Institutional Repository | Satya Wacana Christian University: Pengaruh Intensitas Cahaya Terhadap Degradasi Warna Sirup yang Diwarnai Umbi Bit Merah (Beta Vulgaris L. Var. Rubra L.)
LAMPIRAN
Lampiran 1. Warna Sirup
Panelis Konsentrasi Tu u du
Sintetis 2.5% 5% 7.5% 10% 12.5%
1 4 4 2 2 2 1 15 2.5000 -0.6833
2 3 5 4 2 2 1 17 2.8333 -0.3500
3 5 4 3 3 3 3 21 3.5000 0.3167
4 4 5 4 3 2 1 19 3.1667 -0.0167
5 4 5 3 2 2 2 18 3.0000 -0.1833
6 4 5 3 3 2 2 19 3.1667 -0.0167
7 4 5 5 3 3 3 23 3.8333 0.6500
8 4 5 5 3 3 2 22 3.6667 0.4833
9 4 4 3 2 2 2 17 2.8333 -0.3500
10 5 4 4 4 3 3 23 3.8333 0.6500
11 4 5 4 4 3 3 23 3.8333 0.6500
12 4 5 4 2 2 2 19 3.1667 -0.0167
13 3 4 4 3 3 3 20 3.3333 0.1500
14 3 4 4 3 3 3 20 3.3333 0.1500
15 4 5 3 3 3 2 20 3.3333 0.1500
16 5 4 3 3 2 1 18 3.0000 -0.1833
17 3 4 4 2 2 2 17 2.8333 -0.3500
18 2 3 4 3 2 2 16 2.6667 -0.5167
19 2 3 3 4 4 3 19 3.1667 -0.0167
20 4 4 3 2 2 1 16 2.6667 -0.5167
Tp 75 87 72 56 50 42
p 3.75 4.35 3.6 2.8 2.5 2.1 (T...) 382
dp 0.5667 1.1667 0.4167 -0.3833 -0.6833 -1.0833 (X…) 3.1833
SD 0.8507 0.6708 0.7539 0.6959 0.6070 0.7881
SE 0.3885 0.3064 0.3443 0.3178 0.2772 0.3599
TP2 5625 7569 5184 3136 2500 1764 25778
(2)
W1 = [ 4(0,5667) + 4(1,1667) + 2(0,4167) + 2(-0,3833) + 2(-0,6833) + 1(-1,0833)] = 4,5500
W2 = [ 3(0,5667) + 5(1,1667) + 4(0,4167) + 2(-0,3833) + 2(-0,6833) + 1(-1,0833)] = 5,9833
W3 = [ 5(0,5667) + 4(1,1667) + 3(0,4167) + 3(-0,3833) + 3(-0,6833) + 3(-1,0833)] = 2,3000
W20= [ 4(0,5667) + 4(1,1667) + 3(0,4167) + 2(-0,3833) + 2(-0,6833) + 1(-1,0833)] = 4,9667
N = Wi x du
= [4,5500 (-0,6833) + 5,9833 (-0,3500) + … + 4,9667 (-0,5167)] = -3,4061
D = du2 x dp2
= [ (-0,6833)2 + (-0,3500)2 +… + (-0,5167)2 x (0,5667)2 + (1,1667)2 + (0,4167)2 + (-0,3833)2 + (-0,6833)2 + (-1,0833)2]
= 3,1056 x 2,4697 = 7,6699
Faktor Koreksi (FK)
6 x 20
) T..
( 2
=
120
(382)2
= 1216,033
Jumlah Kuadrat
Jumlah Kuadrat total (JK total) = p2 – FK
= [(4)2 (4)2 (2)2 ...(1)2]1216,033 = 133,9667
(3)
Jumlah Kuadrat Ulangan =
Perlakuan Jml
) Tu
( 2
FK
= 1216,033
6
) 16 ( ... ) 17 ( ) 15
( 2 2 2
= 18,6333
Jumlah Kuadrat Perlakuan = Ulangan Jml
) Tp
( 2
FK
= 1216,033
20
) 42 ( ... ) 87 ( ) 75
( 2 2 2
= 72,8667
Jumlah Kuadrat Galad Acak = JK Total – JK Ulangan – JK Perlakuan = 133,9667 – 18,6333 – 72,8667
= 42,4667
JK Non Additivitas =
D ) (N2
=
7,6699 ) (-3,4061 2 = 1,5126
Tabel Sidik Ragam Uji Additivitas
Sumber Ragam Db JK KT FHitung Ftabel
5% 1%
Ulangan 19 18,6333
Perlakuan 5 72,8667
Galad acak 95 42,4667
Non aditivitas 1 1,5126 1,5126 3,4719 3,955 6,949
sisa 94 40,9540 0,4357
(4)
Tabel Sidik Ragam
Sumber Ragam Db JK KT FHitung Ftabel
5% 1%
Ulangan 19 18,6333 0,9807 2,1939* 1,709 2,132
Perlakuan 5 72,8667 14,5733 32,6013** 2,323 3,312
Galad acak 95 42,4667 0,4470
Total 119
* Antar ulangan berbeda sangat nyata ** Antar perlakuan berbeda sangat nyata
KV = √
…, 100% = √0,4470
3,1833 100%
= 21,00%
Uji Beda Nyata Jujur (BNJ) 5%
BNJ 5%: W = α(p, )Sx
Sx = 0,4470
20 = 0,14949 BNJ 5% = 3,945 x 0,14949
= 0,58974
Warna
sintetis 2.5% 5% 7.5% 10% 12.5%
Purata SE
3,75 ± 0,39
4,35 ± 0,31
3,60 ± 0,34
2,80 ± 0,32
2,50 ± 0,28
2,10 ± 0,36
(5)
Lampiran 2. Aroma Sirup
Panelis Konsentrasi Tu u du
Sintetis 2.5% 5% 7.5% 10% 12.5%
1 2 4 2 2 1 1 12 2.0000 -0.9200
2 4 5 2 2 3 3 19 3.1667 0.2467
3 2 2 2 3 3 3 15 2.5000 -0.4200
4 5 4 3 2 2 1 17 2.8333 -0.0867
5 4 5 5 4 4 2 24 4.0000 1.0800
6 3 5 3 3 3 2 19 3.1667 0.2467
7 4 4 3 2 2 1 16 2.6667 -0.2533
8 5 4 4 3 3 2 21 3.5000 0.5800
9 5 4 3 2 2 1 17 2.8333 -0.0867
10 4 4 3 2 2 2 17 2.8333 -0.0867
11 4 4 3 3 2 2 18 3.0000 0.0800
12 5 4 3 2 2 1 17 2.8333 -0.0867
13 5 4 4 3 3 3 22 3.6667 0.7467
14 3 3 2 1 2 2 13 2.1667 -0.7533
15 3 4 3 3 2 2 17 2.8333 -0.0867
16 3 3 2 2 2 2 14 2.3333 -0.5867
17 3 3 3 3 2 2 16 2.6667 -0.2533
18 4 2 2 2 2 2 14 2.3333 -0.5867
19 4 4 4 4 4 4 24 4.0000 1.0800
20 4 4 4 3 3 3 21 3.5000 0.5800
21 3 4 3 3 2 2 17 2.8333 -0.0867
22 4 4 3 2 1 1 15 2.5000 -0.4200
23 4 5 3 2 1 2 17 2.8333 -0.0867
24 4 4 3 2 2 1 16 2.6667 -0.2533
25 4 4 3 3 3 3 20 3.3333 0.4133
Tp 95 97 75 63 58 50 (T..) 438
p 3.80 3.88 3.00 2.52 2.32 2.00 (X…) 2.9200
dp 0.8800 0.9600 0.0800 -0.4000 -0.6000 -0.9200
SD 0.8660 0.7810 0.7638 0.7141 0.8021 0.8165
SE 0.3575 0.3224 0.3153 0.2948 0.3311 0.3370
(6)
W1 = [ 2(0,8800) + 4(0,9600) + 2(0,0800) + 2(-0,4000) + 1(-0,6000) + 1(-0,9200)] = 3,4400
W2 = [ 4(0,8800) + 5(0,9600) + 2(0,0800) + 2(-0,4000) + 3(-0,6000) + 3(-0,9200)] = 3,1200
W3 = [ 2(0,8800) + 2(0,9600) + 2(0,0800) + 3(-0,4000) + 3(-0,6000) + 3(-0,9200)] = -1,9200
W25= [ 4(0,8800) + 4(0,9600) + 3(0,0800) + 3(-0,4000) + 3(-0,6000) + 3(-0,9200)] = 1,8400
N = Wi x du
= [3,4400 ( -0,9200) + 3,1200 (0,2467) + … + 1,8400 (0,4133)] = -2,8224
D = du2 x dp2
= [ (-0,9200)2 + (0,2467)2 +… + (0,4133)2 x (0,8800)2 + (0,9600)2 + (0,0800)2 + (-0,4000)2 + (-0,6000)2 + (-0,9200)2]
= 6,5622 x 2,2224 = 14,5839
Faktor Koreksi (FK)
6 x 25
) T..
