PENGARUH PARTISIPASI PENYUSUNAN ANGGARAN DALAM MEMPERKUAT HUBUNGAN ANTARA ORIENTASI PROFESIONAL TERHADAP KONFLIK PERAN (Studi Pada Perusahaan Swasta Di Wonosobo) - repository perpustakaan
PENGARUH PARTISIPASI PENYUSUNAN ANGGARAN DALAM MEMPERKUAT HUBUNGAN ANTARA ORIENTASI PROFESIONAL TERHADAP KONFLIK PERAN (Studi Pada Perusahaan Swasta Di Wonosobo) SKRIPSI Diajukan Untuk Memenuhi Sebagian Syarat Mencapai Derajat Sarjana S-1 Oleh : TRI ANGGONO 0602030018 PROGRAM STUDI AKUNTANSI S1 FAKULTAS EKONOMI UNIVERSITAS MUHAMMADIYAH PURWOKERTO 2011
HALAMAN PERSETUJUAN PENGARUH PARTISIPASI PENYUSUNAN ANGGARAN DALAM MEMPERKUAT HUBUNGAN ANTARA ORIENTASI PROFESIONAL TERHADAP KONFLIK PERAN (Studi Pada Perusahaan Swasta Di Wonosobo) Oleh: TRI ANGGONO 0602030018 Diperiksa dan disetujui oleh:
Pembimbing I Pembimbing II Amir. SE. M.Si, NIK. 2160123 Edi Joko Setiadi. SE. M.Si, NIP. 197405052005011002
ii
HALAMAN PENGESAHAN PENGARUH PARTISIPASI PENYUSUNAN ANGGARAN DALAM MEMPERKUAT HUBUNGAN ANTARA ORIENTASI PROFESIONAL TERHADAP KONFLIK PERAN (Studi Pada Perusahaan Swasta Di Wonosobo) Oleh : TRI ANGGONO 0602030018 Telah dipertahankan didepan panitia ujian skripsi Pada hari Rabu, 18 Februari 2011
SUSUNAN PANITIA Ketua Dekan Sekertaris Ketua Program Studi Akhmad Darmawan, SE, MSi. NIK. 2160148 Azmi Fitriati, SE, MSi, Akt. NIK. 2160229 Penguji I Penguji II Amir. SE. Msi, NIK. 2160123 Edi Joko Setiadi. SE. M.Si, NIP. 197405052005011002 Penguji III Mengetahui, Dekan Fakultas Ekonomi Universitas Muhammadiyah Purwokerto Akhmad Darmawan SE, M.Si. NIK. 2160148 iii Yang bertanda tangan dibawah ini : Nama : Tri Anggono NIM : 0602030018 Program studi : Akuntansi S1 Fakultas/Universitas : Ekonomi / Universitas Muhammadiyah Purwokerto Menyatakan dengan sebenar-benarnya bahwa skripsi ini adalah hasil karya saya dan bukan hasil jiplakan dari hasil karya orang lain. Demikian pernyataan ini dan apabila kelak dikemudian hari terbukti ada unsur penjiplakan maka saya bersedia mempertanggungjawabkan sesuai dengan ketentuan yang berlaku.
Purwokerto, Maret 2011 Yang menyatakan Tri Anggono 0602030018
iv v
.
A A n n g g g g o o n n o o
T T r r i i
( (
.
H H i i d d u u p p k k a a n n t t e e r r a a s s a a i i n n d d a a h h a a p p a a b b i i l l a a k k i i t t a a t t e e l l a a h h m m e e r r a a s s a a k k a a n n p p a a h h i i t t d d a a n n s s u u s s a a h h n n y y a a p p e e r r j j u u a a n n g g a a n n .
5 5 ) )
4
4
A A l l - - B B a a q q a a r r a a h h : :
.
S S .
Q Q .
