BATIK SEBAGAI SALAH SATU HASIL INDUSTRI KERAJINAN RAKYAT YANG MASIH PERLU DIKEMBANGKAN DI JAWA TIMUR Repository - UNAIR REPOSITORY
ADLN - PERPUSTAKAAN UNIVERSITAS AIRLANGGA
o t m m x n a z r u K t s t j j n a c r a m t n & rjt n&o iL t u t s as SAr.-o n a x a p o i s o i i o m ^ c x a d i j a u a T i run /- &
u m p s x D & cju & n m tn & t;o ca ^ fel ocb a cica 3yai*a t~ Rya *ct Cala'J
c c n c ^G h U^i c a c a r j c n a rScaccsi Juruoca t*2cc*
O lch * o n i a a d i
W0 «ft&c£ti 2377/P*£* w \ m & & p£xuu? 4a o c c c n u i v n j K f f n o Ain^arrc ai <*
tttoottijiili
Curabgy a, t ^ l « « dc a olaapgfcqm p c g so g a*
U
M I L I K ?ERPUSTAKAANUNIVEBSITAS AIRLANGGA- S U R A B A Y A
ADLN - PERPUSTAKAAN UNIVERSITAS AIRLANGGA
g^e gge afc ahjro n fsq?3 l& i
- fcua&a ycn a tfth o ta & ti
ADLN - PERPUSTAKAAN UNIVERSITAS AIRLANGGA
s*att!*nat Xana t efm Baa* ^c ru^u^X ah a ri ? G l twai in*> ci^*a ftasi ceasecytpSsrjB tcayeS-fcanjal* tg? i oa Snail* fca?ad:Wiya ataa oalocalry a a^rip d fccai 1a l .
- t cn r .z n Tu fom
Cu lab oa n ja tu Ucraajlfcczt t e * i t a d s a fea gd aahadG w a tln c ^ a t tc r c ^ fc ir pada r c itu lta o Eironcai m tv o r s ita o A ir lo n e ca ootoXu a u areapcb u jis n fcor.a?3cnuen ta lc h n a ^ a a t cu atu -
(^ E ri p d «
OXch isorcna tfcttata In i n a s d c h jrctstf c c s a r lk p c r to ti an t n d ya n j ta o i n c a ca ca a i d o^ n n kcM cp u a a den pen cota fcucn t i e d cntoft ix rs i fcsfcaa a C a leh occoXttfi perb a C iE tn * c£ m
t o l cactmlnt* c -r r l p d k m i d a r c n i n d ul t wisjvn.a l p j a m z o *L 4H c .« t f p / ; a c z m K m t m 'U i n / s * p b w
R im ? *;&'• m im ; r?ua w n j a a c 01 * ? tteapra c c n ali dnya i rc c r^ uan ae rt a pc nc at abuc s >ana
oda pc^b b a a l| b cru caha ccnyu cu * cU rlp a i liiX caS aih -
cw&ia densan hsrapsn h a oiln ya n c a ti a t e i tc r lo *
Xu a a i^ ccova ka n ccftinnKS slapats m tts t& l cya r a t a u ica cc&cu puh u jis n fcojra^snacai to o l a - s ti*
L3 I “U y j n Cc si&ian* c c n 'i n r 'i t t sr t o t a c c y a c & t a d > a z x c t k ir z t d at a ycn^ M c a t an i p c v c lc a, casjta pula t c r ba t a s ay a U t m c p u o c art a ^cn^at ahacn U d l , fcs:;i c c n y r .t o i c c ^ o
nuhnya t ut o a k3 £ l i n i a ^ a i b jauli d a r i sc c ^uro c *
l i i
- n m T ic u r ,
8 fc EaJwureo Troad <uu* B«pc^ B»s* Uod cro, »
Ua p d n t a bccosMia « u a a * a » e a a t o » TS&CU*
? * fcipcfe <ian x&a y a a 'j
C its r t. Ja la *
fcxst
6* Bapatt E ra to c a s itr o *
5* Bapatt curixanudin, d a r l n p«rd.T*ta»gan p c f * w o k llc a curabajro ,
d a r i D iiwt* pcriiM S ca tPlaa pcr.pin el Jawa fl r u r ,
h » Bapalt »
CerScctuua dcncan 3LSci# s cg ela tur&tltt dan tcg a p eapa ynaa b ors tfa t* Bcsfcenstffl terfcadap okvlpoj. i n i often teaci to t»ica 4 a i“ca g c a U r a ; ; d u ii s cr ta ptin-i-. r a w t t r i c a fca clh .
» l o eu ra ta ya , 3* B?3ch. (joosavdlf dtu?l Ulnae forin duotjfica Ptaptosl*.
pan Ra^u pan-onju rawsya ynng barJiasca* 2* E-jpalf S j c .K c * B* Haosn ooton o, « a * i P *?* D a tib a e »
ttinjj tecoi <t&Gisa co^ol-* ^ tunJ aU-s^ tuiijalasyo cau «
1> Ea;#sa D r * «;3 » U - c d jio 6 X e= «t, Ktiu lu Dusca ifeefcto-
s i e«o«r* teitaa, amtoj> Am I k h k t <{*!«» oetftfjuttiaa axly c l In i fc*rutssa ke/pa&a t
te r Ir a to c itt yx$s s ed a Ia o*dtt| ;i»cra a tn s cc^ a la b ioM a rp n * fca a feva sanpan pan?arahan yon# tota l* U iborJUian ko?ada t e »
» » ;u c c p i r a raaa •
Coloin it u tidak iupa ^aXa itaiA
8* ff irars-rciaa a£l»eissia» para pcasKusha C'S’Cilx <3 art •**
ADLN - PERPUSTAKAAN UNIVERSITAS AIRLANGGA
ADLN - PERPUSTAKAAN UNIVERSITAS AIRLANGGA
tulon»a.«san>t> yans ielsh nen&erlltan do?oas»n dan ten dtrlydi iM teeagut faianya Galaa aeay<*lesalfca* fceal tCfftcrlata kttcituSOPatejyi), I7evca’><jr 1976*
Paijfu su a*
DAJTCAB IGX
9 # •*•••*** V «-A* •*****««•*»#• •
v i i i
n a la s m SATA PEBGAOTAR i l l
D O TA3 ta x * # • # * * • • ♦* * «l* * # «* * » * #** ** A* * I D s m a sa b su
4 l
- ll'** * *
- PCOjOlflSflft JBflHl § *»« Tuiaan Penyuamcn purtpsi ........... .