( 2
=
150
(438)2
= 1278,96
Jumlah Kuadrat
Jumlah Kuadrat total (JK total) = p2 – FK
= [(2)2 (4)2 (2)2 ...(3)2]1278,96 = 167,04
(7)
Jumlah Kuadrat Ulangan =
Perlakuan Jml
) Tu
( 2
FK
= 1278,96
6
) 20 ( ... ) 19 ( ) 12
( 2 2 2
= 39,3733
Jumlah Kuadrat Perlakuan = Ulangan Jml
) Tp
( 2
FK
= 1278,96
25
) 50 ( ... ) 97 ( ) 95
( 2 2 2
= 76,7200
Jumlah Kuadrat Galad Acak = JK Total – JK Ulangan – JK Perlakuan = 167,04 – 39,3733– 76,7200
= 50,9467 JK Non Additivitas =
D ) (N2
=
14,5839 ) (-2,8224 2 = 0,5462
Tabel Sidik Ragam Uji Additivitas
Sumber Ragam Db JK KT FHitung Ftabel
5% 1%
Ulangan 24 39,3733
Perlakuan 5 76,7200
Galad acak 120 50,9467
Non aditivitas 1 0,5462 0,5462 1,2897 3,925 6,854
Sisa 119 50,4005 0,4235
(8)
Tabel Sidik Ragam
Sumber Ragam Db JK KT FHitung Ftabel
5% 1%
Ulangan 24 39,3733 1,6406 3,8642* 1,610 1,950
Perlakuan 5 76,7200 15,3440 36,1413** 2,290 3,170
Galad acak 120 50,9467 0,4246
Total 149
* Antar ulangan berbeda sangat nyata ** Antar perlakuan berbeda sangat nyata
KV = √
…, 100% = √ ,
, 100% = 22,31%
Uji Beda Nyata Jujur (BNJ) 5%
BNJ 5%: W = α(p, )Sx
Sx = , = 0,1303
BNJ 5% = 3,92 x 0,1303 = 0,51077
Aroma
sintetis 2,5% 5% 7,5% 10% 12,5%
Purata SE
3,80 ± 0,36
3,88 ± 0,32
3,00 ± 0,32
2,52 ± 0,29
2,32 ± 0,33
2,00 ± 0,34
(9)
Lampiran 3. Kekentalan Sirup
Panelis Konsentrasi Tu u du
Sintetis 2.5% 5% 7.5% 10% 12.5%
1 2 5 4 3 2 2 18 3.0000 -0.3600
2 3 3 4 3 3 3 19 3.1667 -0.1933
3 4 4 4 3 2 2 19 3.1667 -0.1933
4 4 5 4 3 3 2 21 3.5000 0.1400
5 3 3 3 3 3 4 19 3.1667 -0.1933
6 3 3 3 3 4 4 20 3.3333 -0.0267
7 3 3 3 3 3 3 18 3.0000 -0.3600
8 4 4 4 3 4 4 23 3.8333 0.4733
9 4 4 4 4 4 4 24 4.0000 0.6400
10 3 3 3 3 3 3 18 3.0000 -0.3600
11 3 3 3 3 3 3 18 3.0000 -0.3600
12 3 3 3 3 3 3 18 3.0000 -0.3600
13 3 5 4 4 4 3 23 3.8333 0.4733
14 4 4 4 4 4 4 24 4.0000 0.6400
15 3 4 4 4 3 3 21 3.5000 0.1400
16 4 2 4 3 3 3 19 3.1667 -0.1933
17 2 3 2 3 3 3 16 2.6667 -0.6933
18 2 3 4 4 3 3 19 3.1667 -0.1933
19 4 4 4 4 4 4 24 4.0000 0.6400
20 4 4 4 4 4 4 24 4.0000 0.6400
21 3 3 3 3 3 3 18 3.0000 -0.3600
22 3 3 3 3 3 3 18 3.0000 -0.3600
23 4 4 5 5 2 1 21 3.5000 0.1400
24 3 3 3 3 3 3 18 3.0000 -0.3600
25 4 5 4 4 4 3 24 4.0000 0.6400
Tp 82 90 90 85 80 77 (T..) 504
p 3.28 3.6 3.6 3.4 3.2 3.08 (X…) 3.3600
dp -0.0800 0.2400 0.2400 0.0400 -0.1600 -0.2800
SD 0.6782 0.8165 0.6455 0.5774 0.6455 0.7594
SE 0.2659 0.3201 0.2530 0.2263 0.2530 0.2977
(10)
W1 = [ 2(-0,0800) + 5(0,2400) + 4(0,2400) + 3(0,0400) + 2(-0,1600) + 2(0,2800)] = 1,2400
W2 = [ 3(-0,0800) + 3(0,2400) + 4(0,2400) + 3(0,0400) + 3(-0,1600) + 3(0,2800)] = 0,2400
W3 = [ 4(-0,0800) + 4(0,2400) + 4(0,2400) + 3(0,0400) + 2(-0,1600) + 2(0,2800)] = 0,8400
W25= [ 4(-0,0800) + 5(0,2400) + 4(0,2400) + 4(0,0400) + 4(-0,1600) + 3(0,2800)] = 0,5200
N = Wi x du
= [1,2400 (-0,3600) + 0,2400 (-0,1933) + … + 0,5200 (0,6400)] = 0,4685
D = du2 x dp2
= [ (-0,3600)2 + (-0,1933)2 +… + (0,6400)2 x (-0,0800)2 + (0,2400)2 + (0,2400)2 + (0,0400)2 + (-0,1600)2 + (-0,2800)2]
= 4,2600 x 0,1488 = 0,6339
Faktor Koreksi (FK)
6 x 25
) T..
