BAB XIV. LIMIT FUNGSI - 14. Fungsi limit
~
BAB XIV. LIMIT FUNGSI
2. Bentuk tak tentu dapat diselesaikan dengan rumus : ~
a. membagi pembilang dan penyebut dengan pangkat
Pengertian :
tertinggi penyebut Jika hasil substitusi langsung adalah tertentu, maka hasil
Contoh : tersebut adalah hasil akhir, tetapi jika hasilnya tak tentu maka gunakan teorema limit.
x
3 2 −
Lim Lim x −
3
x x
=
Limit Fungsi Aljabar 2 2
- x → ~ x x −
12 x → ~ x x
12 2 2 − + 2
x x x
1. Bentuk tak tentu dapat diselesaikan dengan 2 cara :
1
3 − Lim x x
a. Memfaktorkan : =
1
12
~
x →
- 1 − 2 Lim Lim x
- 1 −
- Lim
- Lim
- 2 (
- − +
- −
- −
- − +
- − +
- −
- −
- −
- −
- − − −
- −
- −
- − − −
- = -
- − −
- − − −
- 2 ( x
- − − −
- 2 ( x
- =
- −
- − −
- 2 .
- −
- − −
- − = 3 → x
- −
- x x =
- −
- =
- −
- −
- −
- − −
- ax bx − + c ax px q = 9. Nilai = ….
- n n 1
- Lim Lim F ( x ) sin(
- x
- 2
- 1 cos cos
- 1 cos
- 1
- Lim
- Lim
- x →
- x y
- x − y x − y x y
- x y =
F ( x ) ( x − a ) f ( x ) x
=
x → a G ( x ) x → a ( x − a ) g ( x )
− = = 0
Contoh : 2 2 Bentuk soal tersebut adalah seperti berikut:
Lim Lim
2 x −
2
2 ( x − 1 ) m m 1 −
=
Lim ax bx ...
x →
1 1 x →
1
x − ( x − 1 ) n n 1 − x → ~ px qx ...
2 ( x − 1 )( x 1 ) =
a x
1 ( 1 ) → x −
Jika m = 0 hasilnya
p
Jika m > n hasilnya ~
2 ( x 1 ) =
Jika m< n hasilnya 0
x →
1
1
1 1 ) maka dapat langsung dijawab dengan
= = 4
1 Lim
x −
3 2 = 0 Æ karena pangkat pembilang
b. L’Hospital
x ~ x x
→
12 − + pembilang dan penyebut didifferensialkan ' < pangkat penyebut
Lim Lim F ( x )
F(x) = '
x → a x → a G ( x ) Lim f ( x )
3. Untuk , Jika f(x) atau g(x) merupakan
x a
→ g ( x ) Contoh : bentuk akar, maka f(x) atau g(x) dikalikan dengan sekawan
Penyelesaian di atas dapat juga diselesaikan dengan f(x) atau sekawan g(x). cara L’Hospital 2 Rumus lain:
Lim Lim
2 x − 2 4x 4 .
1 = = = 1
x →
1 1 x →
1
1
1
x − Lim 2 2 b − p ax bx c − ax px q = ;
( ) x → ~ 2
2 a (turunan 2 x − 2 adalah 4x ; turunan x-1 adalah 1 ) berlaku jika konstanta kuadratnya sama (nilai a sama)
www.belajar-matematika.com - 1
14. SOAL-SOAL LIMIT FUNGSI
Lim )
2 5 )( 4 ( + + + − x x x
=
4 → x
Lim )
1
2 5 )( 4 (
4
x x x x
= 4 → x
1
Lim )
2 5 )( 4 ( )
4 (
x x x x
= 4 → x
Lim )
1
2 5 (
1
x x
1
x x x x
= 4 → x
4
1 jawab: 4 → x
Lim
4
1
2
5 −
x x x
= 4 → x
Lim
1
)
2
5 −
x x x
.
1
2
5
1
2
5
=
2
1 4 .
1
Lim
1
5
4
6 2
x x x
1
5
4
5
x x x
4
x x
= 3 → x
Lim
)
1 5 (
16 )
1
5 4 )( 6 ( 2
x x x x
= 3 → x
6 2
1 E.
3 → x
5 4 (
1
= -
3
3
1
6
1 UN2007
4. Nilai
Lim
4
1
5
4
6 2
x x x
= ….
