Manajemen Konflik Pemindahan Lokasi Ibukota Kabupaten Padang Pariaman Pra dan Pasca Penetapan Perda 02 Tahun 2008.
MANAJEMf,N XONILIK PDMINDAEAN I,OKASI IBIXOTA
KABI,IPATEN PA)ANG PARIAMAI*PRA DAN PASCA
PENETAPAN Pf,RDA 02 TAEIIN 2OO8
TESIS
Ol€b:
SISKA PRIMADONA
072lJ2024
PROGRAM PASCASARJANA
I'NIVTRSITAS ANDALAS
2009
P.mindrb.n I-ok.si Ibukola Krbun,lcn }!dxns
drn Plscr hn.tapnh Pc.da 02 T,bun2008
lDlbaMh hrmblncan Prol.ll. Aliizl. MA danDrs
RINGKASAN
Scme.jrk eia oionomi btuJ )aDs dihn.tai dcnee setala mercb,t.va
pcDcldrrn dftrah.lofo'n di lilskxL froviNi/Krhtr0itctr/Kolr yans salat sxrr.vx
Koh larianan vaDg rcrbe u\ nrelalui tju No t:
'elbenNk.l-r
lahun 2002 ienl.ne Pcnrb.nrukan Kota Oronom l,.rjm& t]da knEAat 2 ,\lr.it
bcnlahp.k pada
1002. dcncm definitilnya KotiI Pariaman sebagai daeran obn.m
sehclumntr n.n'pxtan LTihlah ib0koh Kabuparcr pJang p.rianan
sa.t
nriibul.b KlbuparenPad.ng
sc.a,r
ld
rDllis
Parianran b.rada diwilav.tr
K.b
yaDe
o!,nrrh
pariaman ddr
harus dipi,tahkxn ke $ilatah klhuparcn Unruk mdindaklMjulj
ic^ebur- p€Dcrinlah daer.n rclin
mcl.tulm searskdih lroses dm lalaprn
refclnr pcri.drhaD ibukoIa. lJr.gga .thimya dnchrkan oleh pcmdnbh
(eksekurif
m
lessldril) bahw.
Lrdsori ren
\''atintans Ke.m,lan Enm
l-ingkmg scbagai tokasi ibukoi. krbuparen )ang dilchpka metalui penta 02
l.l]un 2008. sclDra fDses bcnaneslns terjadi kontjk veni.,l rnrara
Vll Koro & Selelonrpok
masyarakar wilar,rh
naslfskd
ular. Krbupalodcngm pcmeriDtah
(ldsckulil daD L.cislail) neneenai t)cnerdpan toksi ibu(oh klbupatcn y&g
dilunjuklan dcngm,krn demonslhsi )ans Ljuns{i
msn!
Adapun yme moniadi lujuan penelitid nri adoLRh
siru.si
lonllir
beratfu arrrrhis
u ut
l)Me.deskrjpsikan
remlndahaD Lok.si ibtrrora Kabnrrdtu Patans lrarjantur.
2)Nlcndosknpsikar Lembagarinslansi dx. akior uranE scbasai nihak ranr rcnibxr
s€menjir belcUli ya ordc .cldm si ]an! dilturi oleh olonoDi dacrah
rerbula
r@e yalg lu6 baai pcnreinah
daerah
rnlk
Dcnecmbdgkxn pole.si
da€tuhnla Hal i.i juea ncdb-ikm kcsehpara. kepad: temennlah daerah untuk
d.ciih dalar mngkr pcrccFlhn peiumbuhln ekoroni dm
menggali porcnsi
n$la
pemberian l)elryanM kepada
lar
yde di ahtr dal.rn Lindans-Undde Nonor
Seblgaimmd
rtlisi
nrenjadi UU
bnu
2001 dinlalak,n bdnwd apabila
No. 121.hur
2004). pada Bab
ll
jikr
lienunakinaD suatu drcr:rn drtal
adrya
pcmelarrn dreral,
lnboparen
sejak diberlakuk
bcrrlbarld
lid.k
dala
jrnlan daenh
r.