( 2
=
150
(504)2
= 1693,44
Jumlah Kuadrat
Jumlah Kuadrat total (JK total) = p2 – FK
= [(2)2 (5)2 (4)2 ...(3)2]1693,44 = 74,5600
(11)
Lampiran 3. (lanjutan)
Jumlah Kuadrat Ulangan =
Perlakuan Jml
) Tu
( 2
FK
= 1693,44
6
) 24 ( ... ) 19 ( ) 18
( 2 2 2
= 25,5600
Jumlah Kuadrat Perlakuan = Ulangan Jml
) Tp
( 2
FK
= 1693,44
25
) 77 ( ... ) 90 ( ) 82
( 2 2 2
= 5,6800
Jumlah Kuadrat Galad Acak = JK Total – JK Ulangan – JK Perlakuan = 74,5600 – 25,5600 – 5,6800
= 43,3200 JK Non Additivitas =
D ) (N2
=
0,6339 ) (0,4685 2 = 0,3463
Tabel Sidik Ragam Uji Additivitas
Sumber Ragam Db JK KT FHitung Ftabel
5% 1%
Ulangan 24 25,5600
Perlakuan 5 5,6800
Galad acak 120 43,3200
Non aditivitas 1 0,3463 0,3463 0,9590 3,925 6,854
sisa 119 42,9737 0,3611
(12)
Tabel Sidik Ragam
Sumber Ragam Db JK KT FHitung Ftabel
5% 1%
Ulangan 24 25,5600 1,0650 2,9501* 1,606 1,948
Perlakuan 5 5,6800 1,1360 3,1468** 2,292 3,176
Galad acak 120 43,3200 0,3610
Total 149
* Antar ulangan berbeda sangat nyata ** Antar perlakuan berbeda nyata
KV = √
…, 100% = √0,3610
3,3600 100%
= 17,88%
Uji Beda Nyata Jujur (BNJ) 5%
BNJ 5%: W = α(p, )Sx
Sx = 0,3610
25 = 0,1202 BNJ 5% = 3,92 x 0,1202
= 0,47118
Kekentalan
sintetis 2.5% 5% 7.5% 10% 12.5%
Purata SE
3,28 ± 0,27
3,60 ± 0,32
3,60 ± 0,25
3,40 ± 0,23
3,20 ± 0,25
3,08 ± 0,40
(13)
Lampiran 4. Rasa Sirup
Panelis Konsentrasi Tu u du
Sintetis 2.5% 5% 7.5% 10% 12.5%
1 4 5 4 3 2 1 19 3,1667 0,0933
2 4 2 2 2 3 3 16 2,6667 -0,4067
3 2 3 4 4 5 5 23 3,8333 0,7600
4 5 5 3 2 2 1 18 3,0000 -0,0733
5 4 4 4 3 3 3 21 3,5000 0,4267
6 4 4 4 3 3 2 20 3,0000 3,0000
7 4 4 3 3 2 2 18 3,0000 -0,0733
8 5 4 3 3 3 2 20 3,3333 0,2600
9 4 4 3 3 2 2 18 3,0000 -0,0733
10 4 4 3 2 2 1 16 2,6667 -0,4067
11 4 4 4 3 2 2 19 3,1667 0,0933
12 4 4 4 3 2 2 19 3,1667 0,0933
13 5 4 4 3 2 1 19 3,1667 0,0933
14 4 2 2 3 2 1 14 2,3333 -0,7400
15 3 4 4 3 3 3 20 3,3333 0,2600
16 4 4 3 4 4 2 21 3,5000 0,4267
17 2 3 2 2 2 2 13 2,1667 -0,9067
18 4 2 2 3 3 2 16 2,6667 -0,4067
19 5 4 4 3 3 3 22 3,6667 0,5933
20 3 4 4 4 4 4 23 3,8333 0,7600
21 4 4 3 3 3 2 19 3,1667 0,0933
22 4 3 2 2 1 1 13 2,1667 -0,9067
23 5 5 3 2 2 1 18 3,0000 -0,0733
24 4 4 3 2 2 2 17 2,8333 -0,2400
25 5 4 4 3 3 2 21 3,5000 0,4267
Tp 100 94 81 71 65 52 (T..) 463
p 4 3,76 3,24 2,84 2,6 2,08 (X..) 3,0733
dp 0,9267 0,6867 0,1667 -0,2333 -0,4733 -0,9933
SD 0,8165 0,8307 0,7789 0,6245 0,8660 0,9967
SE 0,3370 0,3429 0,3215 0,2578 0,3575 0,4114
(14)
W1 = [ 4(0,9267) + 5(0,6867) + 4(0,1667) + 3(-0,2333) + 2(-0,4733) + 1(-0,9933)] = 5,1667
W2 = [ 4(0,9267) +2 (0,6867) + 2(0,1667) + 2(-0,2333) + 3(-0,4733) + 3(-0,9933)] = 0,5467
W3 = [ 2(0,9267) + 3(0,6867) + 4(0,1667) + 4(-0,2333) + 5(-0,4733) + 5(-0,9933)] = -3,6867
W25= [ 5(0,9267) + 4(0,6867) + 4(0,1667) + 3(-0,2333) + 3(-0,4733) + 2(-0,9933)] = 3,9400
N = Wi x du
= [ 5,1667(0,0933) + 0,5467 (-0,4067) + … + 3,9400 (0,4267)] = 2,7066
D = du2 x dp2
= [ (0,0933)2 + (-0,4067)2 +… + (0,4267)2 x (0,9267)2 + (0,6867)2 + (0,1667)2 + (-0,2333)2 + (-0,4733)2 + (-0,9933)2]
= 13,9991 x 1,6365 = 22,9093
Faktor Koreksi (FK)
6 x 25
) T..