- notfcodolocle
- Cis t t a a t lt a C&rlp&l
7
§
Vi
ADLN - PERPUSTAKAAN UNIVERSITAS AIRLANGGA
V j o
2
6
3 3
33 0 1* P aiccrtlcn n tsa • * **##**#**.***'*#* #»***•
25 r a * Trzn n n c s a w basts f a s is ic n u . b® r a s a a *
21
§ 3 « PCQ^(^OlO!lGCl& H O tif C3£l£c t it iiif a a t ^ V if '
17 ^
2 # Summon Kottf Batik 76ficr Kofcudaycna Aaii indoaoala #•**«•»* ##***
§ 1* A oa l cu la E a tlie Iodo& ftdla » » * » * * * » » « * * « ife ^
0 iiFfflR G i O A B t f * « i t ) i i » * « « « « « i t » » « * * » i » * t * f t * » » 4i i « « t &Jt
jz ^ / k d a je u o s c t * EtJDATA DA£f!CA JUDCCTZGIA «*** ■«* * ■»• * * »* * * .* • * # ♦ X^fr
imo
n # c s q d ^ j b a s ie
10 ^ §
6
Ccopg Analica *••• §
9 § %
3
§
pODjftsnuousi * # * * * » * * • * * * • ♦# • # » * * ■• # * * * • # * « * » * x § X* pandantfm OB c d § 2* Aloeas penlliban Jttful
B A B l
- ^
- Gcbssra^a cara fc±nlk eccfcaafc Eatlir
- a cm •
- 6
- /
ADLN - PERPUSTAKAAN UNIVERSITAS AIRLANGGA
- d a d
n a t c m 0 3
- * Dasaffrdasor yens pcrlu d lo U lk i o ld * «•
?5 pc=£uat Eatik Hodem *# ***•**«# •**# ****
8 bm pcatincnya o ls ato Frodalc untuU ca s s ia •*
5 6 bangtnn propose! bat!& .« ««***# # ii*«it«« ^/
p r s r a r m r c n r r & is . a q j j s s b z b a is e d i j a »
w* 59 tm s ir s a M ..
3 1 . PosZ tcaimcan usaha pcab a^ikan d i J a ta »
- • 59 ^ SEiauir ■*■»'# * « * * ♦'• * * * * * ftftft#**ft* » * « # • * » I# * *
B S . ccca c^ a c s s a csfaa»aw fca p ca b a titicn d i*
Jav a T t c ur . . . . n ^
§
3 * tla ca loh - a - jca leh y o * : d lb od a p i p a ra pcaa
u ssha tn tlk d i Ja w j S fc x r d a ic a n cn ja - la a ta a uscita v/
8 6
E b# posronaa p cca r ln ta li in to * acarnircai= ccfc* ca s a lcb o s s s a lo b oda d a le s pcru saha
7 0 3
ca > pcra sslt sn E a tiii 21 Java S t a r w
2 a m
7 . s r c i c F s u : ; a i n j f f i -s s x a ................... * . . . * 12 6
A* Ka a lop s la n #* * «'• *■• » * ft * i # #'»* ft « • # ft # * * * # « 126 \/
3 » Cassia* s a f e s * « * « « • # # « « # * * * * • • * * * # * * # « # • * » 128 v
OACAtf
m v U
ADLN - PERPUSTAKAAN UNIVERSITAS AIRLANGGA
p m m f a m lTABBL i imiMMi
1* D s f t a r • * n t r * -s * a t r » fe<gnjiisfta fc at liw
197
64 d l ;ava xia gr aaepti dwogan E*s**b«r ** #•
2 c e p . p*rkea£angta twttie dlUJ iat darl. tahun -
66 psMdtoaan I s lo Osafta d l J**» Tlaor **•»«•••
3
* J caltib p«ruuhs&n b*tiis cap d*n produkd r i«
t *h a a I • J a m 1 1 9&9~ l97i* a T tnm» * * * * » # » * « » * 7 5
*»• R«d*ea caeca u*ah*-uaaha p wrtatikta *m arut»
$ a m p m m
9 b« » il jx n t llt la a tsitmdep 22 l* « «#
80
- *
f« gcbtS K«aettan aasSa-aseha batU* awncput &a-
2
8 s I jj*a«Ufcicji taebaOap 59 ••«.*•«<•» *»
6 . H***lob ptjwoflaian Moarat fta sil p « zt s lit l» -
p o m a t u m .225
4
85 ' tai&adap #«*«* « t ##»#*»#**#*#
7 . E *u r apab paro p sagrajia fcattk
S t s i l o f f l i i dfln p e w sM y m « « ###
I Ck
9 m 9 mm 4 m
1 » PrcbI«M>problM» pcaastrca 9 * * * * * * -« Q& v l i l
ADLN - PERPUSTAKAAN UNIVERSITAS AIRLANGGA
cjmxetDAFTAH CaSBSB I
BalMMfi
1 29 * Mco r E&ttf te rs n j ........ . . . . . . . .
