WACANA WAYANG GOLÉK CÉPOT KEMBAR TI GIRIHARJA 3: ULIKAN STRUKTURAL JEUNG ÉTNOPÉDAGOGIK.
V Gun Gun Cahya Gumilar, 2015
WACANA WAYANG GOLÉK CÉPOT KEMBAR TI GIRIHARJA 3
Universitas Pendidikan Indonesia | repository.upi.edu | perpustakaan.upi.edu
WACANA WAYANG GOLÉK CÉPOT KEMBAR TI GIRIHARJA 3 (ULIKAN STRUKTURAL JEUNG ÉTNOPÉDAGOGIK)
Gun GunCahyaGumilar 1302301
e-mail: Gun.GunzSunda@yahoo.com
ABSTRAK
Ieupanalungtikanbogatujuanpikeunmikanyahostrukturwacanawayanggolékjeu ngajén- inajénétnopédagogikdinalakonCépotKembarti Giriharja3. Métodeanudipakédinaieupanalungtikannyaétametodédeskriptif.
Maksudanuhayangdihontaldinaieupanalungtikannyaétangagambarkeunsartamilah-milahstrukturwacanawayanggolékjeungajén-inajénétnopédagogik.
Téhnikanudipaképikeunngumpulkeun data dinaieupanalungtikan,
nyaétatehniktalaahpustaka, tehnikobservasi, jeungtehniktranskripsi. Pikeunngolah data anugeuskapaluruhngagunakeuntéhnikanalisislangsung. Data anudianalisisnyaéta data wacanawayanggolékhasiltranskripsi. Pikeunngolahajénétnopédagogik, digunakeunmétodeheurmeunitik. Dina ieupanalungtikankapanggih data,
nyaétaStrukturwacanawayanggolékdinalakonCépotKembaraya 61
strukturcaritawayang. Tina étastruktur, dibagijadi 4 bagian, nyaétamurwa (sakali), kakawén (11 kali), nyandra (19 kali), jeungantawacana (29 kali). saliantiétatinaieupanalungtikankapanggihogéAjén-inajénétnopédagogikanujumlahna 20 paguneman. Tina étapaguneman, dibagijadi 4 bagian, nyaétaajén moral manusakapangéran (7 kali), ajén moral manusakadirina (3 kali), ajén moral
manusakamanusa (8 kali), jeungajén moral
manusadinangahontalkasugemaanlahirjeungbatinna (2kali).
(2)
WACANA WAYANG GOLÉK CÉPOT KEMBAR DARI GIRIHARJA 3
(KAJIAN STRUKTURAL JEUNG ÉTNOPÉDAGOGIK)
Gun GunCahyaGumilar 1302301
e-mail: Gun.GunzSunda@yahoo.com
ABSTRAK
Penelitianinibertujuanuntukmengetahuistrukturwacanawayanggolekdannilai-nilaietnopedagogik yang adadalamlakonCepotkembardariGiriharja 3. Metode yang
dipakaidalampenelitianiniadalahmetodedeskriptif. Maksud yang
ingindicapaidalampenelitianiniadalahmenggambarkandanmemilah-milahstrukturwacanawayanggolekdannilai-nilaietnopedagogik. Tehnik yang
digunakanuntukmengumpulkan data
dalampenelitianiniadalahmenggunakantelaahpustaka, tehnikobservasi,
dantehniktransliterasi. Untukmengolah data yang
terkumpulmenggunakantehnikanalisislangsung. Data yang
dianalisisyaituwacanawayanggolekhasiltranskripsi.