Di
selu's lus.ya
hanra dilnku*an
lDdoDcsla
n]! llu Nono.22 Fda
yang
irin.
l)cnean
*epdr dft,lh
Tidak rangSuDg rrn8gu8, jushr
do toh. brhlr. iugr di fn!ln!
kecan.tan dan nas.i/des.
maka daemh teEebul
ligxbunakr dcngrn drerrh
btutr
dan
sebrlikn)r yane teiadi, lidak mctruiup
p.'ffckfe ddcih
ol.n.di
1999 (di
ruar dd.tuh relati nreme.uhi syrlt
jr!.e denilid. Demboikor lcsc plh
otorcm unluh dil*ukDnya
b]lb
P.sxl 4'9 UU Nonor 32
ndrpu menyelen$anlm pemerinLnlr dre.ah sendindapat dimekarkrn. Nlmun
22
di lingkrr
provinsi,
pcm$intulri rd..dah )rilu
s.jak serulun rrnun Gr*br nlLal
rahun 1999 hinlgr
hnm
2009.
lcnkhir ya.g rclah disstritan oleh ,\gung l.aksono. rercral
otonom bdru scbaDyil
lr
floynNi dan jumlah lnibupalcD/kol1
SebraainranR ditce.skan oleh PP
No
llq/2000 sejsrinya pcnckdan doerah
nnnakudkd unrur p.rhaikln kesejrnlcnb masv.rxlar'rctJui peringliald
te llanan publik. kchidupd denrkrai lokaL. p.nbrnsunan ekomni daerd,
penleL{ne.
lvl.ka
t.rc si
dacfuh. dan hLbuman
dfi ir! (ujL'dn t€mekrrr
lrusar daerah (Pasal
t)
daeiah sebcnddrd u.tuk nrempelrepat pros.r
Fmerarran pe'nbanAunan ekonomi.
Lcnmd;i .laneGpresi
Sehin iiu doronean penrkaran
dlerin
FnA s.Dsi
selm. ini iuiru
dacon
ir
tebih bany.k nun.ul
ddi
dFnh nreDeajrkm
!s!lb
penekdar diulamlarrl (dena lcbuluhan unrLk p€nemem ck. odi
daerah.
lunrubn
D€n8!n beberapraasd ulanr. sMr!
tondisi rcolr.fis r-mg tnalu luas y&g menyehrbkan proses
,clirrl
pchyanan
fublik lidal pernah rcnaksam dcng,i dprimal. lerbedadr basis idcnrid\ Je.srn
rlasdperbcdian etris. asal.ruarl keruuran p.snln_vr masyaraka!yane biasanla
bcrd.misili di dlerih pe'nekaFn merasa schagli konunir.s liudayx rersendni
tbs
'bcrbedd dengan k.munirrs budal,a
l..1lik tomu.!l rtru lskluur, toiilik
menimLrulkan
tufiLnaf.datr!.
pc is$e
d.dah induk, kegagalan p.ng.lobe
_vMg
ridrk bisa dhclcsxitan :.ringtali
dJerdr daDl dc.a ddanla inscniilnskai
\ang drjamin olch UDdane-Undmg basi drcnb dacral banL h,sil Fmekaran
mcalLri
Dda l.k.ri lrtuum (DAU). b!!i lusiL nnnberdayi alan.
Disompi.E
ilasd obychil
unluk kepenri'r!.n publik
d.ri p.rsp.l.it dftrah
,l!un liin
pcddonrna ne.retnmr
icpefii dikorukDl& di dN. mdih lcrdrpar
Jcrah lanr lcbih
bcnMis
dM
;rni1i5. dianlarmra
luvd
b.rkur5r dan mutr nnyx
bno[.ror pol]iik Ov&dati. mn p.ljlnzl r1,/ r,rr,r{y''i. K.biirk
p.dckrrm dacran aler ncnbcLi pchdr-!
l(b
kanla
r
ro'r.sjab.ta. b!ru yans
V. KT"SIMPIJI,AN I)AN SARAN
Rerdnwkd
u.id
di aras dapar disimpulkan
1, lrcses penindrnm lokari ibul.h
:
Kabupaten Padag tmiaman pra
naupun psca rieneapa. lerda 02 lrh.n 2008 disdnai dcned konflik.