2 * C&&S7 fvQ&IX * * * * * * * « * * • • • * * * * • » * » * « *
29
3
4
30 » Pew&aiaa Ssea c«e^ ~ cm ut ** ##*«:«#•****# +
S35S7 H*Otif L i f t s
30
% p cia lia ia n T it ifc - t it l ft D 3la a n o tlX * • * * « * * • *
31 6 * 0 3 * ir n o t i f 2*smcg
31
£BS&P EotiA£ SltlOBUktl 3 2 I s
ADLN - PERPUSTAKAAN UNIVERSITAS AIRLANGGA
P E B & A D 9 L Q A &
0 X«
SojaT^b dlc alal iio*>a: abaa ho 05 acdaac pcda chad fra IX *» I** ai&r.it&ne&'a ulab raja-ra^a d l jaua, grans ftscudian fcasayato fcitlU d lc u& l olcfc para w o t t a d l fcra « tea* 01 m m p«£a us&tu i t a bwiya difccrml biru dim putlfc* dan pcoc^al^wxya hcaya dalca Xln^kungan raja-raja*
Pada abad to X? adan?a pcn c^ rjv- pon c^ oon d cla n h a l va rn a s eh ln rga o o u n ^ J x ta a d i fcust b a tik dcrca n c o t l f •» yen s fe«rc$c£>-eacti£i d l c r m ta h ri**fca im p w a : r 4 fccrmfcub-
ac slf t fe t rac al d a r i t ar.t ah-t ast ufc na ant nra I n i n s
* t urn s o o b l a V & $ & fecnaraJ>*:aoraton d a r i c o fa*
- \$tuma no raja d a r i p&Qo/Dcng&uda (zscfXnd# c l t r i f a *-
U r ) * u a r l
** t e rn a fcunlufj fcnayifc (C uro & n i x ^ c s t l c a ) *
- k*ama-uas?na I c .in t * t a r a £ e ^ o r o n . daa*t i m -o * v a r a a
W rccfcafc* £a t$£ b a tik yca jj d icip ta Tcm fcanjrc& dlpcttffovoM . da*« r l Q o tll« c o til' n a^ ara tctca a s Q c c ^ a r ti Ik u ia * tleocticU * -
<km f.rc b, x ^ln -lf c i n * kr.~u
\ ccikui X01U c u l e l =rx:Tt L.:kzn 1l l a da;1*! I r a r -
X
a
n o g e r it (J era a n , Xn ggria * P a r a r o ia , & & * • <*an J a p a s g)* HStia ponccabancan ponakalan va rn a t a l akon le b lh p r o k tia * dan cukup ooou a a ka n *^
S oja k tahun 1830 eudah c o l a i aneuk b a tiis tir u a n da r l lu a r tcru ta s a In d ia , bahkan ada Jugo yang ca n cob a s m s s o ld paearan d i Jawa b a tlte»b a tlle d a r i £ropa# ta to p i fw to~ la b diketeau fcan a la t pea b a tlfe (c a n tin g ) ya aa d lb u a t d a r i- bahan tosb a ga o lch penduduk d i Jawat b a tik tir u a n Ic& ya p* d a r i pasaran d l Jawa* D a a ikla n la h dengan a a lih a t so ja r a b - a c a l ga la n ya b a ti& ! d a p a tla h k ita k ota h u i b&hua b a tik w - dah d iiten a i pada aaaan dahu lu * d i o a m kopaadaian i n i d i* s a la rka n iw pada g^ n a ra ftl- s on a ra a i b w ik u ta ya dengan ca ra * tu ru n to u r u n * ICalau pada sa^an dohu lo b a tik hanya dlka**» n a l diH ngku nftan r a ^ n - r a ja * dan d i cnna oda t/ a tu ra n - a tu rw
an korajaan oabajjai suaber d a r i t a t * qara hidap esasyara *» feat dilingim nsan teekmsaanaya, aaka paabuatan batik yang- Gula-cula dikon al olch GaXongan/ llngfeungan kora too taraa» but hin?ca barkcabang cssn^odi adat/ poraturan ym& ceQgha- ru&kan so&acraas va a it a a c d li k i fccpandaioD ocjabatik malu ait oactpai kspada kchidupan aaayarakcfc sacara turua toau * run# Dan fcebictcaaa in i lan a fcolanaan diln n iutkan oloh 0«* noraol^ concrool barikutnya aahinrca con jadl ouatu bentok* utaha yon$ nendatangkan pan^ haailan*
?an£6&bonnan uoaha panb atifcaa itu s a n d ir i Ju^a -
^ D in a o P orin d u s tria n F r op in oi Java T in u r , l/>nor»
a »vJ?ftgiX^ ttgg
02
_lisfliiaSr.l tahun 1 W , halaman 1 « ADLN - PERPUSTAKAAN UNIVERSITAS AIRLANGGA
J en in fcatife d ifcin jeu d a r i co r a p^toaafcensay® *
«* Zntih t ulic *
E a ti& a a p«
B a a golcn i fcca a iu a o- k c^ J ern ta lk d a lcn p ro coo poeb u atan »
nya uaupun dalro h*Jt oJiat-obatan ycnir diporgisaahan* sc * h in ^a &tlnu dulu fclta heny* ncti-cnnl buSiic (Seaman Jania* bdiaiwbahan t rsd isic n ll ynnff di&a nilton fccsiai btaaa»
ecia ra u * telta &&?atS ta tifc r o c s cca jfu n a & a i train ta to r a a ,
ttoin v o ile , ier&sy9
Stain ctjift'oa* daa lo in-l&ln* Bcri&ian pala h
$lisya tf-vlsn cfcftt-ofcatao dari M m » bahoa ynnn bcraosl rteri tasbch^tissfcEftan* cafcaranj tolan ** dlgut&rrn ofcat-ohiton id d a *
»
- Sa$&: -u G shirnci cn ta ra t u lle dan
- E at i j; p ri n t i n '**
Dan b ile dltin jau dcri c n ti f den wcrna ^ 0 diaami aliraa dcaoran uoltra <mgrara]rat daorah acals ja atttarfc la in batlfc i Vot/ tt* a-Oyumt^n, # ol£alcn;£&» T£aito:.Lay«t
