EVALUASI LAPORAN KEUANGAN RUMAH SAKIT PEMERINTAH SEBAGAI BADAN LAYANAN UMUM BERDASARKAN STANDAR AKUNTANSI KEUANGAN (SAK) DAN STANDAR AKUNTANSI PEMERINTAH (SAP) (Studi di Rumah Sakit Paru Jember Tahun 2011)
idgiigliilib.
//:d
p //
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
h
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
h
c.id
c.id
j.a
.une
ilib
//dig
ilib
/dig
ttp:/
c.id
c.id
j.a
.une
j.a
.une
ilib
ilib
/dig
ttp:/
h
j.a
.une
/dig
ttp:/
h
h
h
EVALUASI LAPORAN KEUANGAN RUMAH SAKIT PEMERINTAH
SEBAGAI BADAN LAYANAN UMUM BERDASARKAN STANDAR
AKUNTANSI KEUANGAN (SAK) DAN STANDAR
AKUNTANSI PEMERINTAH (SAP)
(Studi di Rumah Sakit Paru Jember Tahun 2011)
SKRIPSI
Oleh
Sagita Widiastuti
NIM 072110101087
.id
.id
ac
nej.
b.u
ili
//dig
.id
ac
nej.
b.u
gili
://di
http
.id
ac
nej.
b.u
gili
://di
http
ac
nej.
b.u
gili
://di
http
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p
d
d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
.
j
j
j
e
e
e
BAGIAN
DAN KEBIJAKAN
n
ne
ne KESEHATAN ilib.bu.n
ne
.bu.ADMINISTRASI
.bu.n
u
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
i
i
i
FAKULTAS
KESEHATAN
MASYARAKAT
idgigil
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
UNIVERSITAS
JEMBER
t
t
t
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt
2011
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
h
h
h
idgiigliilib.
//:d
p //
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
h
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
h
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
h
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
EVALUASI LAPORAN
RUMAH SAKIT
.cid.iKEUANGAN
d
ca.cid.idPEMERINTAH
ca.cid.id
caLAYANAN
a
a
a
.
.
.
j
j
j
SEBAGAI BADAN
UMUM
BERDASARKAN
STANDAR
e
e
e
n
nej. KEUANGAN (SAK)
nej.STANDAR
nej.
.bu.DAN
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
AKUNTANSI
l
l
l
i
i
i
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
/
AKUNTANSI tPEMERINTAH
(SAP)
:
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
hthttpParu Jember Tahun 2011)hthttp
hthttp
(Studi di Rumah Sakit
h
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
SKRIPSI
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
h
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
disusun guna melengkapi
d syarat untuk
ca.cid.isatu
ca.cid.id
ca.cid.idtugas akhir dan memenuhij.asalah
a
a
.
.
j
j
menyelesaikan
Kesehatan
e
e
e
j. Masyarakat
ej. Program Pendidikan S-1
n
neMasyarakat
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
dan
mencapai
gelar
Sarjana
Kesehatan
i
i
i
ig ili
ig ili
ig ili
:p//:d
/dig
/
t
hthtp
t
:p//:d
/dig
/
t
hthtp
t
:p//:d
/dig
/
t
hthtp
t
h
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
h
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p
d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
j
j
e
e
ne
ne
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
i
i
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
/
/
Oleh
/
/
p
p
t
t
t
t
hhttWidiastuti
hhtt
Sagita
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
h
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p
d
d
d
BAGIAN ADMINISTRASI
DAN KEBIJAKANcKESEHATAN
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.a.ci .id
.
.
.
j
j
j
e
e
e
KESEHATAN MASYARAKAT
n
ne
ne
ne
.bu.n
.buFAKULTAS
.bu.n
u
u
u
b
b
b
.
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i
i
i
UNIVERSITAS
JEMBER
idgigil
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
2011
t
t
t
t
t
t
h t
h t
h t
h
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
h
NIM 072110101087
ht
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ht
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
i
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ht
idgiigliilib.
//:d
p //
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
h
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
h
d
d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
.
j
j
j
e
e
e
ne
ne
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
hhtt kepada :
hhttAtas berkat dan rahmat AllahhSWT,
htt skripsi ini penulis persembahkan
h
HALAMAN PERSEMBAHAN
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
1. Ayahanda Syaiful Latif dan Ibunda Muntami yang telah membesarkan penulis
c.idid
c.idid
c.idid
aac. mendidik, memberikan
a c.
a c.
dengan penuh kasih
nej. j.sayang,
nej. j.amotivasi dan kritik yang nej. j.a
e
ib.u.un
e
ib.u.un
e
ib.u.un
il ib
il ib
b diminta dan tanpa mengharap
giigl ilitanpa
membangun,
//digigil tiada hentinya memberikan
//dido’a
//digigil
: /d
: /d
:p://d
tp
tp
thtp
t
t
hpamrih,
h
ttp:/ serta selalu senantiasahthberkorban
ttp:/
t
agar penulis dapat h
menyelesaikan
h
pendidikan dan mendapatkan masa depan yang cerah;
d
d
.cid.id
ca.cid.id yang selalu ada untuk
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id 2. Kakak penulis, Resti
aj.Widiawati
aj.caberbagi
.
.
.
.
j
j
j
j
canda,
tawa,
dan
e
e
e
e
ne
ne
ne
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
idgigil
selalu//memberikan
dukungan;
d
//:d
//:d
//:d
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
:
t
t
t
t
t
t
p
hhttpBrantanaka
hhttp Islami dan Farzan Aslansyah
http
3. hKeponakan
penulis, Shabrina Amalia
ca.cid.id
a
.
j
4.
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
yang selalu menghadirkan senyum, tawa, dan semangat bagi penulis;
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p
Kanak-kanak hingga Sekolah Menengah Atas serta Bapak dan Ibu Dosen yang
ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
Seluruh keluarganebesar
senyum, tangis, suka, neej.
. penulis yang telah menghadirkan
e
nej.
.bu.n
.bu.unej
u
b
b
iibli.bu.un
i
i
l
l
l
i
i
i
i
i
l
l
g
g
g
i
i
i
i
i
duka,
memberikan dukungan
g
d
:p//:d
:p//:d
:p//:dan
/dig
/digpada penulis;
/disenantiasa
/
/
/
p
p
t
t
t
t
thtp
t
t
t
h
h
h
t
t dan Ibu Guru yang telah mendidik
ht
5. Bapak
penulis sejak duduk di h
bangku
Taman
c.id.id
c.id.id
h
h
c.id.id
j.aac
j.aac
je.aj.acbimbingan dan nasehatndengan
telah memberikan
u eej. penuh kesabaran sertauneej.
uneilmu,
liibli.b.un
liibli.b.un
liibli.b.un
i
i
i
g
g
g
i
i
i
menanamkan
:p//:d
:p//:d
:p//:d
//dig
//dig
//dig kedisiplinan;
thtp
thtp
thtp
t
t
t
h
h
h
t
t
t
6. Seluruh keluarga besar dan staf di Fakultas Kesehatan Masyarakat Universitas
h
Jember.
ca.cid.id
a
.
j
e
7.
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
e
e
e
Agama, Bangsa
ej. Almamater tercintab.Fakultas
u.n
nej.
nej. Kesehatan Masyarakat
ndan
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
b
ili
idgigJember.
idgigili
idgigili
Universitas
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
hthttp
hthttp
hthttp
h
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
h
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
neej.
ii ilibi.bu.un
idgigil
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
h
idgiigliilib.
//:d
p //
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
h
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
h
d
d
d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
ne
ne
ne
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
idgigil
//:d
//:d
//:d
//:d
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
”Segala
sesuatu
ada
di
tangan
Tuhan.
Lakukan
yang
terbaik
dan
biarkan
Dia
t
t
t
p
hhttp yang
hhttp
hhttp
h
HALAMAN MOTTO
menangani selebihnya”
ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
ej.
nej.
nej.unsur terbesar untuk imeraih
nsukses.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
”Ketekunan
merupakan
Kalau
kita
mengetuk
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
idgigili
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
//:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
dan
p
p lama dan cukup keras hdithpintu
hthttcukup
hthttp
ttp gerbang, pasti ada yang mendengar
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p
h
terbangun”
d
d
.cid.id Wadsworth Longfellow)
aj.ca.ci .id
aj.ca(Henry
aj.ca.ci .id
.
.
.
j
j
j
e
e
e
ne
ne
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
//:d
//:d
//:d
:
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
p
”Orang
tp yang dimilikinya ketika lahir,
hhttmelainkan
hhttp tidak banyak ditentukan oleh
hhtapa
h
apa yang ia perbuat atas dirinya sendiri”
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
.cid.id
id
ca.cid.(Alexander
Graham Bell) j.ac
a
.
j
a
e
e
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/
/
:
:
/
/
/
/
p
p
t
t
hthttp
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
h
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
h
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
h
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
h
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
neej.
iii ilibi.bu.un
idgigil
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
h
idgiigliilib.
//:d
p //
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
h
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
h
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
h
NIM
ca.cid.id
ca.cid.:id072110101087
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
ej.
nej.
nej.
nberjudul
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
Menyatakan
dengan
sesungguhnya
bahwa
skripsi
yang
:
“Evaluasi
Laporan
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
idgigili
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
//:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
Keuangan
Badan Layanan Umum
p
p
hthttp Rumah Sakit Pemerintah
hthsebagai
hthttberdasarkan
ttp
h
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p
HALAMAN PERNYATAAN
d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
j
j
e
e
ne
ne
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
i
i
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
p
p
t
t
Saya
yang
bertanda
tangan
di
bawah
ini
:
t
t
hhtt
hhtt
Nama
: Sagita Widiastuti
Standar Akuntansi Keuangan (SAK) dan Standar Akuntansi Pemerintah (SAP) (studi
d
d
dd
d
2011)” adalah benar-benar
aj.ca.ci .id di Rumah Sakit ParueJember
aj.ca.ci .iTahun
aj.ca.ci .id hasil karya sendiri, ej.aj.ca.ci .id
.
.