korlJ]ik lcrjadi kdcna
ad ya pihal-pihrt kelonpok
meneinEinlu nenarik
loksi ibnkoE
kabuFarcn ke
kepentirsan
yde
Nilay.n frasing
nsins kecualan. Nmu dalm kasu ini konjlik teiadi dtard
Vll (oto SuAai Sdiak
nasyaiatat
panai
(diindikasikdn diprovokabn oleh
tncnu ]ds mcniliki kcpcnti.gd) dengd
dln lesislatio. MsyarJkat
vll
Kolo
s.baeaj ibulola kabDparen scsuai
p€merinkb (eksekulif
nc.ginginkd wilal,h
vll K.t)
d.iga ioji j nji Bupali d
Ketua
DPRD padaslkampanle pilk.da idD12005 di sung,i Sariak. Selajn ilu
jLgr dilalnrbelaransi oleh keinsinan sejmbn nasrmldL wildy$ bigi
ulM
kabupaleD
yar!
menshdapk.n
dcnsd alsar poshi yds sr,regn
leamah
vll K!r, rbasai lokasi ibrkota
du
nudan dicapai oleh selurun
dalam Kabupat.n Padmg Panman se.renia€ remeintih
b.das*d
hasil
kaiid .Iadc.1is lint^ pcrguud tiriegi. nc.ctapktul
Karasanm Pdn Maliruns Kcc. Enm l,inekuns sebasai Lokasi Ibukota
kabuparen
dengd I)cninbarcan dilevati.leh dm kelasjalar utma yaitu
jalm prcpiisi dd jalm rcem sctu admya perencarad jal& linskar
Lnbul
rmu
d.ngM harapo posisi yde dap.l dilesrti oleh
^lung'Sicii.in
juluD. nenlEriktD peninbdgr kenudahln n.estasi nmtinla
Paul, J., Doyle. 1990. Teon sosi.losi : Kl6ik & Modern. diterjcnunkan ol.h
Robed MZ Lawdg, Pl . crbedia Pustala txmia. JakM.
Poloma. M.,
Mesdct,
1994, Sosiologi Kontenporer, PT. Rajacranddo pe6ada.
voo louo I'r veoL or Pn.rs Pdri-xt \,rpg.
Re.ol\ nt.o'fic Lr'. r-'
o .eJ-B. .P'bi1...
cid..oohe .q..
sa/oho, A,
I
999, Telaah ADR ,
tro ks Paper Sasiologi
rol
Anrtalzi vol. I No. 9
Miall, Hugh, Rdsborham dan \tloadhoNe'ton- 1999- aahtenporaty Conljct
Retohttioh; The P/ewhliah Managenqt .lan Tn"tl.tndion .f Dco. !
Cd,/i,.rs, Cmbridsc, Polity Pes.
Fisher, S. dkr,2000, nengelola konfliktstraresi unuk benindal brnhhconcill
Miall, Hush. Rmsbatham de woodhouse lbn. 2002. Resolusi Danai Konnik
(o.lomporer : Menyelesrikr, Mencegal. Mengelola dan Mcnenbah
KonJlik Besunber Politik, Sosjal, Aeam ds Rd- direrjenal*a. olch fn
Budni Sati6. PT RajacEfindo Pe6.da. Jaldna.
Moeliono,llya. dkt.200l, Mmajenen Konnit.
tol,1tiTtiT,r.r
PNPM & Dep.
A, 2004, Dading di L ar troses Pendilb Fon[\. tYatti a Puptt
Srrtdldgt.r,&ld, Vol. Vl No 3
Saprono,
Pruiq G.. De dtr Rubin Z, Jeffic-a.2oa\ Te.ti KahJlik Saskl, diterjem.ftkd
oleh Helly P. Soetjipro dan Sd Mul!&rini Socrjipro. Pu*ta Pelrjr,
Minmli. Y. 200j, lotensi Konnik Pode.nd dalan Ranrha l{clomasi Aarxrid
lri2al. 2005, PenB rar Metode ls.dnian Kualitatit Dari teng€di Sanpai
Penuhan hporm. Laboratoriun Sosiologi IISIP tjnand
Saprono,
ll.'