( 2
=
150
(463)2
(15)
Lampiran 4. (lanjutan)
Jumlah Kuadrat
Jumlah Kuadrat total (JK total) = p2 – FK
= [(4)2 (5)2 (4)2 ...(2)2]1429,127 = 163,8733
Jumlah Kuadrat Ulangan =
Perlakuan Jml
) Tu
( 2
FK
= 1429,127
6
) 21 ( ... ) 16 ( ) 19
( 2 2 2
= 30,3733
Jumlah Kuadrat Perlakuan = Ulangan Jml
) Tp
( 2
FK
= 1429,127
25
) 52 ( ... ) 94 ( ) 100
( 2 2 2
= 65,5533
Jumlah Kuadrat Galad Acak = JK Total – JK Ulangan – JK Perlakuan = 163,8733 – 30,3733 – 65,5533
= 67,9467
JK Non Additivitas =
D ) (N2
=
22,9093 ) (2,7066 2 = 0,3198
(16)
Tabel Sidik Ragam Uji Additivitas Sumber
Ragam Db JK KT FHitung Ftabel
5% 1%
Ulangan 24 30,3733
Perlakuan 5 65,5533
Galad acak 120 67,9467
Non aditivitas 1 0,3198 0,3198 0,5627 3,925 6,854
Sisa 119 67,6269 0,5683
F Hit < F Tabel 5% < F Tabel 1% Data aditif
Tabel Sidik Ragam Sumber
Ragam Db JK KT FHitung
Ftabel
5% 1%
Ulangan 24 30,3733 1,2656 2,2351* 1,610 1,950
Perlakuan 5 65,5533 13,1107 23,1546** 2,290 3,170
Galad acak 120 67,9467 0,5662
Total 149
* Antar ulangan berbeda sangat nyata ** Antar perlakuan berbeda sangat nyata
(17)
Lampiran 4. (lanjutan)
KV = √
.. 100% = √ ,
, 100% = 24,48%
Uji Beda Nyata Jujur (BNJ) 5%
BNJ 5%: W = α(p, )Sx
Sx = , = 0,1505
BNJ 5% = 3,92 x 0,1505 = 0,58996
Rasa
sintetis 2,5% 5% 7,5% 10% 12,5%
Purata SE
4,00 ± 0,34
3,76 ± 0,34
3,24 ± 0,32
2,84 ± 0,26
2,60 ± 0,36
2,08 ± 0,41
(18)
Kadar Air Daging Umbi Bit Merah Ulangan 1
I II III
Massa cawan (g) 43,6140 31,6745 46,1983
Massa cawan + sampel (g) 44,6133 32,6773 47,2162
Massa sampel (g) 0,9993 1,0028 1,0179
Penimbangan 1 43,7172 31,7808 46,3060
Penimbangan 2 43,7182 31,7797 46,3020
Penimbangan 3 43,7181 31,7796 46,3020
Penimbangan 4 43,7166 31,7810 46,3029
Penimbangan 5 43,7166 31,7808 46,3027
Massa air (g) 0,8967 0,8965 0,9135
Kadar air (%) 89,7328 89,3997 89,7436
Purata kadar air (%) b/b 89,6254
SD 0,1955
(19)
Lampiran 5. (lanjutan) Ulangan 2
I II III
Massa cawan (g) 43,0668 38,7708 48,0234
Massa cawan + sampel (g) 44,0524 39,7768 49,0296
Massa sampel (g) 0,9856 1,0060 1,0062
Penimbangan 1 43,1514 38,8680 48,1167
Penimbangan 2 43,1503 38,8678 48,1150
Penimbangan 3 43,1509 38,8677 48,1159
Penimbangan 4 43,1509 38,8677 48,1152
Penimbangan 5 43,1509 38,8677 48,1152
Massa air (g) 0,9015 0,9091 0,9144
Kadar air (%) 91,4671 90,3678 90,8766
Purata kadar air (%) b/b 90,9038
SD 0,5502
(20)
Ulangan 3
I II III
Massa cawan (g) 48,4787 43,7765 43,4758
Massa cawan + sampel (g) 49,4945 44,7811 44,4777
Massa sampel (g) 1,0158 1,0046 1,0019
Penimbangan 1 48,5895 43,8746 43,5824
Penimbangan 2 48,5888 43,8738 43,5814
Penimbangan 3 48,5885 43,8737 43,5810
Penimbangan 4 48,5888 43,8743 43,5820
Penimbangan 5 48,5888 43,8743 43,5818
Massa air (g) 0,9057 0,9068 0,8959
Kadar air (%) 89,1613 90,2648 89,5771
Purata kadar air (%) b/b 89,6154
SD 0,5771
(21)
Lampiran 5. (lanjutan)
Contoh Perhitungan Kadar Air (b/b)
Cawan Petri 1 (data diambil dari tabel kadar air daging umbi bit merah pada ulangan 3)
Massa Sampel = (massa cawan + sampel) – massa cawan = 49,4945 g – 48,4787 g
= 1,0158 g
Massa air = (massa cawan + sampel) - (massa cawan + sampel) setelah pengovenan
Kadar air = x 100%
= ,
, x 100% = 89,1613 %
Ulangan Purata Kadar Air ± SE 1 89,6254 ± 0,4857 2 90,9038 ±1,3668 3 89,6154 ±1,4337 Purata ± SE 90,0482 ± 1,0954
(22)
Data dan Contoh Perhitungan Kadar Betalain Data Kadar Betalain Daging Bit
Ulangan Absorbansi Betanin
(mg/100g)
Vulgaxantin I (mg/100g)
Betalain (b.b) (mg/100g) A538 A476 A600
1 0,399 0,269 0,054 89,457 41,966 126,291
2 0,421 0,277 0,055 83,839 42,493 131,950
3 0,401 0,270 0,058 84,325 40,800 126,291
X 0,407 0,272 0,056 85,874 41,753 127,627
SD 0,012 0,004 0,002 3,113 0,866 3,834
SE 0,030 0,010 0,005 2,232 0,621 11,666
Data Kadar Betalain Sari Daging Bit
Ulangan Absorbansi Betanin
(mg/100g)
Vulgaxantin I (mg/100g)
Betalain (b.b) (mg/100g) A538 A476 A600
1 0,438 0,249 0,057 46,552 15,562 62,123
2 0,455 0,269 0,056 55,728 20,946 76,674
3 0,474 0,312 0,060 67,46 32,242 99,702
X 0,456 0,277 0,058 56,580 22,917 79,500
SD 0,018 0,032 0,002 10,480 8,513 18,948
(23)
Lampiran 6. (Lanjutan)
Kadar Betalain Daging Umbi Bit merah
Ulangan Kadar Betalain (mg/100 g) dalam (b.b)
1 126,291
2 131,950
3 124,639
Purata ± SE 127,627 ± 11,666
Purata Kandungan betalain (mg/100 g) = , , , = 127,627
Standar Deviasi = 3,834 n = Jumlah ulangan (3) SE = t 2
√ = 4,303 ,
√ = 11,666
Ulangan Kadar Betalain (mg/100 g) dalam (b.k)
1 1269,027
2 1325,891
3 1252,427
Purata ± SE 1282,448 ± 95,714
Purata Kandungan betalain (mg/100 g) = , , , = 1282,448
Standar Deviasi = 38,527 n = Jumlah ulangan (3) SE = t 2
√ = 4,303 ,
(24)
Contoh Perhitungan Kadar Betalain
= 1,095( − )
= − −
3,1 = − Kadar Betalain dalam (b.b)
= 1,095( 0,421− 0,277) = 0,4007 = 0,277− − ,
, = 0,1275 = 0,421− 0,4007 = 0,0202 - Betanin = , x faktor pengenceran
= , x 2,5
= 0,89457 mg/100 ml (dalam 1 g /100 ml sampel) = 89,457 mg/100 g sampel
- Vulgaxanthin = , x faktor pengenceran = , x 2,5
= 0,42493 mg/100 ml (dalam 1 g/ 100 ml sampel) = 42,493 mg/100 g sampel
Kadar betalain = 89,457 mg/100 g + 42,493 mg/100 g = 131,950 mg/100 g
Kadar Betalain dalam (b.k)
- Kadar Air = 90,0482 % (b/b)
- Berat Kering = 100% - 90,0482% = 9,9518% - Dalam 1 g sampel = , = 0,099518
Kadar betalain (b. k) = , / ,
(25)
Lampiran 7.
