nguoi thong minh giai quyet van de nhu the nao
Ng iăthôngăminhăgi iăquy tăv năđ ănh ăth ănƠo?ă
Originalătitle:ă
Problem Solving 101: A Simple Book for Smart People
byăKenăWatanabeă
Copyrightă©ă2007,ă2009ăbyăKensukeăWatanabeă
VietnameseăEditionă©ăbyăFirstăNewsăậăTriăViet.ă
Publishedă byă arrangementă withă Deltaă Studio,ă Inc.ă c/oă Levineă Greenbergă LiteraryăAgency,ă Inc.
throughăTuttle-MoriăAgencyăCo.,ăLtd.ă
T oăebook:ăHoƠngăNghƿaăH nh
L iănóiăđ u
Chúngătaăluônăph iăđ aăraănh ngăquy tăđ nhătrongăđ i.ăDùăb nălƠăsinhăviênăhayălƠăph ăhuynhăh c
sinh,ălƠădoanhănhơn,ăhayăcóălƠăt ngăth ngăMỹăđiăn aăthìăngƠyăngƠyăb năv năph iăđ iăm tăv iănhi uăv n
đ ăc năđ căgi iăquy t.ăNh ngăv năđ ă yăcóăth ăr tăkhácănhau:ăCóăth ăb năph iăv tăquaăkỳăthiămôn
toán,ăph iăquy tăđ nhăxemănênăs ngă ăđơu,ăho căđangăph iătìmăcáchăc iăthi nătìnhăhìnhăho tăđ ngăc a
côngătyầăCũngăcóăkhiăv năđ ăc aăb năch ălƠăb nămu năgi măđiăvƠiăcơnăhayăđ năgi năh năch ălƠălƠm
saoăđ ăch iăgolfăgi iăh n.
Dùăv năđ ăc aăb năl năhayănh ,ăchúngătaăđ uăph iăđ tăraănh ngăm cătiêuăchoăchínhămình,ădámăđ i
m tăv iăth ătháchăvƠăn ăl căv tăqua.
Tôiăvi tăcu năsáchănƠyăv iămongămu nămangăl iăchoăm iăng iăm tăph ngăphápăđ năgi năđ
đ ngăđ uăv iănh ngăv năđ ăr căr iătrongăcu căs ng.ăNh ngătôiăs ăkhôngăđ aăraăm tăt păh pănh ngăkỹ
nĕng.ăGi iăquy tăv năđ ăkhôngăch ăc năcácăkỹănĕng,ămƠăcònăc năh nălƠăm tăh ăth ngăt ăduyăgiúpăcon
ng iăphátăhuyăt iăđaăkh ănĕngăc aămìnhăvƠăt oăraăm tăth ăgi iăt tăđẹpăh n.ăNh ngăng iămu năgi i
quy tăv năđ ăth căs ăítăkhiăch pănh nănh ngăđi uăki năhi năcóămƠăluônăch ăđ ngătìmăcáchăc iăthi nămôi
tr ngă xungă quanhă mình.ă Hưyă t ngă t ngă th ă gi iă s ă thayă đ iă raă saoă n uă nh ngă nhƠă lưnhă đ oă nh
MahatmaăGandhi,ăMartinăLutherăKingăJr.,ăEleanorăRoosevelt,ăJohnăF.ăKennedyăvƠăSteveăJobsăthi uăđi
nh ngătácăphongă y.
Tôiăhyăv ngăcu năsáchănƠyăs ătruy năđ ngăl căchoătrẻăemăvƠăc ăng iăl năđ ăchúngătaăphátătri n
l iăt ăduyăch ăđ ng,ătr cătiênălƠăbằngăcáchăv tăquaănh ngăkhóăkhĕnătrongăcu căs ngăb năthơn.ăSau
khiăđưăh căđ căcáchăgi iăquy tănh ngăv năđ ăcáănhơn,ăb năs ăth yărằngămìnhăhoƠnătoƠnăcóăth ăv n
t iănh ngăm ă căvƠăthƠnhăt uăl nălao.
T iăsaoătôiăvi tăcu năsáchănƠy?
Tr că khiă b tă tayă vƠoă vi tă cu nă sáchă nƠy,ă tôiă lƠă c ă v nă c aă t pă đoƠnă t ă v nă qu nă lỦă toƠnă c u
McKinseyă&ăCompany.ăSu tăsáuănĕmăli n,ătôiălƠmăvi căv iănhi uăcôngătyăl nătrênăth ăgi iănhằmăgiúp
h ăgi iăquy tănh ngăkhóăkhĕnătrongăkinhădoanhăbằngăm tăb ăcôngăc ăđ năgi nănh ngăh tăs căhi uăqu .
ĐóălƠănh ngăcôngăc ămƠăaiăcũngăcóăth ăs ăd ng.ăNh ngăcôngăc ănƠyăkhôngăđòiăh iăph iăcóăph n
m mămáyătínhăph căt păhayăt păh pănh ngăchuyênăgiaăphơnătíchăhƠngăđ uămƠăch ălƠăcáchăti păc năgiúp
t ăduyăc aăm tăcáănhơnătr ănênăthoángăh năvƠăcóătr tăt ăh năđ iăv iăv năđ ,ăđ ăt ăđóătìmăraăm tăgi i
phápăkh ăthiăth tărõărƠng.
Nĕmă2007,ăth ăt ngăNh tăch năngƠnhăgiáoăd călƠmă uătiênăhƠngăđ uăc aăqu căgia.ăKhiăc ăn c
h ngăs ăt pătrungăvƠoăh ăth ngăgiáoăd c,ătôiăb ăthôiăthúcălƠmăb năph năc aămình.ăM cădùănh ngăch
doanhănghi p,ăcácănhƠăs ăph măvƠănhi uăchínhătr ăgiaăt ălơuăđưăth ngănóiăđ năs ăthayăđ iăt ăắph ng
phápăgiáoăd căchúătr ngăvƠoătríănh ”ăsangăắph ngăphápăgiáoăd căchúătr ngăvƠoăgi iăquy tăv năđ ”
nh ngăch aăaiătìmăraăm tăgi iăphápăv ngăch căvƠăhi uăqu ăđ ăhi năth căhóaăđi uănƠy.
Th ănênătôiăquy tăđ nhăr iăkh iăMcKinseyăđ ăvi tăcu năsáchănƠyăvƠăgi ngăd yătr căti păchoăcác
emăh căsinh.ăM cătiêuăc aătôiălƠăd yăchoătrẻăemăNh tăcáchăsuyănghƿăgi iăquy tăv năđ ,ăđóngăvaiătròăch
đ ngătrongăcôngăcu căgiáoăd cădƠnhăchoăchínhăcácăemăvƠăc iăthi năcu căs ngăc aăchínhăcácăem.ăTôiăc
g ngăđúcăk tănh ngăcôngăc ăđưăđ căs ăd ngă ăMcKinseyăthƠnhăm tăph ngăphápăt ăduyăkháăthúăv ăvƠ
d ăti păc năđ ăcácăemăth yărằngăcáchăápăd ngănh ngăkỹănĕngăgi iăquy tăv năđ ăvƠoăth căti năs ăđ a
cácăemăt iănh ngăthƠnhăcông.ăM cădùătôiăkhôngăkhẳngăđ nhămìnhălƠăm tăchuyênăgiaăgiáoăd cănh ngătôi
hyăv ngăítănh tăcu năsáchănƠyăcũngămangăl iăđ căchoăcácăemăm tăđi măkh iăđ uălỦăthú.ăĐi măkh i
đ uănƠyăs ăchuy nănh ngătranhăcưiăxungăquanhăvi căchúngătaăcóănênăđ aăcácăkỹănĕngăgi iăquy tăv năđ
vƠoăgiáoăd căhayăkhôngăthƠnhăvi călƠmăth ănƠoăđ ăth căhi năđ căđi uăđó.
Th ăr iăm tăđi uăkinhăng căđưăx yăra:ăcu năsáchănh ăm tăqu ăbomăbùngăn ăm nhăm ătrongănhi u
gi iăđ căgi ă-ăkhôngăch ălƠănh ngăđ căgi ănh ătu iănh ăbanăđ uătôiăd ăđoán.ăNóăb tăđ uăbùngăcháy
trongăphơnăkhúcădoanhănhơnăvƠătr ăthƠnhăcu năsáchăbánăch yănh tăv ăđ ătƠiăkinhădoanhăt iăNh tăB n
trongă nĕmă 2007.ă Sauă đóă cu nă sáchă đ că đ că gi ă trongă gi iă giáoă d că ráoă ri tă ki mă tìm.ă VƠă cònă r t
nhi uănh ngăđ căgi ăkhácăcũngăsĕnălùngăvƠăcoiăcu năsáchănƠyănh ăm tăcu năcẩmănangăchoăriêngămình.
Hóaăraăcóăr tănhi uăđ căgi ă ătu iătr ngăthƠnhăc aăNh tăB n,ăt ănh ngăb căph ăhuynhăh căsinh,ănh ng
giáoăviênăchoăđ nănh ngănhƠălưnhăđ oăqu nălỦăc păcaoăc aănhi uăt păđoƠnăl năđ uăđangăkhaoăkhátătìm
ki măm tăph ngăphápăh ngăd nănh ngăkỹănĕngăgi iăquy tăv năđ ăđ năgi năvƠăhi uăqu .
LúcănƠyătôiăb tăđ uăt pătrungăvƠoăvi căgiúpătrẻăemăápăd ngăcácăph ngăphápăgi iăquy tăv năđ
vƠoăth căti n.ăTôiănghƿăchúngătaăc nănh năm nhăvƠoănh ngăkinhănghi mămƠăb nătrẻăthuănh năđ căt
khiătrongăđ uăchúngăxu tăhi năm tăỦăt ng,ăr iăb tătayăvƠoăkh iăđ uăỦăt ngăđóăvƠăcu iăcùngălƠărútăra
bƠiăh căt ăc ăthƠnhăcôngăvƠăth tăb i.ăVìăv y,ătôiăt oăc ăh iăchoăcácăemăh căh iăt ănh ngăbƠiăh cătình
hu ngăth căt ătrongăcu căs ngănhi uăh năthayăvìăch ăh cănh ngăbƠiăh cătrênăl p.
Khiăti năhƠnhăcôngăvi căd yăd ăb nătrẻ,ătôíăkhôngăm ăđ uăbằngăcáchăd yănh ngăkỹănĕngătrong
cu năNg iăthôngăminhăgi iăquy tăv năđ ănh ăth ănƠo?ătrênăl p.ăThayăvƠoăđó,ătôiăđ ăchoăchúngăđ c
h cătheoăcáchănh ăWarrenăBuffettăđưăt ngăh c.ăBuffettăđưăh căđ căkinhănghi măkinhădoanhăđ uătiên
c aămìnhăkhiăôngăch ăm iăsáuătu i,ăbằngăcáchămuaănh ngăchaiăCocaăt ăc aăhƠngăc aăôngăn iăvƠăbánăl i
ki măl i.ăCácăh cătròăc aătôiăb tăđ uăkinhădoanhăđ ăĕnăvƠăn cău ngătrênăm tăchi c
Volswagenăđ iă1965ămƠătôiăđưădƠnhăcôngăs căs aăl iălƠmăc aăhƠngăl uăđ ngăchoăb nătrẻ.ăB nătrẻ
t ăquy tăđ nhăs ăbánănh ngăđ ăĕnăvƠăn cău ngăgì,ăbánă ăđ aăđi mănƠoăvƠălƠmăth ănƠoăđ ăv tăquá
đ cănh ngănhómăbánăhƠngăkhácăch ăbằngăchínhănh ngăs năphẩmăt ătayămìnhăn uăn ngăvƠăch ăbi n.
B nătrẻăkhôngănh ngăđưăh căđ cănh ngăkỹănĕngăgi iăquy tăv năđ ămƠăcònălƿnhăh iăđ căc ănh ngăkỹ
nĕngălưnhăđ o,ăc ngătác,ătínhăsángăt o,ăs ăkiênătrì,ăkh ănĕngăthuăhútăkháchăhƠngăvƠăliênăt căđ iăm iăđ
bi năm cătiêuăthƠnhăhi năth c.ăCh ăsauătr iănghi măđó,ătôiăm iăh ătr ăbằngăcáchăđ aăraănh ngăcơuăh i
quanătr ngăđ ătraoăchoăcácăemănh ngăkỹănĕngăgi iăquy tăv năđ ămƠăchúngăs ăth yăv ăcùngăb ăíchătrong
nh ngăd ăánăt ngălai.
RõărƠngălƠăgiáătr ăc aăl iăt ăduyăt pătrungăvƠoăgi iăquy tăv năđ ăđưăđ căm ăr ng,ăv tăxaăkh i
ph măviăl păh căđ ăđiăvƠoăm iăm tăc aăđ iăs ng.ăNóăgiúpătaăki măsoátănh ngăkhóăkhĕnăth ătháchăvƠ
cũngăgiúpătaăt oăraăm tăth ăgi iăt tăđẹpăh n.
Trơnătr ng,
KenăWatanabe(*)
NOTES
(*)Ken Watanabe lớn lên ở Nhật và theo học tại tr ờng Đại học Yale và tr ờng Kinh tế
Harvard ở Mỹ. Ông từng là cố vấn quản lý ở tập đoàn McKinsey & Company trong sáu năm. Hiện
nay ông đang là ng ời sáng lập và giám đốc điều hành Công ty Giáo dục, Giải trí và Truyền thông
Delta Studio của mình. Hiện ông đang sống tại Tokyo.
BÀIă H Că S ă 1:ă BÀIă H Că CĔNă B Nă Đ ă GI I
QUY TăV NăĐ
KHỌNGă BAOă GI ă LÀă QUỄă MU Nă Đ ă TR ă THÀNHă NG
GI IăQUY TăV NăĐ
Iă BI Tă CỄCH
ĐơyălƠăm tăcu năsáchăh ngăd năcáchăgi iăquy tăv năđ .ăS ăcóănhi uăth ătháchăkháăl tăléoăậăl t
léoăđ năm căcóăl ăh uăh tăm iăng iăph iăgi ătayăđ uăhƠng.ăNh ngănh ngăNg i-Bi t-Cách-ăGi iQuy t-V n-Đ ăkhôngăgi ngănh ăh uăh tăm iăng iăậăm cădùăh uăh tăm iăng iănênăh căcáchălƠmăđ c
nh ăh .
Nh ă b nă th y,ă nh ngă Ng i-Bi t-Cách-Gi i-ă Quy t-V n-Đ ă cóă th ă ă nhi uă đ ă tu iă khácă nhau,
hìnhăvócăc ăth ăcũngăkhácănhau.ăCóăth ăb năt ngărằngăh ăcóătƠiănĕngăđ căbi tăhayăítăraăcóăv nămayăkha
khá,ănh ngăth tăs ăh ăcũngăch ălƠănh ngăng iănh ăb nănh ngăl iăh năb nă ăch ăh ăđưăh căđ căcách
t ăduy,ăcáchăraăquy tăđ nhăvƠăhƠnhăđ ngăc aăriêngămình,ăt ăđóăđ nhăhìnhăchoămìnhăm tăcu căs ngănĕng
đ ng.ăNh ngăconăng iă yăđưăt ăđúcăk tăvƠătìmătòiăđ cănh ngăcôngăc ăgi iăquy tăv năđ ăr tăcóăích
trongăcu căs ng.
N uăb nălƠmătheoăcácăbƠiăh căr tăđ năgi nătrongănh ngătrangăsáchănƠy,ăb năcũngăcóăth ătr ăthƠnh
m tăNg i-Bi t-Cách-Gi i-Quy t-V n-ăĐ .ăB năđ ngăchoărằngăcu căs ngăc aăb năđangăv tăngoƠi
t măki măsoát,ămƠăhưyănh năl yătráchănhi măv ămìnhăvƠăt ăđó,ăt ngăb căthayăđ iăth ăgi iăxungăquanh.
Đ ngăđ ăb năthơnăb ănh ngăkhóăkhĕnăth ătháchăhƠngăngƠyăđánhăg cămƠăhưyăh căcáchătr iănghi măvƠ
v tăquaănh ngăkhóăkhĕnăth ătháchăđó.
Sauăkhiăđ căxongăcu năsáchănƠyăb năs ăth yămìnhăth tăs ăti năb ăh năr tănhi u.ăNh ngăm ă căvƠ
m cătiêuăd ngănh ăluônănằmătrongăt mătayăb n.ăB năs ăthƠnhăcôngătrongăb tăkỳălƿnhăv cănƠoămƠăb n
cóăđ ăđamămêăvƠăócăt ngăt ngăđ ăkiênătrìătheoăđu i.
căm ăhayăm cătiêuăc aăb năcóăth ăch ăđ năgi nălƠătr ăthƠnhăm tăvũăcôngăgi iăh năhayăbi tăcách
lƠmăbánhăng tăki uăPháp.ăCũngăcóăth ălƠăm tăm cătiêuăl năh nănh ăđi uăhƠnhăchínhăph ăho căgi iăquy t
th măh aănóngălênătoƠnăc u.ăDùăđóălƠăgìăthìăb năcũngăs ăh căđ căcáchăgi iăquy t.
Gi iăquy tăv năđ ălƠăm tănĕngăl căkhôngăch ăgi iăh nă ăm tăs ăítăng iămayăm n.ăTh tăraăđóălƠ
m tăkỹănĕngăvƠăm tăthóiăquenămƠăchúngătaăhoƠnătoƠnăcóăth ăh căđ c.ăCu năsáchănƠyăs ăgi iăthi uăcho
b năcáchăti păc năđ ăgi iăquy tăv năđ ăc ăb năthôngăquaăbaătìnhăhu ngăth căti n:
Nh ngăNg iăThíchăN măậăm tăbanănh căm iăraăđ iăđangăc ăg ngă năđ nhăs ăl ngăkhánăgi ăhơm
m .
JohnăB chăTu că-ăm tăthanhăniênăsángăd ănuôiăhoƠiăbưoătr ăthƠnhăh aăsƿăđ ăh aăviătínhăđangăc n
muaăchi cămáyătínhăđ uătiên.
Kiwiă-ăm tăc uăth ăbóngăđáăđ yăđamămêăđangătìmătrungătơmăhu năluy năt tănh tă ăBrazil.
