Institutional Repository | Satya Wacana Christian University: Pengaruh Intensitas Cahaya Terhadap Degradasi Warna Sirup yang Diwarnai Umbi Bit Merah (Beta Vulgaris L. Var. Rubra L.)

(1)

LAMPIRAN

Lampiran 1. Warna Sirup

Panelis Konsentrasi Tu u du

Sintetis 2.5% 5% 7.5% 10% 12.5%

1 4 4 2 2 2 1 15 2.5000 -0.6833

2 3 5 4 2 2 1 17 2.8333 -0.3500

3 5 4 3 3 3 3 21 3.5000 0.3167

4 4 5 4 3 2 1 19 3.1667 -0.0167

5 4 5 3 2 2 2 18 3.0000 -0.1833

6 4 5 3 3 2 2 19 3.1667 -0.0167

7 4 5 5 3 3 3 23 3.8333 0.6500

8 4 5 5 3 3 2 22 3.6667 0.4833

9 4 4 3 2 2 2 17 2.8333 -0.3500

10 5 4 4 4 3 3 23 3.8333 0.6500

11 4 5 4 4 3 3 23 3.8333 0.6500

12 4 5 4 2 2 2 19 3.1667 -0.0167

13 3 4 4 3 3 3 20 3.3333 0.1500

14 3 4 4 3 3 3 20 3.3333 0.1500

15 4 5 3 3 3 2 20 3.3333 0.1500

16 5 4 3 3 2 1 18 3.0000 -0.1833

17 3 4 4 2 2 2 17 2.8333 -0.3500

18 2 3 4 3 2 2 16 2.6667 -0.5167

19 2 3 3 4 4 3 19 3.1667 -0.0167

20 4 4 3 2 2 1 16 2.6667 -0.5167

Tp 75 87 72 56 50 42

p 3.75 4.35 3.6 2.8 2.5 2.1 (T...) 382

dp 0.5667 1.1667 0.4167 -0.3833 -0.6833 -1.0833 (X…) 3.1833

SD 0.8507 0.6708 0.7539 0.6959 0.6070 0.7881

SE 0.3885 0.3064 0.3443 0.3178 0.2772 0.3599

TP2 5625 7569 5184 3136 2500 1764 25778


(2)

W1 = [ 4(0,5667) + 4(1,1667) + 2(0,4167) + 2(-0,3833) + 2(-0,6833) + 1(-1,0833)] = 4,5500

W2 = [ 3(0,5667) + 5(1,1667) + 4(0,4167) + 2(-0,3833) + 2(-0,6833) + 1(-1,0833)] = 5,9833

W3 = [ 5(0,5667) + 4(1,1667) + 3(0,4167) + 3(-0,3833) + 3(-0,6833) + 3(-1,0833)] = 2,3000

W20= [ 4(0,5667) + 4(1,1667) + 3(0,4167) + 2(-0,3833) + 2(-0,6833) + 1(-1,0833)] = 4,9667

N = Wi x du

= [4,5500 (-0,6833) + 5,9833 (-0,3500) + … + 4,9667 (-0,5167)] = -3,4061

D = du2 x dp2

= [ (-0,6833)2 + (-0,3500)2 +… + (-0,5167)2 x (0,5667)2 + (1,1667)2 + (0,4167)2 + (-0,3833)2 + (-0,6833)2 + (-1,0833)2]

= 3,1056 x 2,4697 = 7,6699

Faktor Koreksi (FK)

6 x 20

) T..

( 2

=

120

(382)2

= 1216,033

Jumlah Kuadrat

Jumlah Kuadrat total (JK total) = p2 – FK

= [(4)2 (4)2 (2)2 ...(1)2]1216,033 = 133,9667


(3)

Jumlah Kuadrat Ulangan =  

Perlakuan Jml

) Tu

( 2

FK

= 1216,033

6

) 16 ( ... ) 17 ( ) 15

( 2  2   2

= 18,6333

Jumlah Kuadrat Perlakuan =   Ulangan Jml

) Tp

( 2

FK

= 1216,033

20

) 42 ( ... ) 87 ( ) 75

( 2  2   2

= 72,8667

Jumlah Kuadrat Galad Acak = JK Total – JK Ulangan – JK Perlakuan = 133,9667 – 18,6333 – 72,8667

= 42,4667

JK Non Additivitas =

D ) (N2

=

7,6699 ) (-3,4061 2 = 1,5126

Tabel Sidik Ragam Uji Additivitas

Sumber Ragam Db JK KT FHitung Ftabel

5% 1%

Ulangan 19 18,6333

Perlakuan 5 72,8667

Galad acak 95 42,4667

Non aditivitas 1 1,5126 1,5126 3,4719 3,955 6,949

sisa 94 40,9540 0,4357


(4)

Tabel Sidik Ragam

Sumber Ragam Db JK KT FHitung Ftabel

5% 1%

Ulangan 19 18,6333 0,9807 2,1939* 1,709 2,132

Perlakuan 5 72,8667 14,5733 32,6013** 2,323 3,312

Galad acak 95 42,4667 0,4470

Total 119

* Antar ulangan berbeda sangat nyata ** Antar perlakuan berbeda sangat nyata

KV = √

…, 100% = √0,4470

3,1833 100%

= 21,00%

Uji Beda Nyata Jujur (BNJ) 5%

BNJ 5%: W = α(p, )Sx

Sx = 0,4470

20 = 0,14949 BNJ 5% = 3,945 x 0,14949

= 0,58974

Warna

sintetis 2.5% 5% 7.5% 10% 12.5%

Purata SE

3,75 ± 0,39

4,35 ± 0,31

3,60 ± 0,34

2,80 ± 0,32

2,50 ± 0,28

2,10 ± 0,36


(5)

Lampiran 2. Aroma Sirup

Panelis Konsentrasi Tu u du

Sintetis 2.5% 5% 7.5% 10% 12.5%

1 2 4 2 2 1 1 12 2.0000 -0.9200

2 4 5 2 2 3 3 19 3.1667 0.2467

3 2 2 2 3 3 3 15 2.5000 -0.4200

4 5 4 3 2 2 1 17 2.8333 -0.0867

5 4 5 5 4 4 2 24 4.0000 1.0800

6 3 5 3 3 3 2 19 3.1667 0.2467

7 4 4 3 2 2 1 16 2.6667 -0.2533

8 5 4 4 3 3 2 21 3.5000 0.5800

9 5 4 3 2 2 1 17 2.8333 -0.0867

10 4 4 3 2 2 2 17 2.8333 -0.0867

11 4 4 3 3 2 2 18 3.0000 0.0800

12 5 4 3 2 2 1 17 2.8333 -0.0867

13 5 4 4 3 3 3 22 3.6667 0.7467

14 3 3 2 1 2 2 13 2.1667 -0.7533

15 3 4 3 3 2 2 17 2.8333 -0.0867

16 3 3 2 2 2 2 14 2.3333 -0.5867

17 3 3 3 3 2 2 16 2.6667 -0.2533

18 4 2 2 2 2 2 14 2.3333 -0.5867

19 4 4 4 4 4 4 24 4.0000 1.0800

20 4 4 4 3 3 3 21 3.5000 0.5800

21 3 4 3 3 2 2 17 2.8333 -0.0867

22 4 4 3 2 1 1 15 2.5000 -0.4200

23 4 5 3 2 1 2 17 2.8333 -0.0867

24 4 4 3 2 2 1 16 2.6667 -0.2533

25 4 4 3 3 3 3 20 3.3333 0.4133

Tp 95 97 75 63 58 50 (T..) 438

p 3.80 3.88 3.00 2.52 2.32 2.00 (X…) 2.9200

dp 0.8800 0.9600 0.0800 -0.4000 -0.6000 -0.9200

SD 0.8660 0.7810 0.7638 0.7141 0.8021 0.8165

SE 0.3575 0.3224 0.3153 0.2948 0.3311 0.3370


(6)

