UPAvA PENANGGUMYGAN PERMASALAHAV PENDlDlKAN DASAR D4N PERANAN LEMBAGA PENDIDIKAN TEN,'\G.A KEPENDIDIKAN

UPAvA PENANGGUMYGAN PERMASALAHAV
PENDlDlKAN DASAR D4N PERANAN LEMBAGA
PENDIDIKAN TEN,'\G.A KEPENDIDIKAN

C ,leh,:
Drs. Had".mnto,

JURUSAN A D M l N ~ S T W 3PENBIDIKAN
FAKULTAS IL, \/ITJ PEb"DIDIK4N
~~ ''ADAN(?
"

907

F ' e r ~ d i d i k a r dry -;.armerc\pal-.fin . ~ i ? n i a n gat-.r:didiL:ar
s.t.nqa.t

ctr-a.I:r-g:ir-.

t:..nqgi


!jan

L ' I ~ u ~ :rnencapfii
.

r n ~ " r C . p 3 3.r-1
i.

pi..+rlti.r-tg bayi.

r

:

.

i

d


:

.

y3r-19 ' e b i h

p ~ . r i .i.t:I.ili:~.:-~
d
y3na

: . - l-iaat

c,c .a kc! tlcf-.r;g=. ~-\r,+:l-tFi menin?~4;i!.k,:tn : i c r . , ' i t a s

p!?nd 3-dj-kar;l--,:ia. t::+t-.pri [:
kt.caI.i.ta5

t

r


yans

p ~ r-ara
c l r ~ r r \3.i

:,p~r~cSi.~li.L:l-~
r

1I

.

I. . h

I

cskrrllah

-3.


I i I:

t

rlaciar

I!-

t:anq

ring

.

d i 1on t a t - k . ~ n
Mab:.al.ah :in:

mri1.1.


2;fina

mt-7q?lps". perrn,,?.~sal
a h a n - p e r m a s a l a h a ~ i yang

Get-baitan

j u g a m i = . n y a j i l . : ~ nigb\r-b;.n

( I e n i ~ a n [~endi.diI.~:an d.:.~ar

;j.-r2c.!

upay;:. .;'arig

tel.al-I dal-,

dan

.,r.s.nq


d3pa.h

d i I alictb:.an 1-rr-I uC;

r-1,paya

p~.?nqe:itnI.i:n :ai-:q di. .al.:.~!l,:.'in( s ~ P I - ,L~mls3.qaF . ' ~ n d !fik.3.n

Tenaga

F'eri!:i:,.di.b::in

d a p a t t l ~ t - k i p t - a h ?i

~-rn.tt.!!.: nemp.r.rc:.apl:.i-~n J.ul~.tcarin;/a
'

r 1 1 1 . . r 1I
b:el.emahan.

tetap

n':erl,?aic per-masal.a h a r ~ it.1-1 t,-.:.r+rta

3p.3.nc73!i

I

kerja,

.ni

m s ~ . . ~ iTPil':FL!rl';/3i
h

0 1 . ~ ' -I
I :-I-~
i : uI, - ,
k t:- i~
t.ik


p ~ r 1 c . t 1 . i c hi7papli:11ri.

makal.ah i n i dapa k

i

3gar

dar:

~-3r..in p ~ r b 7 i k a t - 1

-t~3ga,:?manapcrn

j~tqe!,

F P I ~ I Z ~ - ~ :L.has,:+na.Pl
.~.;J~
p~~r!g.;tah~t;.n


p ~ n g ~ l a l a i - tperrd
n
i - , I j . i : ar7 .,
F'enc! li c

-;?rnoga
d3.1am

F'pnqan t a r

D a f t a r - isi
Fah

I

Eab I 1

BaD I I I


Fendahulu3.n

Permasalahar

D i t -k.

fi.

M a s a l . a h F . 5 . z ~-t;
;

Ec.

Masal ah Gl-rr~l

C.