Cu năsáchăcũngăcungăc păchoăb năđ yăđ ănh ngăkỹănĕngăgi iăquy tăv năđ ăđưăđ căch ngăminh
trongăth căti n,ăđơyăcũngăchínhălƠănh ngăkỹănĕngămƠănhi uăcôngătyăvƠăt păth ,ăcáănhơnătrênătoƠnăth ăgi i
v năd ngăthƠnhăcôngăđ ăgi iăquy tăv năđ .ăNh ngătr căkhiăb tăđ uăh căcáchăti păc năgi iăquy tăv n
đ ,ă choă phépă tôiă gi iă thi uă v iă b nă nh ngă Ng i-Bi t-Cách-Gi i-Quy t-V n-Đ ă cùngă nh ngă ng i
b năc aăh .
NH NGă NG
B N
I-BI T-CỄCH-GI I-QUY T-V N-Đ ă VÀă NH NGă NG
I
Đ nă lúcă nƠy,ă cóă l ă b nă cònă ch aă bi tă chínhă xácă đi uă gìă khi nă ng iă taă tr ă thƠnhă Ng i-Bi tCách-ă Gi i-Quy t-V n-Đ .ă Tr că tiên,ă hưyă nóiă v ă nh ngă ng iă khôngă bi tă cáchă gi iă quy tă v nă đ .
Nhi uăquanăđi măthôngăth ngăcóăth ăgơyătr ăng iăchoăvi căgi iăquy tăv năđ ăhi uăqu .ăM cădùănh ng
nhơnăv tăsauăđơyăcóăth ălƠăb cătranhăbi măh aăc aăm tăs ăng iăcóăth tăngoƠiăđ i,ătôiăv năch cărằng
b năs ăth yăcóăgìăđóăr tăquenăthu că ănh ngănhơnăv tăkhôngăbi tăcáchăgi iăquy tăv năđ ăđó.ăCh cărằng
b năs ăg pănh ngăng iănh ăth ătrongătr ngăh căhayătrongăcôngăs .ăCóăth ăđóălƠăb năbèăhayăng i
thơnăc aăb n.ăM tăs ănhơnăv tăth măchíăcóăth ăkhi năb năliênăh ăt iăchínhăb năthơnămình!
Víăd ănh ăcôăTh ăDƠi.
CôăTh ăDƠiătiêuăbi uăchoălo iăng iăluônăb ăcu căngayăkhiăph iăđ iăm tăv iăth ăthách,ăchoădù
th ătháchăđóăchẳngăh ătoătátăgì.ăĐ ngătr căkhóăkhĕn,ăcôăch ăth ădƠiăvƠănói:ăắTôiăkhôngăbaoăgi ălƠm
đ căvi căđó”.ăĐi uăđóăcóănghƿaălƠăk ăc ăkhiăc ăth ălƠmăvi căđóăthìăcôăv năkhôngăth ănƠoăthƠnhăcông.
Đôiălúcăcôăcũngăcóănh ngăỦăt ngătuy tăv iăhayănh năbi tăđ căm tăs ăv năđ ăv năcóăkh ănĕngăgi i
quy t.ăNh ngălúcănƠoăcôăcũngăs ăv păngưăvƠăb ăm iăng iăc iănh o.ăTh ănênăthayăvìănóiăraăhayăhƠnh
đ ng,ăcôăch ăng iăth ăng iămƠăth tăv ngăv ăb năthơn.
CôăTh ăDƠiăkhôngăki măsoátăđ căcu căs ngăc aăchínhămình.ăCôăth yănh ăkhôngăaiăhi uămìnhăvƠ
đ ăl iăchoăm iăng iăchungăquanhăkhiăr căr iăx yăra.ăCôăluônăl păđiăl păl iănh ngăcơuăth ănƠy:
ắTôiăkhôngăbaoăgi ălƠmăđ căđi uăđó.ăTôiăkhôngăgi iătrongălƿnhăv căđó.”
ắTôiăs ăkhôngăth ăđơu.ăN uătôiăth tăb iăthìăsao?ăNg iătaăs ăc iătôiăchoămƠăxem.”
ắT iăchaămẹătôi.ăT iăcáiăxưăh iănƠy.ăT iăc ăb năn a!”
ắChẳngăaiăch uăhi uătôi.ăChẳngăaiăquanătơmăđ nătôi.ăNg iătaăluônăxaălánhătôi.”
Th ănh ngăchƠngăCh ăTríchăthìăhoƠnătoƠnăng căl i,ăkhôngăbaoăgi ăchƠngăng iălênăti ng.ăChƠngălƠ
m tăng iăch ătríchăchuyênănghi p.ăDùăk ăho chăth ănƠoăchĕngăn a,ăchƠngăcũngăluônăs năsƠngăch ăra
cácăthi uăsótăvƠăbácăb ăỦăt ngăc aăng iăkhác.ăN uăaiăđóăth ălƠmăvi căgìăvƠăth tăb i,ăchƠngăs ălƠ
ng iăđ uătiênălênăti ng:ăắTôiăđưăb oămƠ!”.ăChƠngăr tăhƠoăh ngăchêătráchăng iăkhácăm iăkhiăcóăsai
sótăx yăra.
ChƠngăcóăth ănóiăr tănhi uăv ăsaiăsótăc aăm iăng iănh ngăd ngănh ăchẳngăm yăkhiăđ ăc păđ n
saiăl măc aăb năthơn.ăB năbi tăđ y,ăđ ngăbênăngoƠiămƠăch ătríchăth ngăr tăd ,ănh ngăb tătayăvƠoălƠm
thìăth tăs ăkhôngăđ năgi năchútănƠo.ăNgayăc ăkhiăbi tăcáchălƠmăm iăvi căđiăn aămƠăb năkhôngăch uăx n
tayă vƠoă lƠmă thìă cũngă chẳngă íchă gì.ă ChƠngă Ch ă Tríchă khôngă nh nă raă rằngă ng iă taă khôngă h ă hƠiă lòng
tr cănh ngăl iăch ătríchăc aăchƠngăvìăh ăm iăchínhălƠănh ngăng iăth căs ăb ăcôngăs căđ ăc ăg ng
hoƠnăthƠnhăcôngăvi c.ăCóăth ăchƠngăquáăs ătráchănhi măvƠăkhôngădámăđ iădi năv iăs ăth tălƠăchính
chƠngăđưălƠmăsai.
Cóăth ăb năs ăngheăchƠngăCh ăTríchăhayănóiănh ngăcơuăth ănƠy:
ắXemănƠo,ăch căch năvi căđóăs ăkhôngăthƠnhăcông.ăSaoămƠăng ăngẩnăth ăch !”
ắTôiăđưănóiălƠăm iăvi căs ăr iătinhălênămƠ.ăT tăc ălƠăt iăc u.”
ắNƠy,ătôiăđưănóiăchoăc uăbi tălƠănênălƠmăgì.ăV yămƠăt iăsaoăc uăv năkhôngălƠmăđ c?”
ChƠngăCh ăTríchăcóăth ăkhi năb năxu ngătinhăth n,ăcònăcôăM ăM ngăthìăđ uăócălúcănƠoăcũngănh
ătrênămơy.ăCôăthíchăđ aăraănh ngăỦăt ngăm i.ăNh ngăm iăvi căchẳngăti nătri năđ căt iăđơu.ăCô
chẳngăbaoăgi ăthèmăsuyănghƿăxemălƠmăth ănƠoăđ ăbi nănh ngăỦăt ngăđóăthƠnhăk ăho chăth căs ăvƠ
ch căch năchẳngăbaoăgi ămu nălƠmăxongăvi căgì.ăCôăhƠiălòngăv iăvi căch ăsuyănghƿăv ănh ngăm ă c
vƿăđ iăc aămình.ăDùăsaoăthìătrongăđ uăcô,ăchúngălúcănƠoăcũngăt tăh năsoăv iătrongăth căt .
CôăM ăM ngăcóănh ngăm ă căr tătáoăb oăậănh ngă căm ăd ngănh ăchẳngăbaoăgi ăcóăth ătr
thƠnhăhi năth c:
ắMìnhămu năvi tăm tăcu năti uăthuy t!”
ắN uămìnhăm ăm tădoanhănghi păthìăs ăthƠnhăcôngăl mănh ?”
ắMìnhămu năkhiăl nălênăs ătr ăthƠnhăbácăsƿ.”
ắMìnhălƠăconăng iăc aăỦăt ng.ăĐ ngălƠmămìnhăr iăv iănh ngăchiăti tăv năv t.”
N uăg păchƠngăXôngăXáoăl năđ u,ăb năs ăth yăchƠngăr tăgi ngăm tăng iăgi iăquy tăđ căv năđ .
Ch căch năchƠngăkhôngăph iălƠălo iăng iăloăng iătr cănh ngăkhóăkhĕnăvƠăkhôngăh ăcóănh ngăỦănghƿ
tiêuăc c.ăKhiăcóăsaiăsótăx yăra,ăchƠngănhanhăchóngăb tătayăvƠoăhƠnhăđ ng.ăChƠngăluônănhìnănh năs
vi căbằngătháiăđ ăắTôiăkhôngăth ăthayăđ iăquáăkh .ăNh ngăngayălúcănƠyăđơyătôiăcóăth ălƠmăđ căm t
vi căgìăđó”.ăRõărƠngălƠăchƠngăXôngăXáoăr tăngoanăc ngăvƠănĕngăđ ng.
Tuyănhiên,ăn uăchƠngăbi tăd ngăl iăvƠăsuyănghƿăm tăchútătr căkhiăh căt călaoăvƠoălƠm,ăchƠngăs
đ tăđ cănhi uăthƠnhăcôngăh n.ăChƠngăcóăxuăh ngăđ ăl iăm iăth tăb iăđ năgi nălƠăvìăthi uăn ăl căậ
chƠngătinărằngăm iăv năđ ăđ uăcóăth ăgi iăquy tăbằngăcáchăc ăg ngăh năn a.ăM tăkhiăđưăraăquy tăđ nh,
chƠngăkhôngămu năcóăb tăc ăs ăthayăđ iănƠo.ăChƠngăkhôngăthíchătìmăhi uănguyênănhơnăg căr ăc aăv n
đ ,ăcũngăkhôngăcóăthóiăquenăcơnănh cănh ngăph ngăánăthayăth .ăĐ năgi nălƠăchƠngăkhôngănh năraărằng
d ngăl iăđ ăsuyănghƿăcũngăquanătr ngăkhôngăkémăvi căb tătayăngayăvƠoăhƠnhăđ ng.
ChƠngăXôngăXáoăth ngăcóănh ngăcơuănh :
ắTôiăkhôngăbaoăgi ăb ăcu c.ăTôiăs ăv tăquaăkhóăkhĕnănƠy!”
ắMìnhăph iăc ăg ngăh năn a!ăKhôngăđ căn năchí!”
ắTôiăbi tăvi cănƠyăs ăthƠnhăcôngăn uătôiăn ăl căthêmăchútăn a.”
ắT iăsaoăph iănghƿătr căkhiălƠm?ăCh ăphíăth iăgianăthôi.ăV năđ ălƠăph iăhƠnhăđ ngăngay!”
B năcóăthu căm tătrongănh ngătuỦpăng iănƠyăkhông?ăB năcóăbaoăgi ăth ădƠiăvƠăb ăcu c?ăB năcó
nghƿărằngăch ătríchăm iăng iăd ădƠngăh nănhi uăsoăv iăb tătayăvƠoălƠm?ăB năcóăthíchăm ăm ngănh ng
ghétăl păk ăho chăkhông?ăB năcóălaoăvƠoăgi iăquy tăv năđ ăngayăl păt cănh ngăl iăkhôngăd ngăl iăđ
suyănghƿăthêmăkhiăch aăđ tăđ căk tăqu ăgì?ăN uătr ăl iăắKhông”ăchoănh ngăcơuăh iătrênăthìăb năchính
lƠăm tăNg i-Bi t-Cách-Gi i-Quy t-V n-Đ ăr iăđ y!
Nh ngă Ng i-Bi t-Cách-Gi i-Quy t-V n-Đ ă th tă s ă cóă tƠiă trongă vi că đ tă raă m că tiêuă vƠă hƠnh
đ ngăđ ăđ tăđ căm cătiêuăđó.ăH ăv tăquaăkhóăkhĕnăm tăcáchăd ădƠng.ăCũngănh ăchƠngăXôngăXáo,
h ăkhôngăng năng iătr cănh ngăth ăthách.ăNh ngăkhôngănh ăchƠngăXôngăXáo,ăh ăluônăsuyănghƿăv ăcĕn
nguyênăv năđ ,ăv chăraăm tăk ăho chăhi uăqu ătr căvƠătrongăkhiăhƠnhăđ ng,ăvƠăs năsƠngălƠmăl iăk
ho chăkhiăxu tăhi nănh ngăth ătháchăm i.ăBằngăcáchăcơnăbằngăgi aăsuyănghƿăvƠăhƠnhăđ ng,ăh ăcóăth
đ tăđ cănh ngăthƠnhăqu ăđángăng ỡngăm .ăNh ngăNg i-Bi t-Cách-Gi i-Quy t-V n-Đ ăr tăsayămê
h căh iăt ănh ngăthƠnhăcôngăcũngănh ăth tăb iăc aămình.
B ăđ ăngh ăBíăQuy tăc aăNg i-Bi t-Cách-ăGi i-Quy t-V n-Đ ălƠăxácăđ nhănguyênănhơnăcĕnăb n
c aăv năđ ăvƠăđ tăraănh ngăm cătiêuăc ăth .ăH ăluônănhìnănh năm iăvi căbằngăm tătháiăđ ătíchăc căvƠ
t pătrungăvƠoănh ngăđi uăcóăth ălƠmăđ căthayăvìăch ănghƿăđ nănh ngăgìăđưăx yăra.ăSauăđó,ăh ăđ aăra
nh ngăk ăho chăhƠnhăđ ngăc ăth ăđ ăgi iăquy tăv năđ ăvƠăb tătayăvƠoăth căhi năngay.ăTrongăquáătrình
hƠnhăđ ng,ăh ăluônătheoădõiăvƠăgiámăsátăch tăch ăti năđ ăcôngăvi căc aămình.
B năth ngăngheăm tăNg i-Bi t-Cách-Gi i-ăQuy t-V n-Đ ănóiăth ănƠy:
ắĐ căr i,ămìnhăs ăđ tăđ căđi uănƠyătrongăvòngăbaăthángăn a.”
ắĐơyălƠăm tătr ăng i,ănh ngăthayăvìăloăs ănó,ămìnhăs ătìmăraăcáchăkh căph cănó.”
ắNguyênănhơnăth tăs ăc aăvi cănƠyălƠăgìănh ?”
ắĐ ăgi iăquy tăvi cănƠy,ămìnhăph iălƠmăx,ăyăvƠăz.ăPh iăth ăngayăm iăđ c.”ă•ăắV yăph iăcóănh ng
y uăt ănƠoăthìăvi cănƠyăm iăthƠnhăcôngăđơy?ăCóăgìăsaiăsótănh ?ăCóăcáchănƠoăđ ăl năsauămìnhălƠmăt t
h năkhông?”
Bi uăđ ăd iăđơyăs ăsoăsánhănĕmătínhăcáchăchúngătaăv aăth yă ătrênăvƠănêuăb tăđ căđi măkhác
bi tăgi aănh ngătínhăcáchă y:
Trongăbi uăđ ,ăc ănĕmănhơnăv tăđ uăcóăm tăv năđ ăc năgi iăquy t.
CôăTh ăDƠiăch ăquanhăquẩnă ăđi măxu tăphát.ăDƿănhiên,ăcôăchẳngăti năđ căb cănƠo.
ChƠngăCh ăTríchăt ătinărằngămìnhăbi tăcáchăgi iăquy tăv năđ ăvƠănhanhăchóngăch ăchoăm iăng i
th yăh ăđưălƠmăsaiăch ănƠo.ăNh ngăchƠngăkhôngălƠmăgìăc ăvƠănh ngăđi uăchƠngăch ătríchăcũngăchẳng
giúpăaiăgi iăquy tăđ căv năđ .ăĐ ngăg chăn iăt ăđi măkh iăđ uăc aăchƠngăchínhălƠănh ngăk ăho ch
c aăm iăng iăb ăchƠngăbácăb .
CôăM ăM ngăcũngăkhôngăđ tăđ căm cătiêu.ăCôăch ăchiêmăng ỡngăthƠnhăqu ăđ tăđ cănh ăm t
vìăsaoăr cărỡălungălinhătuy tăđẹp.ăCôăng iăyênă ăđi măxu tăphát,ăm ăđ nănh ngăgi iăphápăvƿăđ iăvƠ
tuy tăh oăđ ăgi iăquy tăv năđ ,ănh ngăkhôngăbaoăgi ăc ăg ngăbi năchúngăthƠnhăhi năth c.
Khôngăgi ngănh ăbaăng iătr c,ăítăraăchƠngăXôngăXáoăcũngăđ tăđ căm cătiêu.ăChƠngăkhông
baoăgi ăb ăcu căvƠăluônăc ăg ngăh tăs cămình.ăTuyăv y,ăch căgìăchƠngăđưăch yăđúngăh ng.ăKhiăphát
hi năraămìnhăđưăl căđ ng,ăchƠngăquayăđ uăvƠăl iăc ăh tăs căđ ăr iăb tăđ uălaoăvƠoăm tăh ngăđiăsai
khác.ăChƠngăkhôngăbaoăgi ăd ngăl iăđ ăxácăđ nhănguyênănhơnăc aăv năđ ăhayănghƿăraăm tăk ăho ch
khácăhi uăqu ăh n.ăTh tăđángăbu n,ăvìăch căch năchƠngăcóăth aăngh ăl căđ ăđ tăm cătiêu.
Nh ngăNg i-Bi t-Cách-Gi i-Quy t-V n-Đ ăđ tăđ năđíchănhanhăh năvƠătr căti păh năt tăc ăm i
ng i.ăH ăv aăcóăđ yăđ ăquy tătơmăcũngănh ăt căđ ăhƠnhăđ ngăc aăchƠngăXôngăXáo,ăv aăcóăkh ănĕng
tìmăraănguyênănhơnăg căr ăc aăv năđ ăc năgi iăquy tătr căkhiăđ aăraăm tăk ăho chăkh ăthiăvƠăb tătay
vƠoăvi c.ăTrongăkhiăti năd năđ năm cătiêu,ăh ăkhôngăng ngătheoădõiăti nătrìnhăhƠnhăđ ngăc aăb năthơn
đ ăđ măb oămìnhăđangăđiăđúngăh ng.ăTrongăkhiănh ngăng iăkhácăchẳngăđiăđ năđơuăhayăch ălaoăvƠo
nh ngăconăđ ngăchẳngăđemăl iăk tăqu ănh ămongăđ i,ănh ngăNg i-Bi t-Cách-Gi i-ăQuy t-V n-Đ
đưăđ tăđ năm cătiêuăth ănh tăvƠăh ngăđ năm cătiêuăti pătheo.