W1 = [ 2(0,8800) + 4(0,9600) + 2(0,0800) + 2(-0,4000) + 1(-0,6000) + 1(-0,9200)] = 3,4400

W2 = [ 4(0,8800) + 5(0,9600) + 2(0,0800) + 2(-0,4000) + 3(-0,6000) + 3(-0,9200)] = 3,1200

W3 = [ 2(0,8800) + 2(0,9600) + 2(0,0800) + 3(-0,4000) + 3(-0,6000) + 3(-0,9200)] = -1,9200

W25= [ 4(0,8800) + 4(0,9600) + 3(0,0800) + 3(-0,4000) + 3(-0,6000) + 3(-0,9200)] = 1,8400

N = Wi x du

= [3,4400 ( -0,9200) + 3,1200 (0,2467) + … + 1,8400 (0,4133)] = -2,8224

D = du2 x dp2

= [ (-0,9200)2 + (0,2467)2 +… + (0,4133)2 x (0,8800)2 + (0,9600)2 + (0,0800)2 + (-0,4000)2 + (-0,6000)2 + (-0,9200)2]

= 6,5622 x 2,2224 = 14,5839

Faktor Koreksi (FK)

6 x 25

) T..

( 2

=

150

(438)2

= 1278,96

Jumlah Kuadrat

Jumlah Kuadrat total (JK total) = p2 – FK

= [(2)2 (4)2 (2)2 ...(3)2]1278,96 = 167,04


(7)

Jumlah Kuadrat Ulangan =  

Perlakuan Jml

) Tu

( 2

FK

= 1278,96

6

) 20 ( ... ) 19 ( ) 12

( 2  2   2

= 39,3733

Jumlah Kuadrat Perlakuan =   Ulangan Jml

) Tp

( 2

FK

= 1278,96

25

) 50 ( ... ) 97 ( ) 95

( 2  2   2

= 76,7200

Jumlah Kuadrat Galad Acak = JK Total – JK Ulangan – JK Perlakuan = 167,04 – 39,3733– 76,7200

= 50,9467 JK Non Additivitas =

D ) (N2

=

14,5839 ) (-2,8224 2 = 0,5462

Tabel Sidik Ragam Uji Additivitas

Sumber Ragam Db JK KT FHitung Ftabel

5% 1%

Ulangan 24 39,3733

Perlakuan 5 76,7200

Galad acak 120 50,9467

Non aditivitas 1 0,5462 0,5462 1,2897 3,925 6,854

Sisa 119 50,4005 0,4235


(8)

Tabel Sidik Ragam

Sumber Ragam Db JK KT FHitung Ftabel

5% 1%

Ulangan 24 39,3733 1,6406 3,8642* 1,610 1,950

Perlakuan 5 76,7200 15,3440 36,1413** 2,290 3,170

Galad acak 120 50,9467 0,4246

Total 149

* Antar ulangan berbeda sangat nyata ** Antar perlakuan berbeda sangat nyata

KV = √

…, 100% = √ ,

, 100% = 22,31%

Uji Beda Nyata Jujur (BNJ) 5%

BNJ 5%: W = α(p, )Sx

Sx = , = 0,1303

BNJ 5% = 3,92 x 0,1303 = 0,51077

Aroma

sintetis 2,5% 5% 7,5% 10% 12,5%

Purata SE

3,80 ± 0,36

3,88 ± 0,32

3,00 ± 0,32

2,52 ± 0,29

2,32 ± 0,33

2,00 ± 0,34


(9)

Lampiran 3. Kekentalan Sirup

Panelis Konsentrasi Tu u du

Sintetis 2.5% 5% 7.5% 10% 12.5%

1 2 5 4 3 2 2 18 3.0000 -0.3600

2 3 3 4 3 3 3 19 3.1667 -0.1933

3 4 4 4 3 2 2 19 3.1667 -0.1933

4 4 5 4 3 3 2 21 3.5000 0.1400

5 3 3 3 3 3 4 19 3.1667 -0.1933

6 3 3 3 3 4 4 20 3.3333 -0.0267

7 3 3 3 3 3 3 18 3.0000 -0.3600

8 4 4 4 3 4 4 23 3.8333 0.4733

9 4 4 4 4 4 4 24 4.0000 0.6400

10 3 3 3 3 3 3 18 3.0000 -0.3600

11 3 3 3 3 3 3 18 3.0000 -0.3600

12 3 3 3 3 3 3 18 3.0000 -0.3600

13 3 5 4 4 4 3 23 3.8333 0.4733

14 4 4 4 4 4 4 24 4.0000 0.6400

15 3 4 4 4 3 3 21 3.5000 0.1400

16 4 2 4 3 3 3 19 3.1667 -0.1933

17 2 3 2 3 3 3 16 2.6667 -0.6933

18 2 3 4 4 3 3 19 3.1667 -0.1933

19 4 4 4 4 4 4 24 4.0000 0.6400

20 4 4 4 4 4 4 24 4.0000 0.6400

21 3 3 3 3 3 3 18 3.0000 -0.3600

22 3 3 3 3 3 3 18 3.0000 -0.3600

23 4 4 5 5 2 1 21 3.5000 0.1400

24 3 3 3 3 3 3 18 3.0000 -0.3600

25 4 5 4 4 4 3 24 4.0000 0.6400

Tp 82 90 90 85 80 77 (T..) 504

p 3.28 3.6 3.6 3.4 3.2 3.08 (X…) 3.3600

dp -0.0800 0.2400 0.2400 0.0400 -0.1600 -0.2800

SD 0.6782 0.8165 0.6455 0.5774 0.6455 0.7594

SE 0.2659 0.3201 0.2530 0.2263 0.2530 0.2977


(10)

W1 = [ 2(-0,0800) + 5(0,2400) + 4(0,2400) + 3(0,0400) + 2(-0,1600) + 2(0,2800)] = 1,2400

W2 = [ 3(-0,0800) + 3(0,2400) + 4(0,2400) + 3(0,0400) + 3(-0,1600) + 3(0,2800)] = 0,2400

W3 = [ 4(-0,0800) + 4(0,2400) + 4(0,2400) + 3(0,0400) + 2(-0,1600) + 2(0,2800)] = 0,8400

W25= [ 4(-0,0800) + 5(0,2400) + 4(0,2400) + 4(0,0400) + 4(-0,1600) + 3(0,2800)] = 0,5200

N = Wi x du

= [1,2400 (-0,3600) + 0,2400 (-0,1933) + … + 0,5200 (0,6400)] = 0,4685

D = du2 x dp2

= [ (-0,3600)2 + (-0,1933)2 +… + (0,6400)2 x (-0,0800)2 + (0,2400)2 + (0,2400)2 + (0,0400)2 + (-0,1600)2 + (-0,2800)2]

= 4,2600 x 0,1488 = 0,6339

Faktor Koreksi (FK)

6 x 25

) T..