Untukmengolahnilai-nilaietnopedagogik, digunakanmetodeheurmeunitik. Berdasarkanhasilpenelitian,
diperolehkesimpulanbahwastrukturwacanawayanggolekCepotkembarada 61
strukturcaritawayang. Dari strukturtersebut, dibagimenjadi 4 bagian. Yaitumurwa (satukali), kakawén (11 kali), nyandra (19 kali), danantawacana (29 kali). selainitujuga, darihasilpenelitianinidiperoleh data nilai-nilaietnopedagogikdalam 20 percakan. Dari percakapantersebutdibagimenjadi 3 bagian. Yaitu moral manusiakepada yang menciptakannya (7 kali, moral manusiakepadadirinyasendiri (3
kali), moral manusiadenganmanusia (8 kali), dan moral manusia
dalammenemukankepuasanlahirdanbatin (2 kali)
(3)
V Gun Gun Cahya Gumilar, 2015
WACANA WAYANG GOLÉK CÉPOT KEMBAR TI GIRIHARJA 3
(4)
THE STORY OF THE TWIN CEPOT WOODEN PUPPET FROM GIRIHARJA 3
(A STRUCTURAL AND ETHNO-PEDAGOGICAL ANALYSIS)
Gun GunCahyaGumilar 1302301
e-mail: Gun.GunzSunda@yahoo.com
ABSTRACT
This research was conducted to know the structure of the wooden puppet story as well as the ethno-pedagogical values contained in the act of the twin Cepot from Giriharja 3. The methodology used in this study is a descriptive method. Additionally, the purpose of this study is to describe and identify the structure of the story and its ethno-pedagogical values. In collecting the data, this research used literary study, observation and trans-literacy techniques. Furthermore, direct analysis technique was employed to analyze the collected data. The analyzed data consisted of the transcription of the wooden puppet story. To process the ethno-pedagogical values, heurmeunitic method was also used. Based on the research, it is found that there are 61 puppet story structures in the story of the twin Cepotwooden puppet. The structures found were then divided into four parts. Those include murwa (1 time), kakawen (11 times), nyandra (19 times) and antawacana (29 times). In addition, the data of ethno-pedagogical values were found in 20 conversations. The conversations were then divided into 3 parts. Those are the moral of humans to whom creating them (7 times), the moral of humans to themselves (3 times), the moral of humans to humans (8 times) and the moral of humans in finding their external and internal satisfaction (2 times).
(5)
vi
DAPTAR EUSI
Kaca LEMBAR PENGESAHAN ...
PERNYATAAN ...
PANGJAJAP ... i
CATUR PANUHUN ... ii
ABSTRAK ... v
DAPTAR EUSI ... vi
DAPTAR SINGGETAN ... x
DAFTAR BAGAN ... xii
DAPTAR LAMPIRAN ... xiii
BAB I BUBUKA 1.1 Kasang Tukang Panalungtikan ... 1
1.2.2 Rumusan Masalah ... 4
1.3 Tujuan Panalungtikan ... 4
1.4 Mangpaat Panalungtikan...4
1.4.1 Mangpaat Tioritis ... 4
1.4.2 Mangpaat Praktis ... 4
1.5 Raraga Tulisan ... 5
BAB II TATAPAKAN TIORI 2.1 Wayang ... 6
2.1.1 Wangenan Wayang ... 6
2.1.2 Sajarah Wayang... 6
2.1.3 Jenis Wayang ... 8
2.1.4 Kapercayaan jeung Anggapan...13
(6)
2.2.1 Wangenan Wayang Golék ...14
2.2.2 Sajarah Wayang Golék ...15
2.2.3 Étika pagelaan ...16
2.2.4 Tetekon Padalangan Sunda ...18
2.2.5 Pungsi Pagelaran Wayang Golék ...19
2.3 Wacana ...19