Viskositas Sirup Sari Umbi Bit Merah Konsentrasi 5%
Ulangan Viskositas sirup sari umbi bit merah konsentrasi 5%
1 14,0206 cP 2 14,0258 cP 3 14,0600 cP Purata ± SE 14,0355 cP ± 0,0531
Purata viskositas sirup sari umbi bit merah konsentrasi 5%
= , , , = 14,0355
Standar Deviasi = ∑( )
= ( , , ) ( , , ) ( , , )
= ( , ) ( , ) ( , )
= ( , ) ( , ) ( , ) = ,
= 4,58175 = 0,0214
n = Jumlah ulangan (3) SE = t 2
√ = 4,303 ,
√ = 0,0531
(26)
Contoh perhitungan viskositas sirup sari umbi bit merah
(1) t = 1938,85 detik = . −
1,2928 = 5,595. 10 . 1938,85−
5,1754 1938,85
1,2928 = 10,8478− 2,2669.10 1,2928 = 10,845131
(27)
Lampiran 8
Data Hasil Penyinaran terhadap Degradasi Warna Sirup Sari Umbi Bit Merah 5% Intensitas 803,208 lux
y = -0,005x + 0,405 R² = 0,889
y = -0,013x - 0,9 R² = 0,886 y = 0,036x + 2,457
R² = 0,876
-2 -1 0 1 2 3 4
0 5 10 15
A b s .5 5 4 n m
W aktu (jam)
A.554
ln A.554
1/ A.554
y = -0,005x + 0,517 R² = 0,920
y = -0,010x - 0,658 R² = 0,922 y = 0,020x + 1,931
R² = 0,919
-1 -0,5 0 0,5 1 1,5 2 2,5
0 5 10 15
A b s . 5 5 4 n m
w aktu (jam)
A.554
ln A.554
1/ A.554
y = -0,005x + 0,509 R² = 0,871
y = -0,010x - 0,673 R² = 0,862 y = 0,022x + 1,960
R² = 0,851
-1 -0,5 0 0,5 1 1,5 2 2,5
0 5 10 15
A b s . 5 5 4 n m
w aktu (jam)
A.554
ln A.554
(28)
Intensitas 803,21 lux
Intensitas 1.718,72 lux
y = -0,003x + 0,453 R² = 0,885
y = -0,009x - 0,790 R² = 0,879 y = 0,021x + 2,201
R² = 0,869
-1,5 -1 -0,5 0 0,5 1 1,5 2 2,5 3
0 5 10 15
A b s . 5 5 4 n m
w aktu (jam)
A.554
ln A.554
1/ A.554
y = -0,002x + 0,219 R² = 0,858
y = -0,013x - 1,513 R² = 0,848 y = 0,065x + 4,533
R² = 0,832
-3 -2 -1 0 1 2 3 4 5 6
0 5 10 15
A b s . 5 5 4 n m
w aktu (jam)
A.554
ln A.554
1/ A.554
y = -0,005x + 0,394 R² = 0,978
y = -0,016x - 0,909 R² = 0,993 y = 0,037x + 2,529
R² = 0,969
-1,5 -1 -0,5 0 0,5 1 1,5 2 2,5 3 3,5
0 5 10 15
A b s . 5 5 4 n m
w aktu (jam)
A.554
ln A.554
(29)
Intensitas 1.718,72 lux
y = -0,005x + 0,522 R² = 0,976
y = -0,011x - 0,648 R² = 0,978 y = 0,024x + 1,911
R² = 0,977
-1 -0,5 0 0,5 1 1,5 2 2,5
0 5 10 15
A b s . 5 5 4 n m
w aktu (jam)
A.554
ln A.554
1/ A.554
y = -0,007x + 0,506 R² = 0,953
y = -0,015x - 0,679 R² = 0,957 y = 0,031x + 1,971
R² = 0,961
-1 -0,5 0 0,5 1 1,5 2 2,5
0 5 10 15
A b s . 5 5 4 n m
W aktu (jam)
A.554
ln A.554
1/ A.554
y = -0,007x + 0,459 R² = 0,926
y = -0,018x - 0,776 R² = 0,938 y = 0,042x + 2,171
R² = 0,945
-1,5 -1 -0,5 0 0,5 1 1,5 2 2,5 3
0 5 10 15
A b s . 5 5 4 n m
w aktu (jam)
A.554
ln A.554
(30)
Intensitas 2.465,68 lux
y = -0,003x + 0,218 R² = 0,827
y = -0,016x - 1,521 R² = 0,849 y = 0,079x + 4,582
R² = 0,865
-3 -2 -1 0 1 2 3 4 5 6
0 5 10 15
A b s . 5 5 4 n m
w aktu (jam)
A.554
ln A.554
1/ A.554
y = -0,006x + 0,409 R² = 0,958
y = -0,017x - 0,890 R² = 0,949 y = 0,047x + 2,429
R² = 0,938
-1,5 -1 -0,5 0 0,5 1 1,5 2 2,5 3 3,5
0 5 10 15
A b s . 5 5 4 n m
w aktu (jam)
A.554
ln A.554
1/ A.554
y = -0,006x + 0,503 R² = 0,881
y = -0,013x - 0,684 R² = 0,871 y = 0,029x + 1,978
R² = 0,863
-1,5 -1 -0,5 0 0,5 1 1,5 2 2,5
0 5 10 15
A b s . 5 5 4 n m
W aktu (jam)
A.554
ln A.554
(31)
Intensitas 2.465,68 lux
y = -0,008x + 0,527 R² = 0,952
y = -0,017x - 0,639 R² = 0,960 y = 0,035x + 1,891
R² = 0,966
-1 -0,5 0 0,5 1 1,5 2 2,5
0 5 10 15
A b s . 5 5 4 n m
w aktu (jam)
A.554
ln A.554
1/ A.554
y = -0,008x + 0,476 R² = 0,924
y = -0,020x - 0,737 R² = 0,912 y = 0,047x + 2,084
R² = 0,895
-1,5 -1 -0,5 0 0,5 1 1,5 2 2,5 3
0 5 10 15
A b s . 5 5 4 n m
W aktu (jam)
A.554
ln A.554
1/ A.554
y = -0,004x + 0,223 R² = 0,935
y = -0,019x - 1,493 R² = 0,929 y = 0,097x + 4,436
R² = 0,92
-3 -2 -1 0 1 2 3 4 5 6
0 5 10 15
A b s . 5 5 4 n m
w aktu (jam)
A.554
ln A.554
(32)
Intensitas 6.352,85 lux
y = -0,007x + 0,387 R² = 0,989
y = -0,02x - 0,945 R² = 0,986 y = 0,057x + 2,567
R² = 0,982
-2 -1 0 1 2 3 4
0 5 10 15
A b s . 5 5 4 n m
w aktu (jam)
A.554
ln A.554
1/ A.554
y = -0,008x + 0,507 R² = 0,989
y = -0,018x - 0,676 R² = 0,983 y = 0,040x + 1,960
R² = 0,976
-1,5 -1 -0,5 0 0,5 1 1,5 2 2,5 3
0 5 10 15
A b s . 5 5 4 n m
w aktu (jam)
A.554
ln A.554
1/ A.554
y = -0,011x + 0,486 R² = 0,785
y = -0,025x - 0,721 R² = 0,812 y = 0,056x + 2,059
R² = 0,839
-1,5 -1 -0,5 0 0,5 1 1,5 2 2,5 3
0 5 10 15
A b s . 5 5 4 n m
w aktu (jam)
A.554
ln A.554
(33)
Intensitas 6.352,85 lux
Intensitas 54.203,77 lux
y = -0,012x + 0,456 R² = 0,950
y = -0,030x - 0,781 R² = 0,96 y = 0,077x + 2,171
R² = 0,965
-2 -1 0 1 2 3 4
0 2 4 6 8 10 12
A b s . 5 5 4 n m
w aktu (jam)
A.554
ln A.554
1/ A.554
y = -0,005x + 0,218 R² = 0,898
y = -0,025x - 1,519 R² = 0,912 y = 0,13x + 4,565
R² = 0,923
