ASAL MULA dan SUNGE ORAKNG
ASAL MULA SUNGE ORAKNG
Carita rakyat dari kampokng Sajingan Besar, Desa Kaliau’ Kec. Sajingan Besar, Kab.
Sambas
Pada jaman de’e iduplah kamuda’ badua adi’ baradi’. Si kaka’ namae
tokekng bunga, lalu si adi’ namae Keto. Kabatnne badua nian idup sorakng
dah ana’ ba bapa’ ngan uma’ agik.
Kabatnne ba dua nian diapm
ka
timawakng parokng paningaatn bapa’ ngan uma’e nang jauh ka daapm
utatn, kahe koa ihan agi’ tampat kabatnne diapm. Kabatnne nian termasok
urakng miskin sampe mo’ makatn ja’ pun susah, arus bagago’ tupe, burukng,
banokng, pokoke amea aja’ nang bisa dimakatni’.
Pada sete’ ari, adi’ baradi’ nian ngansoh buruknt ka samak paroknge.
Kabantnne nian namu burukng seko’. Pas waktu mo’ nunua’ burukng koa api
pun ana’ ada. Mao’ bai’lah si kaka’ nian ampus ngago’ api. Sanape’ ia
barangkat ngago’ api, ia ba pasatn ka adi’e. jare “di’, ke’e mun kaka’ lambat
atakng, kau tidur ja’ boh. Soale kaka’ nian ngagoa’api ka si Janya’ Orakng”.
“Auk ka’a. ati-ati ka maraga boh ka’ ame amagia’ kita’ puakng” jare adi’e.
“Auk di’a” jare kaka’e agi’. Si kaka’ nian pun barangkat ngan barat ati
ningatn adi’e. Ama kamudian si kaka’ ana’ muok-muok, parut si adi’ nian dah
bukatn agi’ kaparatne. Tidur ana’ bisa, badiri ana’ bisa, ia pun nyarui ‘ kaka’e
sambil nangis. Iya pun bakata “kaka’ o kaka’ mae kaka’ ku badama sitokekng
bunga, ngagoa’ api ka sijanya Orakng”. Lague kao ia ngulang tarus sampe
talu kai’ sampe tadangar ka antu tajur. Antu tajur koangagui’ asal suara koa.
Lalu antu koa pun namui’ kamuda’ nang balagu sambil nangis koa. Antu pun
batanya’ “amea kau cu’?”. Si oncet pun nyahut “aku nian nunggu kaka’ ku
nang badama si Tokekng bunga ne’a ia ngago’ api ka si Janya’ orakng. Antu
koa pun nyuruh si Keto balagu agi’, tapi antu koamao’e sambil ngagoi’ gutu
si Keto. Si Keto pun balagu. Tiap kai’ ia balagu “si antu koa noko’ kapala si
Keto ngan insaut. Sampe ngulang lagu nang ka tiga, si Keto koa pun mati.
Antu koa ngotokng-ngotokng badan si Keto lalu ia ningatn dari.
Aka’ antu koa dari ataknglah si Tokekng bunga ampat ka si Janya’
orakng. Ia pun nyarui’ adi’e. tapi adi’e ana’ nyahut-nyahut. Tiba-tiba si
tokekng bunga nanang darah basepah ka betak paroknge. Ia nutuatn darah
koa sampe namu sigala na’ kapala, kokot, paha, nganparut manusia. Ia
nganali’ kotongan-kotongan manusia koa. Ia nangisi’ barang ia nahui’ kalo
angkoa adi’e. Ia motek badan adi’e koa lalu ia ngarabus ka daapm buuh. Ia
nungui’ rabusatn adi’e koa sambil bakata “korak-korak kau ba idukng, korakkorakkau ba mata, korak-korak kau ba kokot”. Kata-kata koa ia ngulang tarus
sampe tiga kai sampe adi’e koa barasitn tanda dah mansengat (idup). Ia
marasihatn adi’e koa lalu ia naya’an ngamea adi’e koa tang bisa mati. Adi’e
pun bacurita ka kaka’e. lalu kaka’e namu ide sak munuh antu nang munuh
adi’e koa. Ia nyruh adi’e koa balagu nang macam ia nunggu kaka’e pukang
koa. Ad’e pun balagu sambil nangis agi’ samintara kaka’e diapm ka atas
para’ sambil nabanan sege’ sumpit. Ana’ ama kamudian antu koa ataknga
agi’ sabaya ngan nang waktu pertama kai’ atakng koa uga’ tanya’e. Antu koa
pun minta dilayani’ macam waktu koa agi’ tapi kania’ si Keto nang ngagoi’
gutu si antu sambil balagu. Samintara adi’e balagu antu koa pun
kanyamanan lalu kaka’e mare’ kode ka adi’e. Si kaka’ nyumpit kapala si antu
koa, lalu antu koa kasakitatn batanya ka si Keto “amea nang sakit nian cu’?”.