2.3.1 Wangenan Wacana ...19
2.3.2 Struktur Wacana Wayang Golék ...20
2.3.2.1 Murwa ...20
2.3.2.2 Kakawén ...22
2.3.2.3 Nyandra ...25
2.3.2.4 Antawacana ...26
2.4 Struktur Carita... 27
2.4.1 Fakta Carita... 27
2.4.1.1 Galur... 27
2.4.1.2 Karakter... 28
2.4.1.3 Latar... 28
2.5 Étnopédagogik...28
2.6 panalungtikan Saméméhna ...30
2.7 Raraga Mikir ...31
BAB III MÉTODE PANALUNGTIKAN 3.1 Desain Panalungtikan ...33
3.2 Sumber Data ...35
3.3 Instrumén Panalungtikan ...35
3.3.1 Leptop ...36
3.3.2 Kartu Data ...36
3.4 Tékhnik Ngumpulkeun Data ...36
(7)
viii
Gun Gun Cahya Gumilar, 2015
WACANA WAYANG GOLÉK CÉPOT KEMBAR TI GIRIHARJA 3
Universitas Pendidikan Indonesia | repository.upi.edu | perpustakaan.upi.edu
3.4.2 Téhnik Transliterasi ...37
3.4.3 Téhnik Studi Pustaka ...37
3.5 Téhnik Ngolah Data ...38
BAB IV HASIL PANALUNGTIKAN JEUNG PEDARAN 4.1 Hasil Panalungtikan ...39
4.1.1.1 Ringkesan Carita Wayang Cépot Kembar ...39
4.1.2 Struktur Wacana Wayang Golék Cépot Kembar ...40
4.1.2.1 Murwa ...40
4.1.2.2 Kakawén ...41
4.1.2.3 Nyandra ...43
4.1.2.4 Antawacana ...45
4.1.3 Struktur Carita Wayang Golék Cépot Kembar...60
4.1.3.1 Galur...61
4.1.3.2 Karakter...83
4.1.3.3 Latar...87
4.1.4 Ajén-Inajén Étnopédagogik Lakon Cépot Kembar Ti Giriharja 3 ...88
4.1.4.1Ajén Moral Manusa Ka Pangéran ...88
4.1.4.2 Ajén Moral Manusa Ka Dirina ...97
4.1.4.3 Ajén Moral Manus Ka Manusa Lianna ...101
4.1.4.4 Ajén Moral Manusa Dina Ngahontal Kasugemaan Lahir Batin ...110
(8)
BAB V KACINDEKAN JEUNG RÉKOMÉNDASI
5.1 Kacindekan ...117
5.2 Saran ...119
DAPTAR PUSTAKA ...120
LAMPIRAN-LAMPIRAN ...122
(9)
viii
Gun Gun Cahya Gumilar, 2015
WACANA WAYANG GOLÉK CÉPOT KEMBAR TI GIRIHARJA 3
Universitas Pendidikan Indonesia | repository.upi.edu | perpustakaan.upi.edu
DAFTAR LAMPIRAN
1. Surat Keterangan Pengesahan Judul…...122 2. Kartu data struktur wacana wayang golék lakon Cepot Kembar…...123 3. Kartu data ajén étnopédagogik carita wayang Cépot Kembar...181
(10)
DAFTAR BAGAN
Bagan :
2.6 Bagan raraga mikir………...30
(11)
viii
Gun Gun Cahya Gumilar, 2015
WACANA WAYANG GOLÉK CÉPOT KEMBAR TI GIRIHARJA 3
Universitas Pendidikan Indonesia | repository.upi.edu | perpustakaan.upi.edu
DAFTAR SINGGETAN 1. jrrd. : jeung réa-réa deui
2. jsb. : jeung sajabana 3. jst. : jeung saterusna 4. PT : Perguruan Tinggi
5. SMP : Sekolah Menengah Pertama 6. SMK : Sekolah Menengah Kejuruan 7. Spk. : Saparakanca
8. MMP : Moral manusa ka Pangéran 9. MMD : Moral Manusa ka Dirina 10.MMM : Moral Manusa ka Manusa 11.MMA : Moral Manusa ka Alam 12.MMW : Moral Manusa ka Waktu
(12)
BAB V
KACINDEKAN JEUNG SARAN
5.1 Kacindekan
Dumasaranalisisjeungpedarandina Bab IV,
panalungtikanngeunaanwacanawayanggolékCépotkembarbisadicindekkeunkieu: 5.1.1 StrukturWacanaWayangGolékCépotKembar
Minangkahijicarita,
wayanggolékCépotkembarmangrupawacanaanumibandastruktur nu tangtuanunyoko kana opatbagian, nyaétamurwa, kakawén, nyandra, jeungantawacana.
a. Murwamangrupaungkarapangmimitinaanudigalantangkeunkudalang. Murwadinaumumnasokngagunakeunbasakawi,
tapidinalakonCépotKembarmakébasaSunda.