K K e e t t i i k k a a j j a a l l a a n n y y a a n n g g h h a a r r u u s s k k u u t t e e m m p p u u h h p p e e n n u u h h l l u u k k a a d d a a n n d d u u r r i i k k u u h h a a d d a a p p i i s s e e p p e e n n u u h h n n y y a a d d e e n n g g a a n n s s a a t t u u b b a a h h a a s s a a
( (
o o r r a a n n g g y y a a n n g g k k h h u u s s y y u u
, , k k e e c c u u a a l l i i b b a a g g i i o o r r a a n n g g
ALLAH SWT dan mengajarkan kepada orang yang tidak mengetahuinya adalah sadaqoh.(HR. Ar Rabii) J J a a d d i i k k a a n n l l a a h h s s h h a a l l a a t t d d a a n n s s a a b b a a r r s s e e b b a a g g a a i i p p e e n n o o l l o o n n g g . . D D a a n n s s e e s s u u n n g g g g u u h h n n y y a a y y a a n n g g d d e e m m i i k k i i a a n n i i t t u u s s u u n n g g g g u u h h b b e e r r a a t t
( ( T T r r i i A A n n g g g g o o n n o o ) ) Tuntutlah ilmu, sesungguhnya menuntut ilmu adalah pendekatan diri kepada
.
J J a a n n g g a a n n t t a a k k u u t t u u n n t t u u k k t t e e r r s s a a n n d d u u n n g g s s a a a a t t k k i i t t a a m m e e l l a a n n g g k k a a h h k k e e d d e e p p a a n n .
( ( H H . . R R . . T T u u r r m m u u d d z z i i ) ) K K e e g g a a g g a a l l a a n n a a d d a a l l a a h h s s e e b b u u a a h h k k e e s s u u k k s s e e s s a a n n y y a a n n g g t t e e r r t t u u n n d d a a . .
, , k k a a r r e e n n a a k k e e i i m m a a n n a a n n i i t t u u a a d d a a l l a a h h s s a a b b a a r r d d a a n n k k e e l l a a p p a a n n g g a a n n d d a a d d a a
S S A A B B A A R R ” ”
” ”
) )
! !
A A k k u u n n t t a a n n s s i i
t t e e m m a a n n
S S e e l l u u r r u u h h t t e e m m a a n n
! !
! !
! !
! !
! !
1
! !
! !
! !
! !
! !
! !
! !
S S
1
B B a a u u t t a a n n k k s s k k o o s s t t n n y y a a y y a a
.
Q Q t t e e r r c c i i n n t t a a
A A l l m m a a m m a a t t e e r r k k u u b b i i r r u u
.
.
.
… … .
. p p e e n n g g e e n n e e u u y y
.
2
… … .
K K a a p p a a n n k k i i t t a a m m a a e e n n b b a a r r e e n n g g l l a a g g i i
.
. t t e e t t a a p p j j a a l l i i n n s s i i l l a a t t u u r r r r a a h h m m i i y y a a .
, y y a a n n g g t t i i d d a a k k b b i i s s a a s s a a y y a a s s e e b b u u t t k k a a n n s s a a t t u u p p e e r r s s a a t t u u .
6 ,
6
2
! !
, , p p a a k k
vii
.
F F a a j j r r i i n n
2 k k o o s s t t
2
B B o o l l l l y y w w o o o o d d a a u u t t o o k k o o s s t t d d a a n n o o d d o o n n g g
U U n n t t h h a a
t t e e m m a a n n
T T e e m m a a n n
) ) d d a a n n s s e e m m u u a a p p a a k k d d e e b b u u d d e e p p a a k k l l e e k k b b u u l l e e k k p p a a m m a a n n t t a a n n t t e e d d a a n n s s e e m m u u a a a a d d i i k k s s e e p p u u p p u u k k u u y y a a n n g g s s e e l l a a l l u u m m e e m m b b e e r r i i d d o o a a d d a a n n d d u u k k u u n n g g a a n n n n y y a a .