Gi iăquy tăv năđ ăkhôngăph iălƠătƠiănĕngămƠăng iănƠyăcó,ăng iăkhácăkhôngăcóămƠănóăchínhălƠ
m tăthóiăquen.ăN uăbi tăcáchăphátătri năđúngănh ngăkỹănĕngăvƠăcóăm tătháiăđ ăđúngăđ năthìăb tăkỳăai
cũngăcóăth ătr ăthƠnhăNg i-Bi t-Cách-Gi i-ăQuy t-V n-Đ .
NG
I-BI T-CỄCH-GI I-QUY T-V N-Đ ă TI Nă V ă PHÍAă TR
T CăĐ ăCHịNGăMẶT
Că V I
Nh ngăNg i-Bi t-Cách-Gi i-Quy t-V n-Đ ăkhôngăch ăđ tăđ căm cătiêuănhanhăh nămƠăh ăcòn
ti năv ăphíaătr cănhanhăh n.ăH ăluônăquanăsátăk tăqu ă nhăh ngăt ăcácăhƠnhăđ ngăc aămìnhăvƠăc
g ngăh căh iăsauănh ngăthƠnhăcôngăcũngănh ăth tăb i.
N uăkhôngăhƠnhăđ ng,ăb năs ăkhôngăbaoăgi ăcóăđ căph năh iăt ănh ngăn ăl căc aăb năthơn,ămƠ
n uă thi uă điă nh ngă ph nă h iă đó,ă b nă s ă khôngă baoă gi ă tr ă thƠnhă m tă Ng i-Bi t-Cách-Gi i-Quy tV n-Đ .ăụăt ngăvƿăđ iătrongăđ uăb năs ămưiămưiăch ălƠăm tăỦăt ng.ăCh ăkhiăhƠnhăđ ng,ăm iăm tăk t
qu ăm iătr ăthƠnhăm tăc ăh iăph năánhăth căch tăv năđ ăvƠăgiúpăb nărútăraănhi uăbƠiăh căh uăích.ăCho
dùănh ngăkinhănghi mămƠăb năthuănh năđ căcóăvẻăchẳngătoătátăgìănh ngăt tăc ănh ngăđi uănh ăbéă y
c ngăl iăcũngăt oăraăm tăs ăkhácăbi tăl nătrongăquáătrìnhălơuădƠi.
Hưyăxemăxétătìnhăhu ngăsau:ăAlex,ăBiancaăvƠăCliffăđ uăbánătráiăcơy,ăm iăng iăbánăđ că100ăqu
d aăh uăm tătháng.ăK tăqu ăbuônăbánăc aăAlexătĕngătr ngăv iăt căđ ă1%ăm iătháng,ătrongăkhiăBianca
tĕngă5%ăvƠăCliffătĕngă10%.ăDoanhăs ăbánăd aăh uăc aăh ăs ăkhácăbi tănh ăth ănƠoăsauă3ănĕm?
Sauă3ănĕm,ăAlexăs ăbánăđ că143ăqu ăd aăh uăm iătháng.ăTuyănhiên,ăBiancaăbánăđ căđ nă579
qu ăcònăCliffăs ăđ tăđ năconăs ă3.091ăqu ăm iătháng.ăTrongăkhiăBiancaăbánăđ cănhi uăd aăh uăh n
Alexăđ nă5ăl năthìăCliffăbánăđ cănhi uăh năAlexănh ngăhaiăm iăhaiăl n.ăHẳnălƠăc uăs ăc năm tăc a
hƠngătráiăcơyătoăh năđ ăcóăth ăch aăh tăs ăd aăđó.ăHưyăt ngăt ngăs ăkhácăbi tăđóăs ăl nănh ăth ănƠo
n uătaăsoăsánhădoanhăs ăc aăh ătrongăm tăkho ngăth iăgianădƠiăh nălƠă10ăhayă30ănĕm!
ăbi uăđ ăbênăd i,ăk tăqu ăkinhădoanhăc aăCliffăv tăxaănh ngăb năhƠngăkhác.ăCh ăcóă10%ăkhác
bi tăv ăt căđ ătĕngătr ngăt ngănh ănh ăbéă yănh ngăth tăs ăl iăr tăcóăỦănghƿaătrongăth iăgianădƠi.
Khiătr iăquaăt tăc ănh ngăthƠnhăcôngăcũngănh ăth tăb i,ăb năs ăth yăkỹănĕngăgi iăquy tăv năđ ăc a
mìnhăphátătri năđ năm căb năkhôngăch ăgi iăquy tăđ căv năđ ăc aăriêngămìnhămƠătrênăth căt ăcònăc i
thi nămôiătr ngăquanhăb n.ăKh iăđ uăb năcóăth ăd năd tăđ iăch iăth ăthaoăhayăd năđ uăv ăh căt pă
tr ngăho căh ngăc ngăđ ngăc aămìnhălƠmănh ngăvi căl nălaoăh n.ăTh măchíăb năcóăth ăt oăraăm t
doanhănghi păl năhayăgi iăquy tănh ngăv năđ ăkhóăkhĕnănh tătrênăth ăgi i.
GI IăQUY TăV NăĐ ăLÀăGỊ?
Gi iăquy tăv năđ ălƠăm tăquáătrìnhăcóăth ăchiaănh ălƠmăb năb c:ă(1)ăhi uărõătìnhăhu ng;ă(2)ăxác
đ nhănguyênănhơnăg căr ăc aăv năđ ;ă(3)ăthi tăl păk ăho chăhƠnhăđ ngăhi uăqu ;ăvƠă(4)ătri năkhaiăth c
hi năk ăho chăchoăđ năkhiăv năđ ăđ căgi iăquy t,ăđ ngăth iăđ aăraănh ngăđi uăch nhăn uăc n.
Nh ngăb cănƠyăcóăliênăquanăch tăch ăv iănhau.ăTr căkhiăgi iăquy tăchuy năgì,ătr cătiênăb n
ph iănh năraăđóălƠăm tăv năđ .ăKhiăđó,ăch ăxácăđ nhănguyênănhơnăg căr ăc aăv năđ ăv nălƠăch aăđ .
B năph iăsuyănghƿăth uăđáoălƠmăth ănƠoăm iăcóăth ăgi iăquy tăđ căv năđ ,ăr iăth căs ăti năhƠnhănh ng
b căc năthi tăđ ăkh căph cănó.ăGi iăquy tăv năđ ălƠăm tăcôngăvi căk tăh păsuyănghƿăvƠăhƠnhăđ ng.
Ch ăth căhi năm tătrongăhaiăvi căđóăs ăkhôngăđ aăb năđ năm tăk tăqu ăt tăđẹpănƠo.
Đi uănƠyăngheăquaăthìăr tăđ năgi n.ăNh ngăm uăch tălƠă ăch ăchúngătaăth ngăkhôngălƠmănh ng
vi căt ngănh ăđ năgi năvƠărõărƠngă y.ăVíăd ,ăhưyăxétăm tăh căsinhăcóăđi măs ămônătoánăc ăgi măd n.
Cũngănh ăm iăng i,ăcóăth ăc uătaăs ănói:ăắMìnhăph iăc iăthi năđi măs ”ăr iăc ăhyăv ngăđ tăđ căđi u
đóămƠăkhôngăh ălƠmăgìăđ ăc iăthi năchúng.ăKh ănĕngălƠăđi măs ămônătoánăc aăc uătaăs ăđ ngăyênăvìăc u
chẳngăh ăđ ătơmătìmăhi uăg căr ăc aăv năđ ăvƠănh ngăgi iăphápăc uătaănênălƠmăđ ăgi iăquy tăv năđ ăđó.
Hayăcũngăcóăth ăc uănghƿărằng:ăắCh cămìnhăph iăngh ăch iăbóngăđ ăcóănhi uăth iăgianăh căh n”.
Ngayăc ăkhiăquy tătơmăcaoăđ ănh ăth ănh ngăđi măs ăc aăc uătaăv năs ăkhôngăti năb ăh năn uănguyên
nhơnăg căr ăc aăv năđ ăkhôngăph iălƠăth iăgianăc uădƠnhăchoăvi căh cămƠălƠăhi uăqu ăvi căh căc aăc u.
T iăsaoăl iăph iăb ăphíăc ăh iăch iăbóngăcùngăcácăb n,ăkhiăvi căđóăchẳngăđemăl iăíchăl iăgìăc ?
V yăNg i-Bi t-Cách-Gi i-Quy t-V n-Đ ăs ălƠmăgìătrongătìnhăhu ngăđó?ăHưyăxemăm tăvíăd :
Ng i-Bi t-Cách-Gi i-Quy t-V n-Đ ă s ă b tă đ uă t ă h i:ă ắMìnhă đangă lƠmă saiă nh ngă d ngă toán
nƠoănh ?”.ăSauăđóăc uăphơnălo iăcácăd ngătoánăthƠnhăcácăd ngănh ăhìnhăh c,ăphơnăs ,ăđ iăs .ăBằng
cáchăsoăsánhăđi măs ăgi aăcácăd ngătoánăkhácănhau,ăc uănh năraărằngăđi măs ămônăđ iăs ăth tăraăđang
tĕngălên,ătrongăkhiăđi mămônăphơnăs ăđ ngăyên,ăvƠăch ăcóăđi mămônăhìnhăh călƠăgi măxu ng.ăCh ănhìn
vƠoăxuăh ngătrungăbìnhăc aăđi măs ămônătoánăs ăkhôngăgiúpăc uănh năth yăđi uăđangăth căs ădi năra.
V yăn uăhìnhăh călƠănguyênănhơnăduyănh tăkhi năchoăđi mămônătoánăđiăxu ng,ăb căti pătheoăs ălƠ
chiaănhómăđi măs ămônăhìnhăh căthƠnhăcácăch ăđ ănh ăh năbaoăg mădi nătích,ăgócăvƠăth ătíchăđ ăxác
đ nhăc ăth ăh nălo iăv năđ ănƠoăđangăgơyăkhóăkhĕn.
T ăvi căch ănóiăcơuăắĐi măs ămônătoánăc aămìnhăđangăgi măxu ng”,ăc uăđưăcóăđ căm tănh năxét
chiăti tăh n:ăắĐi măs ămônătoánăc aămìnhăđangăgi măxu ngăvìămìnhăkhôngăh căt tăbaănhómăch ăđ :
di nătíchăhìnhăthang,ăth ătíchăhìnhătr ăvƠăápăd ngăđ nhălỦăPi-ta-go”.ăKhiăđưăth uăhi uăv năđ ărõărƠngăh n
thìăhi uăqu ăc aăk ăho chăc uăđ tăraăvƠăk tăqu ăchungăs ăt oăraăđ căm tăkhácăbi tăđángăk .
KhiăNg i-Bi t-Cách-Gi i-Quy t-V n-Đ ăxácăđ nhăđ călo iăv năđ ămƠămìnhăđangăg păph iăthì
b căti pătheoăs ălƠăđ nhăh ngăchínhăxácănh ngăvi căph iălƠmăđ ăcóăk tăqu ăt tăh n.ăC uăcóănênădƠnh
nhi uăth iăgianăh năchoămônătoán,ăhayăc iăthi năhi uăsu tăh căt păc aăc u,ăhayăth căhi năc ăhaiăvi c
đó?ăĐ ătĕngăth iăgianăh cătoán,ăc uăcóăth ăd yăs măh năbaăm iăphútăho cădƠnhăbaăm iăphútătr c
khiăng ăđ ăt pălƠmănh ngăd ngăbƠiăt păđó.ăC iăthi năhi uăsu tăh căt pănghƿaălƠăthayăđ iăph ngăpháp
h căt p.ăC uăcóăth ăđ iăsangăm tăquy năsáchăd yătoánăhayăh n,ănh ăth yăcôăvƠăb năbèăgiúpăđỡătrong
nh ngăv năđ ăgútăm căsauăgi ăh c,ăhayănóiăchaămẹătìmăchoămìnhăm tăgiaăs .
ăm iăng iăthìănguyênănhơnăđi mătoánăgi măxu ngăs ăkhácănhau.ăDoăđó,ăt tănhiênăcáchăt tănh t
đ ăgi iăquy tăv năđ ăắkỹănĕngătoánăh c”ăcũngăs ăkhácănhauăđ iăv iăt ngăng i.ăĐóălƠălỦădoăb năph i
luônăt ăh iăắt iăsao”ăvƠăắnh ăth ănƠo”ăđ ăphátătri năm tăk ăho chăhƠnhăđ ngăchoăriêngămình.
Nh ăb năđưăth y,ăgi iăquy tăv năđ ăkhôngăh ăquáăph căt p.ăT tăc ănh ngăgìăb năc nălƠmălƠăhi uărõ
tìnhăhu ng,ăxácăđ nhănguyênănhơnăg căr ăc aăv năđ ,ăđ aăraăm tăk ăho chăhi uăqu ăvƠăth căthiăk ăho ch
đó.ă Ngayă c ă khiă b nă ph iă đ iă m tă v iă m tă v nă đ ă r tă l nă vƠă ph că t p,ă n uă bi tă cáchă chiaă nóă thƠnh
nhi uăv năđ ănh ăh năvƠăcóătínhăkh ăthiăh năthìăb năs ăgi iăquy tăđ căthƠnhăcôngăv năđ ăđó.
Côngăc ăgi iăquy tăv năđ :ăS ăđ ăcơyălogic
S ăđ ăcơyălogicălƠăm tăcôngăc ăh tăs căh uăíchăđ iăv iănh ngăaiăc năgi iăquy tăv năđ .ăĐóălƠăm t
côngăc ătr căquanăgiúpăb năxácăđ nhănh ngănguyênănhơnăcóăth ăcóăc aăm tăv năđ ăvƠăt oăraăr tănhi u
gi iăphápăchoăv năđ ăđó.
Chúngătaăs ăl yăm tăvíăd ăth tăđ năgi năđ ăd ăhìnhădungăh n.ăLƠmăth ănƠoăđ ăchiaăcácăh căsinh
l pă4ăthƠnhănhi uănhóm?ăCáchăđ năgi nănh tălƠătheoăgi iătính:ănamăvƠăn .ăCáchăkhácălƠătheoăchi uăcao:
caoătrênă1,2ămétăvƠăt ă1,2ămétătr ăxu ng.ăB năcũngăcóăth ăchiaătheoănhómătayăthu n:ăthu nătayăph i,
thu nătayătráiăhayăthu năc ăhaiătay.
S ăđ ăcơyălogicăchoănh ngăcáchăchiaănh ănƠyăs ăcóăd ngăsau:
Kháăđ năgi năph iăkhông?ăB năcóănh năraărằngăkhiăt oăraăcácănhánhănh ăth ăthìăkhôngăm tăh c
sinhănƠoăb ăb ăsótăvƠăcũngăkhôngăcóănhánhănƠoăgiaoăv iănhauăkhông?
Bơyăgi ,ălƠmăth ănƠoăđ ăchiaăl păh cătheoănhómăcơuăl căb ămƠăh căsinhăthamăgia?
Li uă b nă cóă th ă t oă m tă s ă đ ă cơyă logică đ ă khôngă b ă sótă h că sinhă vƠă cũngă khôngă b ă trùngă l p
không?
Khiăt oăs ăđ ăcơyălogic,ăb năkhôngăc năđiăd năt ătráiăquaăph iămƠăch ăc năli tăkêăb tăkỳăđi uăgì
b nănghƿăraătrênăgi y.ăĐ ăl păcơyălogic,ăb năhưyăđ tăch ăđ ăchínhă(thamăgiaăcơuăl căb )ăbênătayătrái,ăsau
đóăđ nănh ngăch ăđ ănh ăh nă(th ăthao,ăngh ăthu tầ)ăbênătayăph i.ăNhómănh ngăch ăđ ăt ngăt ăl i
v iănhauă(cácămônăth ăthaoăđ ngăđ i,ăcácămônăth ăthaoăcáănhơn).ăTi pătheoălƠăt oăraănhi uănhánhănh .
B tăđ uăt ăbênăph i,ăb năhưyăđ tăcơuăh iăchoăt ngănhóm:ăắMìnhăcóăth ăđ tătênăgìăđ iădi năchoăc ănhóm
nƠy?”ăv ăm tănhánhăv ăbênătráiăvƠăvi tătênăc aănhómăđó.ăT ănhánhăbênătráiăc aăs ăđ ,ăđ tăcơuăh iăcho
m iăch ăđ ăl năh n:ăắC ăth ălƠănh ngăgì/th ănƠo?”ăđ ăchiaăthƠnhăcácănhánhăph ăv ăphíaătayăph i.ăNh
s ăđ ăcơyătrangăbên,ăkhiăhoƠnăthƠnh,ăcơyăs ătoăd năt ătráiăsangăph i.
Hưyăth ăm tăvíăd ăkhác:
LƠmăth ănƠoăđ ătĕngăs ăl ngăh tătiêuăr iăraăt ăl ătiêuămƠăkhôngăc nălƠmăm nhătayăhayăl cănhanh
l ătiêu?ăDùngăs ăđ ăcơyălogicăđ ăđ aăraăcƠngănhi uăỦăt ngăcƠngăt tă(gi ăs ănh ăđ ăẩmăkhôngă nh
h ngăđ năs ăl ngăh tătiêuăr iăraăngoƠi).
Đ ăt oăs ăđ ăcơyălogicănƠy,ăb năb tăđ uăv iăv năđ ăbênătayătrái:ăắLƠmăth ănƠoăđ ătĕngăl ngăh t
tiêuăr iăraăkh iăl ?”.ăSauăđóăhưyăt oăraăcácănhánhăbằngăcáchăđ aăraănh ngăgi iăphápăcóăth ăx yăra.ăHai
gi iăphápăcóăth ălƠ:ă(1)ătĕngădi nătíchăn păl ăhayă(2)ătĕngăl ngăh tătiêuăr iăraăkh iăn păl .ăĐ ăti păt c
phơnănhánhăt ăl aăch nă(2),ăcóăhaiăkh ănĕngăcóăth ălƠmătĕngăl ngăh tătiêuăr iăraăkh iăn păl ălƠă(1)
tĕngăs ăl ngăl ătrênăm tăđ năv ădi nătíchăhayă(2)ătĕngăl ngăh tătiêuăr iăraăkh iăm iăl .ăCu iăcùng,
b năcóăth ătĕngăs ăl ngăh tătiêuăr iăraăkh iăm iăl ăbằngăcáchătĕngăkíchăth căl ăhayăgi măkíchăth c
h tătiêu.ăTh tăra,ătĕngăkíchăth căl ăchínhălƠăcáchălƠmătĕngădoanhăs ăc aăcôngătyăs năxu tăgiaăv !