MurwadinalakonCépotKembarlobanyabit-nyabitunsur agama Islam. Étahalbuktiyénwayanggeuskapangaruhanku agama Islam.
b. Kakawénmibogafungsi nu tangtudinapagelaranwayanggolék. Kakawénkabagijadi lima bagian, nyaétakakawénsebrakan (umum), sendon, rénggan, geregetsaut, jeungkakawéntokoh. Tina hasilanalisis data kana ieulalakonkapanggihaya 11 kali kakawén, anukagolong kana opatwandakakawén, nyaéta (1) kakawénsebrakan, (2) kakawénsendon, (3) kakawénrenggan, jeung (4) kakawéngegeretsaut.
c. Nyandranyoko kana
bubukadalangpikeunngagambarkeunkaayaanadegananurékdicaritakeun.
Tujuananasangkananulalajongarti kana adegananurékdipintonkeun.
Nyandradinaieulalakonaya 19 kali.
Nyandraanupangmimitinadinaieulalakonnyaétanyandranomer 2
anunaggambarkeunkaayaanpertapanparéwarna di alas saptarengga. Ieunyandrangagambarkeunkaayaansakurilingpertapananupinuhkututuwuhananuha réjo, anu di kurilingkugunung-gununganukatempoéndahnasarta di papaéskusoramanukanu ting saliwer.
(13)
118
Gun Gun Cahya Gumilar, 2015
WACANA WAYANG GOLÉK CÉPOT KEMBAR TI GIRIHARJA 3
Universitas Pendidikan Indonesia | repository.upi.edu | perpustakaan.upi.edu
d. Antawacananyaétapagunemanatawagunem-caturnawayangdinasalasahijiadegan.
Dina padalangan,
anudimaksudantawacananyaétasoradalanganudiolahpikeunngabéda-bédakeun dialog atawapagunemantokohwayang. Sabadadipasing-pasingngaliwatankartu data kapanggihaya 29 kali Antawacana.
5.1.2 StrukturCaritawayanglakonCépotKembar
a. Galuranukapanggihdinaieucaritanyaétangagunakeungalurmérélé. galuranudianalisisdumasar kana episode. Anukapanggihaya lima episode, nyaéta
(1) episode
kahijinyaritakeunArjunaanunepunganAbiasapikeunméntakaterangananunyokotlaya
ngjamuskalimusada, (2)
épisodekaduanyaritakeunBimajeungGatotkacanéangansiCépot di
leuweungTibrasara, (3)
ÉpisodekatilunyaétanyaritakeunArjunajeungPrabuBataraKresnaanunepungan Si
Cépot, (4)
ÉpisodekaopatnyaétanyaritakeuntepungnaCépotaslijeungCépotmamalihan, jeung (5) Épisodeka lima nyaétanyaritakeunsiCépotjeungrombonganana di kepungku Para denawa.
b.
Karakteranunyampakdinaieucaritanyaétaayadinapasipatantokohwayanganukagamba
rtinapagunemanana. Tina
pgunemananukapanggihayasababarahakarakteranukapanggihnyaéta, handapasor, ramahtamah, adil, tanggungjawab, jeunggancangnafsu.
c. Lataranudigambarkeundinaieucaritanyaétaayadualatar, nyaéta (1) di pertapatParéwaran, jeung (2) Alas Tibrasara.
5.1.3AjénÉtnopédagogik
Dina caritawayangCépotKembarkapanggihajén-inajén moral kamanusaan, nyaéta(1) moral manusakaPangéran, (2) moral manusakadirina, (3) moral manusakamanusa, (4) moral manusakaalam, (5) moral manusakawaktu, jeung (6)
(14)
119
moral manusa kana kasugemaanlahirjeungbatinna. Ajén-inajén moral dina carita wayang téh réa kapanggih tina paguneman antartokohna.
a. Ajén moral manusa ka Pangéran kapanggih tinatujuh kali pagunemananungagambarkeunajén moral manusakaPangéran, nyaéta (1) PagunemanAbiasajeungArjunangeunaanEuinaLayangJamusKalimusada, (2) PagunemanAbiasajeungNayaga, (3) PagunemanCépotjeungNayaga, (4) PagunemanBimaÉléhGelutjeung Si Cépot, (5) PagunemanCépotjeungGatotkaca,
(6) PagunemanCépotméréwejangankaGatotkaca, jeung (7)
PagunemanCépotjeungNayaga.