Si oncet nyawab “petak ne’ petak”. Kajadian koa balangsung sampe tiga kai’.
Ujukng-ujuknge si antu koa pun mati. Waktu mao’ muanga’ bangke antu koa,
si Tokekng Bunga ngan Si Keto kabingungan. Daapm kabingungan kabatnne
badua mkiratn mao muanga bangke antu koa ka jurang tapi oh antu koa
bakata kalo bangkeku dibuakng ka jurang aku idup agi’. Kalo dibuakng ka ai’
aku jadi antu ai’. Ujuknge-ujuknge bangke antu koa dinguburatn katapi
sunge. Anehe pas aka’ bangke antu koa dingubur, bakauaranti sigale orakng
aya’ enekatn dari daapm kuburan koa. Orakng-orakng koa mangka’ kulancet
malompat ka sunge. Kamuda badua koa takajut satangah mati nanag
kajadian koa. Lalu kabatnne mare’ nama sunge koa jadi sunge’ orakng
karena orakng’e manyak.
Sampe kania’ tampat nang banama sunge orakng nian masih ada.
Sunge orakng nian ada ka kampokng sajingan besar, Desa Kaliau’, Kec.
Sajingan Besar, Kab. Sambas.
Disadur kembali oleh Viktor Herianto
Carita rakyat dari kampokng Sajingan Besar, Desa Kaliau’ Kec. Sajingan Besar, Kab.
Sambas
Pada jaman de’e iduplah kamuda’ badua adi’ baradi’. Si kaka’ namae
tokekng bunga, lalu si adi’ namae Keto. Kabatnne badua nian idup sorakng
dah ana’ ba bapa’ ngan uma’ agik.
Kabatnne ba dua nian diapm
ka
timawakng parokng paningaatn bapa’ ngan uma’e nang jauh ka daapm
utatn, kahe koa ihan agi’ tampat kabatnne diapm. Kabatnne nian termasok
urakng miskin sampe mo’ makatn ja’ pun susah, arus bagago’ tupe, burukng,
banokng, pokoke amea aja’ nang bisa dimakatni’.
Pada sete’ ari, adi’ baradi’ nian ngansoh buruknt ka samak paroknge.
Kabantnne nian namu burukng seko’. Pas waktu mo’ nunua’ burukng koa api
pun ana’ ada. Mao’ bai’lah si kaka’ nian ampus ngago’ api. Sanape’ ia
barangkat ngago’ api, ia ba pasatn ka adi’e. jare “di’, ke’e mun kaka’ lambat
atakng, kau tidur ja’ boh. Soale kaka’ nian ngagoa’api ka si Janya’ Orakng”.
“Auk ka’a. ati-ati ka maraga boh ka’ ame amagia’ kita’ puakng” jare adi’e.
“Auk di’a” jare kaka’e agi’. Si kaka’ nian pun barangkat ngan barat ati
ningatn adi’e. Ama kamudian si kaka’ ana’ muok-muok, parut si adi’ nian dah
bukatn agi’ kaparatne. Tidur ana’ bisa, badiri ana’ bisa, ia pun nyarui ‘ kaka’e
sambil nangis. Iya pun bakata “kaka’ o kaka’ mae kaka’ ku badama sitokekng
bunga, ngagoa’ api ka sijanya Orakng”. Lague kao ia ngulang tarus sampe
talu kai’ sampe tadangar ka antu tajur. Antu tajur koangagui’ asal suara koa.