( 2

=

150

(504)2

= 1693,44

Jumlah Kuadrat

Jumlah Kuadrat total (JK total) = p2 – FK

= [(2)2 (5)2 (4)2 ...(3)2]1693,44 = 74,5600


(11)

Lampiran 3. (lanjutan)

Jumlah Kuadrat Ulangan =  

Perlakuan Jml

) Tu

( 2

FK

= 1693,44

6

) 24 ( ... ) 19 ( ) 18

( 2  2   2

= 25,5600

Jumlah Kuadrat Perlakuan =   Ulangan Jml

) Tp

( 2

FK

= 1693,44

25

) 77 ( ... ) 90 ( ) 82

( 2 2 2

 

 

= 5,6800

Jumlah Kuadrat Galad Acak = JK Total – JK Ulangan – JK Perlakuan = 74,5600 – 25,5600 – 5,6800

= 43,3200 JK Non Additivitas =

D ) (N2

=

0,6339 ) (0,4685 2 = 0,3463

Tabel Sidik Ragam Uji Additivitas

Sumber Ragam Db JK KT FHitung Ftabel

5% 1%

Ulangan 24 25,5600

Perlakuan 5 5,6800

Galad acak 120 43,3200

Non aditivitas 1 0,3463 0,3463 0,9590 3,925 6,854

sisa 119 42,9737 0,3611


(12)

Tabel Sidik Ragam

Sumber Ragam Db JK KT FHitung Ftabel

5% 1%

Ulangan 24 25,5600 1,0650 2,9501* 1,606 1,948

Perlakuan 5 5,6800 1,1360 3,1468** 2,292 3,176

Galad acak 120 43,3200 0,3610

Total 149

* Antar ulangan berbeda sangat nyata ** Antar perlakuan berbeda nyata

KV = √

…, 100% = √0,3610

3,3600 100%

= 17,88%

Uji Beda Nyata Jujur (BNJ) 5%

BNJ 5%: W = α(p, )Sx

Sx = 0,3610

25 = 0,1202 BNJ 5% = 3,92 x 0,1202

= 0,47118

Kekentalan

sintetis 2.5% 5% 7.5% 10% 12.5%

Purata SE

3,28 ± 0,27

3,60 ± 0,32

3,60 ± 0,25

3,40 ± 0,23

3,20 ± 0,25

3,08 ± 0,40


(13)

Lampiran 4. Rasa Sirup

Panelis Konsentrasi Tu u du

Sintetis 2.5% 5% 7.5% 10% 12.5%

1 4 5 4 3 2 1 19 3,1667 0,0933

2 4 2 2 2 3 3 16 2,6667 -0,4067

3 2 3 4 4 5 5 23 3,8333 0,7600

4 5 5 3 2 2 1 18 3,0000 -0,0733

5 4 4 4 3 3 3 21 3,5000 0,4267

6 4 4 4 3 3 2 20 3,0000 3,0000

7 4 4 3 3 2 2 18 3,0000 -0,0733

8 5 4 3 3 3 2 20 3,3333 0,2600

9 4 4 3 3 2 2 18 3,0000 -0,0733

10 4 4 3 2 2 1 16 2,6667 -0,4067

11 4 4 4 3 2 2 19 3,1667 0,0933

12 4 4 4 3 2 2 19 3,1667 0,0933

13 5 4 4 3 2 1 19 3,1667 0,0933

14 4 2 2 3 2 1 14 2,3333 -0,7400

15 3 4 4 3 3 3 20 3,3333 0,2600

16 4 4 3 4 4 2 21 3,5000 0,4267

17 2 3 2 2 2 2 13 2,1667 -0,9067

18 4 2 2 3 3 2 16 2,6667 -0,4067

19 5 4 4 3 3 3 22 3,6667 0,5933

20 3 4 4 4 4 4 23 3,8333 0,7600

21 4 4 3 3 3 2 19 3,1667 0,0933

22 4 3 2 2 1 1 13 2,1667 -0,9067

23 5 5 3 2 2 1 18 3,0000 -0,0733

24 4 4 3 2 2 2 17 2,8333 -0,2400

25 5 4 4 3 3 2 21 3,5000 0,4267

Tp 100 94 81 71 65 52 (T..) 463

p 4 3,76 3,24 2,84 2,6 2,08 (X..) 3,0733

dp 0,9267 0,6867 0,1667 -0,2333 -0,4733 -0,9933

SD 0,8165 0,8307 0,7789 0,6245 0,8660 0,9967

SE 0,3370 0,3429 0,3215 0,2578 0,3575 0,4114


(14)

W1 = [ 4(0,9267) + 5(0,6867) + 4(0,1667) + 3(-0,2333) + 2(-0,4733) + 1(-0,9933)] = 5,1667

W2 = [ 4(0,9267) +2 (0,6867) + 2(0,1667) + 2(-0,2333) + 3(-0,4733) + 3(-0,9933)] = 0,5467

W3 = [ 2(0,9267) + 3(0,6867) + 4(0,1667) + 4(-0,2333) + 5(-0,4733) + 5(-0,9933)] = -3,6867

W25= [ 5(0,9267) + 4(0,6867) + 4(0,1667) + 3(-0,2333) + 3(-0,4733) + 2(-0,9933)] = 3,9400

N = Wi x du

= [ 5,1667(0,0933) + 0,5467 (-0,4067) + … + 3,9400 (0,4267)] = 2,7066

D = du2 x dp2

= [ (0,0933)2 + (-0,4067)2 +… + (0,4267)2 x (0,9267)2 + (0,6867)2 + (0,1667)2 + (-0,2333)2 + (-0,4733)2 + (-0,9933)2]

= 13,9991 x 1,6365 = 22,9093

Faktor Koreksi (FK)

6 x 25

) T..

( 2

=

150

(463)2


(15)

Lampiran 4. (lanjutan)

Jumlah Kuadrat

Jumlah Kuadrat total (JK total) = p2 – FK

= [(4)2 (5)2 (4)2 ...(2)2]1429,127 = 163,8733

Jumlah Kuadrat Ulangan =  

Perlakuan Jml

) Tu

( 2

FK

= 1429,127

6

) 21 ( ... ) 16 ( ) 19

( 2  2   2

= 30,3733

Jumlah Kuadrat Perlakuan =   Ulangan Jml

) Tp

( 2

FK

= 1429,127

25

) 52 ( ... ) 94 ( ) 100

( 2  2   2

= 65,5533

Jumlah Kuadrat Galad Acak = JK Total – JK Ulangan – JK Perlakuan = 163,8733 – 30,3733 – 65,5533

= 67,9467

JK Non Additivitas =

D ) (N2

=

22,9093 ) (2,7066 2 = 0,3198


(16)

