Bab 1 Qalqalah dan Ra

(1)

Qalqalah dan Ra

Da la m b a b in i s is wa d ih a r a p k a n m a m p u m e n je la s k a n h u k u m b a ca a n Qa lq a la h d a n Ra ser t a m en er a p ka n n ya d a la m Al-Qu r 'a n d en ga n b en a r .

1

T u j u an Pem bel aj ar an

Un tu k d ap at m em baca Al-Qu r ’an d en gan tar til d an ben ar , kalian harus belajar ilm u tajwid, yaitu ilm u yan g m em pelajari tata car a dalam m em baca Al-Qur ’an .

Aspek Al-Qur ’an

Sumber: http://www.iluvislam.com


(2)

1.

Penger tian

Men urut bahasa qalqalah artin ya pan tulan gerak atau getaran suara. Men urut istilah qalqalah m elafalkan huruf-huruf terten tu d a la m sa t u ka lim a t d en ga n su a r a m em a n t u l d a r i m a kh r a jn ya kar en a h u r u f ter sebu t ber h ar akat fath ah , d am m ah atau kasr ah yan g dibaca sukun karen a berhen ti.

Den gan dem ikian bacaan qalqalah terjadi apabila : a . H uruf qalqalah berharakat sukun , atau

b. H uruf qalqalah berharakat fathah, dam m ah, atau kasrah yan g dibaca sukun karen a waqaf (berhen ti).

Adapun huruf qalqalah ada 5 (lim a), yaitu:

Dikum pulkan m en jadi:

2.

M acam -M acam Qalqalah

Bacaan qalqalah dibagi m en jadi dua m acam , yaitu Qalqalah Kubra dan Qalqalah Sugra.

a . Qalqalah Kubra ( ) artin ya Qalqalah Besar. Qalqalah besar adalah huruf qalqalah yan g terletak pada akhir kata yan g dibaca sukun , baik karen a m em an g berh arakat sukun atau berharakat fathah, dam m ah, kasrah atau tan win , tetapi dibaca waqaf (berh en ti).

Cara m em bacan ya harus lebih m an tap den gan m em an tulkan suara den gan pan tulan yan g kuat.

Con toh :

A

Qalqalah

. . . . . . . . .

‘Azabul-har iq( i)

M in war a‘ihim m uhit( un) .

.

.

H ur uf Qalqalah D ibaca dengan m antap, jelas dan


(3)

b. Qalqalah Sugra ( ) artin ya qalqalah kecil. Qalqalah Sugra atau kecil adalah huruf qalqalah yan g terletak di perten gahan kata yan g berharakat sukun ( ) Cara m em bacan ya den gan pan tulan yan g tidak terlalu kuat.

Con toh :

.

.

W a m a kasab( a)

Zatil - bur uj( i) , m inallahi zil-m a‘ar ij( i)

Fir ‘auna wa sam ud( a)

. .

.

Sum m a aqr ar tum , sanaqr iuka fala tansa

I n n a ba t sya r a bbi k a , ya a yyu h a n -nafsul-m utm ainnah ( tu)

Y a sl a n - n a r a l - k u b r a , k h a i r u w w a abqa

‘Ala r aji‘ihi, wal-fajr ( i)

W a m a adr aka, qad aflaha .

. .

.

. D ibaca ber getar , m antap,

dan seper ti m em balik H ur uf Qalqalah


(4)

B

Ra ( )

Tugas

.

.

Carilah bacaan yan g m en gan dun g qalqalah kubra dan qalqalah

sugra dalam Q.S. al-‘Adiyat di bawah in i:

Skem a h ukum ra (…)

1.

Wal-‘±diy±ti «ab¥±(n)

2.

Fal-m

μ

riy±ti qad¥±(n)

3.

Fal-mug³r±ti £ub¥±(n)

4.

Fa’a¡arna bih³ naq‘±(n)

5.

Fawasa¯na bih³ jam‘±(n)

6.

Innal-ins±na lirabbih³ lakan

μ

d(un)

7.

Wa innah

μ

‘al± ©±lika lasyah³d(un)

8.