A, 2005, Analisa Pilihan Penyelesaiao Scnskcr. di Ludr Pcngadilar
kinX Pupt li.!b1oxi An.luIu: \ ol. \,t11No. 4
KABI,IPATEN PA)ANG PARIAMAI*PRA DAN PASCA
PENETAPAN Pf,RDA 02 TAEIIN 2OO8
TESIS
Ol€b:
SISKA PRIMADONA
072lJ2024
PROGRAM PASCASARJANA
I'NIVTRSITAS ANDALAS
2009
P.mindrb.n I-ok.si Ibukola Krbun,lcn }!dxns
drn Plscr hn.tapnh Pc.da 02 T,bun2008
lDlbaMh hrmblncan Prol.ll. Aliizl. MA danDrs
RINGKASAN
Scme.jrk eia oionomi btuJ )aDs dihn.tai dcnee setala mercb,t.va
pcDcldrrn dftrah.lofo'n di lilskxL froviNi/Krhtr0itctr/Kolr yans salat sxrr.vx
Koh larianan vaDg rcrbe u\ nrelalui tju No t:
'elbenNk.l-r
lahun 2002 ienl.ne Pcnrb.nrukan Kota Oronom l,.rjm& t]da knEAat 2 ,\lr.it
bcnlahp.k pada
1002. dcncm definitilnya KotiI Pariaman sebagai daeran obn.m
sehclumntr n.n'pxtan LTihlah ib0koh Kabuparcr pJang p.rianan
sa.t
nriibul.b KlbuparenPad.ng
sc.a,r
ld
rDllis
Parianran b.rada diwilav.tr
K.b
yaDe
o!,nrrh
pariaman ddr
harus dipi,tahkxn ke $ilatah klhuparcn Unruk mdindaklMjulj
ic^ebur- p€Dcrinlah daer.n rclin
mcl.tulm searskdih lroses dm lalaprn
refclnr pcri.drhaD ibukoIa. lJr.gga .thimya dnchrkan oleh pcmdnbh
(eksekurif
m
lessldril) bahw.
Lrdsori ren
\''atintans Ke.m,lan Enm
l-ingkmg scbagai tokasi ibukoi. krbuparen )ang dilchpka metalui penta 02
l.l]un 2008. sclDra fDses bcnaneslns terjadi kontjk veni.,l rnrara
Vll Koro & Selelonrpok
masyarakar wilar,rh
naslfskd
ular. Krbupalodcngm pcmeriDtah
(ldsckulil daD L.cislail) neneenai t)cnerdpan toksi ibu(oh klbupatcn y&g
dilunjuklan dcngm,krn demonslhsi )ans Ljuns{i
msn!
Adapun yme moniadi lujuan penelitid nri adoLRh
siru.si
lonllir
beratfu arrrrhis
u ut
l)Me.deskrjpsikan
remlndahaD Lok.si ibtrrora Kabnrrdtu Patans lrarjantur.
2)Nlcndosknpsikar Lembagarinslansi dx. akior uranE scbasai nihak ranr rcnibxr
s€menjir belcUli ya ordc .cldm si ]an! dilturi oleh olonoDi dacrah
rerbula
r@e yalg lu6 baai pcnreinah
daerah
rnlk
Dcnecmbdgkxn pole.si
da€tuhnla Hal i.i juea ncdb-ikm kcsehpara. kepad: temennlah daerah untuk
d.ciih dalar mngkr pcrccFlhn peiumbuhln ekoroni dm
menggali porcnsi
n$la
pemberian l)elryanM kepada
lar
yde di ahtr dal.rn Lindans-Undde Nonor
Seblgaimmd
rtlisi
nrenjadi UU
bnu
2001 dinlalak,n bdnwd apabila
No. 121.hur
2004). pada Bab
ll
jikr
lienunakinaD suatu drcr:rn drtal
adrya
pcmelarrn dreral,
lnboparen
sejak diberlakuk
bcrrlbarld
lid.k
dala
jrnlan daenh
r.