.
j
j
j
e
e
ne
ne
ne
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
kecuali
jika
dalam
pengutipan
substansi
disebutkan
sumbernya,
dan
belum
pernah
l
l
l
l
i
i
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
idgigil
//:d
//:d
//:d
//:d
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
p
p
diajukan
hhttbertanggung
hhttp dalam institusi manapun,hserta
http bukan karya jiplakan. Saya
jawab atas keabsahan dan kebenaran isinya sesuai dengan skripsi ilmiah yang harus
ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id dijunjung tinggi.
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
u.n
u.n
nej.
nej. tanpa adanya tekanan
nej. ini saya buat dengan
nej.
.bu.n
.bsebenarnya,
.bpernyataan
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
Demikian
i
i
i
i
idgigili
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
/
//:d
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
thttp bersedia mendapat sanksihthakademik
p
danhth
paksaan
dari pihak manapun hserta
jika
ttp
ttp
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p
h
h
ternyata di kemudian hari pernyataan ini tidak benar.
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
j
j
e
e
ne
ne
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
i
i
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
p
p
t
t
t
t
t
Jember, Juni
hht2011
hhtt
h
Yang menyatakan,
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
d
ca.cid.i072110101087
aj.ca.ci .id
ajNIM
.
.
j
j
.
e
e
ne
ne
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
i
i
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
p
p
t
t
t
t
hhtt
hhtt
h
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
neej.
iv ilibi.bu.un
idgigil
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
h
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
h
Sagita Widiastuti
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
idgiigliilib.
//:d
p //
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
h
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
h
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
h
ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
e
e
e
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
thttp
LAPORAN KEUANGAN
hEVALUASI
hthttp RUMAH SAKIT PEMERINTAH
hthttp
h
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
h
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
h
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
h
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
.
.
j
j
e
e
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/
/
:
:
/
/
/
/
p
p
:
dr.
Arya
Sidemen,
S.E.,
M.PH.
t
t
hthttp
hthttp
h
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
HALAMAN PEMBIMBINGAN
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
SKRIPSI
SEBAGAI BADAN LAYANAN UMUM BERDASARKAN STANDAR
AKUNTANSI KEUANGAN (SAK) DAN STANDAR
d
d
AKUNTANSI
PEMERINTAH j(SAP)
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
j
e
e
e
2011)
.u.n
unedi Rumah Sakit Paru Jember
unTahun
b(Studi
b.u.n
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p
giigliilib
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
.
.
j
j
e
e
Oleh
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/
/
:
:
/
/
/
/
p
p
t
t
hthttp
hthttp
Sagita
Widiastuti
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p
giigliilib
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
NIM 072110101087
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
.
.
j
j
e
e
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
idgigili
idgigili
/:d
/
//:d
:
/
/
/
/
p
Dosen
Pembimbing
I
t
p
hthttp
Dosen Pembimbing II
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
Pembimbing :
: Dewi Rokhmah, S.KM., M.Kes.
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
h
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
neej.
v ilibi.bu.un
idgigil
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
h
idgiigliilib.
//:d
p //
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
h
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
h
d
d
d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
u.n
ne
ne
ne Laporan Keuangan
ne Sakit Pemerintah sebagai
.bu.n
.bu.n
.b“Evaluasi
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
Skripsi berjudul
Rumah
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
idgigil
//:d
//:d
//:d
//:d
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
Badan
Layanan
Umum
berdasarkan
Standar
Akuntansi
Keuangan
(SAK)
dan
t
t
t
p
hhttp
hhttp
hhttp
h
HALAMAN PENGESAHAN
Standar Akuntansi Pemerintah (SAP) (studi di Rumah Sakit Paru Jember Tahun
id.id
Universitas
ca.cid.id 2011)” telah diuji danj.adisahkan
ca.cid.id oleh Fakultas Kesehatan
ca.cMasyarakat
ca.cid.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
e
e
e
e
nej.
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
Jember
pada
:
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
idgigili
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
//:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
Hari
: Selasa
p
hthttp
hthttp
hthttp
Tanggal
h
: 14 Juni 2011
d
d
.cid.id
ca.cid.id Masyarakat Universitas
: Fakultas
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id Tempat
ajKesehatan
aj.caJember
.
.
.
.
j
j
j
j
.
e
e
e
e
ne
ne
ne
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
idgigil
//:d
//:d
//:d
//:d
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
p
p
Tim
hhttp
hhttp
hhttPenguji
h
Sekretaris
Ketua,
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
.
.
j
j
e
e
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/
/
:
:
/
/
/
/
p
p
t
t
Dewi Rokhmah, S.KM.,
hthttp M.Kes.
hthttp
h
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
h
Arya Sidemen, S.E., M.PH.
Achmad Farid,
S.Sos.
id.id
id.id dr.
id.id 198803
.
.
.
c
c
ca.cid.id
c
NIP
19630916
198903
1
008
NIP
19671013
1
001
a
a
a
a
c
c
c
.
.
.
.
j
j
j
j
a
a
a
e
e
e
e
nej.
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
idgigili
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
//:d
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
Mengesahkan,
p
p
p
t
t
t
p
hthttp
hthttp
hthttp
h
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
.
.
j
j
e
e
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
idgigili
idgigili
/:d
/
//:d
:
/
/
/
/
p
t
p
Abu
hthKhoiri,
ttp S.KM., M.Kes
NIP 19790305 200501 1 002
d
d
aj.ca.ci .id Anggota I
aj.ca.ci .id
.
.
j
j
e
e
ne
ne
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
i
i
idgigil
idgigil
//:d
//:d
:
/
/
/
/
p
t
t
p
hhttp
NIP 19780807 200912 2 001
c.id.id
j.aac
Anggota
uneej. II
liibli.b.un
i
g
i
://d/dig
hthtp
ttp:/
Dekan,
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p
d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
j
j
e
e
ne
ne
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
i
i
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
p
p
Drs.
Husni
Abdul
Gani, M.S.
t
t
t
t
hhtt
hhtt
NIP 19560810
198303 1 003
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
h
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
neej.
vi ilibi.bu.un
idgigil
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
h
idgiigliilib.
//:d
p //
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
h
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
h
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p
Evaluation of the Financial Report of a Government Hospital as a Public Service
Agency based
Financial Accounting Standards
.cid.on
.cid.id and
d
i
ca.cid.id
c
c
a
a
a
.
.
.
Government
Accounting
Standards
j
j
j
a
a
.
.
.
e
e
e
un ej
unnej in Hospital of Lunglib
.unnej
ilibi.b.un
ilibi.b.u(Studies
i Jember
ib.u in 2011)
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
h
Sagita Widiastuti
ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
n
nej.
nej.
nej. Health Faculty, Jember
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.Public
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
Department
of
Administration
and
Health
Policy,
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
idgigili
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
//:d
/
/
/
University
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
p
hthttp
hthttp
hthttp
h
.cid.id ABSTRACT
ca.cid.id
c
ca.cid.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
a
.
.
.
e
e
e
nej
nej
nej
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i
i
i
il
idgihealth
idgigilas a Public Service Agency
idg
gil
Hospital
isigcreated to give a good tquality
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
hhoftt it, Hospital
hhtt with low prices, so it can make
hhtt costumers satisfied. Because
services
h
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p
as a Public Service Agency needs a good financial management. Hospital as a Public
.cid.id their financial by .ac.cid.id
id is gave independence jto
camanage
ca.cid.that
ca.cid.id Service Agency is an agency
a
a
a
.
.
.
jej.a
j
j
theirself. Because ofnit,
financial
report is important ntoebe
e
e
e
j.created well and qualified
j.
j.
n
n
e
e
e
u
u
u
u
n
n
n
n
.
.
.
.
u
u
u
u
b
b
b
b
.
with standars.
Public
Service Agency’s financial
giigliailib
ilib.the regulation, Hospital
idgiigliilib.
idas
idgiigliBy
idgiigliilib.
d
d
d
/
/
/
/
/
/
//:d
:
:
:
report
is
created
based
on
Financial
Accounting
Standards
and
Government
/
/
://
thtp
thtp
p //
hthtp
ttp:/ Agency
ttpJember
ttp:/ Standards. Hospital of h
Accounting
Lung
has became PublichService
for a year, but it’s financial report is not 100% qualified yet with the standars. This
d research objectives are to cidentify
d
dd and evaluate Hospital ofc.Lung
id Jember’s financial
aj.ca.ci .id report based on Financial
aj.ca.ci .id
aj.aGovernment
aj.a.ci .iAccounting
c.id
.
.
.
.
j
j
j
j
Standards
and
Accounting
e
e
e
e
ne
ne based on the time of
ne design is descriptiveilevaluative,
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
Standards.
The
research
the
i
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
idgigil
d
/:d
//:d
//:by
/samples
//:isd
:
:
:
/
/
/
/
research
retrospective.
The
number
of
used
is
7
samples
taken
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
p sensus
p
p
p
t
t
t
h
h
h
t
t
t
h
h
h
technique. Data were analyzed by descriptive. The results showed that the 2010
Hospital of Lung Jember’s financial report is 100% qualified with Government
d
.cid.id35% fits with Financial Accounting
castill
ca.ci .id Accounting Standards, jbut
ca.cid.id Standards. Based j.aca.cid.id
a
a
a
.
.
.
j
j
e
e
e
e
on these results, Hospital
Jember is hopeucan
n
efixj. their financial reportbfor
nej.
nand
nej. of Lung
nej.
.bu
.bu.n
.bu.n
.b.n
u
u
u
u
b
b
b
.
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
next
years.
So,
Financial
Accounting
Standards
Government
Accounting
idgigili
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
//:d
/
/
:
:
:
/
/
/
/
Standards
can
be
100%
qualified.
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t p
t p
t p
p
hhtt
hhtt
hhtt
h
h
Keywords: Evaluation, Hospital as a Public Service Agency, financial report,
d
d
d
ca.cid.id
aj.ca.ci .id Government Accounting
aj.ca.ci .id Financial AccountingeStandards,
aj.ca.ci .id
ajStandards
.
.
.
.
j
j
j
j
.
e
e
e
ne
ne
ne
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
idgigil
//:d
//:d
//:d
//:d
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
p
hhttp
hhttp
hhttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
h
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
neej.
vii ilibi.bu.un
idgigil
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
h
h
idgiigliilib.