Trongăkhiăb năt oăs ăđ ăcơyălogic,ăđôiălúcăb năcóăth ăhìnhădungăraăm tăb cătranhăt ngăth ăc aăv n
đ .ăNóăgiúpăb năxácăđ nhănh ngăthôngăs ăcóăth ăthayăđ i.
B năcóăth ăs ăph iăm tăm tăth iăgianăm iălƠmăquenăv iăs ăđ ăcơyălogic,ănh ngăkhiăđưăthaoătác
thƠnhăth c,ănóăs ăgiúpăb năv tăxaăh năhẳnăỦăt ngăbanăđ uăvƠăđ aăb năđ năv iănh ngăgi iăphápăm i
vƠăđ yăhi uăqu ăchoăv năđ ăđangăc năgi iăquy t.
Sauăkhiăh căđ cănh ngăki năth căc ăb nătrongăcáchăti păc năgi iăquy tăv năđ ,ăb năs ăkhôngăcòn
loăs ăvƠătr ănênăt ătinăh năkhiăgi iăquy tăm iăv năđ ătrongăcu căs ng,ăchoădùăđóălƠăchuy năđi măs ,
côngăvi căhayăv năđ ătrongăđ iăs ngăcáănhơn.
ănh ngăbƠiăh căti pătheo,ăchúngătaăs ătìmăhi uăv ăcáchăti păc năgi iăquy tăv năđ ăvƠăcácăcôngăc
đ cănh ngăNg i-Bi t-Cách-Gi i-Quy t-V n-ăĐ ăkhácănhauăs ăd ng:ăm tăbanănh cărockămangătên
Nh ngăNg iăYêuăN mămu nătĕngăs ăl ngăkhánăgi ăhơmăm ,ăJohnăB chăTu cămu nămuaăm tăchi c
máyă viă tính,ă coiă đóă nh ă b că kh iă đ uă choă că m ă tr ă thƠnhă m tă h aă sƿă vƠă đ oă di nă phimă
Hollywoodăcóăth ăs ăd ngăcôngăngh ămáyătínhăđ ăt oăhìnhă nh,ăvƠăKiwi,ăm tăc uăth ăbóngăđáăđ yăđam
mêăđangătìmăki măm tătrungătơmăhu năluy năhƠngăđ uă ăBrazilăđ ănơngăcaoăkỹănĕngăc aămình.
ăăăăă
BÀIăH CăS ă2:ăBANăNH CăROCKăVÀăNH NG
NGUYểNăNHỂNăG CăR
Cu căs ngăquanhătaăđ yăr yănh ngăth ăthách.ăT tăc ăchúngătaăđ uăph iăđ iăm tăv iăvôăs ătr ăng i
trênăconăđ ngăv năđ năm cătiêuăvƠăm ă căc aămình.ăNgayăc ănh ngăv năđ ăxu tăhi nătrongăcu c
s ngăhƠngăngƠyănhi uăkhiăcũngătr ăthƠnhănh ngăv năđ ăkhôngăth ăch uăn i.
Nh ngăđi uăđóăkhôngăcóănghƿaălƠăb nănênăb ăcu c!
ThayăvƠoăđó,ăhưyăth ălùiăl iăm tăb căvƠătìmăraănguyênănhơnăg căr ăc aăv năđ ăvƠăcáchăth căv t
quaăkhóăkhĕnăđó.
QuáătrìnhănƠyăr tăgi ngăv iăcáchăbácăsƿăch aăb nhăchoăb nhănhơn.ăHưyănh ăl iănh ngăđi uăbácăsƿ
lƠmăkhiăb năđ năkhámăb nh:ăh ăh iăb nănh ngăcơuăh iăv ătri uăch ng,ăv ăbi uăhi năvƠăđoănhi tăđ ăc a
b n.ăCóăth ăh ăcònăchoăb nălƠmăxétănghi mămáuăhayăch păX-quang.ăH ăđangăthuăth păthôngătinăvƠăphơn
tíchăchúngăđ ăxácăđ nhănguyênănhơnăg căr ăgơyănênăch ngăb nhăc aăb n.ăCh ăsauăkhiăxácăđ nhăđ c
tri uăch ng,ăh ăm iăquy tăđ nhăkêăđ năthu căraăsao,ăcóăth ălƠăthu căc măthôngăth ng,ăcóăth ălƠăm t
cu căph uăthu tăc tăb ăkh iău.ăHưyăchúăỦăđ năs ăkhácănhauăgi aătri uăch ngă(nh căđ u),ănguyênănhơn
g căr ă(s t)ăvƠăđ năthu că(thu căc m).ăB năcƠngăhi uărõătri uăch ngăvƠăxácăđ nhănguyênănhơnăg căr
chínhăxácăđ năđơu,ăb năcƠngăcóăth ăđ aăraăgi iăphápăhi uăqu ăđ năđó.
Trongăch ngănƠy,ăchúngătaăs ăđiătheoănh ngăb căr tăquenăthu c.ăCáchăti păc nănh ăsau:
B că1:ăPhơnătíchătìnhăhìnhăvƠăxácăđ nhănguyênănhơnăg căr
1A.ăLi tăkêăt tăc ănh ngănguyênănhơnăcóăth ăcóăc aăv năđ
1B.ăĐ aăraăgi ăthuy tăv ănguyênănhơnăcóăth ăx yăraănh t
1C.ăXácăđ nhănh ngăphơnătíchăvƠăthôngătinăc năthi tăđ ăki mătraăgi ăthuy t
1D.ăPhơnătíchăvƠăxácăđ nhănguyênănhơnăg căr .
B că2:ăĐ aăraăgi iăpháp
2A.ăĐ aăraănh ngăgi iăphápăkhácănhauăđ ăgi iăquy tăv năđ
2B.ăĐ aăraăl aăch nă uătiên
2C.ăĐ aăraăk ăho chăhƠnhăđ ng
HưyăcùngăxemăquáătrìnhănƠyăv năhƠnhănh ăth ănƠoăquaăm tătìnhăhu ngăápăd ng:ăm tăbanănh cărock
trẻămangătênăNh ngăNg iăYêuăN m.
C UăL YăNH NGăNG
IăYểUăN M!
Baănĕmătr c,ănƠngăN măvƠăhaiăng iăb nălƠăCƠăTímăvƠăĐ uăPh ăđưăl pănênăm tăbanănh cărock
mangătênăNh ngăNg iăYêuăN m.
M iăchuy năb tăđ uăkhiănƠngăN măxemăbanănh căTheăRollingăStonesăbi uădi nă ăqu ngătr ng
Madison.ăNgayăsauăbu iăbi uădi n,ănƠngăN măhƠoăh ngăg iăđi năchoăCƠăTímăvƠăĐ uăPh .ăNƠngănói:
ắNƠy,ăngƠyămaiăchúngătaăs ăl păraăm tăbanănh cărockănha.ăDƿănhiên,ăt ăs ălƠăcaăsƿ.ăCƠăTím,ăc uăch i
đƠnănhé!ăCònăĐ uăPh ,ăc uăs ălƠătayătr ng,ăđ căkhông?ăNgayăsauăgi ătanăh căngƠyămaiăchúngătaăs
g pănhauăvƠăb tăđ uăluy năt p!”.
CƠăTímălênăti ng:ăắKhoanăđưầ”.
Đ uăPh ăcũngănói:ăắCh ăchútầ”.
Nh ngănƠngăN măgácămáyăngayăkhiăk tăthúcănh ngăch ăth ăc aămình.ăCƠăTímăvƠăĐ uăPh ăch ăcòn
bi tăth ădƠi.ăH ăc măthán:ăắL iăth ăn aăr i!”.ăNh ngăc ăhaiăng iăđ uăyêuăquỦăN mănênăm iăkhiănƠng
mu năđi uăgì,ăh ăđ uăc ăg ngălƠmăm iăth ăđ ăbi nă căm ăc aănƠngăthƠnhăhi năth c.
Hômăđó,ăCƠăTímăm năcơyăđƠnăc aăanhătraiămìnhăvƠăb tăđ uăt ăh căđƠn.ăĐ uăPh ăch iătr ngăbằng
m tăđôiăđũaăvƠăm tăchi căthùngăgi yămƠăph iăđ năm tănĕmăsau,ăkhiăc uădƠnhăd măđ ăti năthìăm iămua
đ căm tăchi cătr ngăcũ.ăGi ngăhátăc aănƠngăN măkh ngăkhi păđ năn iăCƠăTímăvƠăĐ uăPh ăph iăđeo
nútăch nătaiăđ ăngĕnăb tăti ngăhátăc aănƠng.ăNh ngăsu tăbaăthángăqua,ănƠngăđưăti năb ăđángăk ăvƠăgi
đơyănƠngăđưăcóăđ căm tăgi ngăcaăr tăkh e.ăSauăm iăl nădi năt p,ănƠngăN măl iăc iăt iăắChúngăta
cũngăkhôngăt ăch ăh ?”.
Baăthángăsau,ăĐ uăPh ,ăCƠăTímăvƠănƠngăN măcùngăđ nătr ng.ăCƠăTímăvƠăĐ uăPh ăđangăc ăg ng
nh că nƠngă N mă v ă bƠiă ki mă traă toánă chi uă hômă yă nh ngă nƠngă khôngă h ă chúă Ủă đ n.ă NƠngă ch ă luôn
mi ngăắ ,ă !”ăvƠăg tăđ u.ăD ngănh ătơmătríănƠngăđangăđ ă ăm tăn iănƠoăkhác.ăĐ tănhiên,ănƠngăd ng
b căvƠătuyênăb :ăắChúngătaăs ăt ăch căm tăbu iăbi uădi nă ăsơnăth ăd căvƠoăth ăb yătu năsau!ăM i
thángăchúngătaăs ăbi uădi năm tăl n.ăCácăc uănghƿăsao?”.
CƠăTímăth ngăth t:ăắTh ăb yătu năsauăá?ăKhôngăth ănƠo!”.
Đ uăPh ăcũngălaălên:ăắNhƠătr ngăs ăkhôngăchoăchúngătaădùngăsơnăth ăd căđơu.ăH căsinhăkhông
baoăgi ăđ cădùngăsơnăth ăd căvƠoăm căđíchăcáănhơn!”.
NƠngăN măl păt căn iăc nălôiăđình.ăNƠngăghétăngheănh ngăcơuănh ăắKhôngăth ănƠo”ăhayăắCh aăai
t ngălƠmăth ”.
NƠngăhétălên:ăắCácăc uăb ăsaoăv y?ăT ăghétăcáchănóiăchuy năki uăđóăl mănhé!ăChúngătaăđangăc
g ngătr ăthƠnhăm tăbanănh căchuyênănghi p,ăph iăkhông?ăLƠmăsaoăchúngătaăcóăth ăbi uădi nătr căm t
đámăđôngăn uăchúngătaăkhôngănhanhăchóngăkh iăđ ng?ăNgayăbơyăgi ăt ăs ăđiăg păth yăhi uătr ngăvƠ
xinăphépăth yăđ căs ăd ngăsơnăth ăd c.ăCƠăTímăvƠăĐ uăPh ănƠy,ăcácăc uăb tăđ uăthôngăbáoăv iăm i
ng iăv ăbu iăbi uădi năđi.ăTaăcùngăb tătayăvƠoăvi cănƠo!”.
NƠngăN măxoayăng iăch yăv ăphíaătr ngăh c.ăCƠăTímăvƠăĐ uăPh ănhìnănhauăth ădƠi:ăắT iămình
lƠmăgìăbơyăgi ?”.
NƠngăN măr tăcóătƠiăxoayăx ăm iăvi căvƠăkhôngăbaoăgi ăng năng iăs ăd ngăs ăquy nărũăc aămình
khiăc năthi t.ăNgayăl păt c,ăth yăhi uătr ngăchoăphépănƠngăđ căm năsơnăth ăd c.ăCƠăTímăvƠăĐ u
Ph ăk ăv iăvƠiăng iăb năv ăbu iădi n,ăvƠăs ăki năđóăđưădi năraăđúngănh ăk ăho ch.
Baă thángă trôiă quaă vƠă bană nh că Nh ngă Ng iăYêuă N mă đưă t ă ch că đ că baă bu iă di n.ă Nh ng
trôngănƠngăN măl iăcóăvẻăcáuăk nh:ăắT iăsaoăl iăch ăcóăm iălĕmăng iăxemăkhiăt ăđưăb ăth iăgian
côngăs căraăt ăch căm tăbu iădi nănh ăth ?ăBu iădi năđ uătiênăc aăchúngătaăch ăcóăm iăng iăxemăvƠ
l năti pătheoăch ăm iălĕmăng i,ăr iăl năth ăbaăcũngăl iăm iălĕm.ăV năđ ă ăch ănƠo?ăKhôngăph i
cácăc uăch uătráchănhi mălƠmăchoăsơnăth ăd căch tăc ngăng iăsao?ăS păđ năbu iădi năth ăt ăr i,ăl n
nƠyăcácăc uăph iăkhi nănóăch tăc ngăđ y!”.
NhìnăvƠoăđôiăm tăngơnăng năn căc aănƠngăN m,ăCƠăTímăvƠăĐ uăPh ăh aăv iălòngămìnhărằngăh
s ătìmăraănguyênănhơnăg căr ăc aăv năđ ăkhánăgi ăvƠăs ălƠmăchoăsơnăth ăd căth tăđôngăkhánăgi ăvƠo
bu iădi năsau.
B că1:ăPhơnăTíchăTìnhăHìnhăvƠăXácăĐ nhăNguyênăNhơnăG căR
1A:ăLI TăKểăT TăC ăNH NGăNGUYểNăNHỂNăCịăTH ăCịăC AăV NăĐ
R tăítăng iăđ năxemănh ngăbu iădi năc aăNh ngăNg iăYêuăN m.ăBanănh cămu nătìmăhi uăxem
t iăsaoăvƠăh ăcóăth ălƠmăgìăđ ăkh căph c.
Hưyăb tăđ uăv iăcơuăh iăt iăsao:ăT iăsaoăm iăng iăkhôngăđ năxemăbi uădi n?ăNguyênănhơnăcó
th ălƠăgì?
Hóaăraăcóăr tănhi uănguyênănhơnăcóăth ăx yăraăch ăkhôngăch ăcóăm tănguyênănhơn.
Đ ă m iă ng iă đ nă xemă bi uă di n,ă tr că tiênă h ă ph iă bi tă rằngă cóă m tă bu iă bi uă di nă s pă s a
đ căt ăch c.ăSauăđóăh ăph iămu năđ năxemăbi uădi n,ăvƠăhyăv ngăh ăs ăti păt cămu năđ năxemănh ng
bu iăbi uădi năkhácăsauăkhiăxemămƠnătrìnhădi năxu tăs căc aăNh ngăNg iăYêuăN m.
V yălƠ,ănh ăb năth yătrênăs ăđ ăcơyălogic,ăm tăs ăng iăcóăth ăkhôngăbi tăđ năs ăt năt iăc aăbu i
di nă(A),ăs ăkhácăcóăbi tăđ nănh ngăkhôngămu năđ năxemăhayăvìăm tălỦădoăgìăđóăkhôngăth ăđ năxem
(B)ăvƠănh ngăng iăkhácăcóăth ăđ năxemăm tăl nănh ngăl iăkhôngăti păt căđiăxemănh ngăbu iădi năsau
nƠyă(C).
S ăđ ăcơyălogicănƠyăcóăth ăchuy năđ iăthƠnhăs ăđ ăcơyăCó/Không.ăS ăđ ăcơyăCó/Khôngăphơnălo i
nh ngăng iăho cănh ngăđ iăt ngăthƠnhăt ngănhómăd aătrênăcơuătr ăl iăCó/Khôngăc aăh .ăBằngăcách
chiaăm iăng iăvƠăm iăđ iăt ngăliênăquanăthƠnhăt ngănhóm,ăb năcóăth ăd ădƠngănh năth yăc tălõiăc a
v năđ .ăĐ iăv iăs ăđ ăcơyălogicătrên,ăs ăđ ăcơyăCó/Khôngăt ngă ngăs ăt oăraăcácănhómăbằngăcáchătr
l iăcácăcơuăh i:
1.ăH ăcóăbi tăđ năbu iăbi uădi năkhông?
2.ăN uăbi t,ăh ăđưăxemăbi uădi năbaoăgi ăch a?
3.ăN uăh ăđưăt ngăđiăxem,ăh ăcóăthamăgiaăth ngăxuyênăkhông?
M iăkhánăgi ăđ uăph iăthu căm tătrongănh ngănhómănƠy,ăkhôngăh ăcóăngo iăl .
Đ ăxácăđ nhănguyênănhơnăg căr ăc aăv năđ ăthamăd ăc aăkhánăgi ,ăCƠăTímăvƠăĐ uăPh ăph iătìmăra
đ ăl năc aăm iănhóm.ăSauăđóăh ăc năxemăxétănh ngăcơuăh iăc ăth ăh n:
ắT iăsaoăm tăs ăng iăkhôngăbi tăđ năbu iăbi uădi n?”
ắT iăsaoăm tăs ăng iăkhôngăđ năxemăbi uădi nădùăh ăcóăbi t?”
ắT iăsaoăm tăs ăng iăkhôngăđ năxemăbi uădi năn a?”
Côngăc ăgi iăquy tăv năđ :ăS ăđ ăcơyăCó/Không
B năcóăth ădùngăs ăđ ăcơyăCó/Khôngăđ ănh năraănguyênănhơnăg căr ăc aăv năđ ăhayăcơnănh c
cáchăgi iăquy tăv năđ .ăĐ ăt oăs ăđ ,ăb năph iătr ăl iăm tălo tănh ngăcơuăh iăCó/Khôngănh ăCƠăTím
vƠăĐ uăPh ăđưălƠmătrongăkh oăsátăc aămình.ăHưyăcùngăxemăm tăvíăd ăkhác:ăTh ăt ngăt ngătr ng
h păb năng ăquên.ăL ăraăb năph iăth căd yălúcă6ăgi ăđ ălƠmăv ăsinhăcáănhơn,ăĕnăsángăvƠăđónăxeăbuỦt
lúcă7ăgi ă8ăphút.ăNh ngăb năl iăb tăd yălúcă6ăgi ă53ăphút.ăV aăh iăh ăđánhărĕngăv aăm căqu năáo,ăb n
t ăh i:ăắSaoămìnhăkhôngăth căd yăs mănh ?ăChuôngăbáoăth căcóăb ăt tăkhông?ăHayănóăb ăh ng?”.