Masalah I . . ~ m l : c i q a F'er qhas i 1 61-(rl-t (LF'TL:'1

Fernhahasan

{;.

F'prc~.t-$ahal;
I='&:
r a t ~ . ( t - a rF'prt-(nd5nqa.n
~

Ec . F'~imb=nah;in ITe n g e l n '

3,317 I-PTK

da.!:t r

F ' e n c l i d i Fan
sangat s-trategic;
t i . n , g g i [Jari

int

tingl.:a-:

r.tjc:lah ,j e n j an51

~ l l e n c ~ ~ pp a~ ir : c J i cilk a n

r t

pilnd:?d.i. k;in

s u a t ~ !b a n g s a u n t u k

p e n r . : i d i k ar: * : i r ~ g

d e f n : . k i a n peri t i n g

b : : a r ~ n a pc"rii.nar-~nyaya.CJ

pc?n t i n g

Y Z I . ~ s~a n g a t

nic~riirt?i:l)

.

k e l einahan

pad

i.ri:.

b:: t-

sebab m a s i . h d i j l - t m p , i i

I.:.:-itii,:. istu n e r i q - ? t _ a l ~ a ntialiwa

Untcrk:.
dasar,

k

t

ilrl-~.

rl.slarni

didi.k.r:ya

a t 3 .~~jl.rn

gut-cr

-'1

pada

k u ~ ~i tl .? s

pc?ni.rigkat.gn

~ 1 e r h a t i ; i n s;=ha~i_rr;n.-!+i
~ l i t u j c t k a ~C.:.l?pacJs
i

c.~miita

pel-!did.ikan

I:.F-?~JP~~-IPL~-

ttgi.!.:

~n J .ing

s rl-nd.it-i. ,

rncwgk? j :i

b e l a j a t - mengajat-.

( k : ' o m 2 :r,,

cclb:c!p b ~ r - a 1 r3 i n ,

l . 1 . m t i r

-

1~25~1-t.3.

3

atal-t a c p e l i - r t e . p ~ ? k y 3ncl

didik

i t c ! 7emcing

L
: .L
-3.1..
. ..

k ~ l ~ r r : a h a n - k ~ ? l ~ r n a h..aan(,]
ri

pendidikan dasat-

sct17gat mer-pr:ihatinl;.an

nlr"n

s ~ l c . : ~ r - ss i r n u ? .t

p e r ~ d ~ici :l, ~ ( n
~

m

~

l

l--ii:ur
3

.

a n m~mprrfga-crhi.p r

-~.-;F;s

Mi.?$ ~ g l : ; ~ . ~ n b i ! - ~ g - I ~ i ~ t a m
gc!rc!.
~ - . a n+.tacr p ~ ; r e . - t a

d=tla;

acl-.tlal~51-t..tc..r

I

a

i

3.1-1.3
l isic-

I

a

I.,c1a1 i

y . ? n g I,:ur-anq bi-.al.-.; 3

. ~ ~ b a g a - m a nt e
a ? a h rlil,:.~: -t;i'-11.ciljahwa p r v s e s t a ~ l a - i a rcrirng3
P

1-35

-I

3.

t=lr

2

d i k e l a s a t a u d i se\:ol;ll-~d l p ~ ?qra r u h i o l e h bany.:~l.:.
y a i . k u cnas~tkar, mer~t;ihn;~z?

(

p e c e r t a dir_i k )

s e p e r t i g u r u ? kl-lrikr.11uci, .sit-.ar
h i a y a dan
atacr

mascrkan

ssko1.at-1~3 I

d i m,3na anak
IjeriI.;~!!:

yrariq

pengaj a r a n

.. , . -.

-i~.r.i!..5.r-;

.

I

:i~?rtdi
dl l

:I)-:

,.&:

3.i

,

1 i r : . , r ~ c- e*. ~- ~ : ~ r !t ingL:.~rr,qarl
l
b : 1~: ( 5
I

-

-

h~.!;3j-:~,t-. I.:.

lil@rnFier-.:ela{:

I
?!