Wa innah

μ

li¥ubbil-khairi lasyad³d(un)

9.

Afal± ya‘lamu i©± bu‘£ira m± fil-qub

μ

r(i)

10. Wa ¥u££ila m± fi£-£ud

μ

r(i)

11. Inna rabbahum bihim yauma’i©il lakhab³r(un)

3.

M ener apkan H ukum Bacaan Qalqalah dalam

Al-Qur ’an


(5)

1.

Penger tian hukum bacaan r a ( ) .

H u r u f r a ( ) a d a la h s a la h s a t u h u r u f h ija iya h ya n g pen gu capan n ya ber bed a-bed a, kad an g d ibaca tebal d an kad an g dibaca "tipis".

2.

M acam -m acam hukum bacaan r a ( ) .

H ukum m em baca huruf ra ( ) ada 3 (m acam ) :

a . Tafkhim / artin ya tebal

b. Tarqiq / artin ya tipis

c. J a wa zu l wa jh a in / a r t in ya b o le h d ib a ca Tafkhim , boleh dibaca Tarqiq.

3.

Ra Tafkhim , Tar qiq, dan Jawazul wajhain.

a . Ra dibaca Tafkhim (tebal) yaitu apabila :

1. Ap a b ila r a b er h a r a ka t d a m m a h , fa t h a h , fa t h a h t a in a t a u d am m ah t ain .

Con toh :

Ruziqna, r abbihim , khair an, gafur un

2. Apabila berharakat sukun , dan huruf sebelum n ya berharakat fath ah atau d am m ah

Con toh :

Yar qudun, tur ja‘un, qur ‘an( un) , bar qun

3. Apabila, berharakat sukun , dan huruf sebelum n ya berharakat kasrah, tetapi kasrahn ya tidak asli dari kalim at itu.

Con toh :

I r kab, ir ji‘u, ir fa‘u, ir ka‘u

.

.

. .

.


(6)

4 . Apabila, berharakat sukun , dan huruf sebelum n ya berharakat kasrah asli, dan sesudahn ya terdapat salah satu huruf-huruf

isti'la ( )

Con toh :

Qir tasin, labil-m ir sadin, fir qatin

b. Ra ( ) dibaca tarqiq (tipis) yaitu apabila : 1. Apabila, berharakat kasrah/ kasrahtain

Con toh :

Rizqan, kar im un, bidur r in, lafi khusr in

2. Apabila, berharakat sukun yan g terletak sesudah ya' m ati ( ) Con toh :

M in khair , basir , sa‘ir , har ir

3. Apabila, berharakat sukun sebelum n ya berupa harakat yan g asli, tetapi sesudah ra tidak ada huruf isti'la

Con toh :

Fir ‘auna, fabasysyir hum , syir kum , fakabbir

c. Ra ( ) J awazul wajh ain .

Ra disin i boleh dibaca Tafkh im (tebal), boleh dibaca tarqiq (tip is), yaitu m an akala ad a r a' su ku n ( ), sebelu m n ya ber u p a harakat kasrah dan sesudahn ya berupa huruf isti'la.

Con toh :

M ir sadin, fir qatin, qir tasin

.

.

. .

.

.

. .

.

. .


(7)

Tun jukkan m an a yan g term asuk, tafkhim dan tarqiq!

1. I qr a‘ bism i r abbikal-lazi khalaq( a) 2. W am a adr aka m a lailatul-qadr ( i)

3. W al-‘asr i( n) , innal-insana lafi khusr ( in)

1. Qalqalah ber ar t i m elafalkan h u r u f-h u r u f qalqalah d en gan suara m em an tul dari m akh rajn ya:

• H uruf qalqalah ada 5 (lim a) yaitu :

• Qalqalah ada dua m acam , yaitu qalqalah kubra (besar) dan qalqalah sugra (kecil).

2. H ukum bacaan ra ada tiga yaitu tafkhim (tebal), tarqiq (tipis) d a n ja wa zu l wa jh a in (b oleh d ib a ca t a fkh im b oleh d ib a ca tarqiq).

.