b. Ajén moral manusa ka dirina kapanggih tilu kali paguneman anu ngagambarkeun ajén moral manusa ka dirina, nyaéta (1) Paguneman antara Bima jeung Cépot, (2) Paguneman Cépot jeung Dawala, jeung (3) Paguneman Cépot jeung Prabu Batara Kresna Ngeunaan Bab Kamanusaan.
c. Ajén moral manusa ka manusa kapanggih dalapan kali paguneman anu ngagambarkeun ajén moral manusa ka manusa, nyaéta (1) Paguneman Abiasa Mimiti Tepung jeung Arjuna, (2) Paguneman Cépot jeung Nayaga, (3) Paguneman Cépot jeung Nayaga, (4) Paguneman antara Bima jeung Cépot, (5) Paguneman Gatotkaca jeung Cépot, (6) Paguneman Cépot jeung Prabu Batara Kresna, (7) Paguneman Cépot Asli jeung Cépot Mamalihan, jeung (8) Cépot, Gatotkaca, Dawala, Raja Denawa Ngariung.
d. Ajén moral manusa dina ngahontal kasugemaan lahir jeung batin kapanggih aya dua paguneman anu eusina ngandung ajen moral manusa dina ngahontal kasugemaan lahir jeung batin, nyaéta (1) Paguneman Cépot jeung Nayaga, sarta (2) Paguneman Cépot jeung Dawala.
5.2Saran
IeupanalungtikantéhpedarananangeunaanStrukturwacanawayanggolékCépotkemb
ar, jeungajén –inajénétnopédagogiklakonCépotkembar.
(15)
120
Gun Gun Cahya Gumilar, 2015
WACANA WAYANG GOLÉK CÉPOT KEMBAR TI GIRIHARJA 3
Universitas Pendidikan Indonesia | repository.upi.edu | perpustakaan.upi.edu
ngansaukurngeunaanstrukturwacanawayanggolékjeungajén-inajénétnopédagogikwungkul, tapingawengkuperkarakarakterisasi, strukturcarita, budaya, jeungsaterusna. Ku lantarankitu, disarankeun kudu
ayapanalungtikanngeunaanwayanggolék nu
garapananaliantistrukturwacanawayanggolékCépotkembarjeungajén-inajénétnopédagogiklakonCépotkembar,sangkanpanalungtikanngeunaanpagelaranwa yangbeukieuyeub.Atuhengkénabisagedémangpaatnapikeunnumuwuhkeunhirup-huripnabasajeungsastraSundakahareupna.
(16)
DAPTAR PUSTAKA
Arikunto. (2006)Prosedurpenelitian(suatupendekatanpraktik). Jakarta: RinekaCipta.
---.(2009)Manajemenpenelitian. Jakarta: RinekaCipta.
---. (2010)Prosedurpenelitian(suatupendekatanpraktik). Jakarta: RinekaCipta. Danadibrata, R.A. (1986)Kamusumumbasasunda. Bandung: KiblatBukuUtama. Koentjaraningrat.(1990)Kebudayaan, mentalitas, danpembangunan. Jakarta:
GramediaPustakaUtama.
---. (1985)Ritusperalihan di indonesia. Jakarta: BalaiPustaka. Kosasih, Dede. (2010)Santikabasa. Bandung: Kingqilaban.
LembagaBasaSastraSunda. (1995)Kamusumumbasasunda. Bandung: Tarate. Maryaeni. (2005)Metodepenelitiankebudayaan. Jakarta: PT BumiAksara.
Muhammad. (2011)Paradigmakualitatifpenelitianbahasa. Yogyakarta: Liebe Book Press.
Mulyono, Sri. (1982)Wayang. Jakarta: PT. IntiIndayu Press.
Pasha, Lukman. (2011)Bukupintarwayang. Yogyakarta: In Azna Book.
Pranowo, Lilih PA. (2011)Atlastokoh-tokohwayangdaririwayatsampaisilsilah. Jakarta: PT. BukuSeru.
Ratna, N. K. (2011)Téori, métode, dantéhnikpenelitiansastra.Yogyakarta: PustakaPelajar
Ra’uf, Amrin. (2010)Jagadwayang. Jogjakarta: Garailmu.
Salmun, MA. (1986)Padalangan I. Jakarta:
DepartemenPendidikandanKebudayaan.
