengikat, dan Kadar Air Bahan Baku Terhadap Kualitas Pelet yang Dihasilkan pada Produksi Pelet Pakan Ternak Ruminansia Berbasis Biomassa Kelapa Sawit
Lampiran 1. Analisis Varian Indeks Ketahanan Pelet
No Sumber keragaman DF Seq SS Adj SS Adj MS F P
1 Diameter die (mm) 1 294,44 294,44 294,44 16,22 0,000
2 Bahan pengikat (% wt) 2 11427,33 11427,33 5713,66 314,98 0,000
3 Penambahan air (% wt) 2 106,72 106,72 53,36 2,94 0.066
4 Pelepah 1 114,01 114,01 114,01 6,28 0,017 Diameter die (mm)*Bahan 5 pengikat (%wt)
2 38,39 38,39 19,19 1,06 0,358 Diameter die (mm)*Penambahan 6 air (%wt)
2 82,79 82,79 41,39 2,28 0,117
7 Diameter die (mm)*pelepah 1 11,52 11,52 11,52 0,64 0,431 Bahan pengikat (% 8 wt)*Penambahan air (%wt)
4 243,32 243,32 60,83 3,35 0,020
9 Bahan pengikat (% wt)*pelepah 2 90,64 90,64 45,32 2,50 0,096
10 Penambahan air (% wt)*pelepah 2 78,40 78,40 39,20 2,16 0,130 Diameter die (mm)*bahan pengikat (%wt)*penambahan air
11 (%wt) 4 432,56 432,56 108,14 5,96 0,001 Diameter die (mm)*bahan 12 pengikat (%wt)*pelepah
2 46,81 46,81 23,40 1,29 0,288 Diameter die (mm)*penambahan 13 air (%wt)*pelepah
2 108,81 108,81 54,40 3,00 0,062 Bahan pengikat (%wt)*penambahan air 14 (%wt)*pelepah
4 261,42 261,42 65,36 3,60 0,014 Diameter die (mm)*bahan pengikat (%wt)*penambahan air
15 (%wt)*pelepah 4 338,33 338,33 84,58 4,66 0,004 Error 36 653,03 653,03 18,14 Total 71 14328,50
S = 4,25908 R-Sq = 95,44% R-Sq(adj) = 91,01%
Lampiran 2. Uji Duncan Kombinasi PerlakuanTerhadap Indeks Ketahanan Pelet (%)
Perlakuan Ulangan94.2
97
95.1 96.15 gh A1B3C1D1
97.2
94.4 94.6 fgh A2B2C2D1
94.8
94.7 94.45 fgh A1B3C2D2
94.9 94.05 fgh A2B3C3D1
96.5
93.2
93.5 93.05 efgh A1B2C1D1
92.6
92.3 93 efgh A2B2C3D2
93.7
91.2 90.85 efgh A1B2C2D1
90.5
95.9 96.45 h A1B3C2D1
97.3 96.9 h A2B2C2D2
90.8
97.5 98.1 h A2B3C3D2
98.4 99 h
99.6
98.4 98.7 h A2B2C3D1
99
97.3 98.15 h A2B3C1D1
99
98.7
97.7
97.2 98.05 h A1B2C1D2
98.9
97.3 97.8 h A1B3C3D1
98.3
97.3 97.45 h A2B3C2D1
97.6
96.1 96.9 h A2B3C1D2
90.5 90.65 efgh A2B2C1D1
89.2 90.3 efgh A2B2C1D2
Rata-rata Notasi
61.6 62.25 a A2B1C1D1
64.7 64.25 a A2B1C2D1
63.8
62.2 62.85 a A1B1C3D2
63.5
61.2 62.7 a A1B1C2D1
64.2
62.9
65.4 64.55 ab A2B1C3D2
62.4 62.05 a A1B1C2D2
61.7
60.6 61.05 a A1B1C1D1
61.5
61.2 60.4 a A2B1C2D2
59.6
I II A1B1C1D2
63.7
68.6
91.4
82.5