Tabel Sidik Ragam Uji Additivitas Sumber

Ragam Db JK KT FHitung Ftabel

5% 1%

Ulangan 24 30,3733

Perlakuan 5 65,5533

Galad acak 120 67,9467

Non aditivitas 1 0,3198 0,3198 0,5627 3,925 6,854

Sisa 119 67,6269 0,5683

F Hit < F Tabel 5% < F Tabel 1%  Data aditif

Tabel Sidik Ragam Sumber

Ragam Db JK KT FHitung

Ftabel

5% 1%

Ulangan 24 30,3733 1,2656 2,2351* 1,610 1,950

Perlakuan 5 65,5533 13,1107 23,1546** 2,290 3,170

Galad acak 120 67,9467 0,5662

Total 149

* Antar ulangan berbeda sangat nyata ** Antar perlakuan berbeda sangat nyata


(17)

Lampiran 4. (lanjutan)

KV = √

.. 100% = √ ,

, 100% = 24,48%

Uji Beda Nyata Jujur (BNJ) 5%

BNJ 5%: W = α(p, )Sx

Sx = , = 0,1505

BNJ 5% = 3,92 x 0,1505 = 0,58996

Rasa

sintetis 2,5% 5% 7,5% 10% 12,5%

Purata SE

4,00 ± 0,34

3,76 ± 0,34

3,24 ± 0,32

2,84 ± 0,26

2,60 ± 0,36

2,08 ± 0,41


(18)

Kadar Air Daging Umbi Bit Merah  Ulangan 1

I II III

Massa cawan (g) 43,6140 31,6745 46,1983

Massa cawan + sampel (g) 44,6133 32,6773 47,2162

Massa sampel (g) 0,9993 1,0028 1,0179

Penimbangan 1 43,7172 31,7808 46,3060

Penimbangan 2 43,7182 31,7797 46,3020

Penimbangan 3 43,7181 31,7796 46,3020

Penimbangan 4 43,7166 31,7810 46,3029

Penimbangan 5 43,7166 31,7808 46,3027

Massa air (g) 0,8967 0,8965 0,9135

Kadar air (%) 89,7328 89,3997 89,7436

Purata kadar air (%) b/b 89,6254

SD 0,1955


(19)

Lampiran 5. (lanjutan)  Ulangan 2

I II III

Massa cawan (g) 43,0668 38,7708 48,0234

Massa cawan + sampel (g) 44,0524 39,7768 49,0296

Massa sampel (g) 0,9856 1,0060 1,0062

Penimbangan 1 43,1514 38,8680 48,1167

Penimbangan 2 43,1503 38,8678 48,1150

Penimbangan 3 43,1509 38,8677 48,1159

Penimbangan 4 43,1509 38,8677 48,1152

Penimbangan 5 43,1509 38,8677 48,1152

Massa air (g) 0,9015 0,9091 0,9144

Kadar air (%) 91,4671 90,3678 90,8766

Purata kadar air (%) b/b 90,9038

SD 0,5502


(20)

 Ulangan 3

I II III

Massa cawan (g) 48,4787 43,7765 43,4758

Massa cawan + sampel (g) 49,4945 44,7811 44,4777

Massa sampel (g) 1,0158 1,0046 1,0019

Penimbangan 1 48,5895 43,8746 43,5824

Penimbangan 2 48,5888 43,8738 43,5814

Penimbangan 3 48,5885 43,8737 43,5810

Penimbangan 4 48,5888 43,8743 43,5820

Penimbangan 5 48,5888 43,8743 43,5818

Massa air (g) 0,9057 0,9068 0,8959

Kadar air (%) 89,1613 90,2648 89,5771

Purata kadar air (%) b/b 89,6154

SD 0,5771


(21)

Lampiran 5. (lanjutan)

Contoh Perhitungan Kadar Air (b/b)

Cawan Petri 1 (data diambil dari tabel kadar air daging umbi bit merah pada ulangan 3)

 Massa Sampel = (massa cawan + sampel) – massa cawan = 49,4945 g – 48,4787 g

= 1,0158 g

 Massa air = (massa cawan + sampel) - (massa cawan + sampel) setelah pengovenan

 Kadar air = x 100%

= ,

, x 100% = 89,1613 %

Ulangan Purata Kadar Air ± SE 1 89,6254 ± 0,4857 2 90,9038 ±1,3668 3 89,6154 ±1,4337 Purata ± SE 90,0482 ± 1,0954


(22)

Data dan Contoh Perhitungan Kadar Betalain  Data Kadar Betalain Daging Bit

Ulangan Absorbansi Betanin

(mg/100g)

Vulgaxantin I (mg/100g)

Betalain (b.b) (mg/100g) A538 A476 A600

1 0,399 0,269 0,054 89,457 41,966 126,291

2 0,421 0,277 0,055 83,839 42,493 131,950

3 0,401 0,270 0,058 84,325 40,800 126,291

X 0,407 0,272 0,056 85,874 41,753 127,627

SD 0,012 0,004 0,002 3,113 0,866 3,834

SE 0,030 0,010 0,005 2,232 0,621 11,666

 Data Kadar Betalain Sari Daging Bit

Ulangan Absorbansi Betanin

(mg/100g)

Vulgaxantin I (mg/100g)

Betalain (b.b) (mg/100g) A538 A476 A600

1 0,438 0,249 0,057 46,552 15,562 62,123

2 0,455 0,269 0,056 55,728 20,946 76,674

3 0,474 0,312 0,060 67,46 32,242 99,702

X 0,456 0,277 0,058 56,580 22,917 79,500

SD 0,018 0,032 0,002 10,480 8,513 18,948


(23)

Lampiran 6. (Lanjutan)

Kadar Betalain Daging Umbi Bit merah

Ulangan Kadar Betalain (mg/100 g) dalam (b.b)

1 126,291

2 131,950

3 124,639

Purata ± SE 127,627 ± 11,666

 Purata Kandungan betalain (mg/100 g) = , , , = 127,627

 Standar Deviasi = 3,834  n = Jumlah ulangan (3)  SE = t 2

√ = 4,303 ,

√ = 11,666

Ulangan Kadar Betalain (mg/100 g) dalam (b.k)

1 1269,027

2 1325,891

3 1252,427

Purata ± SE 1282,448 ± 95,714

 Purata Kandungan betalain (mg/100 g) = , , , = 1282,448

 Standar Deviasi = 38,527  n = Jumlah ulangan (3)  SE = t 2

√ = 4,303 ,


(24)

 Contoh Perhitungan Kadar Betalain

= 1,095( − )

= − −

3,1 = −  Kadar Betalain dalam (b.b)

= 1,095( 0,421− 0,277) = 0,4007 = 0,277− − ,

, = 0,1275 = 0,421− 0,4007 = 0,0202 - Betanin = , x faktor pengenceran

= , x 2,5

= 0,89457 mg/100 ml (dalam 1 g /100 ml sampel) = 89,457 mg/100 g sampel

- Vulgaxanthin = , x faktor pengenceran = , x 2,5

= 0,42493 mg/100 ml (dalam 1 g/ 100 ml sampel) = 42,493 mg/100 g sampel

Kadar betalain = 89,457 mg/100 g + 42,493 mg/100 g = 131,950 mg/100 g

 Kadar Betalain dalam (b.k)

- Kadar Air = 90,0482 % (b/b)

- Berat Kering = 100% - 90,0482% = 9,9518% - Dalam 1 g sampel = , = 0,099518

Kadar betalain (b. k) = , / ,


(25)

Lampiran 7.