-3 -2 -1 0 1 2 3 4 5 6 7
0 2 4 6 8 10 12
A b s .5 5 4 n m
w aktu (jam)
A.554
ln A.554
1/ A.554
y = -0,024x + 0,571 R² = 0,940
y = -0,048x - 0,556 R² = 0,948 y = 0,095x + 1,739
R² = 0,950
-1 -0,5 0 0,5 1 1,5 2 2,5
0 1 2 3 4 5 6
A b s . 5 5 4 n m
w aktu (jam)
A.554
ln A.554
(34)
y = -0,022x + 0,557 R² = 0,928
y = -0,044x - 0,583 R² = 0,940 y = 0,088x + 1,789
R² = 0,950
-1 0 1 2 3
0 1 2 3 4 5 6
A b s . 5 5 4 n m
w aktu (jam)
A.554
ln A.554
1/ A.554
y = -0,028x + 0,561 R² = 0,945
y = -0,044x - 0,583 R² = 0,940 y = 0,115x + 1,767
R² = 0,958
-1 -0,5 0 0,5 1 1,5 2 2,5 3
0 1 2 3 4 5 6
A b s . 5 5 4 n m
w aktu (jam)
A.554
ln A.554
1/ A.554
y = -0,026x + 0,567 R² = 0,964
y = -0,053x - 0,562 R² = 0,965 y = 0,108x + 1,746
R² = 0,962
-2 -1 0 1 2 3
0 1 2 3 4 5 6
A b s . 5 5 4 n m
w aktu (jam)
A.554
ln A.554
1/ A.554
y = -0,028x + 0,550 R² = 0,919
y = -0,052x - 0,569 R² = 0,954 y = 0,118x + 1,809
R² = 0,953
-2 -1 0 1 2 3
0 1 2 3 4 5 6
A b s . 5 5 4 n m w aktu(jam) A.554 ln A.554
(35)
Lampiran 8. (lanjutan) Intensitas 803,21 lux
Ulangan Waktu (jam)
0 2 4 6 8 10
1 A ln A 1/A 0,401 -0,913 2,494 0,393 -0,933 2,545 0,390 -0,941 2,564 0,386 -0,952 2,591 0,358 -1,027 2,733 0,351 -1,047 2,849 2 A ln A 1/A 0,513 -0,667 1,949 0,509 -0,675 1,965 0,506 -0,681 1,976 0,480 -0,733 2,083 0,478 -0,738 2,092 0,467 -0,761 2,141 3 A ln A 1/A 0,510 -0,673 1,961 0,494 -0,705 2,024 0,486 -0,721 2,058 0,482 -0,729 2,075 0,479 -0,736 2,088 0,447 -0,805 2,237 4 A ln A 1/A 0,448 -0,803 2,232 0,446 -0,807 2,242 0,443 -0,814 2,257 0,342 -0,839 2,315 0,427 -0,851 2,342 0,407 -0,898 2,457 5 A ln A 1/A 0,220 -1,514 4,545 0,212 -1,551 4,717 0,209 -1,565 4,785 0,204 -1,589 4,902 0,205 -1,585 4,878 0,187 -1,676 5,348
(36)
Intensitas 1.718,72 lux
Ulangan Waktu (jam)
0 2 4 6 8 10
1 A ln A 1/A 0,390 -0,904 2,564 0,387 -0,949 2,584 0,375 -0,980 2,667 0,366 -1,005 2,732 0,354 -1,038 2,825 0,341 -1,038 2,933 2 A ln A 1/A 0,520 -0,654 1,923 0,516 -0,662 1,938 0,495 -0,703 2,020 0,489 -0,715 2,045 0,474 -0,746 2,110 0,465 -0,766 2,151 3 A ln A 1/A 0,509 -0,675 1,965 0,497 -0,699 2,012 0,468 -0,759 2,137 0,459 -0,778 2,179 0,454 -0,789 2,203 0,437 -0,827 2,288 4 A ln A 1/A 0,470 -0,755 2,128 0,439 -0,823 2,278 0,419 -0,869 2,387 0,415 -0,879 2,410 0,393 -0,934 2,545 0,391 -0,939 2,558 5 A ln A 1/A 0,227 -1,483 4,405 0,205 -1,584 4,878 0,199 -1,614 5,025 0,198 -1,619 5,051 0,192 -1,650 5,208 0,188 -1,671 5,319
(37)
Lampiran 8. (lanjutan) Intensitas 2.465,68 lux
Ulangan Waktu (jam)
0 2 4 6 8 10
1 A ln A 1/A 0,409 -0,894 2,445 0,392 -0,936 2,551 0,383 -0,959 2,611 0,377 -0,976 2,653 0,361 -1,019 2,770 0,337 -1,088 2,967 2 A ln A 1/A 0,495 -0,703 2,020 0,489 -0,715 2,045 0,487 -0,719 2,053 0,477 -0,740 2,096 0,453 -0,792 2,208 0,431 -0,842 2,320 3 A ln A 1/A 0,536 -0,624 1,866 0,498 -0,697 2,008 0,496 -0,701 2,016 0,474 -0,747 2,110 0,460 -0,777 2,174 0,445 -0,810 2,247 4 A ln A 1/A 0,472 -0,750 2,119 0,464 -0,767 2,155 0,435 -0,832 2,299 0,429 -0,846 2,331 0,421 -0,865 2,375 0,379 -0,970 2,639 5 A ln A 1/A 0,221 -1,509 4,525 0,217 -1,527 4,608 0,208 -1,570 4,808 0,207 -1,575 4,831 0,188 -1,671 5,319 0,183 -1,698 5,464
(38)
Intensitas 6.352,85 lux
Ulangan Waktu (jam)
0 2 4 6 8 10
1 A ln A 1/A 0,384 -0,957 2,604 0,375 -0,980 2,667 0,363 -1,013 2,755 0,343 -1,070 2,915 0,332 -1,103 3,012 0,316 -1,152 3,165 2 A ln A 1/A 0,506 -0,681 1,976 0,489 -0,715 2,045 0,472 -0,750 2,119 0,461 -0,774 2,169 0,441 -0,818 2,268 0,417 -0,874 2,398 3 A ln A 1/A 0,519 -0,656 1,927 0,447 -0,805 2,237 0,415 -0,879 2,410 0,409 -0,894 2,445 0,405 -0,903 2,469 0,388 -0,946 2,577 4 A ln A 1/A 0,468 -0,759 2,137 0,417 -0,875 2,398 0,411 -0,889 2,433 0,382 -0,962 2,618 0,350 -1,049 2,857 0,344 -1,067 2,907 5 A ln A 1/A 0,225 -1,491 4,444 0,209 -1,565 4,785 0,192 -1,650 5,208 0,180 -1,714 5,556 0,179 -1,720 5,587 0,175 -1,743 5,714
(39)
Lampiran 8. (lanjutan) Intensitas 54.203,77 lux
Ulangan Waktu (jam)
0 1 2 3 4 5
1 A ln A 1/A 0,581 -0,543 1,721 0,549 -0,599 1,821 0,501 -0,691 1,996 0,493 -0,707 2,028 0,484 -0,726 2,066 0,447 -0,805 2,237 2 A ln A 1/A 0,570 -0,562 1,754 0,534 -0,627 1,873 0,493 -0,707 2,028 0,482 -0,729 2,075 0,475 -0,744 2,105 0,450 -0,798 2,222 3 A ln A 1/A 0,572 -0,562 1,748 0,535 -0,627 1,869 0,481 -0,707 2,079 0,478 -0,729 2,092 0,458 -0,744 2,183 0,423 -0,798 2,364 4 A ln A 1/A 0,575 -0,553 1,739 0,537 -0,622 1,862 0,497 -0,699 2,012 0,494 -0,705 2,024 0,467 -0,761 2,141 0,429 -0,846 2,331 5 A ln A 1/A 0,569 -0,563 1,757 0,520 -0,654 1,923 0,471 -0,752 2,123 0,454 -0,789 2,203 0,445 -0,810 2,247 0,421 -0,865 2,375