fw®croXc&f tulonccnua^, ^aiOTafo, ^U..^r«j09 r-uuraj dan- la i n cobarcicya* Dralit ns fcr.tii; tcr^n'wua,? wuri i 1* jtioio uotfi/toin putih y *z r aietmSad
- UNIVERS1TAS AIRLANGGA"
- S U R A B A Y A ADLN - PERPUSTAKAAN UNIVERSITAS AIRLANGGA
2* Jrrsic ia r«5 c -t y*»n dips!1 ~i*
3% * c n ic l i l i n yc^ * n c u ^ i d ta - a a tec^orlu cn*
M i L I K
PERPUSTAKAAN
- i* t:v tit*
k
3# ca ro- a a ra p a r^ a rja a n * l * jc n io c o r l rtlten tu ^ an i fccfcalucsa J ca i# <San n o x i^ b c m fft fecpctota n p in ta l bcncn^j, trains pafcib yon '' r a ta *■ dsn fc3*n la r?a *>crcssiiezn n ori# Ooapcn
aiezttord
in i or!*-
ftLbcdakan
i
- pria ifc,U 3$A*^ £ ecu - k w c litc c p c lir ^ to la
- jc nlo priaa * kv alltao halt,ju«
- ic a ii*
- k v allfc ac t c dr&s*
- je a is b l& eo * k va lifca s Ir & ir *
- cojro y^ n - fcera sa l d a r i U & £u h« tu sb u tan * ca m a n o li dim indalt to to p i fcidck n m c k ila t, Joga *
- £oi'3 tlr a a n (d r .r i feahnaniPttm M b la ) * flapthsX - Dfn-in - conas KopswJ, - im lis o s o l d i aaafi ra ra a - u a ra a
- coca itJvirt~n*
»*♦ a* js a & u a u m *
pcaacrjasnaya a~aii w i l t cioa EuOafc lin t ur*
ini
tahnn l i a s curtah l o t u r > t *
pcn^cr jaannya copaS, praiit la* nuaun aih ai barganya dan sulard m /^ c z a lh
Carparan d a r i t o e m ^ e e s M ^ u soj'tt*
ADLN - PERPUSTAKAAN UNIVERSITAS AIRLANGGA
ADLN - PERPUSTAKAAN UNIVERSITAS AIRLANGGA
?
- d « 3* jtlU n gen ? elprsSpi,,
J on ls U i i n haru# t>estfsi licac-ta kabatuhatnr^ af i*i »
ca ln ya t U l i a u atu k n e«n £ r »o*/ ia o*oa g diperlaJcan l l U n * ya n g BUdoh Iqptta* U odaog u ntalt nesfcak ilp c r lc ia n yang pu~ nya sitfatt itu at den iU>o&, a ga r tiU aic Xcpos a ta u psaab » • - Bftitta d iics rj& u u i* a d i f o u r . t'jo tlf b a tit* tcp-tsntu an 4 a r i s o lo - * a ta u C asta c a - c y c r t ^ t r.drtr'spa p c r la c ilo lu ncr^ crna tifc- y* n a iU f- o o tif-
m • a ps yaon a en JsC l ’icccn aa ^ aa c n c ya r & a t l- o n a - x a . Dan
t l f - a o t i f i a i Qcupunyat cxrl terria C s Ts civU elj u nU & m « oian*a-n<4nr: cla om 'u ff^cun di—lh ia n k o - c z - u iy » in x b oppaog fcal lu ^ su li a » n ; - r j u r t r a c l j i c a l l y nc ^iZntrjia klcelk* a d . % jR T a . a m c s r lm *
Gc^crti ycn» $ol\ h ditcrart^r n dl ntea, diUhn t da
r i eu ro p ccta fta n s ^ a k ifti bedafcac mtam I c in t
- t f t i s ca p ,
- i^ t l ii u oatia.. « i ea '^ u a t d l ^ & x. ccp «
& .vi:; ^ r i r t i r * *
Cntufc curak anti* fculit ie s c*y In i u&i«gt;a
su kcr u e^ tc4a v.:*yaya»
- ©fcb£.*£a c arc i t u v l o u i » pcaberitttt*
ADLN - PERPUSTAKAAN UNIVERSITAS AIRLANGGA
gaobaroya a a ja, d i owns batik t a ils dlkarjakan dangan ta>cop
ng«S| aedang untuk batik dlpMgitnakao aXat sap ( o li - m m a cha) yang aaapunyal gwbar ( a o t lf batik) yang gaaba* gaaba* t a r »• but d ia a b il d arl b atik tuXisoya*
J adl daXaa haX In i knr«na b atik t u ll* dlkarjakan * d«egaa tanttan Mka gasbaraya tidak Maa aaaa, haX in i d*» pat dangan Jala# dikatatm l pada caae&-c«ceic fan e sda pada gaaba* (o o t if) batik tareabat* Di aaaplng h al it u juga da pat k it a btdakan bardaaarkan faalin g <pa»aaaan)f dan bl» - aanya tid ak aeaua a o t lf batik taXla dapat d lt ir j Aangaa * cap* Dangan aajunya ttogkat taknoXo*! d i awa batik bu» kan aaja dibaat dangan tangan (b atik t u ll*) , dangan cap * (batik cap) laga kita aanganal adanya batik p rin tin g ya l* to dansan aaaln dan dangan a lr t ia anblon (bandseraan) «sal taraabut tentu saja akan aanyababfcan voluaa pvodukal ba * I lk yang caning teat. paogan nafcln tuabuhaya India str l-la r ia *t r t batik n » ka tiab u llah p»oblsaa»p*obX«aa kshldupan usaha in i aablng ga lka t asvtanya paaarlntah cetuk aaoaneani kaadaan-kaada m yang daalklan in i deni-an bavbagal J alan, antara la in - dfthula k ita aanganal adanya a ls t la panjataban dnlaa dunla asaha in i* Hftaon aetalab adanya s i at In afeoooBl yang dllaksana kan olab Paasrlntah dawasa in i tla b ol auatu panuronan-pa- nurunan yang d r & s tla terh a da p usaha-u aaha p *a b a tik a n ter u teuaa h a l In i d ia la m l oleh peru sahaaa*peru sahaait b a tik cap* S ab agal sekodar gambaran, ka la u sampal tohun 1972 * i&aslh to r c a ta t aebanyak 921 poru sahaan