..

-

d;+n

1 i.rrcG:ulqan z o r i 7 1

nler~qeny
.am p o n d i d i '"ran .

.etct-I.:a..tan ant.i>r-c7

frrempenq~3r-I-r1.

i.I,-1..!t:

dan p r

r

f a1.t

I-LIA'
i.ta5

ljiaq

G ~ . r b . q q a if a k . . t . 7 r

p e n d i i d i k an

dart

.
mask- lian a 1i i t :
*I: 1-1.r
:. 1-1
7
. i 1.: LI. :L i .t rr~
: ~ i a ;a p e n d . - d i k a n
r a r - n a dan p r a s a r a r i a p e n c 1 , i d i 4 a n

masukan
men .tat1

mas1 11:.an 1i,igkc!ngan :
kelllarga
mas- a r a k a t
k e l ts/seL:.olah
pnlf,kc,oe_FI)~j

-;+II

at,~l-t

-

Ij i
d

L

C
r.

:.

.-L

L

-

L

a

1'1

5
(2
-

C
ci
-I

!1!

m

.-

A-

.

u‘i

2

.

ri:

:

,Ti

C

1

L

.ri

;:j

T

.
:T!

-7
7
md

r

l

3

C

.13
.

:E
i

l

.,-I

E

1

7-

I-:

:1,.

-,

.i

.-,-

'11
-

!
L

1;'
.L.i

q
.f+

15

1-

~ri

i

I

UI

--

2

L

I2

7
.

.

3'1

.
i1:
lii

L

-

.
C
.,+
T

dr .

f

;5
-.. .

i;
q

A-

i
i

n

7

-

;rj

-

a

C
-I
2
d

L j

c:

+
u
,:n
W

4
U'I

15

.:

,-

-

-

!

G

L
;
L

m

p.

7,

L

4

!ri

c

i5

1

A

u,

L

Z

L!

,:.

4

S

#t

.

16
A

z

6

15
13
,-

5
, .

% !.:

C

.

,
'Ti

C

G

GI
-

15
Ifl
'Ti

E

0

iii

iL

i
l

U!

~

E
15
4-1

~11

111
U.

;\!
4
I?

..

!~j

13
CTI

ili

17;

'11%

ill

1

4

Ill

\

I!
+
.'

2:

1

-

!I!
.:

.

-

r

C

11.1

_a

L
ITj

-.
171
-1
-.

n
*

U

I .

L
111
q,!

L

1

UI

.

qt.

lil

1

1

L
!Ti
4

E
3 3

1

3

~ r ;

.rl
U

5
-

x

.IL!

IT,

n..:

IG

;
I

12

2-

r.

.-

;

--

111

&-

5

-.

5

U

i
14

c

i

L.

~?i

L

L
.

fi

!

i

r

E

(I,

13.

a1

13

L

3

LI

:i

ri
"
I

:-:

L

~1

$5

IT;
'=_

c

al

!I!
E

A
3

,T;

j;:

'n

C
3

1-2

3

I]!

C
!Ti
Q

~

i

'TI

fi

I1.i

c
r

,L

!"

a

.7-,

lo

-i

i t

.

4-1

-.

,+

C2

L*

L!

1

p

,

.

4

15

-0

L

nl

...

r.4

c:,

AJ

lTj

~cT1

3

CI+
.

.rl
$
,.,
!"

n;

I,ri

j

:.i

.rl
4-J

I

P
,I.

?r

21

!In
!$

.4
U

l ??-y

17:

U

4

n

::

-

A

4

13
l;j

3
r (

U1

I5
L
iG

iJ I

ri

-

!T;

t

ID

.r!

.,-j

~

-I

L::

-

IT;

,

-l-~

m m l ; l , - i

-

-i

>

6
2

..

.

r
17

If
,-.

~1

C
C
!Ti

I:;

r

n

1-1

L

L

3

3

-1

3

-l-J
-!