A A n n g g g g a a
( ( m m a a z z b b u u d d i i m m a a z z k k e e l l i i k k m m b b n n a a r r r r a a y y y y a a i i m m u u t t
k k a a k k a a k k k k u u n n k k e e p p o o n n a a k k a a n n k k u u t t e e r r c c i i n n t t a a
K K a a k k a a k k
, ,
M M b b a a h h j j a a m m i i l l y y a a n n g g s s e e l l a a l l u u q q s s a a y y a a n n g g
.
A A l l l l a a h h S S W W T T a a t t a a s s i i j j i i n n d d a a n n R R i i d d h h o o m m u u a a k k h h i i r r n n y y a a t t e e r r c c i i p p t t a a k k a a r r y y a a t t u u l l i i s s i i n n i i , , k k u u p p e e r r s s e e m m b b a a h h k k a a n n k k a a r r y y a a k k e e c c i i l l i i n n i i u u n n t t u u k k o o r r a a n n g g - - o o r r a a n n g g y y a a n n g g k k u u s s a a y y a a n n g g i i : : B B a a p p a a k k d d a a n n i i b b u u n n d d a a y y a a n n g g t t e e r r c c i i n n t t a a y y a a n n g g t t e e l l a a h h m m a a m m b b e e r r i i k k a a n n d d u u k k u u n n g g a a n n , , d d o o a a r r e e s s t t u u , , n n a a s s e e h h a a t t d d a a n n s s m m u u a a k k e e p p e e r r l l u u a a k k u u .
T T H H A A N N K K S S t t
, ,
, ,
R R i i r r i i s s
R R i i z z k k y y .
M M b b a a h h g g u u r r u u b b u u
P P u u j j i i , , D D a a n n a a n n g g , , Y Y u u l l i i , , D D o o n n i i , , D D o o e e r r , , S S i i p p o o r r , , D D o o d d o o , , T T y y o o , , A A a a n n a a m m , , A A n n a a m m A A b b u u b b a a k k a a a a r r , , S S u u p p r r i i , , M M a a k k d d o o p p , , T T i i a a r r , , T T o o m m i i , , K K a a r r s s i i w w a a n n , , T T i i l l e e , , A A j j e e n n g g , , R R e e d d i i , , E E m m b b e e , , J J o o n n i i , , H H a a n n u u n n k k , , B B o o w w o o , , d d a a n n s s m m u u a a n n y y a a . . k k o o e e k k a a b b e e h h k k o o n n c c o o a a p p i i k k Q Q . . T T o o u u r r i i n n g g m m a a n n e e h h y y u u , , , , a a j j a a b b i i l l l l y y a a r r d d w w a a e e l l a a h h s s e e b b e e l l q q r r a a p p i i n n t t e e r r s s e e , , , , , , w w k k w w k k k k w w k k k k ! ! ! ! ! ! ! ! ! !
, ,
D D i i a a n n
, ,
A A n n g g g g u u n n
.
, ,
A A n n g g g g r r i i
A A d d h h i i t t
, ,
W W i i w w i i t t
, ,
W W a a h h y y u u
, ,
A A l l i i x x
, ,
ABSTRAK Penelitian ini bertujuan untuk menguji pengaruh partisipasi penyusunan anggaran dalam memperkuat hubungan antara orientasi profesional terhadap . konflik peran (studi pada perusahaan swasta di Wonosobo) Metode peyampelan menggunakan Purposive Sampling, dengan kriteria perusahaan yang memiliki aset lebih dari Rp. 200.000.000. Analisis menggunakan uji Moderating Regression Analysis dengan tingkat signifikan (α) 0,05.
Hasil penelitian menyimpulkan bahwa partisipasi penyusunan anggaran tidak berpengaruh dalam memperkuat hubungan antara orientasi profesional terhadap konflik peran. Hal ini ditunjukkan dengan nilai signifikan variabel interaksi antara partisipasi anggaran dengan orientasi profesional (X 1 X 2 ) sebesar 0,809 lebih dari 0,05.