(40)
Konstanta Degradasi Warna Sirup Umbi Bit Merah 5%
Ulangan Intensitas Cahaya (lux) Tu u du
803,21 1.718,72 2.465,68 6,352,85 54.203,77
1 0,013 0,016 0,017 0,020 0,048 0,114 0,0228 -0,00024
2 0,010 0,011 0,013 0,018 0,044 0,096 0,0192 -0,00384
3 0,010 0,015 0,017 0,025 0,044 0,111 0,0222 -0,00084
4 0,009 0,018 0,020 0,030 0,053 0,13 0,026 0,00296
5 0,013 0,016 0,019 0,025 0,052 0,125 0,025 0,00196
Tp 0,055 0,076 0,086 0,118 0,241 0,576
p 0,011 0,0152 0,0172 0,0236 0,0482
Dp -0,01204 -0,00784 -0,00584 0,00056 0,02516
SD 0,0019 0,0026 0,0027 0,0047 0,0043
SE 0,0023 0,0032 0,0033 0,0059 0,0053
TP2 0,0030 0,0058 0,0074 0,0139 0,0581
W1= (0,013)(-0,01204) + (0,016)(-0,00784) + (0,017)(-0,00584) + (0,020)(0,00056) + (0,048)(0,02516)
= 0,000838
W2= (0,010)(-0,01204) + (0,011)(-0,00784) + (0,013)(-0,00584) + (0,018)(0,00056) + (0,044)(0,02516)
= 0,000835
W3= (0,010)(-0,01204) + (0,015)(-0,00784) + (0,017)(-0,00584) + (0,025)(0,00056) + (0,044)(0,02516)
= 0,000784
W4 = (0,009)(-0,01204) + (0,018)(-0,00784) + (0,020)(-0,00584) + (0,030)(0,00056) + (0,053)(0,02516)
= 0,000984
W5 = (0,013)(-0,01204) + (0,016)(-0,00784) + (0,019)(-0,00584) + (0,025)(0,00056) + (0,052)(0,02516)
(41)
N = ∑ (W.du)
=(W1)(du1) + (W2)(du2) + ...(W5)(du5)
= (0,000838)(-0,00024) + (0,000835)(-0,00384) + (0,000784)(0,00084) + (0,000984)(0,00296) + (0,000929)(0,00196)
= 6,70162 x 10-7
D = du2 x dp2
= [ (-0,00024)2 + (-0,00384)2 +… + (0,00196)2 x (-0,01204)2 + (-0,00784)2 + (-0,00584)2 + (0,00056)2 + (-0,02516)2]
= 0,0000281120 x 0,000873872 = 2,45663x 10 -8
Faktor Koreksi (FK)
5 x 5
) T..
( 2
=
25
(0,576)2
= 0,0132710
Jumlah Kuadrat
Jumlah Kuadrat total (JK total) = p2 – FK =
0,0132710 ]
) 0,052 ( ... ) 017 , 0 ( ) 016 , 0 ( ) 0,013
[( 2 2 2 2
= 0,0046010
Jumlah Kuadrat Ulangan =
Perlakuan Jml
) Tu
( 2
FK
= 0,0132710
5
) 125 , 0 ( ... ) 096 , 0 ( ) 144 , 0
( 2 2 2
(42)
Jumlah Kuadrat Perlakuan = Ulangan Jml
) Tp
( 2
FK
= 0,0132710
5
) 0,241 ( ... ) 076 , 0 ( ) 055 , 0
( 2 2 2
= 0,0043694
Jumlah Kuadrat Galad Acak = JK Total – JK Ulangan – JK Perlakuan = 0,0046010 – 0,0001406 – 0,0043694 = 0,0000910
JK Non Additivitas =
D ) (N2
=
8 10 2,45663x
) 7 10 x (6,70162
-2
-= 1,82818 x 10 -5
Tabel Sidik Ragam Uji Additivitas
Sumber Ragam Db JK KT FHitung Ftabel
5% 1%
Ulangan 4 0,0001406
Perlakuan 4 0,0043694
Galad acak 16 0,0000910
Non aditivitas 1 0,0000183 0,0000183 3,7690 4,540 8,680
Sisa 15 0,0000728 0,0000049
(43)
Tabel Sidik Ragam
Sumber Ragam Db JK KT FHitung
Ftabel
5% 1%
Ulangan 4 0,0001406 0,0000351 6,1757* 3,010 4,770
Perlakuan 4 0,0043694 0,0010923 191,9754** 3,010 4,770
Galad acak 16 0,0000910 0,0000057
Total 24
* Antar ulangan berbeda nyata
** Antar perlakuan berbeda sangat nyata
KV = √
…. 100% = √ ,
, 100% = 10,36%
Uji Beda Nyata Jujur (BNJ) 5%
BNJ 5%: W = α(p, )Sx
Sx = , = 1,0677 x 10-3 BNJ 5% = 4,05 x 1,0677 x 10-3
= 4,3 x 10-3
k
803,21 lux 1.718,72 lux 2.465,68 lux 6.352,85 lux 54.203,77 lux
Purata 0,0110 0,0152 0,0172 0,0236 0,0482
SE 0,0023 0,0032 0,0033 0,0059 0,0053
(1)
Lampiran 8. (lanjutan) Intensitas 6.352,85 lux
Ulangan Waktu (jam)
0 2 4 6 8 10
1 A ln A 1/A 0,384 -0,957 2,604 0,375 -0,980 2,667 0,363 -1,013 2,755 0,343 -1,070 2,915 0,332 -1,103 3,012 0,316 -1,152 3,165 2 A ln A 1/A 0,506 -0,681 1,976 0,489 -0,715 2,045 0,472 -0,750 2,119 0,461 -0,774 2,169 0,441 -0,818 2,268 0,417 -0,874 2,398 3 A ln A 1/A 0,519 -0,656 1,927 0,447 -0,805 2,237 0,415 -0,879 2,410 0,409 -0,894 2,445 0,405 -0,903 2,469 0,388 -0,946 2,577 4 A ln A 1/A 0,468 -0,759 2,137 0,417 -0,875 2,398 0,411 -0,889 2,433 0,382 -0,962 2,618 0,350 -1,049 2,857 0,344 -1,067 2,907 5 A ln A 1/A 0,225 -1,491 4,444 0,209 -1,565 4,785 0,192 -1,650 5,208 0,180 -1,714 5,556 0,179 -1,720 5,587 0,175 -1,743 5,714
(2)
Lampiran 8. (lanjutan) Intensitas 54.203,77 lux
Ulangan Waktu (jam)
0 1 2 3 4 5
1 A ln A 1/A 0,581 -0,543 1,721 0,549 -0,599 1,821 0,501 -0,691 1,996 0,493 -0,707 2,028 0,484 -0,726 2,066 0,447 -0,805 2,237 2 A ln A 1/A 0,570 -0,562 1,754 0,534 -0,627 1,873 0,493 -0,707 2,028 0,482 -0,729 2,075 0,475 -0,744 2,105 0,450 -0,798 2,222 3 A ln A 1/A 0,572 -0,562 1,748 0,535 -0,627 1,869 0,481 -0,707 2,079 0,478 -0,729 2,092 0,458 -0,744 2,183 0,423 -0,798 2,364 4 A ln A 1/A 0,575 -0,553 1,739 0,537 -0,622 1,862 0,497 -0,699 2,012 0,494 -0,705 2,024 0,467 -0,761 2,141 0,429 -0,846 2,331 5 A ln A 1/A 0,569 -0,563 1,757 0,520 -0,654 1,923 0,471 -0,752 2,123 0,454 -0,789 2,203 0,445 -0,810 2,247 0,421 -0,865 2,375
(3)
Lampiran 9.