91.2 90.1 efgh A1B2C3D2
89
84.9 85.8 defg A1B3C3D2
86.7
83.7 84.45 def A2B3C2D2
85.2
83.2 82.85 de A1B2C2D2
82.5 82.5 de A1B2C3D1
70.2 69.4 ab A1B1C3D1
82.5
80.6 81.8 d A1B3C1D2
83
60.6 78.1 cd A2B1C3D1
95.6
68.9 70.6 bc A2B1C1D2
72.3
Keterangan : A1 : 8*40 mm; A2 : 10*30 mm; B1: tanpa bahan pengikat; B2: Tepung gaplek 7%; B3: Tepung industri 7%; C1: Penambahan air panas 24%; C2 : Penambahan air panas 32%; Penambahan air panas 40%; D1 : rajangan pelepah diayak 9 mesh; (D2) Rajangan pelepah tidak diayak
Lampiran 3. Perhitungan rata-rata indeks ketahanan pelet (%) akibat tidak berpengaruhnya varibel penambahan air panas
90.65 A2B2C2D2
78.1 A2B1C2D2
61.05 A2B1C3D2 69.4 208.55
69.52 A2B2C1D1
90.85 A2B2C2D1
96.15 A2B2C3D1 99 286
95.33 A2B2C1D2
96.9 A2B2C3D2 93.05 280.6
64.55 A2B1C3D1 81.8 209.05
93.53 A2B3C1D1
98.7 A2B3C2D1
97.8 A2B3C3D1 94.45 290.95
96.98 A2B3C1D2
97.45 A2B3C2D2
85.8 A2B3C3D2 98.15 281.4
93.8 Keterangan : A1 : 8*40 mm; A2 : 10*30 mm; B1: tanpa bahan pengikat; B2: Tepung gaplek 7%; B3: Tepung industri 7%; C1: Penambahan air panas 24%; C2 : Penambahan air panas 32%; Penambahan air panas 40%; D1 : rajangan pelepah diayak 9 mesh; (D2) Rajangan pelepah
69.68 A2B1C1D2
Perlakuan PDI Jumlah Rata-rata A1B1C1D1
62.05 A1B1C2D1
89.97 A1B2C1D2
62.85 A1B1C3D1 70.6 195.5
65.17 A1B1C1D2
60.4 A1B1C2D2
62.25 A1B1C3D2 64.25 186.9
62.3 A1B2C1D1
94.05 A1B2C2D1
93 A1B2C3D1 82.85 269.9
98.1 A1B2C2D2
89.07 A2B1C1D1
84.45 A1B2C3D2 90.3 272.85
90.95 A1B3C1D1
96.45 A1B3C2D1
96.9 A1B3C3D1 98.05 291.4
97.13 A1B3C1D2
82.5 A1B3C2D2
94.6 A1B3C3D2 90.1 267.2
62.7 A2B1C2D1
Lampiran 4. Analisis Varian Hardness
No Sumber Keragaman DF Seq SS Adj SS Adj MS F P
1 Diameter die (mm) 1 10,336 10,336 10,336 20,35 0,000
2 Bahan pengikat (% wt) 2 328,140 328,140 164,070 322,99 0,000
3 Penambahan air (% wt) 2 5,208 5,208 2,604 5,13 0,011
4 Pelepah 1 5,712 5,712 5,712 11,25 0,002 Diameter die (mm)*Bahan pengikat 5 (%wt)
2 3,151 3,151 1,575 3,10 0,057 Diameter die (mm)*Penambahan 6 air (%wt)
2 31,455 31,455 15,728 30,96 0,000
7 Diameter die (mm)*pelepah 1 2,191 2,191 2,191 4,31 0,045 Bahan pengikat (% 8 wt)*Penambahan air (%wt)
4 24,145 24,145 6,036 11,88 0,000
9 Bahan pengikat (% wt)*pelepah 2 36,083 36,083 18,041 35,52 0,000