.+

Li

!'i

+I

i:

J

fl
E

f

U1

C

L

.

Ill
:J'i

+J

i

Ti
<
li!

L
2

+

.i

n-

. . , .b

E

;
i

8.;

.

4

I
!
;

"
I

m
nt

5

1

7j

A

>

L

tli

u

I!.;

i;

'I!

.,+

--

I; i

3

-n
z

,

5
L
-,

a

d

5

.d

.+

g
l

-

.~

6

--

1- 1

+,

Ul

!I'

b

U

I

I
i

y
I
l
i;l

F;

n - L J LC s.

3

i



C
15

c
15
m

:Ti

1

_.-

: I

iji.

.,<

I

a

t

ID
I>
4

'-.

I

~

u

20

I

p

CT.

4

4

TI-

r..7

4

i
y
l
~f

.J

Q

L

!rj

a

A

.ti

5

L
J2

Dl
E

1:

3
5

~

4

p
4

~

;

4
2.555.i:)68

pr.ser"_

p ~ s e r t ac1idi.l.:. d..n

.:id.ili,

I

-

~ ~ b ~ ~ r , y2.6i:);.
.g?:

! 7 4 0 , ' . ~ 4 ( : jspplan;jak
l

2. ";7 7 . ~277

24'7
3 . -+:a

d i . d i k yang rnenql.!.la.-q l-:!~-l.ar: ( f i e p a r - r p m ~ r ~F'endid:.L.ar.
t::eDudayaan F:I
rendahnya.

1741,

iri:

I-Ik3.".

dian-karanya
bahrua

lc!lcrs

L.r.

cJ~t.ri

ke

memadai

I

tlis:yr3

1-:..dai:
I

1 e 1 ~ ~ i l s h mt:an~?nsaI.i

t ~ d a l . 5.cla

:i

meriqar

~ekcr!.;\h da(;ar

m-zrelia mcraz,?,

yang

,

.3.nlg

? . a r j ~ ,t - i r . z . 3 t

t i d a t : . rnempunya::

I T I ~, r e 4 3

k~rnampclan a k a d ~ n l i !

kadang-kadang

- 4 3-,.
-t

01 ~ . h
b e t r z ~ r 3 p s +.a\ L z r ,

p~..-~!?i.JiG:an
d i

m ~ l a n - i u . t k a n pnnr1i.d .bar:,

pendidikan

(57

didik

=eL;olal-!

d i 3 e b i13:I.arl

1:~r.tnpat: a d : , ~ . . i h

PIa::a].ah

a d ~ . l . a ~i a t - . ~ ! ~ i ar n e ~ . ~a. I : m a ~ h
i

d i a n g g a p cl-ri:.crp,

.

.

pet-s-nt: se p e c i l r t s .

i r ~ ~ l a n j u t l ~ . . astl-ldx-:/a
n
per.tarna.

7

1,.

lqn

.

pl-rn

r. kt-tk:.

m~::.mpl-n;/a.i.

me1 3 r l j 1- t [.:an

I

pet-tarn3,

z.ek.cla!i l a r r j u ' - . f i r . d i

m~r.c;L:.a b e r l : ' ~ ! ~ i p z.t t , . r ~ q q a l . (Vemk,t-la~-tc. '

g3p

-

>

?

p.

e3n
d-:-rah

4";f1.,.

5
d.;.nq r

di.bandingI:an

1ebi h .':fingcli.

p e n d i d i k a n ya.rjg

Me:-b:.ipun

s i l a n q p e r i d a p a t t.r..n' ang si.:pa
jawat1

tert-~;\dap

teri=;eL-,~-.lI:? d?;

- en j

pt31-~1nari n e t - ~ l , : a d i

1-

qrig

,

c-riasih t . ~ . r3 jr

i i

yang

p 1i r . q b?t-ttjngg-l i g

tenda'.-lr-~\/a rnl-ttv

p ~ n c ~ i d ~ ~ rl raJ ar zi \ r
pn?nd::..diL.:an d a c s - ?

gut-c!

aF?t.ata 3nr-3

5ehaga.i. con~:nh g,..rr.r..t b i d 3 r i g

sti.~cl:i I ' l a t ~ r n a + : i . k ? , arla :..r.,lq

rr.enyadat-i b a h ~ r a ha]. it c t ail 3 l a h kat-::an3 k e ! c?rnali~.nner ek:a

26 I?c.;~.nmh(
*r

!#::ompas,

'

p.