//:d
p //
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
h
RINGKASAN
c.id
//dig
ilib
j.a
.une
c.id
c.id
j.a
.une
j.a
.une
ilib
ilib
c.id
j.a
.une
ilib
g
ig
dig
Evaluasi
Keuangan Rumah Sakit
://Laporan
://di Pemerintah sebagai Badan
://dLayanan
p
p
p
t
t
t
t
t
t
h
h
Umum
berdasarkan Standar Akuntansi
Keuangan (SAK)h dan Standar
Akuntansi Pemerintah (SAP) (Studi di Rumah Sakit Paru Jember Tahun 2011);
Sagita Widiastuti; 072110101087; 2011; 118 halaman; Bagian Administrasi dan
Kebijakan Kesehatan Fakultas Kesehatan Masyarakat Universitas Jember
Perkembangan pengelolaan rumah sakit, baik dari aspek manajemen maupun
operasional sangat dipengaruhi oleh berbagai tuntutan dari lingkungan, yaitu antara
lain bahwa rumah sakit dituntut untuk memberikan pelayanan kesehatan yang
bermutu, dan biaya pelayanan kesehatan terkendali sehingga akan berujung pada
kepuasan pasien. Usaha pemerintah untuk dapat memberikan pelayanan kesehatan
yang bermutu dengan biaya yang terjangkau yaitu membentuk rumah sakit BLU.
Untuk dapat memberikan pelayanan yang berkualitas dengan harga terjangkau, rumah
sakit BLU membutuhkan pengelolaan keuangan yang baik. Pengelolaan Keuangan
BLU telah diatur dalam Peraturan Pemerintah RI No. 23 tahun 2005.
Rumah Sakit BLU merupakan lembaga yang diberikan kewenangan untuk
mengelola keuangannya sendiri. Sehingga, Laporan Keuangan BLU sangat penting
untuk disusun dengan baik dan sesuai dengan standar. Sesuai dengan Pasal 26 ayat
(2) Peraturan Pemerintah Republik Indonesia No. 23 Tahun 2005, Laporan Keuangan
BLU disusun berdasarkan Standar Akuntansi Keuangan (SAK). Selain itu, Laporan
Keuangan BLU tidak dapat dipisahkan dari laporan pertanggungjawaban keuangan
kementerian Negara atau lembaga atau SKPD atau pemerintah daerah, yang mana
penggabungannya dilakukan sesuai dengan Standar Akuntansi Pemerintahan (SAP).
Dengan demikian rumah sakit pemerintah sebagai BLU harus melakukan dua
pelaporan keuangan, yaitu sesuai SAK dan SAP.
viii
h
Rumah Sakit Paru Jember telah menjadi BLU selama satu tahun, namun
penyusunan Laporan Keuangannya masih belum memenuhi Standar. Dari studi
pendahuluan, pihak Rumah Sakit Paru Jember menyatakan bahwa Standar Akuntansi
Pemerintah (SAP) telah diterapkan dengan baik. Namun, untuk penggunaan Standar
Akuntansi Keuangan (SAK), masih banyak laporan-laporan yang penyusunannya
belum memenuhi Standar Akuntansi Keuangan (SAK) tersebut.
Penelitian ini bertujuan untuk mengkaji dan mengevaluasi Laporan Keuangan
Rumah Sakit Pemerintah sebagai Badan Layanan Umum berdasarkan Standar
Akuntansi Keuangan (SAK) dan Standar Akuntansi Pemerintah (SAP) di Rumah
Sakit Paru Jember. Jenis penelitian ini adalah deskriptif evaluatif, berdasarkan waktu
merupakan penelitian retrospektif. Jumlah sampel dalam penelitian ini sebesar 7
orang yang diambil bedasarkan metode sampling jenuh. Data yang diperoleh
selanjutnya dianalisis secara deskriptif.
Hasil penelitian menunjukkan bahwa Laporan Keuangan Rumah Sakit Paru
Jember Tahun 2010 telah 100% memenuhi SAP, namun baru 35% memenuhi SAK.
Berdasarkan hasil ini, diharapkan pihak Rumah Sakit Paru Jember dapat
memperbaiki Laporan Keuangan untuk tahun-tahun berikutnya. Dengan demikian,
SAK maupun SAP dapat terpenuhi 100%.
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
h
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
h
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
neej.
ix ilibi.bu.un
idgigil
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
h
idgiigliilib.
//:d
p //
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
h
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
h
d
d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
.
j
j
j
e
e
e
ne
ne
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgsyukur
idgatas
Puji
igil kehadirat Allah pSWT
igil segala rahmat dan pkarunia-Nya
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
t
t
t
t
t
t
hhtt Laporan
hhtt penulis dapat menyelesaikan
hhtt skripsi yang berjudul “Evaluasi
sehingga
h
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p
KATA PENGANTAR
sebagai Badan Layanan
id.id Keuangan Rumah SakitaPemerintah
id.id
id.idUmum berdasarkan
.
.
.
c
c
c
ca.cid.id
a
a
a
c
c
c
.
.
.
.
j
j
j
j
a
a
a
e
e
e
e
Standar AkuntansiuKeuangan
Akuntansi
nej.
nej. (SAK) dan Standar
nej. Pemerintah (SAP) i(studi
nej.
.bu.n
.b.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
li Jember Tahun 2011)”.
gigili ini disusun guna memenuhi
ili
idgigili
idgigiParu
iSkripsi
idgigsalah
di Rumah
Sakit
/:d
/:d
/:d
//:d
/
/
/
d
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
p
ht ttp
hthttp
hthttp
satu hsyarat menyelesaikan Pendidikan
Strata Satu (S1) pada Fakultas
Kesehatan
Masyarakat Universitas Jember.
.cid.id
ca.cid.id
c
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
a
.
.
.
.
e
e
e
e
j
Penyusunan
skripsi
pihak. Oleh karena
nej
nej
nej ini tidak lepas dariilbantuan
neberbagai
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
idgi:gil
itu, penulis
mengucapkan
terima kasih kepada
//:d
//:d
//:d
//:d
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
p
hhttp
hhttp
hhttp
1. Drs.
Husni Abdul Gani, MS., selaku
Dekan Fakultas Kesehatan
Masyarakat
ca.cid.id
a
.
j
e
2.
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p
h
Universitas Jember;
ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
.
e
e
e
j.
Abu Khoiri, S.KM.,
selaku Ketua Bagian
dan Kebijakan
nej.
neAdministrasi
nejM.Kes.,
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
ili
idgigili
idgiUniversitas
idgigFakultas
gili
/:d
/:d
/:d
Kesehatan
Kesehatan Masyarakat
Jember;
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
hthttp
hthttp
hthttp
3. dr. Arya Sidemen, S.E., M.PH. selaku Dosen Pembimbing Utama (DPU) dan
h
Dewi Rokhmah, S.KM., iM.Kes.
selaku Dosen Pembimbing
d
id Anggota (DPA) yang
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.c.id
aj.ca.c.id
.
.
.
j
j
j
e
e
e
telah memberikan
dan perhatian serta
u.n
ne
ne
ne motivasi, bimbingan,ilib.bpemikiran
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
i
i
i
idgigil
idgidapat
idgigilwaktunya sehingga skripsi
gil disusun dengan baik;://d
meluangkan
ini
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
:
t
t
t
t
t
t
h ttp
hhtt
hhtt
4. dr.
Arya Sidemen, SE., MPH, selaku
Direktur Rumah Sakit Paruh Jember yang
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
5.
/
/
p
h
h
telah memberikan izin bagi
di Rumah Sakit
.id penulis untuk melakukan penelitian
.id
cac.id
ca.cid.id
cac.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
e
e
e
Paru Jember demi
skripsi ini;
ej.
nej.
nej.
npenyusunan
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
ili
ili
idgFarid,
idgigParu
idgigUrusan
igili S. Sos. selaku Koordinator
/:d
/:d
/:d
/
/
/
Achmad
Keuangan Rumah
Sakit
:
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
hthttp
hthttp
hthttp
Jember yang telah memberikan ijin bagi penulis untuk melakukan penelitian;
h
Seluruh staf Urusan Keuangan
Rumah Sakit Paru Jember
.idd
.idd yang telah banyak
.cid.id 6.
c
a
.
jej.a
e
n
u
n
.
u
b
.
i
idgiigl ilib
//:d
7.
/
/
p
je.aj.cac.i
je.aj.cac.i
e
e
n
n
membantu dalam
proses penelitian ini;
liibli.bu.un
liibli.bu.un
i
i
g
g
i
i
ig yang ada di Rumah
/d/digParu Jember yang
Seluruh
://d/dpihak
:/Sakit
hthtp
hthtp
ttp:/
ttp:/
selama melakukan penelitian;
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
neej.
x ilibi.bu.un
idgigil
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
/:d
telah
:p/membantu
/
/
p
t
t
hhtt
h
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
h
idgiigliilib.
//:d
p //
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
h
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
h
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
8. Sahabat-sahabatku peminatan AKK (Vika, Yasmin, Zulfa, Irin, Syafi’i, Iqbal,
ca.cid.id
a
.
j
j
j
a
a
.
.
.
e
e
e
nej
nej atas canda, tawa,ilib
nej
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
dukungan.iliTerimakasih
dan
bantuan
kalian. Kita berjuang
i
l
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
bersama
dan
semoga
kita
sukses
menggapai
cita-cita
kita
(Amin...).
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt
id.id Diah, Anggun, dan Erna)
id.id selalu memberikan
Rhizal, Andre, Elistina,
.ac.cElista,
.ac.cyang
9. Sahabat-sahabatku yang senantiasa memberikan senyuman, semangat, dan
id
id
dukungan: Dytha, Syahvira,
c.id menjadi sahabatku
.ac.c.id Devita, Aini. Terimakasih
.ac.telah
ca.cid.id
a
.
j
j
j
a
a
e j.
e
e
n
nej. kita menjadi sepertiilibapa
nej.
.busemoga
.bu.n
uneKesehatan Masyarakat
u
u
bli.bu.n
b
.
selama digiFakultas
ini
i
i
l
l
i
idigi
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
thttpkita impikan dan sukses dunia
(Amin...).
tp
hyang
hthtakhirat
hthttp
10. Teman-teman
kostan
Kalimantan
No.12,
terimakasih
atas
h
hari-hari
d
d
d
id.id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id menyenangkan bersama
aj.ca.ckalian.
aj.ca.ci .id
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
n
u.n
ne
ne
ne 2007, teman-teman
nedi Desa Jelbuk Kecamatan
.bu.n
.bu.n
.buangkatan
.bPBL
u
u
u
u
b
b
b
b
.
i
i
i
i
11.