I n f o pen t i n g:

Qalqalah Fat h ah , d am m ah , kasrah, sukun Fath ah tain , d am ah tain , kasr ah tain Waqaf Tafkhim Tar qiq J awazu l wajh ain Su gr a Ku br a

.

.

.

.

.


(8)

K er jakan di buku tugasm u! A. Pilihlah jawaban yang tepat!

1. Arti qalqalah m en urut bahasa adalah …. a . m em a su kka n

b. m en u kar c. getaran suara d. d en gu n g

2. H uruf-huruf qalqalah berjum lah …. a . d u a

b. tiga c. em pat d. lim a

3. Dian tara huruf qalqalah adalah …. a .

b. c.

d.

4 . Yan g term asuk hukum bacaan qalqalah kubra adalah ….

a .

b.

c.

d.

5. Ya n g t e r m a s u k co n t o h h u k u m b a ca a n q a lq a la h s u gr a ad alah ….

a .

b.

c.

d.

U ji K om petensi


(9)

6. H ukum m em baca huruf ra' ada … m acam a . d u a

b. tiga c. em pat d. lim a

7. Yan g term asuk con toh ra' tafkhim adalah ….

a .

b.

c.

d.

8. Dalam m en gucapkan h uruf ra' boleh tebal, boleh juga tipis oleh karen an ya disebut….

a .

b.

c.

d.

9. Ra' tarqiq adalah huruf ra' yan g dibaca ….. a . tebal

b. tipis c. jelas d. sa m a r

10 . Yan g tidak term asuk con toh "ra tarqiq" adalah …. a .

b.

c.


(10)

B. I silah titik-titik di bawah ini dengan jawaban yang benar !

1. Tajwid adalah ilm u yan g m em pelajari ten tan g tata cara m em baca .... 2. Tafkhim artin ya ....

3. Tarqiq artin ya .... 4 . Qalqalah artin ya ....

5. Mem pelajari tajwid hukum n ya ....

C. Jawablah per tanyaan di bawah ini dengan tepat!

1. J elaskan pen gertian qalqalah m en urut bahasa dan istilah! 2. Carilah hukum bacaan qalqalah dalam Surat al-Balad! 3. Sebutkan h uruf-h uruf qalqalah !

4 . Sebutkan m acam -m acam h ukum bacaan ra' ( )!


(1)

1.

Penger tian hukum bacaan r a ( ) .

H u r u f r a ( ) a d a la h s a la h s a t u h u r u f h ija iya h ya n g pen gu capan n ya ber bed a-bed a, kad an g d ibaca tebal d an kad an g dibaca "tipis".

2.

M acam -m acam hukum bacaan r a ( ) .

H ukum m em baca huruf ra ( ) ada 3 (m acam ) :

a . Tafkhim / artin ya tebal

b. Tarqiq / artin ya tipis

c. J a wa zu l wa jh a in / a r t in ya b o le h d ib a ca Tafkhim , boleh dibaca Tarqiq.

3.

Ra Tafkhim , Tar qiq, dan Jawazul wajhain.

a . Ra dibaca Tafkhim (tebal) yaitu apabila :

1. Ap a b ila r a b er h a r a ka t d a m m a h , fa t h a h , fa t h a h t a in a t a u d am m ah t ain .

Con toh :

Ruziqna, r abbihim , khair an, gafur un

2. Apabila berharakat sukun , dan huruf sebelum n ya berharakat fath ah atau d am m ah

Con toh :

Yar qudun, tur ja‘un, qur ‘an( un) , bar qun

3. Apabila, berharakat sukun , dan huruf sebelum n ya berharakat kasrah, tetapi kasrahn ya tidak asli dari kalim at itu.

Con toh :

I r kab, ir ji‘u, ir fa‘u, ir ka‘u

.

.

. .

.