Di
selu's lus.ya
hanra dilnku*an
lDdoDcsla
n]! llu Nono.22 Fda
yang
irin.
l)cnean
*epdr dft,lh
Tidak rangSuDg rrn8gu8, jushr
do toh. brhlr. iugr di fn!ln!
kecan.tan dan nas.i/des.
maka daemh teEebul
ligxbunakr dcngrn drerrh
btutr
dan
sebrlikn)r yane teiadi, lidak mctruiup
p.'ffckfe ddcih
ol.n.di
1999 (di
ruar dd.tuh relati nreme.uhi syrlt
jr!.e denilid. Demboikor lcsc plh
otorcm unluh dil*ukDnya
b]lb
P.sxl 4'9 UU Nonor 32
ndrpu menyelen$anlm pemerinLnlr dre.ah sendindapat dimekarkrn. Nlmun
22
di lingkrr
provinsi,
pcm$intulri rd..dah )rilu
s.jak serulun rrnun Gr*br nlLal
rahun 1999 hinlgr
hnm
2009.
lcnkhir ya.g rclah disstritan oleh ,\gung l.aksono. rercral
otonom bdru scbaDyil
lr
floynNi dan jumlah lnibupalcD/kol1
SebraainranR ditce.skan oleh PP
No
llq/2000 sejsrinya pcnckdan doerah
nnnakudkd unrur p.rhaikln kesejrnlcnb masv.rxlar'rctJui peringliald
te llanan publik. kchidupd denrkrai lokaL. p.nbrnsunan ekomni daerd,
penleL{ne.
lvl.ka
t.rc si
dacfuh. dan hLbuman
dfi ir! (ujL'dn t€mekrrr
lrusar daerah (Pasal
t)
daeiah sebcnddrd u.tuk nrempelrepat pros.r
Fmerarran pe'nbanAunan ekonomi.
Lcnmd;i .laneGpresi
Sehin iiu doronean penrkaran
dlerin
FnA s.Dsi
selm. ini iuiru
dacon
ir
tebih bany.k nun.ul
ddi
dFnh nreDeajrkm
!s!lb
penekdar diulamlarrl (dena lcbuluhan unrLk p€nemem ck. odi
daerah.
lunrubn
D€n8!n beberapraasd ulanr. sMr!
tondisi rcolr.fis r-mg tnalu luas y&g menyehrbkan proses
,clirrl
pchyanan
fublik lidal pernah rcnaksam dcng,i dprimal. lerbedadr basis idcnrid\ Je.srn
rlasdperbcdian etris. asal.ruarl keruuran p.snln_vr masyaraka!yane biasanla
bcrd.misili di dlerih pe'nekaFn merasa schagli konunir.s liudayx rersendni
tbs
'bcrbedd dengan k.munirrs budal,a
l..1lik tomu.!l rtru lskluur, toiilik
menimLrulkan
tufiLnaf.datr!.
pc is$e
d.dah induk, kegagalan p.ng.lobe
_vMg
ridrk bisa dhclcsxitan :.ringtali
dJerdr daDl dc.a ddanla inscniilnskai
\ang drjamin olch UDdane-Undmg basi drcnb dacral banL h,sil Fmekaran
mcalLri
Dda l.k.ri lrtuum (DAU). b!!i lusiL nnnberdayi alan.
Disompi.E
ilasd obychil
unluk kepenri'r!.n publik
d.ri p.rsp.l.it dftrah
,l!un liin
pcddonrna ne.retnmr
icpefii dikorukDl& di dN. mdih lcrdrpar
Jcrah lanr lcbih
bcnMis
dM
;rni1i5. dianlarmra
luvd
b.rkur5r dan mutr nnyx
bno[.ror pol]iik Ov&dati. mn p.ljlnzl r1,/ r,rr,r{y''i. K.biirk
p.dckrrm dacran aler ncnbcLi pchdr-!
l(b
kanla
r
ro'r.sjab.ta. b!ru yans
V. KT"SIMPIJI,AN I)AN SARAN
Rerdnwkd
u.id
di aras dapar disimpulkan
1, lrcses penindrnm lokari ibul.h
:
Kabupaten Padag tmiaman pra
naupun psca rieneapa. lerda 02 lrh.n 2008 disdnai dcned konflik.