Teman-teman
l
l
l
l
i
i
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
idgigil
//:d
//:d
//:d
//:d
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
p
tp Jember
hhtParu
hJelbuk
hhttp magang di Rumah Sakit
http Kabupaten Jember, teman-teman
h
terima kasih atas masukan, kritik, semangat dan doa yang telah diberikan;
ca.cid.id kata ”Always Keep j.aca.cid.id
ca.cid.id memberikan semangatj.a
ca.cid.id 12. Orang-orang yang senantiasa
melalui
a
a
.
.
j
j
e
e
e
e
ej.
ej.
nej.
nGomawo
nmemiliki
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
The
Faith”,
yang
makna
begitu
dalam.
Oppa...
I’ll
always
i
i
i
i
idgigili
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
/
//:d
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
thttpmy faith, Hwaiting!!!
p
hthttp
hthttp
hkeep
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p
h
h
13. Serta semua pihak yang telah membantu dalam penyusunan skripsi ini yang tidak
id
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
.
.
j
j
.
.
.
e
e
e
n
nej
nejsempurna. Oleh karena
nej bahwa skripsi ini masih
.bu.n
.bubelum
.bu.n
u
u
u
b
b
b
.
i
i
i
l
l
l
Penulis
menyadari
itu,
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
penulis
hhtt pihak demi
hhtt yang membangun dari semua
hhtt mengharapkan kritik dan saran
.c.idper satu.
dapat penulis sebutkan
j.acasatu
h
kesempurnaan skripsi ini. Atas perhatian dan dukungannya, penulis menyampaikan
ca.cid.id
ca.cid.id terima kasih.
a
a
.
.
j
j
e
e
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
idgigili
idgigili
/:d
/
//:d
:
/
/
/
/
p
t
p
hthttp
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
.
.
j
j
e
e
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/
/
:
:
/
/
/
/
p
p
t
t
hthttp Juni 2011
hthttp
Jember,
h
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
Penulisigiliib
i
l
dig
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
h
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
neej.
xi ilibi.bu.un
idgigil
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
h
idgiigliilib.
//:d
p //
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
h
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
h
d
d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
.
j
j
j
e
e
e
ne
ne
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
Halaman
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
hhtt i
hhtt
hhtt
HALAMAN
JUDUL ......................................................................................
h
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p
DAFTAR ISI
HALAMAN PERSEMBAHAN .................................................................... ii
ca.cid.id HALAMAN MOTTOj....................................................................................
ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
iii
e
e
e
e
nej.
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
gigili
idgigili
idgiPERNYATAAN........................................................................
idgigili
idiv
HALAMAN
gili
/:d
/:d
/:d
//:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
p
hthttp PEMBIMBINGAN...................................................................
hthttp
hthttp v
HALAMAN
h
HALAMAN PENGESAHAN........................................................................ vi
d
d
d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id ABSTRACT .....................................................................................................
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
.
.
j
j
j
j
vii
e
e
e
e
ne
ne
ne
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
i
i
i
i
gigil
il
idviii
idgigil
idgig.................................................................................................
idgigil
RINGKASAN
//:d
//:d
//:d
//:d
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
p
p
hhttp x
hhttPENGANTAR....................................................................................
hhttp
KATA
h
DAFTAR ISI................................................................................................... xii
id.id
.
ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
c
a
a
a
a
c
.
.
.
.
j
j
j
j
a
DAFTAR TABEL ..........................................................................................
xvii
e
e
e
e
nej.
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
gigili
idxviii
idgigili
idgigili
idgigili
DAFTAR
GAMBAR......................................................................................
/:d
/:d
/:d
/
/
/
//:d
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
p
hthttp xix
hthttp
hthttp SINGKATAN................................................................................
DAFTAR
h
xx
d.id DAFTAR LAMPIRAN ..................................................................................
d
d.id
d.id
i
i
i
.
.
.
c
c
c
aj.ac BAB 1. PENDAHULUAN
aj.ca.ci .id
aj.ac
aj.ac.............................................................................
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
1
ne
ne
ne
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
i
i
i
i
l
idgigil
id1gigil
idgigil
idgigiBelakang................................................................................
1.1:/Latar
/:d
//:d
//:d
//:d
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
p
hhttp 5
hhttp
hh1.2
ttpRumusan Masalah ..........................................................................
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
1.2 Tujuan..............................................................................................
6
d
d
ca.ci .id
ca.cid.id
ca.ci .id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
e
e
e
1.2.1 Tujuan
6
ej. ..........................................................................
nej.
nej.
nUmum
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
ili
idgigTujuan
id6gigili
idgigili
1.2.1
Khusus .........................................................................
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
hthttp
hthttp
hthttp
1.3 Manfaat............................................................................................
6
1.3.1 Manfaat Teoritis.......................................................................
6
.cid.id
.cid.id
.cid.id
c
c
ca.cid.id
c
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
a
a
a
.
.
.
.
e
e
e
e
j
1.3.2 Manfaat
........................................................................
7
nej
nej
nePraktis
nej
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
i
i
i
i
idgigil PUSTAKA....................................................................
idgigil
id8gigil
idgigil
BAB 2. :TINJAUAN
//:d
//:d
//:d
//:d
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
p
hhttp
h ttp
hhttp
2.1 Rumah Sakit Pemerintah sebagai
Badan Layanan Umum h........ 8
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
h
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
ne j.
xii ilibi.bu.une
idgigil
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
h
h
h
idgiigliilib.
//:d
p //
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
h
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
h
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
2.1.1 Pengertian Rumah Sakit........................................................... 8
ca.cid.id
a
.
j
j
j
a
a
.
.
.
e
e
e
n ej
ej Layanan Umum ................................................
nBadan
nej
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
2.1.3ilTujuan
9 ilibi.bu.un
i
i
l
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
/:d
:p//:d
:p/2.1.4
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
Persyaratan
Badan
Layanan
Umum.........................................
t
t
t
hhtt 9
hhtt
hhtt
id
2.1.2 Pengertian
8
c.cid.id Layanan Umum ..........................................
.aBadan
.ac.c.id
h
2.1.5 Standar Pelayanan .................................................................... 10
id.id
id
2.1.6 Sumber Daya
.............................................................
11
.ac.cManusia
.ac.c.id
ca.cid.id
a
.
j
j
j
a
a
e
e
e
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
2.1.7
Tarif..........................................................................................
12
i
i
i
l
l
l
i
i
i
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
hthttp2.1.8 Pengelolaan Keuangan.............................................................
hthttp
hthttp 13
h
2.2 Laporan Keuangan Rumah Sakit Pemerintah Badan Layanan
ca.cid.id
a
.
j
a
a
.
.
.
e
e
e
nej
nej Laporan Keuangan .................................................
nej
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
2.2.1
Pengertian
14
l
l
l
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
/:d
//:d
//:d
:
:p/2.2.2
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
Tujuan Laporan Keuangan.......................................................
hhttp 14
hhtt
hhttp
d
.id
Umum (BLU)j....................................................................................
14
ac.ci .id
j.ac c.id
h
2.2.3 Laporan Keuangan Rumah Sakit Pemerintah Badan Layanan
ca.cid.id
a
.
j
e
e
e
n
nej.
nej.
nej. Keuangan (SAK)............................................
.bu.n
.bu.n
.buAkuntansi
u
u
u
b
b
b
.
i
i
i
l
l
l
2.3 Standar
18
i
i
i
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
hthttp 18
hthttp Keuangan (SAK) .....................
hthttp2.3.1 Pengertian Standar Akuntansi
d
d
.i
.i
Umum (BLU)...........................................................................
15
j.acac.id
j.acac.id
h
2.3.2 Tujuan Pernyataan Standar Akuntansi Keuangan (PSAK)
id
id
ca.cid.id
a
.
j
.
.
.
e
e
e
ej
nej
nej
nLingkup.........................................................................
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
2.3.3
Ruang
19
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
Nirlaba ....................................
hhtt 20
hhtt
hhtt 2.3.4 Laporan Keuangan Organisasi
.
.
No.45........................................................................................
18
j.acac.id
j.acac.id
h
2.3.5 Pernyataan Standar Akuntansi Keuangan No.45 Pelaporan
id
ca.cid.id
a
.
j
e
e
e
nej.
nej
nej
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
2.4 Standar
(SAP)..........................................
gigili
idgigili Akuntansi Pemerintah
id29
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
hthttp2.4.1 Pengertian Standar Akuntansi
hthttp 29
hthttp Pemerintah (SAP)....................
id
.
ca.c.id Nirlaba ..................................................
Keuangan
27
j.a.Organisasi
j.a.cac.id
h
2.4.2 Komponen Standar Akuntansi Pemerintah (SAP)................... 30
.id
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
ne
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i
i
i
Akuntansi
Pemerintah
(SAP).........................................................
40
idgigil
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
hh2.6
hhtt 41
hhtt
tt Evaluasi............................................................................................
h
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
ne j.
xiii ilibi.bu.une
idgigil
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
h
.id
c id
c .id Standar
2.5 Perbedaan Standar
ej.aj.ac. Akuntansi Keuangan (SAK)
ej.aj.acdan
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
idgiigliilib.
//:d
p //
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
h
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
h
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p
2.6.1 Pengertian Evaluasi.................................................................. 41
ca.cid.id
a
.
j
j
j
a
a
.
.
.
e
e
e
n ej
ej
nEvaluasi
nej
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
2.6.3ilProses
.............................................