Kata kunci : Partisipasi Anggaran, Orientasi Professional dan Konflik Peran. viii
ABSTRACT This study aims to examine the effect of budgetary participation in strengthening the relationship between professional orientation on role conflict
(Study on private companies in Wonosobo). The sampling method used was purposive sampling, with the criteria that the company had assets of more than Rp. 200,000,000. The analytical used is Moderating Regression Analysis test with significance level (α) 0.05. The research concluded that budgetary participation has no effect in strengthening the relationship between professional orientation of role conflict. This is shown by the significant value of the variable interaction between budgetary participation with professional orientation (X1X2) is 0.809 more than 0.05.
Keywords: Participation Budget, Professional Orientation and Role Conflict. ix
Segala puji dan syukur penulis panjatkan kehadirat Allah SWT, berkat rahmat dan karunia-Nya penulis dapat menyelesaikan skripsi yang berjudul “Pengaruh Partisipasi Penyusunan Anggaran Dalam Memperkuat Hubungan Antara Orientasi Profesional Terhadap Konflik Peran (Studi Pada Perusahaan Swasta Di Wonosobo)” .
Pada kesempatan ini penulis mengucapkan terima kasih setulus-tulusnya kepada Bapak Amir, SE, M.Si, Bapak Edi Joko Setiadi SE, M.Si, dan Bapak Iwan Fakhruddin, SE, M.Si, yang telah berkenan dan sabar dalam membimbing serta mengarahkan penulis dalam menyelesaikan skripsi ini.
Ucapan terimakasih dan penghargaan juga penulis sampaikan kepada :
1. Bapak Dr. H. Syamsudin Irsyad, SH, M.HUM selaku Rektor Universitas
Muhammadiyah Purwokerto.
2. Bapak Akhmad Darmawan, SE, M.Si, selaku Dekan Fakultas Ekonomi
Universitas Muhammadiyah Purwokerto.3. Ibu Azmi Fitriati, SE, M.Si, Akt selaku Ketua Program Studi Akuntansi S1.
4. Bapak Iwan Fakhruddin, SE, M.Si selaku Pembimbing Akademik S1 dan
sekaligus sebagai penguji.
5. Bapak Amir SE, M.Si, selaku pembimbing pertama yang telah memberikan
bimbingan, pengarahan, motivasi dan masukan kepada penulis.
6. Bapak, Edi Joko Setiadi SE, M.Si, selaku pembimbing kedua yang telah
memberikan bimbingan, pengarahan, motivasi dan masukan kepada penulis.
7. Bapak dan Ibu Dosen Fakultas Ekonomi Universitas Muhammadiyah
Purwokerto yang telah membimbing dan memberikan ilmunya kepada
penulis.
8. Segenap karyawan Tata Usaha Fakultas Ekonomi Universitas
Muhammadiyah Purwokerto. xSemoga Allah SWT senantiasa melimpahkan rahmat dan karunia-Nya kepada mereka semua. Penulis berharap semoga skripsi ini dapat bermanfaat bagi penulis khususnya dan kepada para pembaca pada umumnya.