---. (1942)Padalangan di pasundan. Jakarta:
DepartemenPendidikandanKebudayaan.
Soepardi, Atik. (1984)Pagelaranwayanggolekpurwagayapriangan. Bandung: PustakaBuana.
(17)
121
Gun Gun Cahya Gumilar, 2015
WACANA WAYANG GOLÉK CÉPOT KEMBAR TI GIRIHARJA 3
Universitas Pendidikan Indonesia | repository.upi.edu | perpustakaan.upi.edu
Stanton, Robert (2007) Teori fiksi robert stanton. Yogyakarta: Pustaka Pelajar Sudaryat, Yayat. spk. (2007)Tata basa sunda kiwari. Bandung: Yrama Widya Sudaryat, Yayat (2015) Wawasan kasundaan. Bandung: Jurusan Pendidikan
Bahasa Derah.
Sukmadinata, N. S. (2012)Métodepenelitianpendidikan. Bandung: PT. RemajaRosdiakarya.
Suryalaga, Hidatat. (2009) Kasundaan rawayan jati. Bandung: Yayasan Nur Hidayat.
Suryana, Jajang. (2002)Wayanggoleksunda. Bandung: Kiblat.
Sutrisno, Nano. (2008) Analisispagelarancaritawayanggolékdornagugur.Skripsi Sarjana, Jurusan Pendidikan Bahasa Daerah Universitas Pendidikan Indonesia, Bandung.
Tarigan, Henri Guntur. (2009) Pengajaran wacana. Bandung: Angkasa Bandung.
Tim PengembangKurikulumdanPembelajaran.
(2014)Kurikulumdanpembelajaran. Bandung: UPI.
Udin. (2006)
Karakteristikpalakudinacaritapandawa-kurawakaryahidayatsusanto.Skripsi Sarjana, Jurusan Pendidikan Bahasa Daerah Universitas Pendidikan Indonesia, Bandung.
(1)
BAB V
KACINDEKAN JEUNG SARAN
5.1 Kacindekan
Dumasaranalisisjeungpedarandina Bab IV,
panalungtikanngeunaanwacanawayanggolékCépotkembarbisadicindekkeunkieu: 5.1.1 StrukturWacanaWayangGolékCépotKembar
Minangkahijicarita,
wayanggolékCépotkembarmangrupawacanaanumibandastruktur nu tangtuanunyoko kana opatbagian, nyaétamurwa, kakawén, nyandra, jeungantawacana.
a. Murwamangrupaungkarapangmimitinaanudigalantangkeunkudalang.
Murwadinaumumnasokngagunakeunbasakawi, tapidinalakonCépotKembarmakébasaSunda.
MurwadinalakonCépotKembarlobanyabit-nyabitunsur agama Islam. Étahalbuktiyénwayanggeuskapangaruhanku agama Islam.
b. Kakawénmibogafungsi nu tangtudinapagelaranwayanggolék. Kakawénkabagijadi lima bagian, nyaétakakawénsebrakan (umum), sendon, rénggan, geregetsaut, jeungkakawéntokoh. Tina hasilanalisis data kana ieulalakonkapanggihaya 11 kali kakawén, anukagolong kana opatwandakakawén, nyaéta (1) kakawénsebrakan, (2) kakawénsendon, (3) kakawénrenggan, jeung (4) kakawéngegeretsaut.
c. Nyandranyoko kana
bubukadalangpikeunngagambarkeunkaayaanadegananurékdicaritakeun.
Tujuananasangkananulalajongarti kana adegananurékdipintonkeun.
Nyandradinaieulalakonaya 19 kali.
Nyandraanupangmimitinadinaieulalakonnyaétanyandranomer 2 anunaggambarkeunkaayaanpertapanparéwarna di alas saptarengga. Ieunyandrangagambarkeunkaayaansakurilingpertapananupinuhkututuwuhananuha réjo, anu di kurilingkugunung-gununganukatempoéndahnasarta di papaéskusoramanukanu ting saliwer.
(2)
d. Antawacananyaétapagunemanatawagunem-caturnawayangdinasalasahijiadegan.