//:d
p //
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
h
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
h
c.id
c.id
j.a
.une
ilib
//dig
ilib
/dig
ttp:/
c.id
c.id
j.a
.une
j.a
.une
ilib
ilib
/dig
ttp:/
h
j.a
.une
/dig
ttp:/
h
h
h
EVALUASI LAPORAN KEUANGAN RUMAH SAKIT PEMERINTAH
SEBAGAI BADAN LAYANAN UMUM BERDASARKAN STANDAR
AKUNTANSI KEUANGAN (SAK) DAN STANDAR
AKUNTANSI PEMERINTAH (SAP)
(Studi di Rumah Sakit Paru Jember Tahun 2011)
SKRIPSI
Oleh
Sagita Widiastuti
NIM 072110101087
.id
.id
ac
nej.
b.u
ili
//dig
.id
ac
nej.
b.u
gili
://di
http
.id
ac
nej.
b.u
gili
://di
http
ac
nej.
b.u
gili
://di
http
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p
d
d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
.
j
j
j
e
e
e
BAGIAN
DAN KEBIJAKAN
n
ne
ne KESEHATAN ilib.bu.n
ne
.bu.ADMINISTRASI
.bu.n
u
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
i
i
i
FAKULTAS
KESEHATAN
MASYARAKAT
idgigil
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
UNIVERSITAS
JEMBER
t
t
t
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt
2011
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
h
h
h
idgiigliilib.
//:d
p //
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
h
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
h
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
h
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
EVALUASI LAPORAN
RUMAH SAKIT
.cid.iKEUANGAN
d
ca.cid.idPEMERINTAH
ca.cid.id
caLAYANAN
a
a
a
.
.
.
j
j
j
SEBAGAI BADAN
UMUM
BERDASARKAN
STANDAR
e
e
e
n
nej. KEUANGAN (SAK)
nej.STANDAR
nej.
.bu.DAN
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
AKUNTANSI
l
l
l
i
i
i
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
/
AKUNTANSI tPEMERINTAH
(SAP)
:
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
hthttpParu Jember Tahun 2011)hthttp
hthttp
(Studi di Rumah Sakit
h
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
SKRIPSI
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
h
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
disusun guna melengkapi
d syarat untuk
ca.cid.isatu
ca.cid.id
ca.cid.idtugas akhir dan memenuhij.asalah
a
a
.
.
j
j
menyelesaikan
Kesehatan
e
e
e
j. Masyarakat
ej. Program Pendidikan S-1
n
neMasyarakat
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
dan
mencapai
gelar
Sarjana
Kesehatan
i
i
i
ig ili
ig ili
ig ili
:p//:d
/dig
/
t
hthtp
t
:p//:d
/dig
/
t
hthtp
t
:p//:d
/dig
/
t
hthtp
t
h
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
h
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p
d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
j
j
e
e
ne
ne
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
i
i
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
/
/
Oleh
/
/
p
p
t
t
t
t
hhttWidiastuti
hhtt
Sagita
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
h
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p
d
d
d
BAGIAN ADMINISTRASI
DAN KEBIJAKANcKESEHATAN
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.a.ci .id
.
.
.
j
j
j
e
e
e
KESEHATAN MASYARAKAT
n
ne
ne
ne
.bu.n
.buFAKULTAS
.bu.n
u
u
u
b
b
b
.
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i
i
i
UNIVERSITAS
JEMBER
idgigil
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
2011
t
t
t
t
t
t
h t
h t
h t
h
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
h
NIM 072110101087
ht
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ht
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
i
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ht
idgiigliilib.
//:d
p //
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
h
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
h
d
d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
.
j
j
j
e
e
e
ne
ne
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
hhtt kepada :
hhttAtas berkat dan rahmat AllahhSWT,
htt skripsi ini penulis persembahkan
h
HALAMAN PERSEMBAHAN
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
1. Ayahanda Syaiful Latif dan Ibunda Muntami yang telah membesarkan penulis
c.idid
c.idid
c.idid
aac. mendidik, memberikan
a c.
a c.
dengan penuh kasih
nej. j.sayang,
nej. j.amotivasi dan kritik yang nej. j.a
e
ib.u.un
e
ib.u.un
e
ib.u.un
il ib
il ib
b diminta dan tanpa mengharap
giigl ilitanpa
membangun,
//digigil tiada hentinya memberikan
//dido’a
//digigil
: /d
: /d
:p://d
tp
tp
thtp
t
t
hpamrih,
h
ttp:/ serta selalu senantiasahthberkorban
ttp:/
t
agar penulis dapat h
menyelesaikan
h
pendidikan dan mendapatkan masa depan yang cerah;
d
d
.cid.id
ca.cid.id yang selalu ada untuk
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id 2. Kakak penulis, Resti
aj.Widiawati
aj.caberbagi
.
.
.
.
j
j
j
j
canda,
tawa,
dan
e
e
e
e
ne
ne
ne
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
idgigil
selalu//memberikan
dukungan;
d
//:d
//:d
//:d
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
:
t
t
t
t
t
t
p
hhttpBrantanaka
hhttp Islami dan Farzan Aslansyah
http
3. hKeponakan
penulis, Shabrina Amalia
ca.cid.id
a
.
j
4.
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
yang selalu menghadirkan senyum, tawa, dan semangat bagi penulis;
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p
Kanak-kanak hingga Sekolah Menengah Atas serta Bapak dan Ibu Dosen yang
ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
Seluruh keluarganebesar
senyum, tangis, suka, neej.
. penulis yang telah menghadirkan
e
nej.
.bu.n
.bu.unej
u
b
b
iibli.bu.un
i
i
l
l
l
i
i
i
i
i
l
l
g
g
g
i
i
i
i
i
duka,
memberikan dukungan
g
d
:p//:d
:p//:d
:p//:dan
/dig
/digpada penulis;
/disenantiasa
/
/
/
p
p
t
t
t
t
thtp
t
t
t
h
h
h
t
t dan Ibu Guru yang telah mendidik
ht
5. Bapak
penulis sejak duduk di h
bangku
Taman
c.id.id
c.id.id
h
h
c.id.id
j.aac
j.aac
je.aj.acbimbingan dan nasehatndengan
telah memberikan
u eej. penuh kesabaran sertauneej.
uneilmu,
liibli.b.un
liibli.b.un
liibli.b.un
i
i
i
g
g
g
i
i
i
menanamkan
:p//:d
:p//:d
:p//:d
//dig
//dig
//dig kedisiplinan;
thtp
thtp
thtp
t
t
t
h
h
h
t
t
t
6. Seluruh keluarga besar dan staf di Fakultas Kesehatan Masyarakat Universitas
h
Jember.
ca.cid.id
a
.
j
e
7.
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
e
e
e
Agama, Bangsa
ej. Almamater tercintab.Fakultas
u.n
nej.
nej. Kesehatan Masyarakat
ndan
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
b
ili
idgigJember.
idgigili
idgigili
Universitas
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
hthttp
hthttp
hthttp
h
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
h
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
neej.
ii ilibi.bu.un
idgigil
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
h
idgiigliilib.
//:d
p //
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
h
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
h
d
d
d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
ne
ne
ne
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
idgigil
//:d
//:d
//:d
//:d
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
”Segala
sesuatu
ada
di
tangan
Tuhan.
Lakukan
yang
terbaik
dan
biarkan
Dia
t
t
t
p
hhttp yang
hhttp
hhttp
h
HALAMAN MOTTO
menangani selebihnya”
ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
ej.
nej.
nej.unsur terbesar untuk imeraih
nsukses.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
”Ketekunan
merupakan
Kalau
kita
mengetuk
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
idgigili
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
//:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
dan
p
p lama dan cukup keras hdithpintu
hthttcukup
hthttp
ttp gerbang, pasti ada yang mendengar
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p
h
terbangun”
d
d
.cid.id Wadsworth Longfellow)
aj.ca.ci .id
aj.ca(Henry
aj.ca.ci .id
.
.
.
j
j
j
e
e
e
ne
ne
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
//:d
//:d
//:d
:
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
p
”Orang
tp yang dimilikinya ketika lahir,
hhttmelainkan
hhttp tidak banyak ditentukan oleh
hhtapa
h
apa yang ia perbuat atas dirinya sendiri”
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
.cid.id
id
ca.cid.(Alexander
Graham Bell) j.ac
a
.
j
a
e
e
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/
/
:
:
/
/
/
/
p
p
t
t
hthttp
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
h
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
h
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
h
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
h
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
neej.
iii ilibi.bu.un
idgigil
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
h
idgiigliilib.
//:d
p //
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
h
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
h
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
h
NIM
ca.cid.id
ca.cid.:id072110101087
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
ej.
nej.
nej.
nberjudul
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
Menyatakan
dengan
sesungguhnya
bahwa
skripsi
yang
:
“Evaluasi
Laporan
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
idgigili
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
//:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
Keuangan
Badan Layanan Umum
p
p
hthttp Rumah Sakit Pemerintah
hthsebagai
hthttberdasarkan
ttp
h
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p
HALAMAN PERNYATAAN
d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
j
j
e
e
ne
ne
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
i
i
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
p
p
t
t
Saya
yang
bertanda
tangan
di
bawah
ini
:
t
t
hhtt
hhtt
Nama
: Sagita Widiastuti
Standar Akuntansi Keuangan (SAK) dan Standar Akuntansi Pemerintah (SAP) (studi
d
d
dd
d
2011)” adalah benar-benar
aj.ca.ci .id di Rumah Sakit ParueJember
aj.ca.ci .iTahun
aj.ca.ci .id hasil karya sendiri, ej.aj.ca.ci .id
.
.
.
j
j
j
e
e
ne
ne
ne
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
kecuali
jika
dalam
pengutipan
substansi
disebutkan
sumbernya,
dan
belum
pernah
l
l
l
l
i
i
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
idgigil
//:d
//:d
//:d
//:d
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
p
p
diajukan
hhttbertanggung
hhttp dalam institusi manapun,hserta
http bukan karya jiplakan. Saya
jawab atas keabsahan dan kebenaran isinya sesuai dengan skripsi ilmiah yang harus
ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id dijunjung tinggi.
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
u.n
u.n
nej.
nej. tanpa adanya tekanan
nej. ini saya buat dengan
nej.
.bu.n
.bsebenarnya,
.bpernyataan
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
Demikian
i
i
i
i
idgigili
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
/
//:d
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
thttp bersedia mendapat sanksihthakademik
p
danhth
paksaan
dari pihak manapun hserta
jika
ttp
ttp
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p
h
h
ternyata di kemudian hari pernyataan ini tidak benar.