(

~~~~~~~~I

1 7 4 11 1

.

L e s i h j a ~ l h 'd~:nmlsricr t o

mi.:.lgi.2fnuk.akal I:jahr.~s p

aZ(1))

t:.~~r!.m!::g~-!arin;/a
n:ac.ii.i

zIacr

i 1)'

terada

c:.tandar mi.ni.ma1. : / a v 8 j ~ e 1 - ! - 7 t - ~ : ~ ncyicd.. i i ? i l i k i
$scar.

q ~ ~ a l i ' i r s . t . i n - ~ ) Pi
.

(ccnder

per- , l i d i k . i n

b.elemahan g u r u
y a n q c?ik:ttal,:.-3n

e!et

n i r n g a j a r d i liels!

An~;y.ir

C]LI~CI

arl-tara

da5.a.r- . f t u

(1942.

cli

p.

C.CI~C\

tiil.!ah

~:,elc~rqat-~-~-

adala h

251,

lah

;ebrc

Y

t.i

ttahw.3 & l a m

(rt-r-gl-tr..! pcr-!r_lirl?,.kand3r-31- ~ t - (h : - r y a

e.eL:.edar mernh?rib~an . n f o r , o a s i . (:ir~fnrmat:ior, g i v e r ) c e i q .
l . a i n , - ~ ~ ! - et~elcrin
li
inampel

Denqan I.f.at.3

rnnnarnpi 1 i.:..a
clan

rnengemt~angkar7 k:.em?\.~p!-!an ;rreng-:j at- yartc~ aptimal err t c ~ k
rneninqkatl.:.a.n e.ir;.l-:.ti /itas ! ~ ~ _ j l a jmcngajatar
cij
Namc.\rr
s e p e r t i :{?ng
c l i timpakan

dc?f . k i.an ,

I:.?]
ernahan-ke! pmahan

d j s e l : .rkl;an d i a t a c . i t u .

kep;.c!a

2ara

kelac.

~;;:rc~, pads

C!

re(

h ~ - i d a b n : ~jaa r r a n

j eqj ang pend.id: L an

1

.

yanq bcrwenan12

7
dianggap

tidal,:

atau

rnenghasi 1. k a n gurct.
Ciareria

pada

!.-F'T!!::

E ~ - b a ~ j atctdir?gan
i

.

dianqgap

pr_!n berncrrrcu l a n

h?n:;,.! i r 1 ~ ~ 7 i f n ~ . u s I ~ ~; ,:F. a- nng o t q h u a n r n . 3 h 3 5 i i : ~ a

a s a e k kep.nr:cl diG:.3r-1 ,Jan

rn!-{r-~-i
i.nya

p ~ . ( 3 f ~ ~ ; i 1c ~ n a
c a 1 am

Ciurang

Del-ig1.n
mqmpu

;

d i a , j a r k a r - I ter-la!.c.t

r

Iiurqng m ~ m p e d u lil:.an
.
i lmu

demikia~,
-

at-

-ends!-I,

aI:an

1crl~rs?.r1 LF'TC::

tet.ap?-

atat., bahkarl

capat

~,atc~-:.y a q g

.I-idaCi r n e n g c a e a i

m a t e r i itu s e n d i r i
Mempe~hatit~:,a~
berO-.gai.
i

maka y a n g

p c . t - 1 ~ ~i ~ j ad.i
n
perha.kia.n

u p a y a yariq

tudingan

rjari

sebenarrtya

ad=tlat-,

d a ~ a t c l i l a ! i ~ l ab n c!nt{..~l,: m e n ~ p i . :
pic rm;, 3 a 1 a h.zn d i atas.
~ ~ r - ,tl c. o l a a n

Penl:lidi, k a n T e n s g a
dari