Dina padalangan,
anudimaksudantawacananyaétasoradalanganudiolahpikeunngabéda-bédakeun dialog atawapagunemantokohwayang. Sabadadipasing-pasingngaliwatankartu data kapanggihaya 29 kali Antawacana.
5.1.2 StrukturCaritawayanglakonCépotKembar
a. Galuranukapanggihdinaieucaritanyaétangagunakeungalurmérélé. galuranudianalisisdumasar kana episode. Anukapanggihaya lima episode, nyaéta
(1) episode
kahijinyaritakeunArjunaanunepunganAbiasapikeunméntakaterangananunyokotlaya
ngjamuskalimusada, (2)
épisodekaduanyaritakeunBimajeungGatotkacanéangansiCépot di
leuweungTibrasara, (3)
ÉpisodekatilunyaétanyaritakeunArjunajeungPrabuBataraKresnaanunepungan Si
Cépot, (4)
ÉpisodekaopatnyaétanyaritakeuntepungnaCépotaslijeungCépotmamalihan, jeung (5) Épisodeka lima nyaétanyaritakeunsiCépotjeungrombonganana di kepungku Para denawa.
b.
Karakteranunyampakdinaieucaritanyaétaayadinapasipatantokohwayanganukagamba
rtinapagunemanana. Tina
pgunemananukapanggihayasababarahakarakteranukapanggihnyaéta, handapasor, ramahtamah, adil, tanggungjawab, jeunggancangnafsu.
c. Lataranudigambarkeundinaieucaritanyaétaayadualatar, nyaéta (1) di pertapatParéwaran, jeung (2) Alas Tibrasara.
5.1.3AjénÉtnopédagogik
Dina caritawayangCépotKembarkapanggihajén-inajén moral kamanusaan, nyaéta(1) moral manusakaPangéran, (2) moral manusakadirina, (3) moral manusakamanusa, (4) moral manusakaalam, (5) moral manusakawaktu, jeung (6)
(3)
moral manusa kana kasugemaanlahirjeungbatinna. Ajén-inajén moral dina carita wayang téh réa kapanggih tina paguneman antartokohna.
a. Ajén moral manusa ka Pangéran kapanggih tinatujuh kali pagunemananungagambarkeunajén moral manusakaPangéran, nyaéta (1) PagunemanAbiasajeungArjunangeunaanEuinaLayangJamusKalimusada, (2) PagunemanAbiasajeungNayaga, (3) PagunemanCépotjeungNayaga, (4) PagunemanBimaÉléhGelutjeung Si Cépot, (5) PagunemanCépotjeungGatotkaca, (6) PagunemanCépotméréwejangankaGatotkaca, jeung (7) PagunemanCépotjeungNayaga.
b. Ajén moral manusa ka dirina kapanggih tilu kali paguneman anu ngagambarkeun ajén moral manusa ka dirina, nyaéta (1) Paguneman antara Bima jeung Cépot, (2) Paguneman Cépot jeung Dawala, jeung (3) Paguneman Cépot jeung Prabu Batara Kresna Ngeunaan Bab Kamanusaan.
c. Ajén moral manusa ka manusa kapanggih dalapan kali paguneman anu ngagambarkeun ajén moral manusa ka manusa, nyaéta (1) Paguneman Abiasa Mimiti Tepung jeung Arjuna, (2) Paguneman Cépot jeung Nayaga, (3) Paguneman Cépot jeung Nayaga, (4) Paguneman antara Bima jeung Cépot, (5) Paguneman Gatotkaca jeung Cépot, (6) Paguneman Cépot jeung Prabu Batara Kresna, (7) Paguneman Cépot Asli jeung Cépot Mamalihan, jeung (8) Cépot, Gatotkaca, Dawala, Raja Denawa Ngariung.
d. Ajén moral manusa dina ngahontal kasugemaan lahir jeung batin kapanggih aya dua paguneman anu eusina ngandung ajen moral manusa dina ngahontal kasugemaan lahir jeung batin, nyaéta (1) Paguneman Cépot jeung Nayaga, sarta (2) Paguneman Cépot jeung Dawala.