korlJ]ik lcrjadi kdcna
ad ya pihal-pihrt kelonpok
meneinEinlu nenarik
loksi ibnkoE
kabuFarcn ke
kepentirsan
yde
Nilay.n frasing
nsins kecualan. Nmu dalm kasu ini konjlik teiadi dtard
Vll (oto SuAai Sdiak
nasyaiatat
panai
(diindikasikdn diprovokabn oleh
tncnu ]ds mcniliki kcpcnti.gd) dengd
dln lesislatio. MsyarJkat
vll
Kolo
s.baeaj ibulola kabDparen scsuai
p€merinkb (eksekulif
nc.ginginkd wilal,h
vll K.t)
d.iga ioji j nji Bupali d
Ketua
DPRD padaslkampanle pilk.da idD12005 di sung,i Sariak. Selajn ilu
jLgr dilalnrbelaransi oleh keinsinan sejmbn nasrmldL wildy$ bigi
ulM
kabupaleD
yar!
menshdapk.n
dcnsd alsar poshi yds sr,regn
leamah
vll K!r, rbasai lokasi ibrkota
du
nudan dicapai oleh selurun
dalam Kabupat.n Padmg Panman se.renia€ remeintih
b.das*d
hasil
kaiid .Iadc.1is lint^ pcrguud tiriegi. nc.ctapktul
Karasanm Pdn Maliruns Kcc. Enm l,inekuns sebasai Lokasi Ibukota
kabuparen
dengd I)cninbarcan dilevati.leh dm kelasjalar utma yaitu
jalm prcpiisi dd jalm rcem sctu admya perencarad jal& linskar
Lnbul
rmu
d.ngM harapo posisi yde dap.l dilesrti oleh
^lung'Sicii.in
juluD. nenlEriktD peninbdgr kenudahln n.estasi nmtinla
Paul, J., Doyle. 1990. Teon sosi.losi : Kl6ik & Modern. diterjcnunkan ol.h
Robed MZ Lawdg, Pl . crbedia Pustala txmia. JakM.
Poloma. M.,
Mesdct,
1994, Sosiologi Kontenporer, PT. Rajacranddo pe6ada.
voo louo I'r veoL or Pn.rs Pdri-xt \,rpg.
Re.ol\ nt.o'fic Lr'. r-'
o .eJ-B. .P'bi1...
cid..oohe .q..
sa/oho, A,
I
999, Telaah ADR ,
tro ks Paper Sasiologi
rol
Anrtalzi vol. I No. 9
Miall, Hugh, Rdsborham dan \tloadhoNe'ton- 1999- aahtenporaty Conljct
Retohttioh; The P/ewhliah Managenqt .lan Tn"tl.tndion .f Dco. !
Cd,/i,.rs, Cmbridsc, Polity Pes.
Fisher, S. dkr,2000, nengelola konfliktstraresi unuk benindal brnhhconcill
Miall, Hush. Rmsbatham de woodhouse lbn. 2002. Resolusi Danai Konnik
(o.lomporer : Menyelesrikr, Mencegal. Mengelola dan Mcnenbah
KonJlik Besunber Politik, Sosjal, Aeam ds Rd- direrjenal*a. olch fn
Budni Sati6. PT RajacEfindo Pe6.da. Jaldna.
Moeliono,llya. dkt.200l, Mmajenen Konnit.
tol,1tiTtiT,r.r
PNPM & Dep.
A, 2004, Dading di L ar troses Pendilb Fon[\. tYatti a Puptt
Srrtdldgt.r,&ld, Vol. Vl No 3
Saprono,
Pruiq G.. De dtr Rubin Z, Jeffic-a.2oa\ Te.ti KahJlik Saskl, diterjem.ftkd
oleh Helly P. Soetjipro dan Sd Mul!&rini Socrjipro. Pu*ta Pelrjr,
Minmli. Y. 200j, lotensi Konnik Pode.nd dalan Ranrha l{clomasi Aarxrid
lri2al. 2005, PenB rar Metode ls.dnian Kualitatit Dari teng€di Sanpai
Penuhan hporm. Laboratoriun Sosiologi IISIP tjnand
Saprono,
ll.'
A, 2005, Analisa Pilihan Penyelesaiao Scnskcr. di Ludr Pcngadilar
kinX Pupt li.!b1oxi An.luIu: \ ol. \,t11No. 4