Viskositas Sirup Sari Umbi Bit Merah Konsentrasi 5%

Ulangan Viskositas sirup sari umbi bit merah konsentrasi 5%

1 14,0206 cP 2 14,0258 cP 3 14,0600 cP Purata ± SE 14,0355 cP ± 0,0531

 Purata viskositas sirup sari umbi bit merah konsentrasi 5%

= , , , = 14,0355

 Standar Deviasi = ∑( )

= ( , , ) ( , , ) ( , , )

= ( , ) ( , ) ( , )

= ( , ) ( , ) ( , ) = ,

= 4,58175 = 0,0214

 n = Jumlah ulangan (3)  SE = t 2

√ = 4,303 ,

√ = 0,0531


(26)

 Contoh perhitungan viskositas sirup sari umbi bit merah

(1) t = 1938,85 detik = . −

1,2928 = 5,595. 10 . 1938,85−

5,1754 1938,85

1,2928 = 10,8478− 2,2669.10 1,2928 = 10,845131


(27)

Lampiran 8

Data Hasil Penyinaran terhadap Degradasi Warna Sirup Sari Umbi Bit Merah 5%  Intensitas 803,208 lux

y = -0,005x + 0,405 R² = 0,889

y = -0,013x - 0,9 R² = 0,886 y = 0,036x + 2,457

R² = 0,876

-2 -1 0 1 2 3 4

0 5 10 15

A b s .5 5 4 n m

W aktu (jam)

A.554

ln A.554

1/ A.554

y = -0,005x + 0,517 R² = 0,920

y = -0,010x - 0,658 R² = 0,922 y = 0,020x + 1,931

R² = 0,919

-1 -0,5 0 0,5 1 1,5 2 2,5

0 5 10 15

A b s . 5 5 4 n m

w aktu (jam)

A.554

ln A.554

1/ A.554

y = -0,005x + 0,509 R² = 0,871

y = -0,010x - 0,673 R² = 0,862 y = 0,022x + 1,960

R² = 0,851

-1 -0,5 0 0,5 1 1,5 2 2,5

0 5 10 15

A b s . 5 5 4 n m

w aktu (jam)

A.554

ln A.554


(28)

 Intensitas 803,21 lux

 Intensitas 1.718,72 lux

y = -0,003x + 0,453 R² = 0,885

y = -0,009x - 0,790 R² = 0,879 y = 0,021x + 2,201

R² = 0,869

-1,5 -1 -0,5 0 0,5 1 1,5 2 2,5 3

0 5 10 15

A b s . 5 5 4 n m

w aktu (jam)

A.554

ln A.554

1/ A.554

y = -0,002x + 0,219 R² = 0,858

y = -0,013x - 1,513 R² = 0,848 y = 0,065x + 4,533

R² = 0,832

-3 -2 -1 0 1 2 3 4 5 6

0 5 10 15

A b s . 5 5 4 n m

w aktu (jam)

A.554

ln A.554

1/ A.554

y = -0,005x + 0,394 R² = 0,978

y = -0,016x - 0,909 R² = 0,993 y = 0,037x + 2,529

R² = 0,969

-1,5 -1 -0,5 0 0,5 1 1,5 2 2,5 3 3,5

0 5 10 15

A b s . 5 5 4 n m

w aktu (jam)

A.554

ln A.554


(29)

 Intensitas 1.718,72 lux

y = -0,005x + 0,522 R² = 0,976

y = -0,011x - 0,648 R² = 0,978 y = 0,024x + 1,911

R² = 0,977

-1 -0,5 0 0,5 1 1,5 2 2,5

0 5 10 15

A b s . 5 5 4 n m

w aktu (jam)

A.554

ln A.554

1/ A.554

y = -0,007x + 0,506 R² = 0,953

y = -0,015x - 0,679 R² = 0,957 y = 0,031x + 1,971

R² = 0,961

-1 -0,5 0 0,5 1 1,5 2 2,5

0 5 10 15

A b s . 5 5 4 n m

W aktu (jam)

A.554

ln A.554

1/ A.554

y = -0,007x + 0,459 R² = 0,926

y = -0,018x - 0,776 R² = 0,938 y = 0,042x + 2,171

R² = 0,945

-1,5 -1 -0,5 0 0,5 1 1,5 2 2,5 3

0 5 10 15

A b s . 5 5 4 n m

w aktu (jam)

A.554

ln A.554


(30)

 Intensitas 2.465,68 lux

y = -0,003x + 0,218 R² = 0,827

y = -0,016x - 1,521 R² = 0,849 y = 0,079x + 4,582

R² = 0,865

-3 -2 -1 0 1 2 3 4 5 6

0 5 10 15

A b s . 5 5 4 n m

w aktu (jam)

A.554

ln A.554

1/ A.554

y = -0,006x + 0,409 R² = 0,958

y = -0,017x - 0,890 R² = 0,949 y = 0,047x + 2,429

R² = 0,938

-1,5 -1 -0,5 0 0,5 1 1,5 2 2,5 3 3,5

0 5 10 15

A b s . 5 5 4 n m

w aktu (jam)

A.554

ln A.554

1/ A.554

y = -0,006x + 0,503 R² = 0,881

y = -0,013x - 0,684 R² = 0,871 y = 0,029x + 1,978

R² = 0,863

-1,5 -1 -0,5 0 0,5 1 1,5 2 2,5

0 5 10 15

A b s . 5 5 4 n m

W aktu (jam)

A.554

ln A.554


(31)

 Intensitas 2.465,68 lux

y = -0,008x + 0,527 R² = 0,952

y = -0,017x - 0,639 R² = 0,960 y = 0,035x + 1,891

R² = 0,966

-1 -0,5 0 0,5 1 1,5 2 2,5

0 5 10 15

A b s . 5 5 4 n m

w aktu (jam)

A.554

ln A.554

1/ A.554

y = -0,008x + 0,476 R² = 0,924

y = -0,020x - 0,737 R² = 0,912 y = 0,047x + 2,084

R² = 0,895

-1,5 -1 -0,5 0 0,5 1 1,5 2 2,5 3

0 5 10 15

A b s . 5 5 4 n m

W aktu (jam)

A.554

ln A.554

1/ A.554

y = -0,004x + 0,223 R² = 0,935

y = -0,019x - 1,493 R² = 0,929 y = 0,097x + 4,436

R² = 0,92

-3 -2 -1 0 1 2 3 4 5 6

0 5 10 15

A b s . 5 5 4 n m

w aktu (jam)

A.554

ln A.554


(32)

 Intensitas 6.352,85 lux

y = -0,007x + 0,387 R² = 0,989

y = -0,02x - 0,945 R² = 0,986 y = 0,057x + 2,567

R² = 0,982

-2 -1 0 1 2 3 4

0 5 10 15

A b s . 5 5 4 n m

w aktu (jam)

A.554

ln A.554

1/ A.554

y = -0,008x + 0,507 R² = 0,989

y = -0,018x - 0,676 R² = 0,983 y = 0,040x + 1,960

R² = 0,976

-1,5 -1 -0,5 0 0,5 1 1,5 2 2,5 3

0 5 10 15

A b s . 5 5 4 n m

w aktu (jam)