5.2Saran
IeupanalungtikantéhpedarananangeunaanStrukturwacanawayanggolékCépotkemb ar, jeungajén –inajénétnopédagogiklakonCépotkembar. tangtunawaégarapanpanalungtikantéhkaitungheureutkénéh, lain
(4)
ngansaukurngeunaanstrukturwacanawayanggolékjeungajén-inajénétnopédagogikwungkul, tapingawengkuperkarakarakterisasi, strukturcarita, budaya, jeungsaterusna. Ku lantarankitu, disarankeun kudu
ayapanalungtikanngeunaanwayanggolék nu
garapananaliantistrukturwacanawayanggolékCépotkembarjeungajén-inajénétnopédagogiklakonCépotkembar,sangkanpanalungtikanngeunaanpagelaranwa yangbeukieuyeub.Atuhengkénabisagedémangpaatnapikeunnumuwuhkeunhirup-huripnabasajeungsastraSundakahareupna.
(5)
DAPTAR PUSTAKA
Arikunto. (2006)Prosedurpenelitian(suatupendekatanpraktik). Jakarta: RinekaCipta.
---.(2009)Manajemenpenelitian. Jakarta: RinekaCipta.
---. (2010)Prosedurpenelitian(suatupendekatanpraktik). Jakarta: RinekaCipta. Danadibrata, R.A. (1986)Kamusumumbasasunda. Bandung: KiblatBukuUtama. Koentjaraningrat.(1990)Kebudayaan, mentalitas, danpembangunan. Jakarta:
GramediaPustakaUtama.
---. (1985)Ritusperalihan di indonesia. Jakarta: BalaiPustaka. Kosasih, Dede. (2010)Santikabasa. Bandung: Kingqilaban.
LembagaBasaSastraSunda. (1995)Kamusumumbasasunda. Bandung: Tarate. Maryaeni. (2005)Metodepenelitiankebudayaan. Jakarta: PT BumiAksara.
Muhammad. (2011)Paradigmakualitatifpenelitianbahasa. Yogyakarta: Liebe Book Press.
Mulyono, Sri. (1982)Wayang. Jakarta: PT. IntiIndayu Press.
Pasha, Lukman. (2011)Bukupintarwayang. Yogyakarta: In Azna Book.
Pranowo, Lilih PA. (2011)Atlastokoh-tokohwayangdaririwayatsampaisilsilah. Jakarta: PT. BukuSeru.
Ratna, N. K. (2011)Téori, métode, dantéhnikpenelitiansastra.Yogyakarta: PustakaPelajar
Ra’uf, Amrin. (2010)Jagadwayang. Jogjakarta: Garailmu.
Salmun, MA. (1986)Padalangan I. Jakarta:
DepartemenPendidikandanKebudayaan.
---. (1942)Padalangan di pasundan. Jakarta:
DepartemenPendidikandanKebudayaan.
Soepardi, Atik. (1984)Pagelaranwayanggolekpurwagayapriangan. Bandung: PustakaBuana.
(6)
Stanton, Robert (2007) Teori fiksi robert stanton. Yogyakarta: Pustaka Pelajar Sudaryat, Yayat. spk. (2007)Tata basa sunda kiwari. Bandung: Yrama Widya Sudaryat, Yayat (2015) Wawasan kasundaan. Bandung: Jurusan Pendidikan
Bahasa Derah.
Sukmadinata, N. S. (2012)Métodepenelitianpendidikan. Bandung: PT. RemajaRosdiakarya.
Suryalaga, Hidatat. (2009) Kasundaan rawayan jati. Bandung: Yayasan Nur Hidayat.
Suryana, Jajang. (2002)Wayanggoleksunda. Bandung: Kiblat.
Sutrisno, Nano. (2008) Analisispagelarancaritawayanggolékdornagugur.Skripsi Sarjana, Jurusan Pendidikan Bahasa Daerah Universitas Pendidikan Indonesia, Bandung.
Tarigan, Henri Guntur. (2009) Pengajaran wacana. Bandung: Angkasa Bandung.
Tim PengembangKurikulumdanPembelajaran.
(2014)Kurikulumdanpembelajaran. Bandung: UPI.
Udin. (2006) Karakteristikpalakudinacaritapandawa-kurawakaryahidayatsusanto.Skripsi Sarjana, Jurusan Pendidikan Bahasa Daerah Universitas Pendidikan Indonesia, Bandung.