aakaranu
hanya tin g gak peru sahaan yang J al an d l selu ru h Jawa Timur Dongan b o r t it ik to la k pada kenyataan d l a ta s , kami- te r to r ik untuk monafcahaa masalah manpejfibangkan k er a jln a n ba tlfe d l Jawa Timur toru tama dalora sccpa atau lin gku n ga n * yang a enu ru t pendapat k a oi sa su a i dengan keoampuan kami * ca rta s0su ai dengan pengetahu an Scaml*
H al I n i manarlk p erh a tla n Kami untuk mancoba samba* b aa p ors oa la n bagaimana men^embangkan In d u s tr l k er a jin o n - b a tik s o la h aobab ltu la h kaml memllih Ju du l t “B a tik aob a- g a l sa la h aatu h a a il in d u s tr i ka ra ^ ln a n ra k ya t yang a a s ih - p er lu dikcmbang’ia n d l Jawa TliB u r" untuk a k r ip a i k a a l in i* i
2
. A to m J te a ia & m Bantuk badan usaha d a r i peru sahaan pefflbuatan b a tik * i n i pada umumnya ada la h uaaha perora ngan dan k er»4 in a n r u » oah ta n gga *
O leh karona sabagaimana t« la h k a a l tora n gka n d i - 1) h ala aa n 3* ADLN - PERPUSTAKAAN UNIVERSITAS AIRLANGGA
ADLN - PERPUSTAKAAN UNIVERSITAS AIRLANGGA
a t a sf lo k aai oaaba fcaH tjlaan bat ik banyafc t i f M f t u d l d a « - rah -d aarah , usaha Mngatabaagkao ltd. alum lsat e un g aaej>anfa ruh l part w bo han akcncaA d i daarah jsadoaaajx. paaH den dsngan arat sn d i a t a a k aa l beraokaud aan a- {(« i k « s akaa fcapaotlncan p«nscaban#an ln d u a t ri bat ik y aac » tfcJak a a ja »anr«rn-isut t ujuan pwbansm taa atcoooai dlsafctotv. lo d u s t r l, t a t a p l jo g e t ujuan paabanfitsnan d l tddcng e o a la l»Canaan judul • "Batik aabagai sa l ah satu ha a ll In duatrl karajlaan * rafeyat yang aaslh parlo dlkaabaosiun d i J ava !!*» •♦ fa » ng«rti&a»paagartian jraag taraaHaud d l dalaangra adalah sa - agaafeazjgkaa* d l aln i y«a* kaal aaksud adalah aangaatenckan In dustri batik dalaa a r t l volu w produkal, kva lita a , dan • dioala* J lka dipaadang d ar i aadut paagttaatM/ fancrajln batik m m m t i m f f s m aaaba In duatrl batik dlbarapkan blaa aanaa * bah paadapntaa para pangaaaha/ paagrajln batik*
Cangaa I s t lla h > Batik oabagal aalah aatu ha a ll t o . d u atrl karaJ inan rakyat, 7tog kaal aaksad la la h t tarutaaa Qtaba-oaafca karajiaaa batik dikarjakaa deogan. aewucal baba rapa taaaga karja aaja, balk rang barupa pakcrjaaa tatap » f a n g ■aupua barapa pakarjaan aaabllan.
ADLN - PERPUSTAKAAN UNIVERSITAS AIRLANGGA
B a tik s o la in untuk konsumsi d l daorah lo k a l a ta u ~ d i d a la a n a g o r i ju g a untuk d ip a sa rka n ke Xuar n e g e r i*
B ardasarkan airman bahwa in d u a tr i b a tik porXu d i - fcwnbangkan, tu ju a n k a a i d a la o menyueun a k r ip s i i n i ada « Xah *
X* Kea b «rik a n gambaran nwngonai sab atwseb ab «p a dan * dangan ca ra bagairanna in d u a tr i b a tik pada ta h m w ta hun yang Xalu to la h a on ga la m i kataunduran*
2* Membaha s lo b ih la n ju t fa k to r - fa k to r yang mungkin * manghambat pcrkeab angan in d u a tr i b a tik * 3* Mengemakaican keb ijaksa na an^ ksb i^ a ksa na an apa ya ng- seharu snya dila ksa n a ka n untuk raen^atasi liambatan <• hacb a ta n yang ada d a la a usaha aangeiabangkan In du s* t r l k er a jin a n b a tik s
§ 5. qcopt A nallsa.
Untuk membuat su atu gambaran dan kcau dian au ata • pembahasan yang k a a i pandang cukup s a su a i dangan kaoampu- an k a a it © ehingga h a s iln ya b is a cukup soou askan* karai
man
b a ta s i maaalah in d u a tr i b a tik in i daXam Xingku ngan ga ogra p h is Java Timur * a ja «
ADLN - PERPUSTAKAAN UNIVERSITAS AIRLANGGA
5 6* gs&o dolPxA' a* P er m a alah an « Untuk mengerabangkan s o r t a meningkatkan in d u s tr l ba t ik p orlu dipecahkan b erb a ga i masalah yang aenghambat p er * kembangan s er ta pen ingka ta n nya , hambatan-hambatan ters eb u t m e lip u ti b erb a ga i b lda n g a n ta ra la in b idang tek n lk produ k- s l , o r g a n is a s i, permodalan dan pemasaran*
b* to Qthes^K erAai
U ntuk da p a t a en in gka tkan ju mlah dan k w a lita s produ k s i d ip eriu k a n adanya peningka ta n dalam b ida ng o r g a n is a s i* - manajeaen dan pemasaran.