Gi ăs ălúcănƠyăb năkhôngăph iăv iăvưăb tăxeăbuỦt,ăhưyăv ăm tăs ăđ ăc
Originalătitle:ă
Problem Solving 101: A Simple Book for Smart People
byăKenăWatanabeă
Copyrightă©ă2007,ă2009ăbyăKensukeăWatanabeă
VietnameseăEditionă©ăbyăFirstăNewsăậăTriăViet.ă
Publishedă byă arrangementă withă Deltaă Studio,ă Inc.ă c/oă Levineă Greenbergă LiteraryăAgency,ă Inc.
throughăTuttle-MoriăAgencyăCo.,ăLtd.ă
T oăebook:ăHoƠngăNghƿaăH nh
L iănóiăđ u
Chúngătaăluônăph iăđ aăraănh ngăquy tăđ nhătrongăđ i.ăDùăb nălƠăsinhăviênăhayălƠăph ăhuynhăh c
sinh,ălƠădoanhănhơn,ăhayăcóălƠăt ngăth ngăMỹăđiăn aăthìăngƠyăngƠyăb năv năph iăđ iăm tăv iănhi uăv n
đ ăc năđ căgi iăquy t.ăNh ngăv năđ ă yăcóăth ăr tăkhácănhau:ăCóăth ăb năph iăv tăquaăkỳăthiămôn
toán,ăph iăquy tăđ nhăxemănênăs ngă ăđơu,ăho căđangăph iătìmăcáchăc iăthi nătìnhăhìnhăho tăđ ngăc a
côngătyầăCũngăcóăkhiăv năđ ăc aăb năch ălƠăb nămu năgi măđiăvƠiăcơnăhayăđ năgi năh năch ălƠălƠm
saoăđ ăch iăgolfăgi iăh n.
Dùăv năđ ăc aăb năl năhayănh ,ăchúngătaăđ uăph iăđ tăraănh ngăm cătiêuăchoăchínhămình,ădámăđ i
m tăv iăth ătháchăvƠăn ăl căv tăqua.
Tôiăvi tăcu năsáchănƠyăv iămongămu nămangăl iăchoăm iăng iăm tăph ngăphápăđ năgi năđ
đ ngăđ uăv iănh ngăv năđ ăr căr iătrongăcu căs ng.ăNh ngătôiăs ăkhôngăđ aăraăm tăt păh pănh ngăkỹ
nĕng.ăGi iăquy tăv năđ ăkhôngăch ăc năcácăkỹănĕng,ămƠăcònăc năh nălƠăm tăh ăth ngăt ăduyăgiúpăcon
ng iăphátăhuyăt iăđaăkh ănĕngăc aămìnhăvƠăt oăraăm tăth ăgi iăt tăđẹpăh n.ăNh ngăng iămu năgi i
quy tăv năđ ăth căs ăítăkhiăch pănh nănh ngăđi uăki năhi năcóămƠăluônăch ăđ ngătìmăcáchăc iăthi nămôi
tr ngă xungă quanhă mình.ă Hưyă t ngă t ngă th ă gi iă s ă thayă đ iă raă saoă n uă nh ngă nhƠă lưnhă đ oă nh
MahatmaăGandhi,ăMartinăLutherăKingăJr.,ăEleanorăRoosevelt,ăJohnăF.ăKennedyăvƠăSteveăJobsăthi uăđi
nh ngătácăphongă y.
Tôiăhyăv ngăcu năsáchănƠyăs ătruy năđ ngăl căchoătrẻăemăvƠăc ăng iăl năđ ăchúngătaăphátătri n
l iăt ăduyăch ăđ ng,ătr cătiênălƠăbằngăcáchăv tăquaănh ngăkhóăkhĕnătrongăcu căs ngăb năthơn.ăSau
khiăđưăh căđ căcáchăgi iăquy tănh ngăv năđ ăcáănhơn,ăb năs ăth yărằngămìnhăhoƠnătoƠnăcóăth ăv n
t iănh ngăm ă căvƠăthƠnhăt uăl nălao.
T iăsaoătôiăvi tăcu năsáchănƠy?
Tr că khiă b tă tayă vƠoă vi tă cu nă sáchă nƠy,ă tôiă lƠă c ă v nă c aă t pă đoƠnă t ă v nă qu nă lỦă toƠnă c u
McKinseyă&ăCompany.ăSu tăsáuănĕmăli n,ătôiălƠmăvi căv iănhi uăcôngătyăl nătrênăth ăgi iănhằmăgiúp
h ăgi iăquy tănh ngăkhóăkhĕnătrongăkinhădoanhăbằngăm tăb ăcôngăc ăđ năgi nănh ngăh tăs căhi uăqu .
ĐóălƠănh ngăcôngăc ămƠăaiăcũngăcóăth ăs ăd ng.ăNh ngăcôngăc ănƠyăkhôngăđòiăh iăph iăcóăph n
m mămáyătínhăph căt păhayăt păh pănh ngăchuyênăgiaăphơnătíchăhƠngăđ uămƠăch ălƠăcáchăti păc năgiúp
t ăduyăc aăm tăcáănhơnătr ănênăthoángăh năvƠăcóătr tăt ăh năđ iăv iăv năđ ,ăđ ăt ăđóătìmăraăm tăgi i
phápăkh ăthiăth tărõărƠng.
Nĕmă2007,ăth ăt ngăNh tăch năngƠnhăgiáoăd călƠmă uătiênăhƠngăđ uăc aăqu căgia.ăKhiăc ăn c
h ngăs ăt pătrungăvƠoăh ăth ngăgiáoăd c,ătôiăb ăthôiăthúcălƠmăb năph năc aămình.ăM cădùănh ngăch
doanhănghi p,ăcácănhƠăs ăph măvƠănhi uăchínhătr ăgiaăt ălơuăđưăth ngănóiăđ năs ăthayăđ iăt ăắph ng
phápăgiáoăd căchúătr ngăvƠoătríănh ”ăsangăắph ngăphápăgiáoăd căchúătr ngăvƠoăgi iăquy tăv năđ ”
nh ngăch aăaiătìmăraăm tăgi iăphápăv ngăch căvƠăhi uăqu ăđ ăhi năth căhóaăđi uănƠy.
Th ănênătôiăquy tăđ nhăr iăkh iăMcKinseyăđ ăvi tăcu năsáchănƠyăvƠăgi ngăd yătr căti păchoăcác
emăh căsinh.ăM cătiêuăc aătôiălƠăd yăchoătrẻăemăNh tăcáchăsuyănghƿăgi iăquy tăv năđ ,ăđóngăvaiătròăch
đ ngătrongăcôngăcu căgiáoăd cădƠnhăchoăchínhăcácăemăvƠăc iăthi năcu căs ngăc aăchínhăcácăem.ăTôiăc
g ngăđúcăk tănh ngăcôngăc ăđưăđ căs ăd ngă ăMcKinseyăthƠnhăm tăph ngăphápăt ăduyăkháăthúăv ăvƠ
d ăti păc năđ ăcácăemăth yărằngăcáchăápăd ngănh ngăkỹănĕngăgi iăquy tăv năđ ăvƠoăth căti năs ăđ a
cácăemăt iănh ngăthƠnhăcông.ăM cădùătôiăkhôngăkhẳngăđ nhămìnhălƠăm tăchuyênăgiaăgiáoăd cănh ngătôi
hyăv ngăítănh tăcu năsáchănƠyăcũngămangăl iăđ căchoăcácăemăm tăđi măkh iăđ uălỦăthú.ăĐi măkh i
đ uănƠyăs ăchuy nănh ngătranhăcưiăxungăquanhăvi căchúngătaăcóănênăđ aăcácăkỹănĕngăgi iăquy tăv năđ
vƠoăgiáoăd căhayăkhôngăthƠnhăvi călƠmăth ănƠoăđ ăth căhi năđ căđi uăđó.
Th ăr iăm tăđi uăkinhăng căđưăx yăra:ăcu năsáchănh ăm tăqu ăbomăbùngăn ăm nhăm ătrongănhi u
gi iăđ căgi ă-ăkhôngăch ălƠănh ngăđ căgi ănh ătu iănh ăbanăđ uătôiăd ăđoán.ăNóăb tăđ uăbùngăcháy
trongăphơnăkhúcădoanhănhơnăvƠătr ăthƠnhăcu năsáchăbánăch yănh tăv ăđ ătƠiăkinhădoanhăt iăNh tăB n
trongă nĕmă 2007.ă Sauă đóă cu nă sáchă đ că đ că gi ă trongă gi iă giáoă d că ráoă ri tă ki mă tìm.ă VƠă cònă r t
nhi uănh ngăđ căgi ăkhácăcũngăsĕnălùngăvƠăcoiăcu năsáchănƠyănh ăm tăcu năcẩmănangăchoăriêngămình.
Hóaăraăcóăr tănhi uăđ căgi ă ătu iătr ngăthƠnhăc aăNh tăB n,ăt ănh ngăb căph ăhuynhăh căsinh,ănh ng
giáoăviênăchoăđ nănh ngănhƠălưnhăđ oăqu nălỦăc păcaoăc aănhi uăt păđoƠnăl năđ uăđangăkhaoăkhátătìm
ki măm tăph ngăphápăh ngăd nănh ngăkỹănĕngăgi iăquy tăv năđ ăđ năgi năvƠăhi uăqu .
LúcănƠyătôiăb tăđ uăt pătrungăvƠoăvi căgiúpătrẻăemăápăd ngăcácăph ngăphápăgi iăquy tăv năđ
vƠoăth căti n.ăTôiănghƿăchúngătaăc nănh năm nhăvƠoănh ngăkinhănghi mămƠăb nătrẻăthuănh năđ căt
khiătrongăđ uăchúngăxu tăhi năm tăỦăt ng,ăr iăb tătayăvƠoăkh iăđ uăỦăt ngăđóăvƠăcu iăcùngălƠărútăra
bƠiăh căt ăc ăthƠnhăcôngăvƠăth tăb i.ăVìăv y,ătôiăt oăc ăh iăchoăcácăemăh căh iăt ănh ngăbƠiăh cătình
hu ngăth căt ătrongăcu căs ngănhi uăh năthayăvìăch ăh cănh ngăbƠiăh cătrênăl p.
Khiăti năhƠnhăcôngăvi căd yăd ăb nătrẻ,ătôíăkhôngăm ăđ uăbằngăcáchăd yănh ngăkỹănĕngătrong
cu năNg iăthôngăminhăgi iăquy tăv năđ ănh ăth ănƠo?ătrênăl p.ăThayăvƠoăđó,ătôiăđ ăchoăchúngăđ c
h cătheoăcáchănh ăWarrenăBuffettăđưăt ngăh c.ăBuffettăđưăh căđ căkinhănghi măkinhădoanhăđ uătiên
c aămìnhăkhiăôngăch ăm iăsáuătu i,ăbằngăcáchămuaănh ngăchaiăCocaăt ăc aăhƠngăc aăôngăn iăvƠăbánăl i
ki măl i.ăCácăh cătròăc aătôiăb tăđ uăkinhădoanhăđ ăĕnăvƠăn cău ngătrênăm tăchi c
Volswagenăđ iă1965ămƠătôiăđưădƠnhăcôngăs căs aăl iălƠmăc aăhƠngăl uăđ ngăchoăb nătrẻ.ăB nătrẻ
t ăquy tăđ nhăs ăbánănh ngăđ ăĕnăvƠăn cău ngăgì,ăbánă ăđ aăđi mănƠoăvƠălƠmăth ănƠoăđ ăv tăquá
đ cănh ngănhómăbánăhƠngăkhácăch ăbằngăchínhănh ngăs năphẩmăt ătayămìnhăn uăn ngăvƠăch ăbi n.
B nătrẻăkhôngănh ngăđưăh căđ cănh ngăkỹănĕngăgi iăquy tăv năđ ămƠăcònălƿnhăh iăđ căc ănh ngăkỹ
nĕngălưnhăđ o,ăc ngătác,ătínhăsángăt o,ăs ăkiênătrì,ăkh ănĕngăthuăhútăkháchăhƠngăvƠăliênăt căđ iăm iăđ
bi năm cătiêuăthƠnhăhi năth c.ăCh ăsauătr iănghi măđó,ătôiăm iăh ătr ăbằngăcáchăđ aăraănh ngăcơuăh i
quanătr ngăđ ătraoăchoăcácăemănh ngăkỹănĕngăgi iăquy tăv năđ ămƠăchúngăs ăth yăv ăcùngăb ăíchătrong
nh ngăd ăánăt ngălai.
RõărƠngălƠăgiáătr ăc aăl iăt ăduyăt pătrungăvƠoăgi iăquy tăv năđ ăđưăđ căm ăr ng,ăv tăxaăkh i
ph măviăl păh căđ ăđiăvƠoăm iăm tăc aăđ iăs ng.ăNóăgiúpătaăki măsoátănh ngăkhóăkhĕnăth ătháchăvƠ
cũngăgiúpătaăt oăraăm tăth ăgi iăt tăđẹpăh n.
Trơnătr ng,
KenăWatanabe(*)
NOTES
(*)Ken Watanabe lớn lên ở Nhật và theo học tại tr ờng Đại học Yale và tr ờng Kinh tế
Harvard ở Mỹ. Ông từng là cố vấn quản lý ở tập đoàn McKinsey & Company trong sáu năm. Hiện
nay ông đang là ng ời sáng lập và giám đốc điều hành Công ty Giáo dục, Giải trí và Truyền thông
Delta Studio của mình. Hiện ông đang sống tại Tokyo.
BÀIă H Că S ă 1:ă BÀIă H Că CĔNă B Nă Đ ă GI I
QUY TăV NăĐ
KHỌNGă BAOă GI ă LÀă QUỄă MU Nă Đ ă TR ă THÀNHă NG
GI IăQUY TăV NăĐ
Iă BI Tă CỄCH
ĐơyălƠăm tăcu năsáchăh ngăd năcáchăgi iăquy tăv năđ .ăS ăcóănhi uăth ătháchăkháăl tăléoăậăl t
léoăđ năm căcóăl ăh uăh tăm iăng iăph iăgi ătayăđ uăhƠng.ăNh ngănh ngăNg i-Bi t-Cách-ăGi iQuy t-V n-Đ ăkhôngăgi ngănh ăh uăh tăm iăng iăậăm cădùăh uăh tăm iăng iănênăh căcáchălƠmăđ c
nh ăh .
Nh ă b nă th y,ă nh ngă Ng i-Bi t-Cách-Gi i-ă Quy t-V n-Đ ă cóă th ă ă nhi uă đ ă tu iă khácă nhau,
hìnhăvócăc ăth ăcũngăkhácănhau.ăCóăth ăb năt ngărằngăh ăcóătƠiănĕngăđ căbi tăhayăítăraăcóăv nămayăkha
khá,ănh ngăth tăs ăh ăcũngăch ălƠănh ngăng iănh ăb nănh ngăl iăh năb nă ăch ăh ăđưăh căđ căcách
t ăduy,ăcáchăraăquy tăđ nhăvƠăhƠnhăđ ngăc aăriêngămình,ăt ăđóăđ nhăhìnhăchoămìnhăm tăcu căs ngănĕng
đ ng.ăNh ngăconăng iă yăđưăt ăđúcăk tăvƠătìmătòiăđ cănh ngăcôngăc ăgi iăquy tăv năđ ăr tăcóăích
trongăcu căs ng.
N uăb nălƠmătheoăcácăbƠiăh căr tăđ năgi nătrongănh ngătrangăsáchănƠy,ăb năcũngăcóăth ătr ăthƠnh
m tăNg i-Bi t-Cách-Gi i-Quy t-V n-ăĐ .ăB năđ ngăchoărằngăcu căs ngăc aăb năđangăv tăngoƠi
t măki măsoát,ămƠăhưyănh năl yătráchănhi măv ămìnhăvƠăt ăđó,ăt ngăb căthayăđ iăth ăgi iăxungăquanh.
Đ ngăđ ăb năthơnăb ănh ngăkhóăkhĕnăth ătháchăhƠngăngƠyăđánhăg cămƠăhưyăh căcáchătr iănghi măvƠ
v tăquaănh ngăkhóăkhĕnăth ătháchăđó.
Sauăkhiăđ căxongăcu năsáchănƠyăb năs ăth yămìnhăth tăs ăti năb ăh năr tănhi u.ăNh ngăm ă căvƠ
m cătiêuăd ngănh ăluônănằmătrongăt mătayăb n.ăB năs ăthƠnhăcôngătrongăb tăkỳălƿnhăv cănƠoămƠăb n
cóăđ ăđamămêăvƠăócăt ngăt ngăđ ăkiênătrìătheoăđu i.
căm ăhayăm cătiêuăc aăb năcóăth ăch ăđ năgi nălƠătr ăthƠnhăm tăvũăcôngăgi iăh năhayăbi tăcách
lƠmăbánhăng tăki uăPháp.ăCũngăcóăth ălƠăm tăm cătiêuăl năh nănh ăđi uăhƠnhăchínhăph ăho căgi iăquy t
th măh aănóngălênătoƠnăc u.ăDùăđóălƠăgìăthìăb năcũngăs ăh căđ căcáchăgi iăquy t.
Gi iăquy tăv năđ ălƠăm tănĕngăl căkhôngăch ăgi iăh nă ăm tăs ăítăng iămayăm n.ăTh tăraăđóălƠ
m tăkỹănĕngăvƠăm tăthóiăquenămƠăchúngătaăhoƠnătoƠnăcóăth ăh căđ c.ăCu năsáchănƠyăs ăgi iăthi uăcho
b năcáchăti păc năđ ăgi iăquy tăv năđ ăc ăb năthôngăquaăbaătìnhăhu ngăth căti n:
Nh ngăNg iăThíchăN măậăm tăbanănh căm iăraăđ iăđangăc ăg ngă năđ nhăs ăl ngăkhánăgi ăhơm
m .
JohnăB chăTu că-ăm tăthanhăniênăsángăd ănuôiăhoƠiăbưoătr ăthƠnhăh aăsƿăđ ăh aăviătínhăđangăc n
muaăchi cămáyătínhăđ uătiên.
Kiwiă-ăm tăc uăth ăbóngăđáăđ yăđamămêăđangătìmătrungătơmăhu năluy năt tănh tă ăBrazil.
Cu năsáchăcũngăcungăc păchoăb năđ yăđ ănh ngăkỹănĕngăgi iăquy tăv năđ ăđưăđ căch ngăminh
trongăth căti n,ăđơyăcũngăchínhălƠănh ngăkỹănĕngămƠănhi uăcôngătyăvƠăt păth ,ăcáănhơnătrênătoƠnăth ăgi i
v năd ngăthƠnhăcôngăđ ăgi iăquy tăv năđ .ăNh ngătr căkhiăb tăđ uăh căcáchăti păc năgi iăquy tăv n
đ ,ă choă phépă tôiă gi iă thi uă v iă b nă nh ngă Ng i-Bi t-Cách-Gi i-Quy t-V n-Đ ă cùngă nh ngă ng i
b năc aăh .