p~rmasal~=.tiad
n i

!:ert_a

p~?nd.idiC:.an

ti3q3.1

pada b a t p e r n b a t ~ a s i 3i .

t:er.;r-bu.1:

rand

t-rdir.aan-

tlagairnar a
.

unt:~rb:.

rneninqka-tksn

b.ctal .'as

2.1-tar-a

c!zaha.

dite?;:~!h

y-7r;g

n:~?rli7gkatb:.e!asia n i i l

,

Men t c r i

Nrgara

26/Menpan/ 1"8?

,

.am

de-tt~an
3.179

F ' e r a t ~ l r a nF ' p r i p r j -1 t 3 h

,

K e ~ ~ c-rc3.3n
rt

fipa1-at1-1t- Wegat-.a

h r; rlor

pen€?'_-ipan Rng1.a I . : : r ~ c !ti F'oiri t v-I :!-tk

.ten t a n
I

4

ten t

1339

l err .tang ='encli d i i . a n T i ~ g g

F'3nd: yaguna i n

kenaikal-I p a n g k a t

Ta17~!n

3dalah

d

F ' s r a t - t r a n F'emer-intqh Flc~mo- 28

Tahun 1.490 t e n t a n g F'e,-di.tJ.i.brari D a s a r
Nornor 30 Tahcrn 1991:!

ini

P.l~>nor 2

7 ang
m e n ~ t a p k a n Undar-rq.-~rn

p ~ m e r i kr a~h

.

dan F'i?ratcrran P e m e r i ~ t a h rlc~rnc~
'51

9
Tahctn 1552 %ent a n g

1. Undang-c!ndanq

I.:c:iai G.an q a j i p e 3.wc:i
~

I'!nrrtc?-

neger-i s i p i

.

tl T~[k.l-l.ri 19Fi4

I-lndai-~y-uridar.ig b l a m o r - 2 T 3.hu.n 113"19 t e l l t m g S L -:, tern
F'endidik:,an

n : c m p e r k e r : a l L.an

Ntisi.r:-~aI

' pendi.dj.kar~ d.af:ar

'

,

;.,ial. t r r 5 a t u

c i i ':.ekol.ah

pc.;ncli.di.l:..an eriam t:.:hc!ri

d i 5~kol.at-I men~r~
a.h; 1j~r':ama.
mencrn t c r t

pl-nye:ienrlgaragn

crara

d i b a n d i n g k a n di=ng: n

c e t ! ~umnya
l
d i
ki-.dl-1.a

r:i.s"em

pc.i-;elenqg : ! - a m

das3.r darl

tics

Irttlun

S i s t ~ m p e n d i c 4 ki a -t i n i .

i

yang

h

te -11adcr

>zyrA:orn pznyelengg~ra:j17 p ~ l r i drli l.G:an
r , i s tern pendicl i k - t n

mar- a pacla

[:~-nlrl.i.tJj
b . . . (-1

Ieinbaga

m ~ ~n ~ [ t c ~ r

dan

.> ang

.am a

i . t u ~ ? ~ n g e l c l . . a - ? n n ; / i53131-a
t

. .
' t ~ r p i s a h . Denr~anr:lem::b.i;t!-.I s y s t e r - ? I n l . c l i harapl..an n ~ i n p u
m e n i n g k a t k a n I..?rn~..l. ahar? ~ : i ; ? s e r t ad.:dilc untctl-. r n e l . ? n j .r :kan
p r . n d i d i b . a n b:~.

EE

al.;ih mr?7engah

pernet-.intaI-I I n d 7 n e r

ia -tal.a,h mencanangliari

sembilan

yariq

tahuri,