B erh a s iln ya mengembangkan In d u s tr i b a tik d lh a ra p » kan da pa t aemperlu as kesempatan k e r ja d l lu a r s ek tor p er ta n ia n d ilin gk u n ga n kehidu pan ekonomi pedesaan*
Dengan dem ikian dlharapkan terd a p a t pa rb a ika n k eh i- dupan s o a ia l ekononi penpu sa ha /pengrajin b a tik khususnya • dan zaasyarakat dipedesa a n pada umamnya*
Untuk memperoleh dan mengtuapulkan d a ta - d a ta yang - berhubungan dengan penyusunan s k r ip s i k a a i i n i , kami mang- adakan p ers on a l in te r vie w kepada in ta n s i- in s ta n s i yang •
3
berwenang s eca ra langsu ng ten ta n g h a l- h a l yang berhubungan
ADLN - PERPUSTAKAAN UNIVERSITAS AIRLANGGA
udancaa s a a a la h o n a lia a e k r ip ii* Adapun d a ta aakundor kaml p a rola h d a r i «
av a X# Dinas Parinduatrian Fropinei J ?imur#
2* Porw a kila n Im pa rt aa*n Pardajrcmgan F r o p in s i Ja va X I*
nor*
b* Shov*roomt aarb^jtma d l Jalan Kadung&oro* {Surabaya*
Dan d a ta p r io a r d ip cr o la h den*ar. wawaucara Zazvgsung d*n ea a pa ra pangaaaha d a r i Tttlon&agting don Xrangg& lek*
IfX caaplnu itu d a ta Juga ha®X p e r a le b b a r* sekttndar
da oa r H o r a r y stu dy* ya itu d a r i n a jn la h - c n ia lo ii, a u ra t ka* ka b a r dan bufcu-bok« ya ns
bar eurat twrconpkutan dangan
© aaalah b a tik *
- *« E la tm » n u is i»
D a la a aaab ahaa a a s a la h aartga&bangUari in d u a tr l b a tik d i Tia u r in i* k a a l aanggunakan *a to d a p a n ya lid ik a n —
3mm
d l a k r ip t if a n a litis danr.an p en g a r tla a d a ta a ta tla tik ya n g* barhubungan dancan a na a la h i n i difcu apu lkaa dia a a tm a a aa ra* a la tlr c a tla untuk d ija la a k a n dan kaau dlan d la n a lla a * § 7* B l a t l g f t t i k * S k r l P B l .
Untuk mcab erikan ga ab a ra n a tn g ooa i g a r la b os a r i a i - dan panyusuaan flk r lp a i I n i, d i o ln i fcaoi kczu kakan o ia tia a tlfca & r ip & i
in i* Dali I * DaXaa bab I n i k a a i u ra ika n mcngenai £andongan * t ucua alciaan p e a ilih a n JuduX, pen jtXa sa n Ju du l, * tu ju a n ponyusunan a K r ip a i, a orta *Qopo a na Xisa * nya * 01 soa ping itu ju ga raotodoXoai paabahaaan • smoaXahnya*
Bab I I * Bab I n i aambohaa oon gcn a l asaX mla b a tik Indona o la t ausunan c o t l f b a tllc a orta panggoXongan oo - t i f b a ttic*
Bab I I I * ftoou dlan daXan bab X II k a a l mongupad n en een a l pa a b o r tio n apa yanc dlnaksu d d oria n b a tik , ca ra - ca 7a peafcuatan b a tik tr a d io io n iX dan b a tik dod a m - a or ta a on ^ on a l d la a in prod ok*
Bab XV* S ola n ju tn ya d a la a bab IV k a o i ocnerangfcan ncngo * n a i b otapa pon tin gn ya pen in gka ta n in d u a tr i b a tik d l Jawa Timur* porkeob angan uaaha p orb a tik a n d i*
Jawa
Tiraur in^a ton ta n g n aa a Xa h - m a a la h yang
d i* b od a p l o loh para pcnnuaaha b a tik d a la n o o n ja la i^ icon uaahanya oorta bapalmana poa tln n n ya
poranoa*
P oa a ria toh d a la a oen ca ta a l oa on ln h - a a s a la t] to r s a bu t# S ola n ju tn ya xaanguralkan ton ta n g u&aha-usaha dan p r og ra o
^caorlntah
yang ta io h dan yang d a la a p rosa s pelaksanaan*
Bab V# Akfrlrnya pada bab V Icaal a a jik a n koaiopu Xan dan* ADLN - PERPUSTAKAAN UNIVERSITAS AIRLANGGA
&aron~saran d ari masaloh-aa»alah yang t«lah
4 ibaba§
d a la o * k r lp s i in i* ADLN - PERPUSTAKAAN UNIVERSITAS AIRLANGGA
ADLN - PERPUSTAKAAN UNIVERSITAS AIRLANGGA
B A B I I
SUSUIWff KOXIF BAZIK XAS3 M&JOOAM3ARKAH 8SH1 BCBAXA ASU BAI2GSA Il?DQ0r3XA § 1* A w l-jula. Batik Inaonoaia.
S aopai satcatong i n i ca o ih & erin g oranj? o#naayaU an * d a r i Dana asaX cuXa dan b a ga ioa na a a ja ra h porAWSbansan b a* tlic In d on es ia *
Banyak ora n ? yan<j b orpendapat bahwa b a tik In d on es ia b o r a ea l d a r i In d ia * itavena In d on es ia d lp en ga ru h i itcb u doya-
an I n d i a#
Ontu& ca ch orlicia ffaafcaraa taeaflonai ca oa loti i n i U a oi isonacaukcuian b ab arapa pcndapat a a ta ra la in i Pcadapat d a r i ^ u tjip to W irjos u p ra p to yang acngataican s itangaa In d on es ia eoboXua b o f t a a dangon ftobudayaatv*
I n d i a to iih ainro naX atu ra^x-atu ran untulc acnyu su n syrn*
i r * co n fcn a l untuk ocu b u at b a tik , c& nganol
t o knl& k ai n
^a^oh Ja la n «•
l e d u a t t * Xo~uut pcru/ionan p sd i d i den^an
pcnrtairan au atu p ca crin ta h tc r a tu r *
dan yanp ¥ang &»ngeaban 3 x jn i':cteeaiuu I n d i a d l Xndonoaia ad a- l o b b&rnca I n d o n e si a c e n d i r i * J ad l yr.n(j Qssapcritaya & •»
to *
sc ai o a I n do n aaia i a l a b © ran ^o ro n ^ Int fo nac ia* y ans Xah hidup d m b o l n j i r d l I n d i a untuk bc bo rapa wo&tu* Dari k at o ranfran-ko t aranfan t o rso but t a l c h JoXi a bah wa bangoa I ndo no aia a a n d i r i l n h y an^ nanc ipt alt an k o so nl
- a* baru d i I ndo no aia* I n i dibutttifcan oXoh banrunar>ba~
n^onan Bo ro budur, Prac banan dan ao bac ainy a* 1 J
s u tjip w w ir joou p r a p to, S g jftK ^ iijjr .