NH NGă NG
B N
I-BI T-CỄCH-GI I-QUY T-V N-Đ ă VÀă NH NGă NG
I
Đ nă lúcă nƠy,ă cóă l ă b nă cònă ch aă bi tă chínhă xácă đi uă gìă khi nă ng iă taă tr ă thƠnhă Ng i-Bi tCách-ă Gi i-Quy t-V n-Đ .ă Tr că tiên,ă hưyă nóiă v ă nh ngă ng iă khôngă bi tă cáchă gi iă quy tă v nă đ .
Nhi uăquanăđi măthôngăth ngăcóăth ăgơyătr ăng iăchoăvi căgi iăquy tăv năđ ăhi uăqu .ăM cădùănh ng
nhơnăv tăsauăđơyăcóăth ălƠăb cătranhăbi măh aăc aăm tăs ăng iăcóăth tăngoƠiăđ i,ătôiăv năch cărằng
b năs ăth yăcóăgìăđóăr tăquenăthu că ănh ngănhơnăv tăkhôngăbi tăcáchăgi iăquy tăv năđ ăđó.ăCh cărằng
b năs ăg pănh ngăng iănh ăth ătrongătr ngăh căhayătrongăcôngăs .ăCóăth ăđóălƠăb năbèăhayăng i
thơnăc aăb n.ăM tăs ănhơnăv tăth măchíăcóăth ăkhi năb năliênăh ăt iăchínhăb năthơnămình!
Víăd ănh ăcôăTh ăDƠi.
CôăTh ăDƠiătiêuăbi uăchoălo iăng iăluônăb ăcu căngayăkhiăph iăđ iăm tăv iăth ăthách,ăchoădù
th ătháchăđóăchẳngăh ătoătátăgì.ăĐ ngătr căkhóăkhĕn,ăcôăch ăth ădƠiăvƠănói:ăắTôiăkhôngăbaoăgi ălƠm
đ căvi căđó”.ăĐi uăđóăcóănghƿaălƠăk ăc ăkhiăc ăth ălƠmăvi căđóăthìăcôăv năkhôngăth ănƠoăthƠnhăcông.
Đôiălúcăcôăcũngăcóănh ngăỦăt ngătuy tăv iăhayănh năbi tăđ căm tăs ăv năđ ăv năcóăkh ănĕngăgi i
quy t.ăNh ngălúcănƠoăcôăcũngăs ăv păngưăvƠăb ăm iăng iăc iănh o.ăTh ănênăthayăvìănóiăraăhayăhƠnh
đ ng,ăcôăch ăng iăth ăng iămƠăth tăv ngăv ăb năthơn.
CôăTh ăDƠiăkhôngăki măsoátăđ căcu căs ngăc aăchínhămình.ăCôăth yănh ăkhôngăaiăhi uămìnhăvƠ
đ ăl iăchoăm iăng iăchungăquanhăkhiăr căr iăx yăra.ăCôăluônăl păđiăl păl iănh ngăcơuăth ănƠy:
ắTôiăkhôngăbaoăgi ălƠmăđ căđi uăđó.ăTôiăkhôngăgi iătrongălƿnhăv căđó.”
ắTôiăs ăkhôngăth ăđơu.ăN uătôiăth tăb iăthìăsao?ăNg iătaăs ăc iătôiăchoămƠăxem.”
ắT iăchaămẹătôi.ăT iăcáiăxưăh iănƠy.ăT iăc ăb năn a!”
ắChẳngăaiăch uăhi uătôi.ăChẳngăaiăquanătơmăđ nătôi.ăNg iătaăluônăxaălánhătôi.”
Th ănh ngăchƠngăCh ăTríchăthìăhoƠnătoƠnăng căl i,ăkhôngăbaoăgi ăchƠngăng iălênăti ng.ăChƠngălƠ
m tăng iăch ătríchăchuyênănghi p.ăDùăk ăho chăth ănƠoăchĕngăn a,ăchƠngăcũngăluônăs năsƠngăch ăra
cácăthi uăsótăvƠăbácăb ăỦăt ngăc aăng iăkhác.ăN uăaiăđóăth ălƠmăvi căgìăvƠăth tăb i,ăchƠngăs ălƠ
ng iăđ uătiênălênăti ng:ăắTôiăđưăb oămƠ!”.ăChƠngăr tăhƠoăh ngăchêătráchăng iăkhácăm iăkhiăcóăsai
sótăx yăra.
ChƠngăcóăth ănóiăr tănhi uăv ăsaiăsótăc aăm iăng iănh ngăd ngănh ăchẳngăm yăkhiăđ ăc păđ n
saiăl măc aăb năthơn.ăB năbi tăđ y,ăđ ngăbênăngoƠiămƠăch ătríchăth ngăr tăd ,ănh ngăb tătayăvƠoălƠm
thìăth tăs ăkhôngăđ năgi năchútănƠo.ăNgayăc ăkhiăbi tăcáchălƠmăm iăvi căđiăn aămƠăb năkhôngăch uăx n
tayă vƠoă lƠmă thìă cũngă chẳngă íchă gì.ă ChƠngă Ch ă Tríchă khôngă nh nă raă rằngă ng iă taă khôngă h ă hƠiă lòng
tr cănh ngăl iăch ătríchăc aăchƠngăvìăh ăm iăchínhălƠănh ngăng iăth căs ăb ăcôngăs căđ ăc ăg ng
hoƠnăthƠnhăcôngăvi c.ăCóăth ăchƠngăquáăs ătráchănhi măvƠăkhôngădámăđ iădi năv iăs ăth tălƠăchính
chƠngăđưălƠmăsai.
Cóăth ăb năs ăngheăchƠngăCh ăTríchăhayănóiănh ngăcơuăth ănƠy:
ắXemănƠo,ăch căch năvi căđóăs ăkhôngăthƠnhăcông.ăSaoămƠăng ăngẩnăth ăch !”
ắTôiăđưănóiălƠăm iăvi căs ăr iătinhălênămƠ.ăT tăc ălƠăt iăc u.”
ắNƠy,ătôiăđưănóiăchoăc uăbi tălƠănênălƠmăgì.ăV yămƠăt iăsaoăc uăv năkhôngălƠmăđ c?”
ChƠngăCh ăTríchăcóăth ăkhi năb năxu ngătinhăth n,ăcònăcôăM ăM ngăthìăđ uăócălúcănƠoăcũngănh
ătrênămơy.ăCôăthíchăđ aăraănh ngăỦăt ngăm i.ăNh ngăm iăvi căchẳngăti nătri năđ căt iăđơu.ăCô
chẳngăbaoăgi ăthèmăsuyănghƿăxemălƠmăth ănƠoăđ ăbi nănh ngăỦăt ngăđóăthƠnhăk ăho chăth căs ăvƠ
ch căch năchẳngăbaoăgi ămu nălƠmăxongăvi căgì.ăCôăhƠiălòngăv iăvi căch ăsuyănghƿăv ănh ngăm ă c
vƿăđ iăc aămình.ăDùăsaoăthìătrongăđ uăcô,ăchúngălúcănƠoăcũngăt tăh năsoăv iătrongăth căt .
CôăM ăM ngăcóănh ngăm ă căr tătáoăb oăậănh ngă căm ăd ngănh ăchẳngăbaoăgi ăcóăth ătr
thƠnhăhi năth c:
ắMìnhămu năvi tăm tăcu năti uăthuy t!”
ắN uămìnhăm ăm tădoanhănghi păthìăs ăthƠnhăcôngăl mănh ?”
ắMìnhămu năkhiăl nălênăs ătr ăthƠnhăbácăsƿ.”
ắMìnhălƠăconăng iăc aăỦăt ng.ăĐ ngălƠmămìnhăr iăv iănh ngăchiăti tăv năv t.”
N uăg păchƠngăXôngăXáoăl năđ u,ăb năs ăth yăchƠngăr tăgi ngăm tăng iăgi iăquy tăđ căv năđ .
Ch căch năchƠngăkhôngăph iălƠălo iăng iăloăng iătr cănh ngăkhóăkhĕnăvƠăkhôngăh ăcóănh ngăỦănghƿ
tiêuăc c.ăKhiăcóăsaiăsótăx yăra,ăchƠngănhanhăchóngăb tătayăvƠoăhƠnhăđ ng.ăChƠngăluônănhìnănh năs
vi căbằngătháiăđ ăắTôiăkhôngăth ăthayăđ iăquáăkh .ăNh ngăngayălúcănƠyăđơyătôiăcóăth ălƠmăđ căm t
vi căgìăđó”.ăRõărƠngălƠăchƠngăXôngăXáoăr tăngoanăc ngăvƠănĕngăđ ng.
Tuyănhiên,ăn uăchƠngăbi tăd ngăl iăvƠăsuyănghƿăm tăchútătr căkhiăh căt călaoăvƠoălƠm,ăchƠngăs
đ tăđ cănhi uăthƠnhăcôngăh n.ăChƠngăcóăxuăh ngăđ ăl iăm iăth tăb iăđ năgi nălƠăvìăthi uăn ăl căậ
chƠngătinărằngăm iăv năđ ăđ uăcóăth ăgi iăquy tăbằngăcáchăc ăg ngăh năn a.ăM tăkhiăđưăraăquy tăđ nh,
chƠngăkhôngămu năcóăb tăc ăs ăthayăđ iănƠo.ăChƠngăkhôngăthíchătìmăhi uănguyênănhơnăg căr ăc aăv n
đ ,ăcũngăkhôngăcóăthóiăquenăcơnănh cănh ngăph ngăánăthayăth .ăĐ năgi nălƠăchƠngăkhôngănh năraărằng
d ngăl iăđ ăsuyănghƿăcũngăquanătr ngăkhôngăkémăvi căb tătayăngayăvƠoăhƠnhăđ ng.
ChƠngăXôngăXáoăth ngăcóănh ngăcơuănh :
ắTôiăkhôngăbaoăgi ăb ăcu c.ăTôiăs ăv tăquaăkhóăkhĕnănƠy!”
ắMìnhăph iăc ăg ngăh năn a!ăKhôngăđ căn năchí!”
ắTôiăbi tăvi cănƠyăs ăthƠnhăcôngăn uătôiăn ăl căthêmăchútăn a.”
ắT iăsaoăph iănghƿătr căkhiălƠm?ăCh ăphíăth iăgianăthôi.ăV năđ ălƠăph iăhƠnhăđ ngăngay!”
B năcóăthu căm tătrongănh ngătuỦpăng iănƠyăkhông?ăB năcóăbaoăgi ăth ădƠiăvƠăb ăcu c?ăB năcó
nghƿărằngăch ătríchăm iăng iăd ădƠngăh nănhi uăsoăv iăb tătayăvƠoălƠm?ăB năcóăthíchăm ăm ngănh ng
ghétăl păk ăho chăkhông?ăB năcóălaoăvƠoăgi iăquy tăv năđ ăngayăl păt cănh ngăl iăkhôngăd ngăl iăđ
suyănghƿăthêmăkhiăch aăđ tăđ căk tăqu ăgì?ăN uătr ăl iăắKhông”ăchoănh ngăcơuăh iătrênăthìăb năchính
lƠăm tăNg i-Bi t-Cách-Gi i-Quy t-V n-Đ ăr iăđ y!
Nh ngă Ng i-Bi t-Cách-Gi i-Quy t-V n-Đ ă th tă s ă cóă tƠiă trongă vi că đ tă raă m că tiêuă vƠă hƠnh
đ ngăđ ăđ tăđ căm cătiêuăđó.ăH ăv tăquaăkhóăkhĕnăm tăcáchăd ădƠng.ăCũngănh ăchƠngăXôngăXáo,
h ăkhôngăng năng iătr cănh ngăth ăthách.ăNh ngăkhôngănh ăchƠngăXôngăXáo,ăh ăluônăsuyănghƿăv ăcĕn
nguyênăv năđ ,ăv chăraăm tăk ăho chăhi uăqu ătr căvƠătrongăkhiăhƠnhăđ ng,ăvƠăs năsƠngălƠmăl iăk
ho chăkhiăxu tăhi nănh ngăth ătháchăm i.ăBằngăcáchăcơnăbằngăgi aăsuyănghƿăvƠăhƠnhăđ ng,ăh ăcóăth
đ tăđ cănh ngăthƠnhăqu ăđángăng ỡngăm .ăNh ngăNg i-Bi t-Cách-Gi i-Quy t-V n-Đ ăr tăsayămê
h căh iăt ănh ngăthƠnhăcôngăcũngănh ăth tăb iăc aămình.
B ăđ ăngh ăBíăQuy tăc aăNg i-Bi t-Cách-ăGi i-Quy t-V n-Đ ălƠăxácăđ nhănguyênănhơnăcĕnăb n
c aăv năđ ăvƠăđ tăraănh ngăm cătiêuăc ăth .ăH ăluônănhìnănh năm iăvi căbằngăm tătháiăđ ătíchăc căvƠ
t pătrungăvƠoănh ngăđi uăcóăth ălƠmăđ căthayăvìăch ănghƿăđ nănh ngăgìăđưăx yăra.ăSauăđó,ăh ăđ aăra
nh ngăk ăho chăhƠnhăđ ngăc ăth ăđ ăgi iăquy tăv năđ ăvƠăb tătayăvƠoăth căhi năngay.ăTrongăquáătrình
hƠnhăđ ng,ăh ăluônătheoădõiăvƠăgiámăsátăch tăch ăti năđ ăcôngăvi căc aămình.
B năth ngăngheăm tăNg i-Bi t-Cách-Gi i-ăQuy t-V n-Đ ănóiăth ănƠy:
ắĐ căr i,ămìnhăs ăđ tăđ căđi uănƠyătrongăvòngăbaăthángăn a.”
ắĐơyălƠăm tătr ăng i,ănh ngăthayăvìăloăs ănó,ămìnhăs ătìmăraăcáchăkh căph cănó.”
ắNguyênănhơnăth tăs ăc aăvi cănƠyălƠăgìănh ?”
ắĐ ăgi iăquy tăvi cănƠy,ămìnhăph iălƠmăx,ăyăvƠăz.ăPh iăth ăngayăm iăđ c.”ă•ăắV yăph iăcóănh ng
y uăt ănƠoăthìăvi cănƠyăm iăthƠnhăcôngăđơy?ăCóăgìăsaiăsótănh ?ăCóăcáchănƠoăđ ăl năsauămìnhălƠmăt t
h năkhông?”
Bi uăđ ăd iăđơyăs ăsoăsánhănĕmătínhăcáchăchúngătaăv aăth yă ătrênăvƠănêuăb tăđ căđi măkhác
bi tăgi aănh ngătínhăcáchă y:
Trongăbi uăđ ,ăc ănĕmănhơnăv tăđ uăcóăm tăv năđ ăc năgi iăquy t.
CôăTh ăDƠiăch ăquanhăquẩnă ăđi măxu tăphát.ăDƿănhiên,ăcôăchẳngăti năđ căb cănƠo.
ChƠngăCh ăTríchăt ătinărằngămìnhăbi tăcáchăgi iăquy tăv năđ ăvƠănhanhăchóngăch ăchoăm iăng i
th yăh ăđưălƠmăsaiăch ănƠo.ăNh ngăchƠngăkhôngălƠmăgìăc ăvƠănh ngăđi uăchƠngăch ătríchăcũngăchẳng
giúpăaiăgi iăquy tăđ căv năđ .ăĐ ngăg chăn iăt ăđi măkh iăđ uăc aăchƠngăchínhălƠănh ngăk ăho ch
c aăm iăng iăb ăchƠngăbácăb .
CôăM ăM ngăcũngăkhôngăđ tăđ căm cătiêu.ăCôăch ăchiêmăng ỡngăthƠnhăqu ăđ tăđ cănh ăm t
vìăsaoăr cărỡălungălinhătuy tăđẹp.ăCôăng iăyênă ăđi măxu tăphát,ăm ăđ nănh ngăgi iăphápăvƿăđ iăvƠ
tuy tăh oăđ ăgi iăquy tăv năđ ,ănh ngăkhôngăbaoăgi ăc ăg ngăbi năchúngăthƠnhăhi năth c.
Khôngăgi ngănh ăbaăng iătr c,ăítăraăchƠngăXôngăXáoăcũngăđ tăđ căm cătiêu.ăChƠngăkhông
baoăgi ăb ăcu căvƠăluônăc ăg ngăh tăs cămình.ăTuyăv y,ăch căgìăchƠngăđưăch yăđúngăh ng.ăKhiăphát
hi năraămìnhăđưăl căđ ng,ăchƠngăquayăđ uăvƠăl iăc ăh tăs căđ ăr iăb tăđ uălaoăvƠoăm tăh ngăđiăsai
khác.ăChƠngăkhôngăbaoăgi ăd ngăl iăđ ăxácăđ nhănguyênănhơnăc aăv năđ ăhayănghƿăraăm tăk ăho ch
khácăhi uăqu ăh n.ăTh tăđángăbu n,ăvìăch căch năchƠngăcóăth aăngh ăl căđ ăđ tăm cătiêu.
Nh ngăNg i-Bi t-Cách-Gi i-Quy t-V n-Đ ăđ tăđ năđíchănhanhăh năvƠătr căti păh năt tăc ăm i
ng i.ăH ăv aăcóăđ yăđ ăquy tătơmăcũngănh ăt căđ ăhƠnhăđ ngăc aăchƠngăXôngăXáo,ăv aăcóăkh ănĕng
tìmăraănguyênănhơnăg căr ăc aăv năđ ăc năgi iăquy tătr căkhiăđ aăraăm tăk ăho chăkh ăthiăvƠăb tătay
vƠoăvi c.ăTrongăkhiăti năd năđ năm cătiêu,ăh ăkhôngăng ngătheoădõiăti nătrìnhăhƠnhăđ ngăc aăb năthơn
đ ăđ măb oămìnhăđangăđiăđúngăh ng.ăTrongăkhiănh ngăng iăkhácăchẳngăđiăđ năđơuăhayăch ălaoăvƠo
nh ngăconăđ ngăchẳngăđemăl iăk tăqu ănh ămongăđ i,ănh ngăNg i-Bi t-Cách-Gi i-ăQuy t-V n-Đ
đưăđ tăđ năm cătiêuăth ănh tăvƠăh ngăđ năm cătiêuăti pătheo.