Lalu antu koa pun namui’ kamuda’ nang balagu sambil nangis koa. Antu pun
batanya’ “amea kau cu’?”. Si oncet pun nyahut “aku nian nunggu kaka’ ku
nang badama si Tokekng bunga ne’a ia ngago’ api ka si Janya’ orakng. Antu
koa pun nyuruh si Keto balagu agi’, tapi antu koamao’e sambil ngagoi’ gutu
si Keto. Si Keto pun balagu. Tiap kai’ ia balagu “si antu koa noko’ kapala si
Keto ngan insaut. Sampe ngulang lagu nang ka tiga, si Keto koa pun mati.
Antu koa ngotokng-ngotokng badan si Keto lalu ia ningatn dari.
Aka’ antu koa dari ataknglah si Tokekng bunga ampat ka si Janya’
orakng. Ia pun nyarui’ adi’e. tapi adi’e ana’ nyahut-nyahut. Tiba-tiba si
tokekng bunga nanang darah basepah ka betak paroknge. Ia nutuatn darah
koa sampe namu sigala na’ kapala, kokot, paha, nganparut manusia. Ia
nganali’ kotongan-kotongan manusia koa. Ia nangisi’ barang ia nahui’ kalo
angkoa adi’e. Ia motek badan adi’e koa lalu ia ngarabus ka daapm buuh. Ia
nungui’ rabusatn adi’e koa sambil bakata “korak-korak kau ba idukng, korakkorakkau ba mata, korak-korak kau ba kokot”. Kata-kata koa ia ngulang tarus
sampe tiga kai sampe adi’e koa barasitn tanda dah mansengat (idup). Ia
marasihatn adi’e koa lalu ia naya’an ngamea adi’e koa tang bisa mati. Adi’e
pun bacurita ka kaka’e. lalu kaka’e namu ide sak munuh antu nang munuh
adi’e koa. Ia nyruh adi’e koa balagu nang macam ia nunggu kaka’e pukang
koa. Ad’e pun balagu sambil nangis agi’ samintara kaka’e diapm ka atas
para’ sambil nabanan sege’ sumpit. Ana’ ama kamudian antu koa ataknga
agi’ sabaya ngan nang waktu pertama kai’ atakng koa uga’ tanya’e. Antu koa
pun minta dilayani’ macam waktu koa agi’ tapi kania’ si Keto nang ngagoi’
gutu si antu sambil balagu. Samintara adi’e balagu antu koa pun
kanyamanan lalu kaka’e mare’ kode ka adi’e. Si kaka’ nyumpit kapala si antu
koa, lalu antu koa kasakitatn batanya ka si Keto “amea nang sakit nian cu’?”.
Si oncet nyawab “petak ne’ petak”. Kajadian koa balangsung sampe tiga kai’.
Ujukng-ujuknge si antu koa pun mati. Waktu mao’ muanga’ bangke antu koa,
si Tokekng Bunga ngan Si Keto kabingungan. Daapm kabingungan kabatnne
badua mkiratn mao muanga bangke antu koa ka jurang tapi oh antu koa
bakata kalo bangkeku dibuakng ka jurang aku idup agi’. Kalo dibuakng ka ai’
aku jadi antu ai’. Ujuknge-ujuknge bangke antu koa dinguburatn katapi
sunge. Anehe pas aka’ bangke antu koa dingubur, bakauaranti sigale orakng
aya’ enekatn dari daapm kuburan koa. Orakng-orakng koa mangka’ kulancet
malompat ka sunge. Kamuda badua koa takajut satangah mati nanag
kajadian koa. Lalu kabatnne mare’ nama sunge koa jadi sunge’ orakng
karena orakng’e manyak.
Sampe kania’ tampat nang banama sunge orakng nian masih ada.
Sunge orakng nian ada ka kampokng sajingan besar, Desa Kaliau’, Kec.
Sajingan Besar, Kab. Sambas.
Disadur kembali oleh Viktor Herianto