Purwokerto, Maret 2011 Penulis
xi
DAFTAR ISI HALAMAN JUDUL........................................................................................ i HALAMAN PERSETUJUAN ......................................................................... ii HALAMAN PENGESAHAN.......................................................................... iii SURAT PERNYATAAN................................................................................. iv MOTTO............................................................................................................ v PERSEMBAHAN ............................................................................................ vi ABSTRAK ....................................................................................................... viii ABSTRACT ..................................................................................................... ix KATA PENGANTAR...................................................................................... x DAFTAR ISI .................................................................................................... xii DAFTAR TABEL ............................................................................................ xv DAFTAR GAMBAR ....................................................................................... xvi DAFTAR LAMPIRAN .................................................................................... xvii
BAB I PENDAHULUAN ................................................................................ 1
1.1 Latar Belakang ............................................................................... 1
1.2 Perumusan Masalah........................................................................ 4
1.3 Batasan Masalah............................................................................. 4
1.4 Tujuan Penelitain............................................................................ 4
1.5 Manfaat Penelitian.......................................................................... 4
1.6 Kerangka Pemikiran ....................................................................... 5
1.7 Hipotesis......................................................................................... 8
xiiBAB II TINJAUAN PUSTAKA...................................................................... 11
3.3 Definisi Oprasional dan Pengukuran variabel................................ 19
3.4.5 Uji Hipotesis.......................................................................... 25
3.4.4 Uji asumsi Klasik .................................................................. 23
3.4.3 Persamaan Regresi ................................................................ 23
3.4.2 Uji Kualitas Data ................................................................... 21
3.4.1 Statistik Deskriptif................................................................. 21
3.4 Analisis Data .................................................................................. 21
3.3.3 Konflik Peran ........................................................................ 20
3.3.2 Orientasi Profesional ............................................................. 19
3.3.1 Partisipasi Anggaran ............................................................. 19
3.2 Metode Pengambilan Sampel......................................................... 18
2.1 Pengertian Anggaran l .................................................................... 9
3.1.2 Populasi dan Sampel Penelitian ............................................ 18
3.1.1 Jenis Penelitian...................................................................... 18
3.1 Metode Penelitian........................................................................... 18
BAB III METODE PENELITIAN................................................................... 18
2.6 Orientasi Profesional ...................................................................... 16
2.5 Konflik Peran ................................................................................. 15
2.4 Partisipasi Penyusunan Anggaran .................................................. 14
2.3 Proses Penyusunan Anggaran ........................................................ 12
2.2 Manfaat dan Keterbatasan Anggaran ............................................. 10
BAB IV HASIL DAN PEMBAHASAN ......................................................... 27
xiii
4.1 Tingkat Pengembalian Kuesioner .................................................. 27
4.2 Statistik Deskriptif.......................................................................... 27
4.3 Uji Kualitas Data ............................................................................ 30
4.4 Uji Asumsi Klasik .......................................................................... 32
4.5 Pengujian Hipotesis........................................................................ 36
BAB V KESIMPULAN DAN SARAN........................................................... 42
5.1 Kesimpulan..................................................................................... 42
5.2 Saran............................................................................................... 43
5.3 Keterbatasan Penelitian .................................................................. 43
xiv
DAFTAR TABEL
Tabel 4.1 Tingkat Pengembalian Kuisioner ..................................................... 27Tabel 4.2 Jenis Kelamin Responden ................................................................ 28Tabel 4.3 Umur Responden.............................................................................. 28Tabel 4.4 Lama Bekerja ................................................................................... 29Tabel 4.5 Pendidikan........................................................................................ 29Tabel 4.6 Hasil Uji Validitas............................................................................ 30Tabel 4.7 Hasil Uji Reliabilitas ........................................................................ 32 One-Sample Kolmogorov-Smirnov Test)Tabel 4.8 Hasil Uji Normalitas ( .......... 32Tabel 4.9 Hasil Uji Heteroskedastisitas Awal.................................................. 34Tabel 4.10 Hasil Uji Heteroskedastisitas Setelah Uji Z ................................... 35Tabel 4.11 Hasil Uji Multikolinearitas............................................................. 362 Tabel 4.12 Hasil Uji R .................................................................................... 36
Tabel 4.13 Hasil Uji F ...................................................................................... 37Tabel 4.14 Hasil Olah Data moderating regresión análisis............................. 38Tabel 4.15 Hasil Uji Beda Partisipasi Anggaran Berdasarkan Lama Kerja Responden ..................................................................................... .. 40xv
DAFTAR GAMBAR
1.1 Kerangka Pemikiran .................................................................................. 8
3.1 Kurva penerimaan hipotesis ....................................................................... 36
4.1 Normal P-Plot............................................................................................. 40
xvi