iom Xpdonoaln. P on orb lt Jnab atan , J a k a rta , tnhan l96‘»-, ha
- o aan *♦ l 1*
ADLN - PERPUSTAKAAN UNIVERSITAS AIRLANGGA
Fcndapat d a r l Yon ln a d a la h ga b a ga l to r ik u t t Pada porou la a n abed Uo 11 u tu aan S r iw ija y a p s r g i • k « Tiongkofe dengan ©oobawa b aran g- b ara nc tanda o a ta - la la h fcea en ya n .g a d in g ^ lr a a va r , oteor b a h a r, cu la b a- dak* k r ia t a l , aan la in - la in dan pcau lansan h a d la h da - r i Tiongitok kebanyakan t o r d ir i d a r l * ea a a , pa ra k* ka l a G u tera , b arang to a b ik a r t benong a u tra * p eion a dan* la ln - la ln sa b a ga ln ya *
B lla k ita * o l l d ik i bohan^bahan 3® Jar ah pada Jasarv* d ln a a ti Sung, aab alu n pormu loan d ln a s tl Sung, Kaisar** Sung T a i * (160 l ! ) t oa a pa l Sung In g * tju a g a n ta * r o tahun Th i » p in g ( 10 6 ^ * 1067 MJ* Ifetu & riw i4a ya t* T r i • hua - B jia lo , to la h c e n g ir ia aau daranya* TJ i l o * l o » s a b a ga l u tu saa Ko Tlongkofc untuk meoperaembah* kan tanda s a ta * g r lu ljo y a to la h a e n g ir la u tu sannya ko
Tion gkok cudah n a lo b ih i ju ola h 10 k a li* aadangkan aau da ga r yanc dat&ng mesbawa b arang dagangan ta k to r h i - ton e b anyaknya. Dan k e tlk a Itu cau daragar lio n g k o k *
- yang sla gga h d l S r iv ija y a pun tid a k ku rang Ju alah n ya « a }
Pondapat d a r l fttalna sn n (F r ofos a op B tfm o lo g i U n i - v o r s ita a 2 u rlch ) d a la n bufcunya B a tik , a su rvey o f B a tik • d es ig n (ta h u n 1953) yang d ic d tir &»K»Sowan 8 s a * D iporb a adin rka n d ia o ln b a tik d a r l b erb a n a i nogara * pada uauonya b o r o o tif g e u a e tr is , x ) b a tik d l Indo n es ia b orm otlf leb ifc tin n r l, k oou a ll m o tif goc&Q - t r i e feardapat n o tiX - n o tif la in dan banyak v a r ia s i- nya* b* B a tlk ^ b a tik d a r l n oga ra - n o^ a m la in da p a t d is a b u t- kan b a tik Japan, b erkesb ang pada aaaan d ln a s tl Ha*
i j . w .
- ** IB R C U - P ftrl Pflrrmftann abnd X I. Ha Utah prn a a ra a pada. Kong- ke
% xaiain, . r a &u a itos/ O a a tea __ s.
raa lie u ^ oneotahuan Haalonal
I I , *
1 IPI tahun 1962 , ho*
9 * laoan
C ^ ta ta n ; x ) K o t l f s ou a a tria a rtlx iya * o o t i f yang ocnu ru t pontuE-bontulc d a la ^ ila u u ku r, aninya t S id o a u k ti, Ka *
at
vu ng, Pa ra ng*
ADLN - PERPUSTAKAAN UNIVERSITAS AIRLANGGA
- a t sa a pa i abad perten gah a n kemudian m engb ilang*
Prosasnya wax r e s is t , d lb u a t oeca ra p a in tin g dan * wooden a ta n o il* B a tik I n i d is eb u t MRokechi'% C ara Ia in d lb u a t s eca ra pecahan W onogirea x x ) d ia o bu t “K a ia n o r i” . B a tik C b in a , d lb u a t pada d ln a s tl Fan g) d lb u a t aoca ra wax r e s is t d is eb u t "H ia o"# B a tik d a r i Bangkok Juga semacan wax r e s is t d is eb u t
«Phanu ng% B a tik Ru sia (Tu rk is ta n X in u r ), d lb u a t s eca ra wax * r e s is t d is eb u t “B okhara*# 3 ) D a ri bahan-bahfin ter s eb u t d i a ta s , oaka k a a l a en g- a m b il k es ia p u la n bahwa >
- Pada kenyataannya s en ! b a tik Xangsung d ip en ga ru h i- kebudayaan d a r i In d ia , sedang d i In d ia tld a k ter d a p a t r a o tif- r a o tif kawungt Xereng dan cln d en , m o tif - m o tif ter s eb u t muncul dengan ^eXas a n ta ra abad 9 - sa a pa i abad
Proses wax r e s is t tech n iqu e in i tld a k hanya ter d a * - pa t d l In d ia &aja Juga d l In d on es ia dan d i Tion g * kok*
- Pdrkeabangan b a tik d io a in d i In d on oa ia sa a pa i pada kesempurnaan a n ta ra abad X** - 1$ aadang porketabang an b a tik d i In d ia menoapal kesesipurnaan a n ta ra abad 17- 19* J a d l perkombangan b a tik s eca ra wax r e - 3 ) S*K# Sevan C oesan to, S cn l itera - jlna n ifr tld In d o- n s a lft. B a la i P o n e litia n B a tik dan Keraoln a n ^ ogya k a rta , * tahu n 197^,
halao an 293*
x x )
Cat nt wnj Wonojriren art i n y as c o t i f bat i k y ang be r a e a l *
d a r i