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
j
j
e
e
ne
ne
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
i
i
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
p
p
t
t
t
t
t
Jember, Juni
hht2011
hhtt
h
Yang menyatakan,
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
d
ca.cid.i072110101087
aj.ca.ci .id
ajNIM
.
.
j
j
.
e
e
ne
ne
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
i
i
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
p
p
t
t
t
t
hhtt
hhtt
h
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
neej.
iv ilibi.bu.un
idgigil
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
h
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
h
Sagita Widiastuti
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
idgiigliilib.
//:d
p //
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
h
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
h
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
h
ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
e
e
e
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
thttp
LAPORAN KEUANGAN
hEVALUASI
hthttp RUMAH SAKIT PEMERINTAH
hthttp
h
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
h
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
h
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
h
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
.
.
j
j
e
e
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/
/
:
:
/
/
/
/
p
p
:
dr.
Arya
Sidemen,
S.E.,
M.PH.
t
t
hthttp
hthttp
h
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
HALAMAN PEMBIMBINGAN
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
SKRIPSI
SEBAGAI BADAN LAYANAN UMUM BERDASARKAN STANDAR
AKUNTANSI KEUANGAN (SAK) DAN STANDAR
d
d
AKUNTANSI
PEMERINTAH j(SAP)
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
j
e
e
e
2011)
.u.n
unedi Rumah Sakit Paru Jember
unTahun
b(Studi
b.u.n
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p
giigliilib
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
.
.
j
j
e
e
Oleh
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/
/
:
:
/
/
/
/
p
p
t
t
hthttp
hthttp
Sagita
Widiastuti
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p
giigliilib
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
NIM 072110101087
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
.
.
j
j
e
e
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
idgigili
idgigili
/:d
/
//:d
:
/
/
/
/
p
Dosen
Pembimbing
I
t
p
hthttp
Dosen Pembimbing II
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
Pembimbing :
: Dewi Rokhmah, S.KM., M.Kes.
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
h
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
neej.
v ilibi.bu.un
idgigil
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
h
idgiigliilib.
//:d
p //
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
h
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
h
d
d
d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
u.n
ne
ne
ne Laporan Keuangan
ne Sakit Pemerintah sebagai
.bu.n
.bu.n
.b“Evaluasi
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
Skripsi berjudul
Rumah
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
idgigil
//:d
//:d
//:d
//:d
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
Badan
Layanan
Umum
berdasarkan
Standar
Akuntansi
Keuangan
(SAK)
dan
t
t
t
p
hhttp
hhttp
hhttp
h
HALAMAN PENGESAHAN
Standar Akuntansi Pemerintah (SAP) (studi di Rumah Sakit Paru Jember Tahun
id.id
Universitas
ca.cid.id 2011)” telah diuji danj.adisahkan
ca.cid.id oleh Fakultas Kesehatan
ca.cMasyarakat
ca.cid.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
e
e
e
e
nej.
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
Jember
pada
:
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
idgigili
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
//:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
Hari
: Selasa
p
hthttp
hthttp
hthttp
Tanggal
h
: 14 Juni 2011
d
d
.cid.id
ca.cid.id Masyarakat Universitas
: Fakultas
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id Tempat
ajKesehatan
aj.caJember
.
.
.
.
j
j
j
j
.
e
e
e
e
ne
ne
ne
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
idgigil
//:d
//:d
//:d
//:d
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
p
p
Tim
hhttp
hhttp
hhttPenguji
h
Sekretaris
Ketua,
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
.
.
j
j
e
e
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/
/
:
:
/
/
/
/
p
p
t
t
Dewi Rokhmah, S.KM.,
hthttp M.Kes.
hthttp
h
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
h
Arya Sidemen, S.E., M.PH.
Achmad Farid,
S.Sos.
id.id
id.id dr.
id.id 198803
.
.
.
c
c
ca.cid.id
c
NIP
19630916
198903
1
008
NIP
19671013
1
001
a
a
a
a
c
c
c
.
.
.
.
j
j
j
j
a
a
a
e
e
e
e
nej.
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
idgigili
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
//:d
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
Mengesahkan,
p
p
p
t
t
t
p
hthttp
hthttp
hthttp
h
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
.
.
j
j
e
e
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
idgigili
idgigili
/:d
/
//:d
:
/
/
/
/
p
t
p
Abu
hthKhoiri,
ttp S.KM., M.Kes
NIP 19790305 200501 1 002
d
d
aj.ca.ci .id Anggota I
aj.ca.ci .id
.
.
j
j
e
e
ne
ne
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
i
i
idgigil
idgigil
//:d
//:d
:
/
/
/
/
p
t
t
p
hhttp
NIP 19780807 200912 2 001
c.id.id
j.aac
Anggota
uneej. II
liibli.b.un
i
g
i
://d/dig
hthtp
ttp:/
Dekan,
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p
d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
j
j
e
e
ne
ne
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
i
i
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
p
p
Drs.
Husni
Abdul
Gani, M.S.
t
t
t
t
hhtt
hhtt
NIP 19560810
198303 1 003
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
h
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
neej.
vi ilibi.bu.un
idgigil
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
h
idgiigliilib.
//:d
p //
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
h
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
h
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p
Evaluation of the Financial Report of a Government Hospital as a Public Service
Agency based
Financial Accounting Standards
.cid.on
.cid.id and
d
i
ca.cid.id
c
c
a
a
a
.
.
.
Government
Accounting
Standards
j
j
j
a
a
.
.
.
e
e
e
un ej
unnej in Hospital of Lunglib
.unnej
ilibi.b.un
ilibi.b.u(Studies
i Jember
ib.u in 2011)
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
h
Sagita Widiastuti
ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
n
nej.
nej.
nej. Health Faculty, Jember
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.Public
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
Department
of
Administration
and
Health
Policy,
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
idgigili
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
//:d
/
/
/
University
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
p
hthttp
hthttp
hthttp
h
.cid.id ABSTRACT
ca.cid.id
c
ca.cid.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
a
.
.
.
e
e
e
nej
nej
nej
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i
i
i
il
idgihealth
idgigilas a Public Service Agency
idg
gil
Hospital
isigcreated to give a good tquality
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
hhoftt it, Hospital
hhtt with low prices, so it can make
hhtt costumers satisfied. Because
services
h
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p
as a Public Service Agency needs a good financial management. Hospital as a Public
.cid.id their financial by .ac.cid.id
id is gave independence jto
camanage
ca.cid.that
ca.cid.id Service Agency is an agency
a
a
a
.
.
.
jej.a
j
j
theirself. Because ofnit,
financial
report is important ntoebe
e
e
e
j.created well and qualified
j.
j.
n
n
e
e
e
u
u
u
u
n
n
n
n
.
.
.
.
u
u
u
u
b
b
b
b
.
with standars.
Public
Service Agency’s financial
giigliailib
ilib.the regulation, Hospital
idgiigliilib.
idas
idgiigliBy
idgiigliilib.
d
d
d
/
/
/
/
/
/
//:d
:
:
:
report
is
created
based
on
Financial
Accounting
Standards
and
Government
/
/
://
thtp
thtp
p //
hthtp
ttp:/ Agency
ttpJember
ttp:/ Standards. Hospital of h
Accounting
Lung
has became PublichService
for a year, but it’s financial report is not 100% qualified yet with the standars. This
d research objectives are to cidentify
d
dd and evaluate Hospital ofc.Lung
id Jember’s financial
aj.ca.ci .id report based on Financial
aj.ca.ci .id
aj.aGovernment
aj.a.ci .iAccounting
c.id
.
.
.
.
j
j
j
j
Standards
and
Accounting
e
e
e
e
ne
ne based on the time of
ne design is descriptiveilevaluative,
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
Standards.
The
research
the
i
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
idgigil
d
/:d
//:d
//:by
/samples
//:isd
:
:
:
/
/
/
/
research
retrospective.
The
number
of
used
is
7
samples
taken
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
p sensus
p
p
p
t
t
t
h
h
h
t
t
t
h
h
h
technique. Data were analyzed by descriptive. The results showed that the 2010
Hospital of Lung Jember’s financial report is 100% qualified with Government
d
.cid.id35% fits with Financial Accounting
castill
ca.ci .id Accounting Standards, jbut
ca.cid.id Standards. Based j.aca.cid.id
a
a
a
.
.
.
j
j
e
e
e
e
on these results, Hospital
Jember is hopeucan
n
efixj. their financial reportbfor
nej.
nand
nej. of Lung
nej.
.bu
.bu.n
.bu.n
.b.n
u
u
u
u
b
b
b
.
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
next
years.
So,
Financial
Accounting
Standards
Government
Accounting
idgigili
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
//:d
/
/
:
:
:
/
/
/
/
Standards
can
be
100%
qualified.
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t p
t p
t p
p
hhtt
hhtt
hhtt
h
h
Keywords: Evaluation, Hospital as a Public Service Agency, financial report,
d
d
d
ca.cid.id
aj.ca.ci .id Government Accounting
aj.ca.ci .id Financial AccountingeStandards,
aj.ca.ci .id
ajStandards
.
.
.
.
j
j
j
j
.
e
e
e
ne
ne
ne
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
idgigil
//:d
//:d
//:d
//:d
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
p
hhttp
hhttp
hhttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
h
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
neej.
vii ilibi.bu.un
idgigil
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
h
h
idgiigliilib.
//:d
p //
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
h
RINGKASAN
c.id
//dig
ilib
j.a
.une
c.id
c.id
j.a
.une
j.a
.une
ilib
ilib
c.id
j.a
.une
ilib
g
ig
dig
Evaluasi
Keuangan Rumah Sakit
://Laporan
://di Pemerintah sebagai Badan
://dLayanan
p
p
p
t
t
t
t
t
t
h
h
Umum
berdasarkan Standar Akuntansi
Keuangan (SAK)h dan Standar
Akuntansi Pemerintah (SAP) (Studi di Rumah Sakit Paru Jember Tahun 2011);
Sagita Widiastuti; 072110101087; 2011; 118 halaman; Bagian Administrasi dan
Kebijakan Kesehatan Fakultas Kesehatan Masyarakat Universitas Jember
Perkembangan pengelolaan rumah sakit, baik dari aspek manajemen maupun
operasional sangat dipengaruhi oleh berbagai tuntutan dari lingkungan, yaitu antara
lain bahwa rumah sakit dituntut untuk memberikan pelayanan kesehatan yang
bermutu, dan biaya pelayanan kesehatan terkendali sehingga akan berujung pada
kepuasan pasien. Usaha pemerintah untuk dapat memberikan pelayanan kesehatan
yang bermutu dengan biaya yang terjangkau yaitu membentuk rumah sakit BLU.