(2)

4 . Apabila, berharakat sukun , dan huruf sebelum n ya berharakat kasrah asli, dan sesudahn ya terdapat salah satu huruf-huruf

isti'la ( )

Con toh :

Qir tasin, labil-m ir sadin, fir qatin

b. Ra ( ) dibaca tarqiq (tipis) yaitu apabila : 1. Apabila, berharakat kasrah/ kasrahtain

Con toh :

Rizqan, kar im un, bidur r in, lafi khusr in

2. Apabila, berharakat sukun yan g terletak sesudah ya' m ati ( ) Con toh :

M in khair , basir , sa‘ir , har ir

3. Apabila, berharakat sukun sebelum n ya berupa harakat yan g asli, tetapi sesudah ra tidak ada huruf isti'la

Con toh :

Fir ‘auna, fabasysyir hum , syir kum , fakabbir

c. Ra ( ) J awazul wajh ain .

Ra disin i boleh dibaca Tafkh im (tebal), boleh dibaca tarqiq (tip is), yaitu m an akala ad a r a' su ku n ( ), sebelu m n ya ber u p a harakat kasrah dan sesudahn ya berupa huruf isti'la.

Con toh :

M ir sadin, fir qatin, qir tasin

.

.

. .

.

.

. .

.

. .


(3)

Tun jukkan m an a yan g term asuk, tafkhim dan tarqiq!

1. I qr a‘ bism i r abbikal-lazi khalaq( a) 2. W am a adr aka m a lailatul-qadr ( i)

3. W al-‘asr i( n) , innal-insana lafi khusr ( in)

1. Qalqalah ber ar t i m elafalkan h u r u f-h u r u f qalqalah d en gan suara m em an tul dari m akh rajn ya:

• H uruf qalqalah ada 5 (lim a) yaitu :

• Qalqalah ada dua m acam , yaitu qalqalah kubra (besar) dan qalqalah sugra (kecil).

2. H ukum bacaan ra ada tiga yaitu tafkhim (tebal), tarqiq (tipis) d a n ja wa zu l wa jh a in (b oleh d ib a ca t a fkh im b oleh d ib a ca tarqiq).

. I n f o

pen t i n g:

Qalqalah Fat h ah , d am m ah , kasrah, sukun Fath ah tain , d am ah tain , kasr ah tain Waqaf Tafkhim Tar qiq J awazu l wajh ain Su gr a Ku br a

.

.

.

.

.


(4)

K er jakan di buku tugasm u! A. Pilihlah jawaban yang tepat!

1. Arti qalqalah m en urut bahasa adalah …. a . m em a su kka n

b. m en u kar c. getaran suara d. d en gu n g

2. H uruf-huruf qalqalah berjum lah …. a . d u a

b. tiga c. em pat d. lim a

3. Dian tara huruf qalqalah adalah …. a .

b. c. d.

4 . Yan g term asuk hukum bacaan qalqalah kubra adalah …. a .

b.

c. d.

5. Ya n g t e r m a s u k co n t o h h u k u m b a ca a n q a lq a la h s u gr a ad alah ….

a .

b. c.

d.

U ji K om petensi


(5)

6. H ukum m em baca huruf ra' ada … m acam a . d u a

b. tiga c. em pat d. lim a

7. Yan g term asuk con toh ra' tafkhim adalah …. a .

b.

c.

d.

8. Dalam m en gucapkan h uruf ra' boleh tebal, boleh juga tipis oleh karen an ya disebut….

a .

b.

c.

d.

9. Ra' tarqiq adalah huruf ra' yan g dibaca ….. a . tebal

b. tipis c. jelas d. sa m a r

10 . Yan g tidak term asuk con toh "ra tarqiq" adalah ….

a .

b.

c.


(6)

B. I silah titik-titik di bawah ini dengan jawaban yang benar ! 1. Tajwid adalah ilm u yan g m em pelajari ten tan g tata cara m em baca .... 2. Tafkhim artin ya ....

3. Tarqiq artin ya .... 4 . Qalqalah artin ya ....

5. Mem pelajari tajwid hukum n ya ....

C. Jawablah per tanyaan di bawah ini dengan tepat! 1. J elaskan pen gertian qalqalah m en urut bahasa dan istilah! 2. Carilah hukum bacaan qalqalah dalam Surat al-Balad! 3. Sebutkan h uruf-h uruf qalqalah !

4 . Sebutkan m acam -m acam h ukum bacaan ra' ( )!