ko t a WGnogiri de kat Sal Q, yang mempunyai v arna agafc-
d iren u k/ d ip e
kekunln^^kunlngan kare na l i l i n at au o alaany a
cah*
ADLN - PERPUSTAKAAN UNIVERSITAS AIRLANGGA
s la t t«cim H iu ® la fcih da h u la w & tazgra d l ln d c o »a la « J a d l ancEOimn tatowa b a tik in a on oa la tttr iw la k a a f <UoM b a tik Xo& la M b ia g g a d la a b il k oa lceu la n b etem b a tik In d on ** d a b cr a s a l d a d In d ia a d a la h t&daic te p a t* fi 2 * n m a a n m o tif bafcUt yum car- ffpaotnrran feeb odayaao »
i t t t j a g a n a f l i *
Z oos dlca- tsu d ia n ja a c o t l f b a tik a da la b t E cr a cs ia coa b a r to s s am.Djud&cn b c tllt s a ca m IcoM tlo- tta ta n * ^ t'cn a ru t uncaur-imcttroya, «a S » b a tik d a ?s t d ib a g l mm»
J a d l Z (<U ia) fcagian a ta a a jra ltu i I . o r a sa oa n o t l f b 3 tl& »
H * Ic e n o o t i f b a t ik , ^ Ornaaen n c t i f b a tik d lta d a s a n a ta s cra ca ea a ta a a te a om asaD p e n e lc l U idaajj a ta a om a n cn t acbafco n*
Otossea utama ia leh « euatu racso b ia s yang peneatt&aa t e l pada o o t lf toreabut dan pada oaiauiya ornacion»o>oaaaa otaaa Itu Baslne>B2t8ing sKs^ assrcl « r t lf oehlagtja sossoaa omaaan- omsEWQ dalaa suatu eaotlf oenbuat jlva ataa a r t ! darlpada *
ADLN - PERPUSTAKAAN UNIVERSITAS AIRLANGGA
a o t l f itu s «n d lr i* Stdanckon om a a en taab ahon tld a k aa&punyai a r t ! da
Is a paabantttkan » t l f don b er fu n cs i s eb a ga l p a n g ia t b l ~
2
dang* Icon cs o tlf a da la h b oru pa t i t l J ^ t l t i k * g a # i a n ga ria * gabungan t l t i k dan g a zla » ya n g b a rru n gs i untuk m a n gla l o r aaaa& »ornaa*n d a r i atau la a n gla i b ida n g d ia n ta r a o r *
mtlt mveii~Qrnamn ta ra a b u t*
Ta ta p l a a r ln ^ k a li k lta d a p a ti bahwa pada su atu ck
©
t l f tid a k da pa t dlb adokan a a m yang o n m e n u taaa dan oa « m yanp ornnaon toob ahan ea h lt^ n a aeapu nyai ausunan ya n g* Indah ca ja dan tld a k aoapu nyal jlw a yang nendalam*
S eb a ^a l a on toh : p*da euatu m o tif b a tik yang d iffo - lon gka a cs otlf s oa en jfli a in a d a la a m o tif teroob u t tord a p a t orn aa en u tcm b eru pa sm ru 3 pohon, b u ru ng, u la r dan a p l, * dan orcuman tactbahan beru pa b u ^ a - b u n ja dan daun-tiaun* a t dang is a n c o t l f a da la h borupa t l t i k - t i t l k , ca cort- cecek, * B a ri © - Ka rl ita u aawut dan a eb a ga ln ya *
a
Pada ccn toh n o t l f b a tik ter& a b u t, b il a d ltin ^ a u da p i a eg i paham fceoa ktlan In d on a a la * a da lah i
- Maru* naianb angkan gununfc, atau ta n a b , yang d ls o *
1
b u t ju r a butsi* 2# A p l, atau lid a h a p i, aalaab anskan n ya ln e p if ya ng- d is eb u t ju ga a gn l atau g en i*
3
t w & a di*# » In t Juga t t r t a {uddfctaiEa).
- Clar «tao na«af oolfssbaacfccn a ir ctau
- ». Damns, Bclaatongaaa an^ ln ataa satata*
5 . Garuda, ataa Xar garuda,, noXmtbsagUan sahkota ataa pcnstraM tertS&ggl, ya ita peoguae* jagad daa I
«1
- n ye.
Ornaacn-»<irm rtan teroetwt ctn um t p sim fcesaktiaa,* d alas o o ti t acosgoaterjsan behva bidup essaaio i t s dlfcua - s a l olah iurioiaasaa tcrtinffiji ctau pcaguaca jaeo a, am b i - da? it u bcracal d arl ecpnt ancar ya ita Uuui( a j i , a ir daa sasln *
Kcea?at trnsur fcidap tcraebut cczbrri&aa vatak da - car p»Ja bid p it o tcr .d ir t, ya itu ac^ tara oarUa, caudal*, dn eta, a d il
7 aaci»
Dit iajau darl pshaa trilofca y aitu polua dari kebu- dayaca do do - InCicnosia, pada o n m m toreetiut oangaayel a r t ! ecfca^ al fcoritmt *
X * & x e w g t m lc z & a m r f c z n dunia ata**
2 * Pohco, soiaaisacciiaii dunia teegah.
3
- UIart oclsaJjsDckcn dunia fesKsli* Ea&cudoya dalaa n o t lf In i dieaabariian tafcsa hidup- etanasia it o yanjj biciup tid ak koizal borada d i duula ttctgah (oadya pada)f b ila paBrrcndal i ao hldnpnya salob a&aa oaaik dunio tr -sb ataa l« a
5
ADLN - PERPUSTAKAAN UNIVERSITAS AIRLANGGA
ah Itcseagcaraan, dm a?abtta peas® *- * a£t dtm la a ta a afcao fc c s illa aa o te d i.
2