Gi iăquy tăv năđ ăkhôngăph iălƠătƠiănĕngămƠăng iănƠyăcó,ăng iăkhácăkhôngăcóămƠănóăchínhălƠ
m tăthóiăquen.ăN uăbi tăcáchăphátătri năđúngănh ngăkỹănĕngăvƠăcóăm tătháiăđ ăđúngăđ năthìăb tăkỳăai
cũngăcóăth ătr ăthƠnhăNg i-Bi t-Cách-Gi i-ăQuy t-V n-Đ .
NG
I-BI T-CỄCH-GI I-QUY T-V N-Đ ă TI Nă V ă PHÍAă TR
T CăĐ ăCHịNGăMẶT
Că V I
Nh ngăNg i-Bi t-Cách-Gi i-Quy t-V n-Đ ăkhôngăch ăđ tăđ căm cătiêuănhanhăh nămƠăh ăcòn
ti năv ăphíaătr cănhanhăh n.ăH ăluônăquanăsátăk tăqu ă nhăh ngăt ăcácăhƠnhăđ ngăc aămìnhăvƠăc
g ngăh căh iăsauănh ngăthƠnhăcôngăcũngănh ăth tăb i.
N uăkhôngăhƠnhăđ ng,ăb năs ăkhôngăbaoăgi ăcóăđ căph năh iăt ănh ngăn ăl căc aăb năthơn,ămƠ
n uă thi uă điă nh ngă ph nă h iă đó,ă b nă s ă khôngă baoă gi ă tr ă thƠnhă m tă Ng i-Bi t-Cách-Gi i-Quy tV n-Đ .ăụăt ngăvƿăđ iătrongăđ uăb năs ămưiămưiăch ălƠăm tăỦăt ng.ăCh ăkhiăhƠnhăđ ng,ăm iăm tăk t
qu ăm iătr ăthƠnhăm tăc ăh iăph năánhăth căch tăv năđ ăvƠăgiúpăb nărútăraănhi uăbƠiăh căh uăích.ăCho
dùănh ngăkinhănghi mămƠăb năthuănh năđ căcóăvẻăchẳngătoătátăgìănh ngăt tăc ănh ngăđi uănh ăbéă y
c ngăl iăcũngăt oăraăm tăs ăkhácăbi tăl nătrongăquáătrìnhălơuădƠi.
Hưyăxemăxétătìnhăhu ngăsau:ăAlex,ăBiancaăvƠăCliffăđ uăbánătráiăcơy,ăm iăng iăbánăđ că100ăqu
d aăh uăm tătháng.ăK tăqu ăbuônăbánăc aăAlexătĕngătr ngăv iăt căđ ă1%ăm iătháng,ătrongăkhiăBianca
tĕngă5%ăvƠăCliffătĕngă10%.ăDoanhăs ăbánăd aăh uăc aăh ăs ăkhácăbi tănh ăth ănƠoăsauă3ănĕm?
Sauă3ănĕm,ăAlexăs ăbánăđ că143ăqu ăd aăh uăm iătháng.ăTuyănhiên,ăBiancaăbánăđ căđ nă579
qu ăcònăCliffăs ăđ tăđ năconăs ă3.091ăqu ăm iătháng.ăTrongăkhiăBiancaăbánăđ cănhi uăd aăh uăh n
Alexăđ nă5ăl năthìăCliffăbánăđ cănhi uăh năAlexănh ngăhaiăm iăhaiăl n.ăHẳnălƠăc uăs ăc năm tăc a
hƠngătráiăcơyătoăh năđ ăcóăth ăch aăh tăs ăd aăđó.ăHưyăt ngăt ngăs ăkhácăbi tăđóăs ăl nănh ăth ănƠo
n uătaăsoăsánhădoanhăs ăc aăh ătrongăm tăkho ngăth iăgianădƠiăh nălƠă10ăhayă30ănĕm!
ăbi uăđ ăbênăd i,ăk tăqu ăkinhădoanhăc aăCliffăv tăxaănh ngăb năhƠngăkhác.ăCh ăcóă10%ăkhác
bi tăv ăt căđ ătĕngătr ngăt ngănh ănh ăbéă yănh ngăth tăs ăl iăr tăcóăỦănghƿaătrongăth iăgianădƠi.
Khiătr iăquaăt tăc ănh ngăthƠnhăcôngăcũngănh ăth tăb i,ăb năs ăth yăkỹănĕngăgi iăquy tăv năđ ăc a
mìnhăphátătri năđ năm căb năkhôngăch ăgi iăquy tăđ căv năđ ăc aăriêngămìnhămƠătrênăth căt ăcònăc i
thi nămôiătr ngăquanhăb n.ăKh iăđ uăb năcóăth ăd năd tăđ iăch iăth ăthaoăhayăd năđ uăv ăh căt pă
tr ngăho căh ngăc ngăđ ngăc aămìnhălƠmănh ngăvi căl nălaoăh n.ăTh măchíăb năcóăth ăt oăraăm t
doanhănghi păl năhayăgi iăquy tănh ngăv năđ ăkhóăkhĕnănh tătrênăth ăgi i.
GI IăQUY TăV NăĐ ăLÀăGỊ?
Gi iăquy tăv năđ ălƠăm tăquáătrìnhăcóăth ăchiaănh ălƠmăb năb c:ă(1)ăhi uărõătìnhăhu ng;ă(2)ăxác
đ nhănguyênănhơnăg căr ăc aăv năđ ;ă(3)ăthi tăl păk ăho chăhƠnhăđ ngăhi uăqu ;ăvƠă(4)ătri năkhaiăth c
hi năk ăho chăchoăđ năkhiăv năđ ăđ căgi iăquy t,ăđ ngăth iăđ aăraănh ngăđi uăch nhăn uăc n.
Nh ngăb cănƠyăcóăliênăquanăch tăch ăv iănhau.ăTr căkhiăgi iăquy tăchuy năgì,ătr cătiênăb n
ph iănh năraăđóălƠăm tăv năđ .ăKhiăđó,ăch ăxácăđ nhănguyênănhơnăg căr ăc aăv năđ ăv nălƠăch aăđ .
B năph iăsuyănghƿăth uăđáoălƠmăth ănƠoăm iăcóăth ăgi iăquy tăđ căv năđ ,ăr iăth căs ăti năhƠnhănh ng
b căc năthi tăđ ăkh căph cănó.ăGi iăquy tăv năđ ălƠăm tăcôngăvi căk tăh păsuyănghƿăvƠăhƠnhăđ ng.
Ch ăth căhi năm tătrongăhaiăvi căđóăs ăkhôngăđ aăb năđ năm tăk tăqu ăt tăđẹpănƠo.
Đi uănƠyăngheăquaăthìăr tăđ năgi n.ăNh ngăm uăch tălƠă ăch ăchúngătaăth ngăkhôngălƠmănh ng
vi căt ngănh ăđ năgi năvƠărõărƠngă y.ăVíăd ,ăhưyăxétăm tăh căsinhăcóăđi măs ămônătoánăc ăgi măd n.
Cũngănh ăm iăng i,ăcóăth ăc uătaăs ănói:ăắMìnhăph iăc iăthi năđi măs ”ăr iăc ăhyăv ngăđ tăđ căđi u
đóămƠăkhôngăh ălƠmăgìăđ ăc iăthi năchúng.ăKh ănĕngălƠăđi măs ămônătoánăc aăc uătaăs ăđ ngăyênăvìăc u
chẳngăh ăđ ătơmătìmăhi uăg căr ăc aăv năđ ăvƠănh ngăgi iăphápăc uătaănênălƠmăđ ăgi iăquy tăv năđ ăđó.
Hayăcũngăcóăth ăc uănghƿărằng:ăắCh cămìnhăph iăngh ăch iăbóngăđ ăcóănhi uăth iăgianăh căh n”.
Ngayăc ăkhiăquy tătơmăcaoăđ ănh ăth ănh ngăđi măs ăc aăc uătaăv năs ăkhôngăti năb ăh năn uănguyên
nhơnăg căr ăc aăv năđ ăkhôngăph iălƠăth iăgianăc uădƠnhăchoăvi căh cămƠălƠăhi uăqu ăvi căh căc aăc u.
T iăsaoăl iăph iăb ăphíăc ăh iăch iăbóngăcùngăcácăb n,ăkhiăvi căđóăchẳngăđemăl iăíchăl iăgìăc ?
V yăNg i-Bi t-Cách-Gi i-Quy t-V n-Đ ăs ălƠmăgìătrongătìnhăhu ngăđó?ăHưyăxemăm tăvíăd :
Ng i-Bi t-Cách-Gi i-Quy t-V n-Đ ă s ă b tă đ uă t ă h i:ă ắMìnhă đangă lƠmă saiă nh ngă d ngă toán
nƠoănh ?”.ăSauăđóăc uăphơnălo iăcácăd ngătoánăthƠnhăcácăd ngănh ăhìnhăh c,ăphơnăs ,ăđ iăs .ăBằng
cáchăsoăsánhăđi măs ăgi aăcácăd ngătoánăkhácănhau,ăc uănh năraărằngăđi măs ămônăđ iăs ăth tăraăđang
tĕngălên,ătrongăkhiăđi mămônăphơnăs ăđ ngăyên,ăvƠăch ăcóăđi mămônăhìnhăh călƠăgi măxu ng.ăCh ănhìn
vƠoăxuăh ngătrungăbìnhăc aăđi măs ămônătoánăs ăkhôngăgiúpăc uănh năth yăđi uăđangăth căs ădi năra.
V yăn uăhìnhăh călƠănguyênănhơnăduyănh tăkhi năchoăđi mămônătoánăđiăxu ng,ăb căti pătheoăs ălƠ
chiaănhómăđi măs ămônăhìnhăh căthƠnhăcácăch ăđ ănh ăh năbaoăg mădi nătích,ăgócăvƠăth ătíchăđ ăxác
đ nhăc ăth ăh nălo iăv năđ ănƠoăđangăgơyăkhóăkhĕn.
T ăvi căch ănóiăcơuăắĐi măs ămônătoánăc aămìnhăđangăgi măxu ng”,ăc uăđưăcóăđ căm tănh năxét
chiăti tăh n:ăắĐi măs ămônătoánăc aămìnhăđangăgi măxu ngăvìămìnhăkhôngăh căt tăbaănhómăch ăđ :
di nătíchăhìnhăthang,ăth ătíchăhìnhătr ăvƠăápăd ngăđ nhălỦăPi-ta-go”.ăKhiăđưăth uăhi uăv năđ ărõărƠngăh n
thìăhi uăqu ăc aăk ăho chăc uăđ tăraăvƠăk tăqu ăchungăs ăt oăraăđ căm tăkhácăbi tăđángăk .
KhiăNg i-Bi t-Cách-Gi i-Quy t-V n-Đ ăxácăđ nhăđ călo iăv năđ ămƠămìnhăđangăg păph iăthì
b căti pătheoăs ălƠăđ nhăh ngăchínhăxácănh ngăvi căph iălƠmăđ ăcóăk tăqu ăt tăh n.ăC uăcóănênădƠnh
nhi uăth iăgianăh năchoămônătoán,ăhayăc iăthi năhi uăsu tăh căt păc aăc u,ăhayăth căhi năc ăhaiăvi c
đó?ăĐ ătĕngăth iăgianăh cătoán,ăc uăcóăth ăd yăs măh năbaăm iăphútăho cădƠnhăbaăm iăphútătr c
khiăng ăđ ăt pălƠmănh ngăd ngăbƠiăt păđó.ăC iăthi năhi uăsu tăh căt pănghƿaălƠăthayăđ iăph ngăpháp
h căt p.ăC uăcóăth ăđ iăsangăm tăquy năsáchăd yătoánăhayăh n,ănh ăth yăcôăvƠăb năbèăgiúpăđỡătrong
nh ngăv năđ ăgútăm căsauăgi ăh c,ăhayănóiăchaămẹătìmăchoămìnhăm tăgiaăs .
ăm iăng iăthìănguyênănhơnăđi mătoánăgi măxu ngăs ăkhácănhau.ăDoăđó,ăt tănhiênăcáchăt tănh t
đ ăgi iăquy tăv năđ ăắkỹănĕngătoánăh c”ăcũngăs ăkhácănhauăđ iăv iăt ngăng i.ăĐóălƠălỦădoăb năph i
luônăt ăh iăắt iăsao”ăvƠăắnh ăth ănƠo”ăđ ăphátătri năm tăk ăho chăhƠnhăđ ngăchoăriêngămình.
Nh ăb năđưăth y,ăgi iăquy tăv năđ ăkhôngăh ăquáăph căt p.ăT tăc ănh ngăgìăb năc nălƠmălƠăhi uărõ
tìnhăhu ng,ăxácăđ nhănguyênănhơnăg căr ăc aăv năđ ,ăđ aăraăm tăk ăho chăhi uăqu ăvƠăth căthiăk ăho ch
đó.ă Ngayă c ă khiă b nă ph iă đ iă m tă v iă m tă v nă đ ă r tă l nă vƠă ph că t p,ă n uă bi tă cáchă chiaă nóă thƠnh
nhi uăv năđ ănh ăh năvƠăcóătínhăkh ăthiăh năthìăb năs ăgi iăquy tăđ căthƠnhăcôngăv năđ ăđó.
Côngăc ăgi iăquy tăv năđ :ăS ăđ ăcơyălogic
S ăđ ăcơyălogicălƠăm tăcôngăc ăh tăs căh uăíchăđ iăv iănh ngăaiăc năgi iăquy tăv năđ .ăĐóălƠăm t
côngăc ătr căquanăgiúpăb năxácăđ nhănh ngănguyênănhơnăcóăth ăcóăc aăm tăv năđ ăvƠăt oăraăr tănhi u
gi iăphápăchoăv năđ ăđó.
Chúngătaăs ăl yăm tăvíăd ăth tăđ năgi năđ ăd ăhìnhădungăh n.ăLƠmăth ănƠoăđ ăchiaăcácăh căsinh
l pă4ăthƠnhănhi uănhóm?ăCáchăđ năgi nănh tălƠătheoăgi iătính:ănamăvƠăn .ăCáchăkhácălƠătheoăchi uăcao:
caoătrênă1,2ămétăvƠăt ă1,2ămétătr ăxu ng.ăB năcũngăcóăth ăchiaătheoănhómătayăthu n:ăthu nătayăph i,
thu nătayătráiăhayăthu năc ăhaiătay.
S ăđ ăcơyălogicăchoănh ngăcáchăchiaănh ănƠyăs ăcóăd ngăsau:
Kháăđ năgi năph iăkhông?ăB năcóănh năraărằngăkhiăt oăraăcácănhánhănh ăth ăthìăkhôngăm tăh c
sinhănƠoăb ăb ăsótăvƠăcũngăkhôngăcóănhánhănƠoăgiaoăv iănhauăkhông?
Bơyăgi ,ălƠmăth ănƠoăđ ăchiaăl păh cătheoănhómăcơuăl căb ămƠăh căsinhăthamăgia?
Li uă b nă cóă th ă t oă m tă s ă đ ă cơyă logică đ ă khôngă b ă sótă h că sinhă vƠă cũngă khôngă b ă trùngă l p
không?
Khiăt oăs ăđ ăcơyălogic,ăb năkhôngăc năđiăd năt ătráiăquaăph iămƠăch ăc năli tăkêăb tăkỳăđi uăgì
b nănghƿăraătrênăgi y.ăĐ ăl păcơyălogic,ăb năhưyăđ tăch ăđ ăchínhă(thamăgiaăcơuăl căb )ăbênătayătrái,ăsau
đóăđ nănh ngăch ăđ ănh ăh nă(th ăthao,ăngh ăthu tầ)ăbênătayăph i.ăNhómănh ngăch ăđ ăt ngăt ăl i
v iănhauă(cácămônăth ăthaoăđ ngăđ i,ăcácămônăth ăthaoăcáănhơn).ăTi pătheoălƠăt oăraănhi uănhánhănh .
B tăđ uăt ăbênăph i,ăb năhưyăđ tăcơuăh iăchoăt ngănhóm:ăắMìnhăcóăth ăđ tătênăgìăđ iădi năchoăc ănhóm
nƠy?”ăv ăm tănhánhăv ăbênătráiăvƠăvi tătênăc aănhómăđó.ăT ănhánhăbênătráiăc aăs ăđ ,ăđ tăcơuăh iăcho
m iăch ăđ ăl năh n:ăắC ăth ălƠănh ngăgì/th ănƠo?”ăđ ăchiaăthƠnhăcácănhánhăph ăv ăphíaătayăph i.ăNh
s ăđ ăcơyătrangăbên,ăkhiăhoƠnăthƠnh,ăcơyăs ătoăd năt ătráiăsangăph i.
Hưyăth ăm tăvíăd ăkhác:
LƠmăth ănƠoăđ ătĕngăs ăl ngăh tătiêuăr iăraăt ăl ătiêuămƠăkhôngăc nălƠmăm nhătayăhayăl cănhanh
l ătiêu?ăDùngăs ăđ ăcơyălogicăđ ăđ aăraăcƠngănhi uăỦăt ngăcƠngăt tă(gi ăs ănh ăđ ăẩmăkhôngă nh
h ngăđ năs ăl ngăh tătiêuăr iăraăngoƠi).
Đ ăt oăs ăđ ăcơyălogicănƠy,ăb năb tăđ uăv iăv năđ ăbênătayătrái:ăắLƠmăth ănƠoăđ ătĕngăl ngăh t
tiêuăr iăraăkh iăl ?”.ăSauăđóăhưyăt oăraăcácănhánhăbằngăcáchăđ aăraănh ngăgi iăphápăcóăth ăx yăra.ăHai
gi iăphápăcóăth ălƠ:ă(1)ătĕngădi nătíchăn păl ăhayă(2)ătĕngăl ngăh tătiêuăr iăraăkh iăn păl .ăĐ ăti păt c
phơnănhánhăt ăl aăch nă(2),ăcóăhaiăkh ănĕngăcóăth ălƠmătĕngăl ngăh tătiêuăr iăraăkh iăn păl ălƠă(1)
tĕngăs ăl ngăl ătrênăm tăđ năv ădi nătíchăhayă(2)ătĕngăl ngăh tătiêuăr iăraăkh iăm iăl .ăCu iăcùng,
b năcóăth ătĕngăs ăl ngăh tătiêuăr iăraăkh iăm iăl ăbằngăcáchătĕngăkíchăth căl ăhayăgi măkíchăth c
h tătiêu.ăTh tăra,ătĕngăkíchăth căl ăchínhălƠăcáchălƠmătĕngădoanhăs ăc aăcôngătyăs năxu tăgiaăv !