A.554

ln A.554

1/ A.554

y = -0,011x + 0,486 R² = 0,785

y = -0,025x - 0,721 R² = 0,812 y = 0,056x + 2,059

R² = 0,839

-1,5 -1 -0,5 0 0,5 1 1,5 2 2,5 3

0 5 10 15

A b s . 5 5 4 n m

w aktu (jam)

A.554

ln A.554


(33)

 Intensitas 6.352,85 lux

 Intensitas 54.203,77 lux

y = -0,012x + 0,456 R² = 0,950

y = -0,030x - 0,781 R² = 0,96 y = 0,077x + 2,171

R² = 0,965

-2 -1 0 1 2 3 4

0 2 4 6 8 10 12

A b s . 5 5 4 n m

w aktu (jam)

A.554

ln A.554

1/ A.554

y = -0,005x + 0,218 R² = 0,898

y = -0,025x - 1,519 R² = 0,912 y = 0,13x + 4,565

R² = 0,923

-3 -2 -1 0 1 2 3 4 5 6 7

0 2 4 6 8 10 12

A b s .5 5 4 n m

w aktu (jam)

A.554

ln A.554

1/ A.554

y = -0,024x + 0,571 R² = 0,940

y = -0,048x - 0,556 R² = 0,948 y = 0,095x + 1,739

R² = 0,950

-1 -0,5 0 0,5 1 1,5 2 2,5

0 1 2 3 4 5 6

A b s . 5 5 4 n m

w aktu (jam)

A.554

ln A.554


(34)

y = -0,022x + 0,557 R² = 0,928

y = -0,044x - 0,583 R² = 0,940 y = 0,088x + 1,789

R² = 0,950

-1 0 1 2 3

0 1 2 3 4 5 6

A b s . 5 5 4 n m

w aktu (jam)

A.554

ln A.554

1/ A.554

y = -0,028x + 0,561 R² = 0,945

y = -0,044x - 0,583 R² = 0,940 y = 0,115x + 1,767

R² = 0,958

-1 -0,5 0 0,5 1 1,5 2 2,5 3

0 1 2 3 4 5 6

A b s . 5 5 4 n m

w aktu (jam)

A.554

ln A.554

1/ A.554

y = -0,026x + 0,567 R² = 0,964

y = -0,053x - 0,562 R² = 0,965 y = 0,108x + 1,746

R² = 0,962

-2 -1 0 1 2 3

0 1 2 3 4 5 6

A b s . 5 5 4 n m

w aktu (jam)

A.554

ln A.554

1/ A.554

y = -0,028x + 0,550 R² = 0,919

y = -0,052x - 0,569 R² = 0,954 y = 0,118x + 1,809

R² = 0,953

-2 -1 0 1 2 3

0 1 2 3 4 5 6

A b s . 5 5 4 n m w aktu(jam) A.554 ln A.554


(35)

Lampiran 8. (lanjutan)  Intensitas 803,21 lux

Ulangan Waktu (jam)

0 2 4 6 8 10

1 A ln A 1/A 0,401 -0,913 2,494 0,393 -0,933 2,545 0,390 -0,941 2,564 0,386 -0,952 2,591 0,358 -1,027 2,733 0,351 -1,047 2,849 2 A ln A 1/A 0,513 -0,667 1,949 0,509 -0,675 1,965 0,506 -0,681 1,976 0,480 -0,733 2,083 0,478 -0,738 2,092 0,467 -0,761 2,141 3 A ln A 1/A 0,510 -0,673 1,961 0,494 -0,705 2,024 0,486 -0,721 2,058 0,482 -0,729 2,075 0,479 -0,736 2,088 0,447 -0,805 2,237 4 A ln A 1/A 0,448 -0,803 2,232 0,446 -0,807 2,242 0,443 -0,814 2,257 0,342 -0,839 2,315 0,427 -0,851 2,342 0,407 -0,898 2,457 5 A ln A 1/A 0,220 -1,514 4,545 0,212 -1,551 4,717 0,209 -1,565 4,785 0,204 -1,589 4,902 0,205 -1,585 4,878 0,187 -1,676 5,348


(36)

 Intensitas 1.718,72 lux

Ulangan Waktu (jam)

0 2 4 6 8 10

1 A ln A 1/A 0,390 -0,904 2,564 0,387 -0,949 2,584 0,375 -0,980 2,667 0,366 -1,005 2,732 0,354 -1,038 2,825 0,341 -1,038 2,933 2 A ln A 1/A 0,520 -0,654 1,923 0,516 -0,662 1,938 0,495 -0,703 2,020 0,489 -0,715 2,045 0,474 -0,746 2,110 0,465 -0,766 2,151 3 A ln A 1/A 0,509 -0,675 1,965 0,497 -0,699 2,012 0,468 -0,759 2,137 0,459 -0,778 2,179 0,454 -0,789 2,203 0,437 -0,827 2,288 4 A ln A 1/A 0,470 -0,755 2,128 0,439 -0,823 2,278 0,419 -0,869 2,387 0,415 -0,879 2,410 0,393 -0,934 2,545 0,391 -0,939 2,558 5 A ln A 1/A 0,227 -1,483 4,405 0,205 -1,584 4,878 0,199 -1,614 5,025 0,198 -1,619 5,051 0,192 -1,650 5,208 0,188 -1,671 5,319


(37)

Lampiran 8. (lanjutan)  Intensitas 2.465,68 lux

Ulangan Waktu (jam)

0 2 4 6 8 10

1 A ln A 1/A 0,409 -0,894 2,445 0,392 -0,936 2,551 0,383 -0,959 2,611 0,377 -0,976 2,653 0,361 -1,019 2,770 0,337 -1,088 2,967 2 A ln A 1/A 0,495 -0,703 2,020 0,489 -0,715 2,045 0,487 -0,719 2,053 0,477 -0,740 2,096 0,453 -0,792 2,208 0,431 -0,842 2,320 3 A ln A 1/A 0,536 -0,624 1,866 0,498 -0,697 2,008 0,496 -0,701 2,016 0,474 -0,747 2,110 0,460 -0,777 2,174 0,445 -0,810 2,247 4 A ln A 1/A 0,472 -0,750 2,119 0,464 -0,767 2,155 0,435 -0,832 2,299 0,429 -0,846 2,331 0,421 -0,865 2,375 0,379 -0,970 2,639 5 A ln A 1/A 0,221 -1,509 4,525 0,217 -1,527 4,608 0,208 -1,570 4,808 0,207 -1,575 4,831 0,188 -1,671 5,319 0,183 -1,698 5,464


(38)

 Intensitas 6.352,85 lux

Ulangan Waktu (jam)

0 2 4 6 8 10

1 A ln A 1/A 0,384 -0,957 2,604 0,375 -0,980 2,667 0,363 -1,013 2,755 0,343 -1,070 2,915 0,332 -1,103 3,012 0,316 -1,152 3,165 2 A ln A 1/A 0,506 -0,681 1,976 0,489 -0,715 2,045 0,472 -0,750 2,119 0,461 -0,774 2,169 0,441 -0,818 2,268 0,417 -0,874 2,398 3 A ln A 1/A 0,519 -0,656 1,927 0,447 -0,805 2,237 0,415 -0,879 2,410 0,409 -0,894 2,445 0,405 -0,903 2,469 0,388 -0,946 2,577 4 A ln A 1/A 0,468 -0,759 2,137 0,417 -0,875 2,398 0,411 -0,889 2,433 0,382 -0,962 2,618 0,350 -1,049 2,857 0,344 -1,067 2,907 5 A ln A 1/A 0,225 -1,491 4,444 0,209 -1,565 4,785 0,192 -1,650 5,208 0,180 -1,714 5,556 0,179 -1,720 5,587 0,175 -1,743 5,714