10 Penambahan air (% wt)*pelepah 2 5,496 5,496 2,748 5,41 0,009 Diameter die (mm)*bahan pengikat 11 (%wt)*penambahan air (%wt)
4 4,251 4,251 1,063 2,09 0,102 Diameter die (mm)*bahan pengikat 12 (%wt)*pelepah
2 1,128 1,128 0,564 1,11 0,341 Diameter die (mm)*penambahan 13 air (%wt)*pelepah
2 9,513 9,513 4,757 9,36 0,001 Bahan pengikat (%wt)*penambahan air 14 (%wt)*pelepah
4 46,666 46,666 11,667 22,97 0,000 Diameter die (mm)*bahan pengikat (%wt)*penambahan air 15 (%wt)*pelepah
4 84,850 84,850 21,212 41,76 0,000 Error 36 18,287 18,287 0,508 Total 71 616,612 S = 0,712724 R-Sq = 97,03% R-Sq(adj) = 94,15%
Lampiran 5. Uji Duncan Kombinasi PerlakuanTerhadap Hardness (kg)
7.11 7.14 ghij A2B3C1D2
7.21 7.52 hijk A1B3C2D1
7.83
7.53 7.35 hijk A2B3C2D2
7.17
8.75 7.17 ghij A2B2C3D1
5.58
7.17
8.56 8.37 ijkl A2B2C2D2
6.67 6.79 ghij A1B3C3D1
6.91
6.81 6.7 ghi A2B2C1D2
6.58
6.12 6.32 fgh A2B2C1D1
6.52
6.24 6.29 fgh A2B1C3D1
8.17
8.55
6.1 5.89 fgh A2B2C3D2
8.33
12.17 12.16 o Keterangan : A1 : 8*40 mm; A2 : 10*30 mm; B1: tanpa bahan pengikat; B2: Tepung gaplek 7%; B3:
12.15
11.2 10.85 no A1B2C1D2
10.5
9.79 10.31 mn A2B3C3D1
10.83
11.67 10 lmn A1B3C1D1
10.17 10 lmn A2B3C2D1
8.2 8.38 ijkl A2B3C3D2
9.83
9.83 9.92 lmn A1B2C2D1
10.01
8.72 8.95 klm A1B3C2D2
9.17
8.21 8.52 jkl A2B3C1D1
8.83
6.33
5.67
Kombinasi Perlakuan
2.32
3.32
2.94 2.66 abc A1B1C2D2
2.37
2.83 2.62 abc A1B1C3D1
2.41
2.81 2.57 abc A1B1C1D2
2.53 2.36 ab A2B1C2D1
3.19
2.19
2.36 2.28 a A1B1C3D2
2.19
2.15 2.28 a A2B1C3D2
2.4
I II A2B1C2D2
Ulangan Rata-rata Notasi
2.17 2.75 abc A1B1C2D1
2.81 3 abc A2B1C1D1
5.61 5.47 efg A1B3C3D2
3.5 3.52 abcd A2B1C1D2
5.33
5.25 5.46 efg A1B2C2D2
5.67
4.73 4.78 def A2B2C2D1
4.83
2.53 3.93 cde A1B2C3D2
5.33
3.53
3.19
3.93 3.38 abcd A1B3C1D2
2.83
3.24 3.37 abcd A1B2C1D1
3.5
3.13 3.17 abcd A1B2C3D1
3.2
3.13 3.16 abcd A1B1C1D1
Tepung industri 7%; C1: Penambahan air panas 24%; C2 : Penambahan air panas 32%; Penambahan air panas 40%; D1 : rajangan pelepah diayak 9 mesh; (D2) Rajangan pelepah tidak diayak
Lampiran 6. Analisis Varian Efisiensi Pembuatan Pelet
No Sumber Keragaman DF Seq SS Adj SS Adj MS F P
1 Diameter die (mm) 1 45,3 45,3 45,3 6,70 0,014
2 Bahan pengikat (% wt) 2 29445,9 29445,9 14723,0 2177,19 0,000
3 Penambahan air (% wt) 2 547,2 547,2 273,6 40,46 0,000
4 Pelepah 1 1002,8 1002,8 1002,8 148,29 0,000 Diameter die (mm)*Bahan pengikat 5 (%wt)