Trongăkhiăb năt oăs ăđ ăcơyălogic,ăđôiălúcăb năcóăth ăhìnhădungăraăm tăb cătranhăt ngăth ăc aăv n
đ .ăNóăgiúpăb năxácăđ nhănh ngăthôngăs ăcóăth ăthayăđ i.
B năcóăth ăs ăph iăm tăm tăth iăgianăm iălƠmăquenăv iăs ăđ ăcơyălogic,ănh ngăkhiăđưăthaoătác
thƠnhăth c,ănóăs ăgiúpăb năv tăxaăh năhẳnăỦăt ngăbanăđ uăvƠăđ aăb năđ năv iănh ngăgi iăphápăm i
vƠăđ yăhi uăqu ăchoăv năđ ăđangăc năgi iăquy t.
Sauăkhiăh căđ cănh ngăki năth căc ăb nătrongăcáchăti păc năgi iăquy tăv năđ ,ăb năs ăkhôngăcòn
loăs ăvƠătr ănênăt ătinăh năkhiăgi iăquy tăm iăv năđ ătrongăcu căs ng,ăchoădùăđóălƠăchuy năđi măs ,
côngăvi căhayăv năđ ătrongăđ iăs ngăcáănhơn.
ănh ngăbƠiăh căti pătheo,ăchúngătaăs ătìmăhi uăv ăcáchăti păc năgi iăquy tăv năđ ăvƠăcácăcôngăc
đ cănh ngăNg i-Bi t-Cách-Gi i-Quy t-V n-ăĐ ăkhácănhauăs ăd ng:ăm tăbanănh cărockămangătên
Nh ngăNg iăYêuăN mămu nătĕngăs ăl ngăkhánăgi ăhơmăm ,ăJohnăB chăTu cămu nămuaăm tăchi c
máyă viă tính,ă coiă đóă nh ă b că kh iă đ uă choă că m ă tr ă thƠnhă m tă h aă sƿă vƠă đ oă di nă phimă
Hollywoodăcóăth ăs ăd ngăcôngăngh ămáyătínhăđ ăt oăhìnhă nh,ăvƠăKiwi,ăm tăc uăth ăbóngăđáăđ yăđam
mêăđangătìmăki măm tătrungătơmăhu năluy năhƠngăđ uă ăBrazilăđ ănơngăcaoăkỹănĕngăc aămình.
ăăăăă
BÀIăH CăS ă2:ăBANăNH CăROCKăVÀăNH NG
NGUYểNăNHỂNăG CăR
Cu căs ngăquanhătaăđ yăr yănh ngăth ăthách.ăT tăc ăchúngătaăđ uăph iăđ iăm tăv iăvôăs ătr ăng i
trênăconăđ ngăv năđ năm cătiêuăvƠăm ă căc aămình.ăNgayăc ănh ngăv năđ ăxu tăhi nătrongăcu c
s ngăhƠngăngƠyănhi uăkhiăcũngătr ăthƠnhănh ngăv năđ ăkhôngăth ăch uăn i.
Nh ngăđi uăđóăkhôngăcóănghƿaălƠăb nănênăb ăcu c!
ThayăvƠoăđó,ăhưyăth ălùiăl iăm tăb căvƠătìmăraănguyênănhơnăg căr ăc aăv năđ ăvƠăcáchăth căv t
quaăkhóăkhĕnăđó.
QuáătrìnhănƠyăr tăgi ngăv iăcáchăbácăsƿăch aăb nhăchoăb nhănhơn.ăHưyănh ăl iănh ngăđi uăbácăsƿ
lƠmăkhiăb năđ năkhámăb nh:ăh ăh iăb nănh ngăcơuăh iăv ătri uăch ng,ăv ăbi uăhi năvƠăđoănhi tăđ ăc a
b n.ăCóăth ăh ăcònăchoăb nălƠmăxétănghi mămáuăhayăch păX-quang.ăH ăđangăthuăth păthôngătinăvƠăphơn
tíchăchúngăđ ăxácăđ nhănguyênănhơnăg căr ăgơyănênăch ngăb nhăc aăb n.ăCh ăsauăkhiăxácăđ nhăđ c
tri uăch ng,ăh ăm iăquy tăđ nhăkêăđ năthu căraăsao,ăcóăth ălƠăthu căc măthôngăth ng,ăcóăth ălƠăm t
cu căph uăthu tăc tăb ăkh iău.ăHưyăchúăỦăđ năs ăkhácănhauăgi aătri uăch ngă(nh căđ u),ănguyênănhơn
g căr ă(s t)ăvƠăđ năthu că(thu căc m).ăB năcƠngăhi uărõătri uăch ngăvƠăxácăđ nhănguyênănhơnăg căr
chínhăxácăđ năđơu,ăb năcƠngăcóăth ăđ aăraăgi iăphápăhi uăqu ăđ năđó.
Trongăch ngănƠy,ăchúngătaăs ăđiătheoănh ngăb căr tăquenăthu c.ăCáchăti păc nănh ăsau:
B că1:ăPhơnătíchătìnhăhìnhăvƠăxácăđ nhănguyênănhơnăg căr
1A.ăLi tăkêăt tăc ănh ngănguyênănhơnăcóăth ăcóăc aăv năđ
1B.ăĐ aăraăgi ăthuy tăv ănguyênănhơnăcóăth ăx yăraănh t
1C.ăXácăđ nhănh ngăphơnătíchăvƠăthôngătinăc năthi tăđ ăki mătraăgi ăthuy t
1D.ăPhơnătíchăvƠăxácăđ nhănguyênănhơnăg căr .
B că2:ăĐ aăraăgi iăpháp
2A.ăĐ aăraănh ngăgi iăphápăkhácănhauăđ ăgi iăquy tăv năđ
2B.ăĐ aăraăl aăch nă uătiên
2C.ăĐ aăraăk ăho chăhƠnhăđ ng
HưyăcùngăxemăquáătrìnhănƠyăv năhƠnhănh ăth ănƠoăquaăm tătìnhăhu ngăápăd ng:ăm tăbanănh cărock
trẻămangătênăNh ngăNg iăYêuăN m.
C UăL YăNH NGăNG
IăYểUăN M!
Baănĕmătr c,ănƠngăN măvƠăhaiăng iăb nălƠăCƠăTímăvƠăĐ uăPh ăđưăl pănênăm tăbanănh cărock
mangătênăNh ngăNg iăYêuăN m.
M iăchuy năb tăđ uăkhiănƠngăN măxemăbanănh căTheăRollingăStonesăbi uădi nă ăqu ngătr ng
Madison.ăNgayăsauăbu iăbi uădi n,ănƠngăN măhƠoăh ngăg iăđi năchoăCƠăTímăvƠăĐ uăPh .ăNƠngănói:
ắNƠy,ăngƠyămaiăchúngătaăs ăl păraăm tăbanănh cărockănha.ăDƿănhiên,ăt ăs ălƠăcaăsƿ.ăCƠăTím,ăc uăch i
đƠnănhé!ăCònăĐ uăPh ,ăc uăs ălƠătayătr ng,ăđ căkhông?ăNgayăsauăgi ătanăh căngƠyămaiăchúngătaăs
g pănhauăvƠăb tăđ uăluy năt p!”.
CƠăTímălênăti ng:ăắKhoanăđưầ”.
Đ uăPh ăcũngănói:ăắCh ăchútầ”.
Nh ngănƠngăN măgácămáyăngayăkhiăk tăthúcănh ngăch ăth ăc aămình.ăCƠăTímăvƠăĐ uăPh ăch ăcòn
bi tăth ădƠi.ăH ăc măthán:ăắL iăth ăn aăr i!”.ăNh ngăc ăhaiăng iăđ uăyêuăquỦăN mănênăm iăkhiănƠng
mu năđi uăgì,ăh ăđ uăc ăg ngălƠmăm iăth ăđ ăbi nă căm ăc aănƠngăthƠnhăhi năth c.
Hômăđó,ăCƠăTímăm năcơyăđƠnăc aăanhătraiămìnhăvƠăb tăđ uăt ăh căđƠn.ăĐ uăPh ăch iătr ngăbằng
m tăđôiăđũaăvƠăm tăchi căthùngăgi yămƠăph iăđ năm tănĕmăsau,ăkhiăc uădƠnhăd măđ ăti năthìăm iămua
đ căm tăchi cătr ngăcũ.ăGi ngăhátăc aănƠngăN măkh ngăkhi păđ năn iăCƠăTímăvƠăĐ uăPh ăph iăđeo
nútăch nătaiăđ ăngĕnăb tăti ngăhátăc aănƠng.ăNh ngăsu tăbaăthángăqua,ănƠngăđưăti năb ăđángăk ăvƠăgi
đơyănƠngăđưăcóăđ căm tăgi ngăcaăr tăkh e.ăSauăm iăl nădi năt p,ănƠngăN măl iăc iăt iăắChúngăta
cũngăkhôngăt ăch ăh ?”.
Baăthángăsau,ăĐ uăPh ,ăCƠăTímăvƠănƠngăN măcùngăđ nătr ng.ăCƠăTímăvƠăĐ uăPh ăđangăc ăg ng
nh că nƠngă N mă v ă bƠiă ki mă traă toánă chi uă hômă yă nh ngă nƠngă khôngă h ă chúă Ủă đ n.ă NƠngă ch ă luôn
mi ngăắ ,ă !”ăvƠăg tăđ u.ăD ngănh ătơmătríănƠngăđangăđ ă ăm tăn iănƠoăkhác.ăĐ tănhiên,ănƠngăd ng
b căvƠătuyênăb :ăắChúngătaăs ăt ăch căm tăbu iăbi uădi nă ăsơnăth ăd căvƠoăth ăb yătu năsau!ăM i
thángăchúngătaăs ăbi uădi năm tăl n.ăCácăc uănghƿăsao?”.
CƠăTímăth ngăth t:ăắTh ăb yătu năsauăá?ăKhôngăth ănƠo!”.
Đ uăPh ăcũngălaălên:ăắNhƠătr ngăs ăkhôngăchoăchúngătaădùngăsơnăth ăd căđơu.ăH căsinhăkhông
baoăgi ăđ cădùngăsơnăth ăd căvƠoăm căđíchăcáănhơn!”.
NƠngăN măl păt căn iăc nălôiăđình.ăNƠngăghétăngheănh ngăcơuănh ăắKhôngăth ănƠo”ăhayăắCh aăai
t ngălƠmăth ”.
NƠngăhétălên:ăắCácăc uăb ăsaoăv y?ăT ăghétăcáchănóiăchuy năki uăđóăl mănhé!ăChúngătaăđangăc
g ngătr ăthƠnhăm tăbanănh căchuyênănghi p,ăph iăkhông?ăLƠmăsaoăchúngătaăcóăth ăbi uădi nătr căm t
đámăđôngăn uăchúngătaăkhôngănhanhăchóngăkh iăđ ng?ăNgayăbơyăgi ăt ăs ăđiăg păth yăhi uătr ngăvƠ
xinăphépăth yăđ căs ăd ngăsơnăth ăd c.ăCƠăTímăvƠăĐ uăPh ănƠy,ăcácăc uăb tăđ uăthôngăbáoăv iăm i
ng iăv ăbu iăbi uădi năđi.ăTaăcùngăb tătayăvƠoăvi cănƠo!”.
NƠngăN măxoayăng iăch yăv ăphíaătr ngăh c.ăCƠăTímăvƠăĐ uăPh ănhìnănhauăth ădƠi:ăắT iămình
lƠmăgìăbơyăgi ?”.
NƠngăN măr tăcóătƠiăxoayăx ăm iăvi căvƠăkhôngăbaoăgi ăng năng iăs ăd ngăs ăquy nărũăc aămình
khiăc năthi t.ăNgayăl păt c,ăth yăhi uătr ngăchoăphépănƠngăđ căm năsơnăth ăd c.ăCƠăTímăvƠăĐ u
Ph ăk ăv iăvƠiăng iăb năv ăbu iădi n,ăvƠăs ăki năđóăđưădi năraăđúngănh ăk ăho ch.
Baă thángă trôiă quaă vƠă bană nh că Nh ngă Ng iăYêuă N mă đưă t ă ch că đ că baă bu iă di n.ă Nh ng
trôngănƠngăN măl iăcóăvẻăcáuăk nh:ăắT iăsaoăl iăch ăcóăm iălĕmăng iăxemăkhiăt ăđưăb ăth iăgian
côngăs căraăt ăch căm tăbu iădi nănh ăth ?ăBu iădi năđ uătiênăc aăchúngătaăch ăcóăm iăng iăxemăvƠ
l năti pătheoăch ăm iălĕmăng i,ăr iăl năth ăbaăcũngăl iăm iălĕm.ăV năđ ă ăch ănƠo?ăKhôngăph i
cácăc uăch uătráchănhi mălƠmăchoăsơnăth ăd căch tăc ngăng iăsao?ăS păđ năbu iădi năth ăt ăr i,ăl n
nƠyăcácăc uăph iăkhi nănóăch tăc ngăđ y!”.
NhìnăvƠoăđôiăm tăngơnăng năn căc aănƠngăN m,ăCƠăTímăvƠăĐ uăPh ăh aăv iălòngămìnhărằngăh
s ătìmăraănguyênănhơnăg căr ăc aăv năđ ăkhánăgi ăvƠăs ălƠmăchoăsơnăth ăd căth tăđôngăkhánăgi ăvƠo
bu iădi năsau.
B că1:ăPhơnăTíchăTìnhăHìnhăvƠăXácăĐ nhăNguyênăNhơnăG căR
1A:ăLI TăKểăT TăC ăNH NGăNGUYểNăNHỂNăCịăTH ăCịăC AăV NăĐ
R tăítăng iăđ năxemănh ngăbu iădi năc aăNh ngăNg iăYêuăN m.ăBanănh cămu nătìmăhi uăxem
t iăsaoăvƠăh ăcóăth ălƠmăgìăđ ăkh căph c.
Hưyăb tăđ uăv iăcơuăh iăt iăsao:ăT iăsaoăm iăng iăkhôngăđ năxemăbi uădi n?ăNguyênănhơnăcó
th ălƠăgì?
Hóaăraăcóăr tănhi uănguyênănhơnăcóăth ăx yăraăch ăkhôngăch ăcóăm tănguyênănhơn.
Đ ă m iă ng iă đ nă xemă bi uă di n,ă tr că tiênă h ă ph iă bi tă rằngă cóă m tă bu iă bi uă di nă s pă s a
đ căt ăch c.ăSauăđóăh ăph iămu năđ năxemăbi uădi n,ăvƠăhyăv ngăh ăs ăti păt cămu năđ năxemănh ng
bu iăbi uădi năkhácăsauăkhiăxemămƠnătrìnhădi năxu tăs căc aăNh ngăNg iăYêuăN m.
V yălƠ,ănh ăb năth yătrênăs ăđ ăcơyălogic,ăm tăs ăng iăcóăth ăkhôngăbi tăđ năs ăt năt iăc aăbu i
di nă(A),ăs ăkhácăcóăbi tăđ nănh ngăkhôngămu năđ năxemăhayăvìăm tălỦădoăgìăđóăkhôngăth ăđ năxem
(B)ăvƠănh ngăng iăkhácăcóăth ăđ năxemăm tăl nănh ngăl iăkhôngăti păt căđiăxemănh ngăbu iădi năsau
nƠyă(C).
S ăđ ăcơyălogicănƠyăcóăth ăchuy năđ iăthƠnhăs ăđ ăcơyăCó/Không.ăS ăđ ăcơyăCó/Khôngăphơnălo i
nh ngăng iăho cănh ngăđ iăt ngăthƠnhăt ngănhómăd aătrênăcơuătr ăl iăCó/Khôngăc aăh .ăBằngăcách
chiaăm iăng iăvƠăm iăđ iăt ngăliênăquanăthƠnhăt ngănhóm,ăb năcóăth ăd ădƠngănh năth yăc tălõiăc a
v năđ .ăĐ iăv iăs ăđ ăcơyălogicătrên,ăs ăđ ăcơyăCó/Khôngăt ngă ngăs ăt oăraăcácănhómăbằngăcáchătr
l iăcácăcơuăh i:
1.ăH ăcóăbi tăđ năbu iăbi uădi năkhông?
2.ăN uăbi t,ăh ăđưăxemăbi uădi năbaoăgi ăch a?
3.ăN uăh ăđưăt ngăđiăxem,ăh ăcóăthamăgiaăth ngăxuyênăkhông?
M iăkhánăgi ăđ uăph iăthu căm tătrongănh ngănhómănƠy,ăkhôngăh ăcóăngo iăl .
Đ ăxácăđ nhănguyênănhơnăg căr ăc aăv năđ ăthamăd ăc aăkhánăgi ,ăCƠăTímăvƠăĐ uăPh ăph iătìmăra
đ ăl năc aăm iănhóm.ăSauăđóăh ăc năxemăxétănh ngăcơuăh iăc ăth ăh n:
ắT iăsaoăm tăs ăng iăkhôngăbi tăđ năbu iăbi uădi n?”
ắT iăsaoăm tăs ăng iăkhôngăđ năxemăbi uădi nădùăh ăcóăbi t?”
ắT iăsaoăm tăs ăng iăkhôngăđ năxemăbi uădi năn a?”
Côngăc ăgi iăquy tăv năđ :ăS ăđ ăcơyăCó/Không
B năcóăth ădùngăs ăđ ăcơyăCó/Khôngăđ ănh năraănguyênănhơnăg căr ăc aăv năđ ăhayăcơnănh c
cáchăgi iăquy tăv năđ .ăĐ ăt oăs ăđ ,ăb năph iătr ăl iăm tălo tănh ngăcơuăh iăCó/Khôngănh ăCƠăTím
vƠăĐ uăPh ăđưălƠmătrongăkh oăsátăc aămình.ăHưyăcùngăxemăm tăvíăd ăkhác:ăTh ăt ngăt ngătr ng
h păb năng ăquên.ăL ăraăb năph iăth căd yălúcă6ăgi ăđ ălƠmăv ăsinhăcáănhơn,ăĕnăsángăvƠăđónăxeăbuỦt
lúcă7ăgi ă8ăphút.ăNh ngăb năl iăb tăd yălúcă6ăgi ă53ăphút.ăV aăh iăh ăđánhărĕngăv aăm căqu năáo,ăb n
t ăh i:ăắSaoămìnhăkhôngăth căd yăs mănh ?ăChuôngăbáoăth căcóăb ăt tăkhông?ăHayănóăb ăh ng?”.
Gi ăs ălúcănƠyăb năkhôngăph iăv iăvưăb tăxeăbuỦt,ăhưyăv ăm tăs ăđ ăc