(39)

Lampiran 8. (lanjutan)  Intensitas 54.203,77 lux

Ulangan Waktu (jam)

0 1 2 3 4 5

1 A ln A 1/A 0,581 -0,543 1,721 0,549 -0,599 1,821 0,501 -0,691 1,996 0,493 -0,707 2,028 0,484 -0,726 2,066 0,447 -0,805 2,237 2 A ln A 1/A 0,570 -0,562 1,754 0,534 -0,627 1,873 0,493 -0,707 2,028 0,482 -0,729 2,075 0,475 -0,744 2,105 0,450 -0,798 2,222 3 A ln A 1/A 0,572 -0,562 1,748 0,535 -0,627 1,869 0,481 -0,707 2,079 0,478 -0,729 2,092 0,458 -0,744 2,183 0,423 -0,798 2,364 4 A ln A 1/A 0,575 -0,553 1,739 0,537 -0,622 1,862 0,497 -0,699 2,012 0,494 -0,705 2,024 0,467 -0,761 2,141 0,429 -0,846 2,331 5 A ln A 1/A 0,569 -0,563 1,757 0,520 -0,654 1,923 0,471 -0,752 2,123 0,454 -0,789 2,203 0,445 -0,810 2,247 0,421 -0,865 2,375


(40)

Konstanta Degradasi Warna Sirup Umbi Bit Merah 5%

Ulangan Intensitas Cahaya (lux) Tu u du

803,21 1.718,72 2.465,68 6,352,85 54.203,77

1 0,013 0,016 0,017 0,020 0,048 0,114 0,0228 -0,00024

2 0,010 0,011 0,013 0,018 0,044 0,096 0,0192 -0,00384

3 0,010 0,015 0,017 0,025 0,044 0,111 0,0222 -0,00084

4 0,009 0,018 0,020 0,030 0,053 0,13 0,026 0,00296

5 0,013 0,016 0,019 0,025 0,052 0,125 0,025 0,00196

Tp 0,055 0,076 0,086 0,118 0,241 0,576

p 0,011 0,0152 0,0172 0,0236 0,0482

Dp -0,01204 -0,00784 -0,00584 0,00056 0,02516

SD 0,0019 0,0026 0,0027 0,0047 0,0043

SE 0,0023 0,0032 0,0033 0,0059 0,0053

TP2 0,0030 0,0058 0,0074 0,0139 0,0581

W1= (0,013)(-0,01204) + (0,016)(-0,00784) + (0,017)(-0,00584) + (0,020)(0,00056) + (0,048)(0,02516)

= 0,000838

W2= (0,010)(-0,01204) + (0,011)(-0,00784) + (0,013)(-0,00584) + (0,018)(0,00056) + (0,044)(0,02516)

= 0,000835

W3= (0,010)(-0,01204) + (0,015)(-0,00784) + (0,017)(-0,00584) + (0,025)(0,00056) + (0,044)(0,02516)

= 0,000784

W4 = (0,009)(-0,01204) + (0,018)(-0,00784) + (0,020)(-0,00584) + (0,030)(0,00056) + (0,053)(0,02516)

= 0,000984

W5 = (0,013)(-0,01204) + (0,016)(-0,00784) + (0,019)(-0,00584) + (0,025)(0,00056) + (0,052)(0,02516)


(41)

N = ∑ (W.du)

=(W1)(du1) + (W2)(du2) + ...(W5)(du5)

= (0,000838)(-0,00024) + (0,000835)(-0,00384) + (0,000784)(0,00084) + (0,000984)(0,00296) + (0,000929)(0,00196)

= 6,70162 x 10-7

D = du2 x dp2

= [ (-0,00024)2 + (-0,00384)2 +… + (0,00196)2 x (-0,01204)2 + (-0,00784)2 + (-0,00584)2 + (0,00056)2 + (-0,02516)2]

= 0,0000281120 x 0,000873872 = 2,45663x 10 -8

Faktor Koreksi (FK)

5 x 5

) T..

( 2

=

25

(0,576)2

= 0,0132710

Jumlah Kuadrat

Jumlah Kuadrat total (JK total) = p2 – FK =

0,0132710 ]

) 0,052 ( ... ) 017 , 0 ( ) 016 , 0 ( ) 0,013

[( 2  2  2   2 

= 0,0046010

Jumlah Kuadrat Ulangan =  

Perlakuan Jml

) Tu

( 2

FK

= 0,0132710

5

) 125 , 0 ( ... ) 096 , 0 ( ) 144 , 0

( 2  2   2


(42)

Jumlah Kuadrat Perlakuan =   Ulangan Jml

) Tp

( 2

FK

= 0,0132710

5

) 0,241 ( ... ) 076 , 0 ( ) 055 , 0

( 2  2   2

= 0,0043694

Jumlah Kuadrat Galad Acak = JK Total – JK Ulangan – JK Perlakuan = 0,0046010 – 0,0001406 – 0,0043694 = 0,0000910

JK Non Additivitas =

D ) (N2

=

8 10 2,45663x

) 7 10 x (6,70162

-2

-= 1,82818 x 10 -5

Tabel Sidik Ragam Uji Additivitas

Sumber Ragam Db JK KT FHitung Ftabel

5% 1%

Ulangan 4 0,0001406

Perlakuan 4 0,0043694

Galad acak 16 0,0000910

Non aditivitas 1 0,0000183 0,0000183 3,7690 4,540 8,680

Sisa 15 0,0000728 0,0000049


(43)

Tabel Sidik Ragam

Sumber Ragam Db JK KT FHitung

Ftabel

5% 1%

Ulangan 4 0,0001406 0,0000351 6,1757* 3,010 4,770

Perlakuan 4 0,0043694 0,0010923 191,9754** 3,010 4,770

Galad acak 16 0,0000910 0,0000057

Total 24

* Antar ulangan berbeda nyata

** Antar perlakuan berbeda sangat nyata

KV = √

…. 100% = √ ,

, 100% = 10,36%

Uji Beda Nyata Jujur (BNJ) 5%

BNJ 5%: W = α(p, )Sx

Sx = , = 1,0677 x 10-3 BNJ 5% = 4,05 x 1,0677 x 10-3

= 4,3 x 10-3

k

803,21 lux 1.718,72 lux 2.465,68 lux 6.352,85 lux 54.203,77 lux

Purata 0,0110 0,0152 0,0172 0,0236 0,0482

SE 0,0023 0,0032 0,0033 0,0059 0,0053


(1)

Lampiran 8. (lanjutan)  Intensitas 6.352,85 lux

Ulangan Waktu (jam)