Konstanta Degradasi Warna Sirup Umbi Bit Merah 5%
Ulangan Intensitas Cahaya (lux) Tu u du
803,21 1.718,72 2.465,68 6,352,85 54.203,77
1 0,013 0,016 0,017 0,020 0,048 0,114 0,0228 -0,00024
2 0,010 0,011 0,013 0,018 0,044 0,096 0,0192 -0,00384
3 0,010 0,015 0,017 0,025 0,044 0,111 0,0222 -0,00084
4 0,009 0,018 0,020 0,030 0,053 0,13 0,026 0,00296
5 0,013 0,016 0,019 0,025 0,052 0,125 0,025 0,00196
Tp 0,055 0,076 0,086 0,118 0,241 0,576
p 0,011 0,0152 0,0172 0,0236 0,0482 Dp -0,01204 -0,00784 -0,00584 0,00056 0,02516 SD 0,0019 0,0026 0,0027 0,0047 0,0043 SE 0,0023 0,0032 0,0033 0,0059 0,0053 TP2 0,0030 0,0058 0,0074 0,0139 0,0581
W1= (0,013)(-0,01204) + (0,016)(-0,00784) + (0,017)(-0,00584) + (0,020)(0,00056) +
(0,048)(0,02516) = 0,000838
W2 = (0,010)(-0,01204) + (0,011)(-0,00784) + (0,013)(-0,00584) + (0,018)(0,00056) +
(0,044)(0,02516) = 0,000835
W3 = (0,010)(-0,01204) + (0,015)(-0,00784) + (0,017)(-0,00584) + (0,025)(0,00056) +
(0,044)(0,02516) = 0,000784
W4 = (0,009)(-0,01204) + (0,018)(-0,00784) + (0,020)(-0,00584) + (0,030)(0,00056) +
(0,053)(0,02516) = 0,000984
W5 = (0,013)(-0,01204) + (0,016)(-0,00784) + (0,019)(-0,00584) + (0,025)(0,00056) +
(0,052)(0,02516) = 0,000929
(4)
N = ∑ (W.du)
=(W1)(du1) + (W2)(du2) + ...(W5)(du5)
= (0,000838)(-0,00024) + (0,000835)(-0,00384) + (0,000784)(0,00084) + (0,000984)(0,00296) + (0,000929)(0,00196)
= 6,70162 x 10-7
D = du2 x dp2
= [ (-0,00024)2 + (-0,00384)2 +… + (0,00196)2 x (-0,01204)2 + (-0,00784)2 + (-0,00584)2 + (0,00056)2 + (-0,02516)2]
= 0,0000281120 x 0,000873872 = 2,45663x 10 -8
Faktor Koreksi (FK)
5 x 5
) T.. ( 2
= 25 (0,576)2
= 0,0132710 Jumlah Kuadrat
Jumlah Kuadrat total (JK total) = p2 – FK =
0,0132710 ]
) 0,052 ( ... ) 017 , 0 ( ) 016 , 0 ( ) 0,013
[( 2 2 2 2
= 0,0046010
Jumlah Kuadrat Ulangan =
Perlakuan Jml
) Tu ( 2
FK
= 0,0132710
5
) 125 , 0 ( ... ) 096 , 0 ( ) 144 , 0
( 2 2 2
(5)
Jumlah Kuadrat Perlakuan = Ulangan Jml
) Tp
( 2
FK
= 0,0132710
5
) 0,241 ( ... ) 076 , 0 ( ) 055 , 0
( 2 2 2
= 0,0043694
Jumlah Kuadrat Galad Acak = JK Total – JK Ulangan – JK Perlakuan = 0,0046010 – 0,0001406 – 0,0043694 = 0,0000910
JK Non Additivitas = D
) (N2
=
8 10 2,45663x
) 7 10 x (6,70162
-2
-= 1,82818 x 10 -5
Tabel Sidik Ragam Uji Additivitas
Sumber Ragam Db JK KT FHitung Ftabel
5% 1%
Ulangan 4 0,0001406
Perlakuan 4 0,0043694
Galad acak 16 0,0000910
Non aditivitas 1 0,0000183 0,0000183 3,7690 4,540 8,680
Sisa 15 0,0000728 0,0000049
(6)
Tabel Sidik Ragam
Sumber Ragam Db JK KT FHitung
Ftabel
5% 1%
Ulangan 4 0,0001406 0,0000351 6,1757* 3,010 4,770 Perlakuan 4 0,0043694 0,0010923 191,9754** 3,010 4,770
Galad acak 16 0,0000910 0,0000057
Total 24
* Antar ulangan berbeda nyata
** Antar perlakuan berbeda sangat nyata
KV = √
…. 100%
= √ ,
, 100%
= 10,36%
Uji Beda Nyata Jujur (BNJ) 5% BNJ 5%: W = α(p, )Sx
Sx = , = 1,0677 x 10-3 BNJ 5% = 4,05 x 1,0677 x 10-3
= 4,3 x 10-3
k
803,21 lux 1.718,72 lux 2.465,68 lux 6.352,85 lux 54.203,77 lux
Purata 0,0110 0,0152 0,0172 0,0236 0,0482
SE 0,0023 0,0032 0,0033 0,0059 0,0053