Untuk dapat memberikan pelayanan yang berkualitas dengan harga terjangkau, rumah
sakit BLU membutuhkan pengelolaan keuangan yang baik. Pengelolaan Keuangan
BLU telah diatur dalam Peraturan Pemerintah RI No. 23 tahun 2005.
Rumah Sakit BLU merupakan lembaga yang diberikan kewenangan untuk
mengelola keuangannya sendiri. Sehingga, Laporan Keuangan BLU sangat penting
untuk disusun dengan baik dan sesuai dengan standar. Sesuai dengan Pasal 26 ayat
(2) Peraturan Pemerintah Republik Indonesia No. 23 Tahun 2005, Laporan Keuangan
BLU disusun berdasarkan Standar Akuntansi Keuangan (SAK). Selain itu, Laporan
Keuangan BLU tidak dapat dipisahkan dari laporan pertanggungjawaban keuangan
kementerian Negara atau lembaga atau SKPD atau pemerintah daerah, yang mana
penggabungannya dilakukan sesuai dengan Standar Akuntansi Pemerintahan (SAP).
Dengan demikian rumah sakit pemerintah sebagai BLU harus melakukan dua
pelaporan keuangan, yaitu sesuai SAK dan SAP.
viii
h
Rumah Sakit Paru Jember telah menjadi BLU selama satu tahun, namun
penyusunan Laporan Keuangannya masih belum memenuhi Standar. Dari studi
pendahuluan, pihak Rumah Sakit Paru Jember menyatakan bahwa Standar Akuntansi
Pemerintah (SAP) telah diterapkan dengan baik. Namun, untuk penggunaan Standar
Akuntansi Keuangan (SAK), masih banyak laporan-laporan yang penyusunannya
belum memenuhi Standar Akuntansi Keuangan (SAK) tersebut.
Penelitian ini bertujuan untuk mengkaji dan mengevaluasi Laporan Keuangan
Rumah Sakit Pemerintah sebagai Badan Layanan Umum berdasarkan Standar
Akuntansi Keuangan (SAK) dan Standar Akuntansi Pemerintah (SAP) di Rumah
Sakit Paru Jember. Jenis penelitian ini adalah deskriptif evaluatif, berdasarkan waktu
merupakan penelitian retrospektif. Jumlah sampel dalam penelitian ini sebesar 7
orang yang diambil bedasarkan metode sampling jenuh. Data yang diperoleh
selanjutnya dianalisis secara deskriptif.
Hasil penelitian menunjukkan bahwa Laporan Keuangan Rumah Sakit Paru
Jember Tahun 2010 telah 100% memenuhi SAP, namun baru 35% memenuhi SAK.
Berdasarkan hasil ini, diharapkan pihak Rumah Sakit Paru Jember dapat
memperbaiki Laporan Keuangan untuk tahun-tahun berikutnya. Dengan demikian,
SAK maupun SAP dapat terpenuhi 100%.
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
h
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
h
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
neej.
ix ilibi.bu.un
idgigil
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
h
idgiigliilib.
//:d
p //
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
h
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
h
d
d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
.
j
j
j
e
e
e
ne
ne
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgsyukur
idgatas
Puji
igil kehadirat Allah pSWT
igil segala rahmat dan pkarunia-Nya
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
t
t
t
t
t
t
hhtt Laporan
hhtt penulis dapat menyelesaikan
hhtt skripsi yang berjudul “Evaluasi
sehingga
h
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p
KATA PENGANTAR
sebagai Badan Layanan
id.id Keuangan Rumah SakitaPemerintah
id.id
id.idUmum berdasarkan
.
.
.
c
c
c
ca.cid.id
a
a
a
c
c
c
.
.
.
.
j
j
j
j
a
a
a
e
e
e
e
Standar AkuntansiuKeuangan
Akuntansi
nej.
nej. (SAK) dan Standar
nej. Pemerintah (SAP) i(studi
nej.
.bu.n
.b.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
li Jember Tahun 2011)”.
gigili ini disusun guna memenuhi
ili
idgigili
idgigiParu
iSkripsi
idgigsalah
di Rumah
Sakit
/:d
/:d
/:d
//:d
/
/
/
d
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
p
ht ttp
hthttp
hthttp
satu hsyarat menyelesaikan Pendidikan
Strata Satu (S1) pada Fakultas
Kesehatan
Masyarakat Universitas Jember.
.cid.id
ca.cid.id
c
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
a
.
.
.
.
e
e
e
e
j
Penyusunan
skripsi
pihak. Oleh karena
nej
nej
nej ini tidak lepas dariilbantuan
neberbagai
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
idgi:gil
itu, penulis
mengucapkan
terima kasih kepada
//:d
//:d
//:d
//:d
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
p
hhttp
hhttp
hhttp
1. Drs.
Husni Abdul Gani, MS., selaku
Dekan Fakultas Kesehatan
Masyarakat
ca.cid.id
a
.
j
e
2.
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p
h
Universitas Jember;
ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
.
e
e
e
j.
Abu Khoiri, S.KM.,
selaku Ketua Bagian
dan Kebijakan
nej.
neAdministrasi
nejM.Kes.,
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
ili
idgigili
idgiUniversitas
idgigFakultas
gili
/:d
/:d
/:d
Kesehatan
Kesehatan Masyarakat
Jember;
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
hthttp
hthttp
hthttp
3. dr. Arya Sidemen, S.E., M.PH. selaku Dosen Pembimbing Utama (DPU) dan
h
Dewi Rokhmah, S.KM., iM.Kes.
selaku Dosen Pembimbing
d
id Anggota (DPA) yang
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.c.id
aj.ca.c.id
.
.
.
j
j
j
e
e
e
telah memberikan
dan perhatian serta
u.n
ne
ne
ne motivasi, bimbingan,ilib.bpemikiran
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
i
i
i
idgigil
idgidapat
idgigilwaktunya sehingga skripsi
gil disusun dengan baik;://d
meluangkan
ini
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
:
t
t
t
t
t
t
h ttp
hhtt
hhtt
4. dr.
Arya Sidemen, SE., MPH, selaku
Direktur Rumah Sakit Paruh Jember yang
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
5.
/
/
p
h
h
telah memberikan izin bagi
di Rumah Sakit
.id penulis untuk melakukan penelitian
.id
cac.id
ca.cid.id
cac.id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
e
e
e
Paru Jember demi
skripsi ini;
ej.
nej.
nej.
npenyusunan
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
ili
ili
idgFarid,
idgigParu
idgigUrusan
igili S. Sos. selaku Koordinator
/:d
/:d
/:d
/
/
/
Achmad
Keuangan Rumah
Sakit
:
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
hthttp
hthttp
hthttp
Jember yang telah memberikan ijin bagi penulis untuk melakukan penelitian;
h
Seluruh staf Urusan Keuangan
Rumah Sakit Paru Jember
.idd
.idd yang telah banyak
.cid.id 6.
c
a
.
jej.a
e
n
u
n
.
u
b
.
i
idgiigl ilib
//:d
7.
/
/
p
je.aj.cac.i
je.aj.cac.i
e
e
n
n
membantu dalam
proses penelitian ini;
liibli.bu.un
liibli.bu.un
i
i
g
g
i
i
ig yang ada di Rumah
/d/digParu Jember yang
Seluruh
://d/dpihak
:/Sakit
hthtp
hthtp
ttp:/
ttp:/
selama melakukan penelitian;
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
neej.
x ilibi.bu.un
idgigil
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
/:d
telah
:p/membantu
/
/
p
t
t
hhtt
h
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
h
idgiigliilib.
//:d
p //
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
h
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
h
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
8. Sahabat-sahabatku peminatan AKK (Vika, Yasmin, Zulfa, Irin, Syafi’i, Iqbal,
ca.cid.id
a
.
j
j
j
a
a
.
.
.
e
e
e
nej
nej atas canda, tawa,ilib
nej
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
dukungan.iliTerimakasih
dan
bantuan
kalian. Kita berjuang
i
l
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
bersama
dan
semoga
kita
sukses
menggapai
cita-cita
kita
(Amin...).
t
t
t
hhtt
hhtt
hhtt
id.id Diah, Anggun, dan Erna)
id.id selalu memberikan
Rhizal, Andre, Elistina,
.ac.cElista,
.ac.cyang
9. Sahabat-sahabatku yang senantiasa memberikan senyuman, semangat, dan
id
id
dukungan: Dytha, Syahvira,
c.id menjadi sahabatku
.ac.c.id Devita, Aini. Terimakasih
.ac.telah
ca.cid.id
a
.
j
j
j
a
a
e j.
e
e
n
nej. kita menjadi sepertiilibapa
nej.
.busemoga
.bu.n
uneKesehatan Masyarakat
u
u
bli.bu.n
b
.
selama digiFakultas
ini
i
i
l
l
i
idigi
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
thttpkita impikan dan sukses dunia
(Amin...).
tp
hyang
hthtakhirat
hthttp
10. Teman-teman
kostan
Kalimantan
No.12,
terimakasih
atas
h
hari-hari
d
d
d
id.id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id menyenangkan bersama
aj.ca.ckalian.
aj.ca.ci .id
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
n
u.n
ne
ne
ne 2007, teman-teman
nedi Desa Jelbuk Kecamatan
.bu.n
.bu.n
.buangkatan
.bPBL
u
u
u
u
b
b
b
b
.
i
i
i
i
11.
Teman-teman
l
l
l
l
i
i
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
idgigil
//:d
//:d
//:d
//:d
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
p
tp Jember
hhtParu
hJelbuk
hhttp magang di Rumah Sakit
http Kabupaten Jember, teman-teman
h
terima kasih atas masukan, kritik, semangat dan doa yang telah diberikan;
ca.cid.id kata ”Always Keep j.aca.cid.id
ca.cid.id memberikan semangatj.a
ca.cid.id 12. Orang-orang yang senantiasa
melalui
a
a
.