0 2 4 6 8 10

1 A ln A 1/A 0,384 -0,957 2,604 0,375 -0,980 2,667 0,363 -1,013 2,755 0,343 -1,070 2,915 0,332 -1,103 3,012 0,316 -1,152 3,165 2 A ln A 1/A 0,506 -0,681 1,976 0,489 -0,715 2,045 0,472 -0,750 2,119 0,461 -0,774 2,169 0,441 -0,818 2,268 0,417 -0,874 2,398 3 A ln A 1/A 0,519 -0,656 1,927 0,447 -0,805 2,237 0,415 -0,879 2,410 0,409 -0,894 2,445 0,405 -0,903 2,469 0,388 -0,946 2,577 4 A ln A 1/A 0,468 -0,759 2,137 0,417 -0,875 2,398 0,411 -0,889 2,433 0,382 -0,962 2,618 0,350 -1,049 2,857 0,344 -1,067 2,907 5 A ln A 1/A 0,225 -1,491 4,444 0,209 -1,565 4,785 0,192 -1,650 5,208 0,180 -1,714 5,556 0,179 -1,720 5,587 0,175 -1,743 5,714


(2)

Lampiran 8. (lanjutan)  Intensitas 54.203,77 lux

Ulangan Waktu (jam)

0 1 2 3 4 5

1 A ln A 1/A 0,581 -0,543 1,721 0,549 -0,599 1,821 0,501 -0,691 1,996 0,493 -0,707 2,028 0,484 -0,726 2,066 0,447 -0,805 2,237 2 A ln A 1/A 0,570 -0,562 1,754 0,534 -0,627 1,873 0,493 -0,707 2,028 0,482 -0,729 2,075 0,475 -0,744 2,105 0,450 -0,798 2,222 3 A ln A 1/A 0,572 -0,562 1,748 0,535 -0,627 1,869 0,481 -0,707 2,079 0,478 -0,729 2,092 0,458 -0,744 2,183 0,423 -0,798 2,364 4 A ln A 1/A 0,575 -0,553 1,739 0,537 -0,622 1,862 0,497 -0,699 2,012 0,494 -0,705 2,024 0,467 -0,761 2,141 0,429 -0,846 2,331 5 A ln A 1/A 0,569 -0,563 1,757 0,520 -0,654 1,923 0,471 -0,752 2,123 0,454 -0,789 2,203 0,445 -0,810 2,247 0,421 -0,865 2,375


(3)

Lampiran 9.

Konstanta Degradasi Warna Sirup Umbi Bit Merah 5%

Ulangan Intensitas Cahaya (lux) Tu u du

803,21 1.718,72 2.465,68 6,352,85 54.203,77

1 0,013 0,016 0,017 0,020 0,048 0,114 0,0228 -0,00024

2 0,010 0,011 0,013 0,018 0,044 0,096 0,0192 -0,00384

3 0,010 0,015 0,017 0,025 0,044 0,111 0,0222 -0,00084

4 0,009 0,018 0,020 0,030 0,053 0,13 0,026 0,00296

5 0,013 0,016 0,019 0,025 0,052 0,125 0,025 0,00196

Tp 0,055 0,076 0,086 0,118 0,241 0,576

p 0,011 0,0152 0,0172 0,0236 0,0482 Dp -0,01204 -0,00784 -0,00584 0,00056 0,02516 SD 0,0019 0,0026 0,0027 0,0047 0,0043 SE 0,0023 0,0032 0,0033 0,0059 0,0053 TP2 0,0030 0,0058 0,0074 0,0139 0,0581

W1= (0,013)(-0,01204) + (0,016)(-0,00784) + (0,017)(-0,00584) + (0,020)(0,00056) +

(0,048)(0,02516) = 0,000838

W2 = (0,010)(-0,01204) + (0,011)(-0,00784) + (0,013)(-0,00584) + (0,018)(0,00056) +

(0,044)(0,02516) = 0,000835

W3 = (0,010)(-0,01204) + (0,015)(-0,00784) + (0,017)(-0,00584) + (0,025)(0,00056) +

(0,044)(0,02516) = 0,000784

W4 = (0,009)(-0,01204) + (0,018)(-0,00784) + (0,020)(-0,00584) + (0,030)(0,00056) +

(0,053)(0,02516) = 0,000984

W5 = (0,013)(-0,01204) + (0,016)(-0,00784) + (0,019)(-0,00584) + (0,025)(0,00056) +

(0,052)(0,02516) = 0,000929


(4)

N = ∑ (W.du)

=(W1)(du1) + (W2)(du2) + ...(W5)(du5)

= (0,000838)(-0,00024) + (0,000835)(-0,00384) + (0,000784)(0,00084) + (0,000984)(0,00296) + (0,000929)(0,00196)

= 6,70162 x 10-7

D = du2 x dp2

= [ (-0,00024)2 + (-0,00384)2 +… + (0,00196)2 x (-0,01204)2 + (-0,00784)2 + (-0,00584)2 + (0,00056)2 + (-0,02516)2]

= 0,0000281120 x 0,000873872 = 2,45663x 10 -8

Faktor Koreksi (FK)

5 x 5

) T.. ( 2 

= 25 (0,576)2

= 0,0132710 Jumlah Kuadrat

Jumlah Kuadrat total (JK total) = p2 – FK =

0,0132710 ]

) 0,052 ( ... ) 017 , 0 ( ) 016 , 0 ( ) 0,013

[( 2  2  2   2 

= 0,0046010

Jumlah Kuadrat Ulangan =  

Perlakuan Jml

) Tu ( 2

FK

= 0,0132710

5

) 125 , 0 ( ... ) 096 , 0 ( ) 144 , 0

( 2  2   2


(5)

Jumlah Kuadrat Perlakuan =   Ulangan Jml

) Tp

( 2

FK

= 0,0132710

5

) 0,241 ( ... ) 076 , 0 ( ) 055 , 0

( 2  2   2

= 0,0043694

Jumlah Kuadrat Galad Acak = JK Total – JK Ulangan – JK Perlakuan = 0,0046010 – 0,0001406 – 0,0043694 = 0,0000910

JK Non Additivitas = D

) (N2

=

8 10 2,45663x

) 7 10 x (6,70162

-2

-= 1,82818 x 10 -5

Tabel Sidik Ragam Uji Additivitas

Sumber Ragam Db JK KT FHitung Ftabel

5% 1%

Ulangan 4 0,0001406

Perlakuan 4 0,0043694

Galad acak 16 0,0000910

Non aditivitas 1 0,0000183 0,0000183 3,7690 4,540 8,680

Sisa 15 0,0000728 0,0000049


(6)

Tabel Sidik Ragam

Sumber Ragam Db JK KT FHitung

Ftabel

5% 1%

Ulangan 4 0,0001406 0,0000351 6,1757* 3,010 4,770 Perlakuan 4 0,0043694 0,0010923 191,9754** 3,010 4,770

Galad acak 16 0,0000910 0,0000057

Total 24

* Antar ulangan berbeda nyata

** Antar perlakuan berbeda sangat nyata

KV =

…. 100%

= √ ,

, 100%

= 10,36%

Uji Beda Nyata Jujur (BNJ) 5% BNJ 5%: W = α(p, )Sx

Sx = , = 1,0677 x 10-3 BNJ 5% = 4,05 x 1,0677 x 10-3

= 4,3 x 10-3

k

803,21 lux 1.718,72 lux 2.465,68 lux 6.352,85 lux 54.203,77 lux

Purata 0,0110 0,0152 0,0172 0,0236 0,0482

SE 0,0023 0,0032 0,0033 0,0059 0,0053