2 35,6 35,6 17,8 2,63 0,086 Diameter die (mm)*Penambahan air 6 (%wt)
2 665,8 665,8 332,9 49,23 0,000
7 Diameter die (mm)*pelepah 1 157,5 157,5 157,5 23,30 0,000 Bahan pengikat (% wt)*Penambahan 8 air (%wt)
4 924,3 924,3 231,1 34,17 0,000
9 Bahan pengikat (% wt)*pelepah 2 564,9 564,9 282,4 41,77 0,000
10 Penambahan air (% wt)*pelepah 2 332,5 332,5 166,3 24,59 0,000 Diameter die (mm)*bahan pengikat 11 (%wt)*penambahan air (%wt)
4 1532,8 1532,8 383,2 56,67 0,000 Diameter die (mm)*bahan pengikat 12 (%wt)*pelepah
2 186,6 186,6 93,3 13,80 0,000 Diameter die (mm)*penambahan air 13 (%wt)*pelepah
2 584,5 584,5 292,3 43,22 0,000 Bahan pengikat (%wt)*penambahan 14 air (%wt)*pelepah
4 881,1 881,1 220,3 32,57 0,000 Diameter die (mm)*bahan pengikat (%wt)*penambahan air 15 (%wt)*pelepah
4 2473,6 2473,6 618,4 91,45 0,000 Error 36 243,4 243,4 6,8 Total 71 39623,8
Lampiran 7. Uji Duncan Kombinasi Perlakuan Terhadap Efisiensi Pembuatan Pelet
(%) Kombinasi Perlakuan73.3
87.2
84.2 85.55 klm A1B2C2D1
86.9
82.8 83.5 jkl A1B2C3D1
84.2
92.6 82.95 jkl A2B3C1D1
82.1 79.9 ijk A2B3C2D1
88.5
77.7
77.3 77.8 ij A2B3C1D2
78.3
75.2 76 i A2B2C3D1
76.8
74.5 74.6 i A1B2C2D2
74.7
86.5 86.85 lmn A2B2C2D1
85.7 87.1 lmn A1B3C3D1
74.1
91.4 90.6 mno A2B3C3D2
94.7 94.5 o
94.3
93.3 93.1 no A1B3C2D2
92.9
91.6 90.65 mno A1B2C1D2
89.7
89.8
88.6
90.1 90.25 mno A1B3C1D1
90.4
90.7 90.05 mno A1B3C2D1
89.4
89.8 88.65 lmno A2B3C3D1
87.5
87.2 87.9 lmn A2B2C2D2
74.3 74.2 i A2B2C3D2
64.2 66.45 h A2B2C1D1
Ulangan Rata-rata Notasi
32.8 32.25 ab A1B1C3D2
35.6 35.6 abcd A1B1C1D2
35.6
32.3 34.2 abc A1B1C2D1
36.1
35.1 34 abc A1B1C2D2
32.9
31.7
36.8 36.45 abcde A2B1C3D2
32.4 32.25 ab A2B1C1D1
32.1
32.6 32.05 a A1B1C1D1
31.5
32.6 32.05 a A2B1C2D2
31.5
I II A2B1C2D1
36.1
36.9
68.7
46.3
65.9 65.25 h A2B3C2D2
64.6
64.6 63.4 h A1B2C1D1
62.2
54.1 54.2 g A1B3C3D2
54.3
46.3 46.3 f A2B2C1D2
42 41.85 ef A1B3C1D2
36.1 36.5 abcde A2B1C1D2
41.7
41.2 41.35 def A1B2C3D2
41.5
40.1 39.35 cde A2B1C3D1
38.6
36.7 37.7 bcde A1B1C3D1
38.7
Keterangan : A1 : 8*40 mm; A2 : 10*30 mm; B1: tanpa bahan pengikat; B2: Tepung gaplek 7%; B3: Tepung industri 7%; C1: Penambahan air panas 24%; C2 : Penambahan air panas 32%; Penambahan air panas 40%; D1 : rajangan pelepah diayak 9 mesh; (D2) Rajangan pelepah