.
j
j
e
e
e
e
ej.
ej.
nej.
nGomawo
nmemiliki
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
The
Faith”,
yang
makna
begitu
dalam.
Oppa...
I’ll
always
i
i
i
i
idgigili
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
/
//:d
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
thttpmy faith, Hwaiting!!!
p
hthttp
hthttp
hkeep
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p
h
h
13. Serta semua pihak yang telah membantu dalam penyusunan skripsi ini yang tidak
id
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
.
.
j
j
.
.
.
e
e
e
n
nej
nejsempurna. Oleh karena
nej bahwa skripsi ini masih
.bu.n
.bubelum
.bu.n
u
u
u
b
b
b
.
i
i
i
l
l
l
Penulis
menyadari
itu,
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
penulis
hhtt pihak demi
hhtt yang membangun dari semua
hhtt mengharapkan kritik dan saran
.c.idper satu.
dapat penulis sebutkan
j.acasatu
h
kesempurnaan skripsi ini. Atas perhatian dan dukungannya, penulis menyampaikan
ca.cid.id
ca.cid.id terima kasih.
a
a
.
.
j
j
e
e
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
idgigili
idgigili
/:d
/
//:d
:
/
/
/
/
p
t
p
hthttp
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
.
.
j
j
e
e
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
i
i
l
l
i
i
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/
/
:
:
/
/
/
/
p
p
t
t
hthttp Juni 2011
hthttp
Jember,
h
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
Penulisigiliib
i
l
dig
:p//:d
/
/
p
t
t
hhtt
h
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
neej.
xi ilibi.bu.un
idgigil
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
h
idgiigliilib.
//:d
p //
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
h
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
h
d
d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
.
j
j
j
e
e
e
ne
ne
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
Halaman
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
hhtt i
hhtt
hhtt
HALAMAN
JUDUL ......................................................................................
h
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p
DAFTAR ISI
HALAMAN PERSEMBAHAN .................................................................... ii
ca.cid.id HALAMAN MOTTOj....................................................................................
ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
iii
e
e
e
e
nej.
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
gigili
idgigili
idgiPERNYATAAN........................................................................
idgigili
idiv
HALAMAN
gili
/:d
/:d
/:d
//:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
p
hthttp PEMBIMBINGAN...................................................................
hthttp
hthttp v
HALAMAN
h
HALAMAN PENGESAHAN........................................................................ vi
d
d
d
d
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id ABSTRACT .....................................................................................................
aj.ca.ci .id
aj.ca.ci .id
.
.
.
.
j
j
j
j
vii
e
e
e
e
ne
ne
ne
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
i
i
i
i
gigil
il
idviii
idgigil
idgig.................................................................................................
idgigil
RINGKASAN
//:d
//:d
//:d
//:d
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
p
p
hhttp x
hhttPENGANTAR....................................................................................
hhttp
KATA
h
DAFTAR ISI................................................................................................... xii
id.id
.
ca.cid.id
ca.cid.id
ca.cid.id
c
a
a
a
a
c
.
.
.
.
j
j
j
j
a
DAFTAR TABEL ..........................................................................................
xvii
e
e
e
e
nej.
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
gigili
idxviii
idgigili
idgigili
idgigili
DAFTAR
GAMBAR......................................................................................
/:d
/:d
/:d
/
/
/
//:d
:
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
p
hthttp xix
hthttp
hthttp SINGKATAN................................................................................
DAFTAR
h
xx
d.id DAFTAR LAMPIRAN ..................................................................................
d
d.id
d.id
i
i
i
.
.
.
c
c
c
aj.ac BAB 1. PENDAHULUAN
aj.ca.ci .id
aj.ac
aj.ac.............................................................................
.
.
.
.
j
j
j
j
e
e
e
e
1
ne
ne
ne
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
i
i
i
i
l
idgigil
id1gigil
idgigil
idgigiBelakang................................................................................
1.1:/Latar
/:d
//:d
//:d
//:d
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
p
hhttp 5
hhttp
hh1.2
ttpRumusan Masalah ..........................................................................
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
1.2 Tujuan..............................................................................................
6
d
d
ca.ci .id
ca.cid.id
ca.ci .id
a
a
a
.
.
.
j
j
j
e
e
e
1.2.1 Tujuan
6
ej. ..........................................................................
nej.
nej.
nUmum
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
ili
idgigTujuan
id6gigili
idgigili
1.2.1
Khusus .........................................................................
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
hthttp
hthttp
hthttp
1.3 Manfaat............................................................................................
6
1.3.1 Manfaat Teoritis.......................................................................
6
.cid.id
.cid.id
.cid.id
c
c
ca.cid.id
c
a
a
a
a
.
.
.
.
j
j
j
j
a
a
a
.
.
.
.
e
e
e
e
j
1.3.2 Manfaat
........................................................................
7
nej
nej
nePraktis
nej
.bu.n
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
u
b
b
b
b
i
i
i
i
l
l
l
l
i
i
i
i
i
i
i
i
idgigil PUSTAKA....................................................................
idgigil
id8gigil
idgigil
BAB 2. :TINJAUAN
//:d
//:d
//:d
//:d
:
:
/
/
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
p
hhttp
h ttp
hhttp
2.1 Rumah Sakit Pemerintah sebagai
Badan Layanan Umum h........ 8
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
h
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
ne j.
xii ilibi.bu.une
idgigil
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
h
h
h
idgiigliilib.
//:d
p //
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
h
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
h
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
2.1.1 Pengertian Rumah Sakit........................................................... 8
ca.cid.id
a
.
j
j
j
a
a
.
.
.
e
e
e
n ej
ej Layanan Umum ................................................
nBadan
nej
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
2.1.3ilTujuan
9 ilibi.bu.un
i
i
l
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
/:d
:p//:d
:p/2.1.4
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
Persyaratan
Badan
Layanan
Umum.........................................
t
t
t
hhtt 9
hhtt
hhtt
id
2.1.2 Pengertian
8
c.cid.id Layanan Umum ..........................................
.aBadan
.ac.c.id
h
2.1.5 Standar Pelayanan .................................................................... 10
id.id
id
2.1.6 Sumber Daya
.............................................................
11
.ac.cManusia
.ac.c.id
ca.cid.id
a
.
j
j
j
a
a
e
e
e
nej.
nej.
nej.
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
2.1.7
Tarif..........................................................................................
12
i
i
i
l
l
l
i
i
i
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
hthttp2.1.8 Pengelolaan Keuangan.............................................................
hthttp
hthttp 13
h
2.2 Laporan Keuangan Rumah Sakit Pemerintah Badan Layanan
ca.cid.id
a
.
j
a
a
.
.
.
e
e
e
nej
nej Laporan Keuangan .................................................
nej
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
2.2.1
Pengertian
14
l
l
l
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
/:d
//:d
//:d
:
:p/2.2.2
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
Tujuan Laporan Keuangan.......................................................
hhttp 14
hhtt
hhttp
d
.id
Umum (BLU)j....................................................................................
14
ac.ci .id
j.ac c.id
h
2.2.3 Laporan Keuangan Rumah Sakit Pemerintah Badan Layanan
ca.cid.id
a
.
j
e
e
e
n
nej.
nej.
nej. Keuangan (SAK)............................................
.bu.n
.bu.n
.buAkuntansi
u
u
u
b
b
b
.
i
i
i
l
l
l
2.3 Standar
18
i
i
i
idgigili
idgigili
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
hthttp 18
hthttp Keuangan (SAK) .....................
hthttp2.3.1 Pengertian Standar Akuntansi
d
d
.i
.i
Umum (BLU)...........................................................................
15
j.acac.id
j.acac.id
h
2.3.2 Tujuan Pernyataan Standar Akuntansi Keuangan (PSAK)
id
id
ca.cid.id
a
.
j
.
.
.
e
e
e
ej
nej
nej
nLingkup.........................................................................
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
2.3.3
Ruang
19
i
i
i
i
i
i
idgigil
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
Nirlaba ....................................
hhtt 20
hhtt
hhtt 2.3.4 Laporan Keuangan Organisasi
.
.
No.45........................................................................................
18
j.acac.id
j.acac.id
h
2.3.5 Pernyataan Standar Akuntansi Keuangan No.45 Pelaporan
id
ca.cid.id
a
.
j
e
e
e
nej.
nej
nej
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
2.4 Standar
(SAP)..........................................
gigili
idgigili Akuntansi Pemerintah
id29
idgigili
/:d
/:d
/:d
/
/
/
:
:
:
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
hthttp2.4.1 Pengertian Standar Akuntansi
hthttp 29
hthttp Pemerintah (SAP)....................
id
.
ca.c.id Nirlaba ..................................................
Keuangan
27
j.a.Organisasi
j.a.cac.id
h
2.4.2 Komponen Standar Akuntansi Pemerintah (SAP)................... 30
.id
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
ne
ne
.bu.n
.bu.n
.bu.n
u
u
u
b
b
b
i
i
i
l
l
l
i
i
i
i
i
i
Akuntansi
Pemerintah
(SAP).........................................................
40
idgigil
idgigil
idgigil
:p//:d
:p//:d
:p//:d
/
/
/
/
/
/
p
p
p
t
t
t
t
t
t
hh2.6
hhtt 41
hhtt
tt Evaluasi............................................................................................
h
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
ne j.
xiii ilibi.bu.une
idgigil
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
h
.id
c id
c .id Standar
2.5 Perbedaan Standar
ej.aj.ac. Akuntansi Keuangan (SAK)
ej.aj.acdan
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
idgiigliilib.
//:d
p //
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
giigliilib.
i
d
/
/
: /d
hthtp
ttp:/
h
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
//:d
/
/
p
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
ca.cid.id
a
.
j
e
nej.
.bu.n
u
b
i
l
i
idgigili
/:d
/
:
/
/
p
t
hthttp
h
d
aj.ca.ci .id
.
j
e
ne
.bu.n
u
b
i
l
i
i
idgigil
//:d
/
/
p
2.6.1 Pengertian Evaluasi.................................................................. 41
ca.cid.id
a
.
j
j
j
a
a
.
.
.
e
e
e
n ej
ej
nEvaluasi
nej
.bu.n
.bu.n
u
u
b
b
2.6.3ilProses
.............................................