A. -8 B. -6 C. 6 D. 8 E. ~ jawab: 3 → x
Lim
1
5
6
1 C. 0 D.
12
Lim
5 2 2
6
3
Lim
2 → x
EBTANAS2000 1.
3.
4 → x
4
= ….
1
2
5 −
x x x
= ….
A. -
6
1 B. -
12
x x x x
)
=
Lim
3
2
5
2 − −
x x
3 2 .
x x x x
2
5 2 .
2 − −
=
1 1 − = -1 jawabannya adalah A
UMPTN2000
2. Jika f(x) =
= 2 → x
5 2 2
Lim
x
1 jawabannya adalah D UAN2006
2
2
2
2 2 (
= )
= )
6
x
A. -1 B. -
3
1 C. 0 D. 1 E. -5 jawab: kalau dimasukkan nilai x=2 didapat hasil = Gunakan L’HOSPITAL 2 → x
Lim
2
3
4
2 2 2 −
−
=
2 →
x Lim
4
2 2 2 −
−
x x x
2 →
2
x Lim
) 2 )( 2 (
) 2 (
x x x x
=
2 → x
1 Cara 2 : pemfaktoran
=
x x x
2 2 2 −
, maka 2 → x
Lim f(x) = ….
A. 0 B. ~ C. -2 D.
2
1 E. 2 jawab: Cara 1 : dengan L’HOSPITAL 2 → x
Lim
4
−
2 2 . 2 −
= 2 → x
Lim x x
2
2 2 −
= 2 .
2
x x x
5 Jawab:
1 2 2
3 D. 1 E. 3 jawab: cos 2 x + sin 2 x =1 ⇔ cos 2 (x-2) + sin 2 (x-2) = 1
⇒ cos 2 (x-2) = 1 - sin 2 (x-2) 2 → x
Lim
12
12
3 ) 2 ( cos
x x x
− −
3
= 2 → x
Lim
12
12
3 )) 2 ( sin
1 (
1
3
1 C.
2 → x
4 sin .
→
x Lim x x
4 sin = -2 .
16
2 . 4 . 4 = -4 jawabannya adalah A
UN2002 6.
Lim
− − −
12
12
3 ) 2 ( cos
1 2 2
− −
x x x
= … A. 0 B.
1 2 2
=
x x x
{(3x-1) -
−
x x
=
3
1 Jawabannya adalah B UAN2005
7. Nilai ~ → x
Lim
9
1 2 2 ) 2 (
11
9 2 + − x x }= … A. -1 B. 0 C.
6
1 D.
6
3 E.
6
) 2 ( sin −
3
→
− + −
2 → x
Lim
12
12
3 ) 2 ( sin
1
1 2 2
x x x
Lim
= 2 → x
Lim
)
4 4 (
3 ) 2 ( sin 2 2
x x x
= 2 → x
x Lim x x
16 2 tan
x x
5 4 )( 2 )( 3 (
x Lim
= →
= 3 → x
Lim
)
1 5 (
16 )
1
5 4 )(
6 ( 2
x x x x
Lim x x x x
1
1 8 (cos 2 tan
16 )
Lim
= 3 → x
x x x x
− −
5 4 )( 2 )( 3 (
1
5 )
) 3 (
Lim
−
x x x −
= → x
15 )
5
Lim 3 2
= 3 → x
16 )
1 4 sin 2 1 (
2 tan
x − x x −
= → x
Lim 3 2
16 ) 4 sin
2 ( 2 tan
x − x x
5 )
1
5 4 )( 2 (
−
Lim 3
→ x
= 1 - sin 2 4x - sin 2 4x = 1 - 2 sin 2 4x
cos 8x =cos(4x+4x) = cos 4x . cos 4x – sin 4x . sin4x = cos 2 4x - sin 2 4x
x x x −
1 8 (cos 2 tan
16 )
Lim 3
= → x
x − x x x
16 2 tan 8 cos 2 tan
Lim 3
A. -4 B.-6 C.-8 D.-16 E.-32 jawab: → x
− = …
x x x x
16 2 tan 8 cos 2 tan
Lim 3
5. Nilai dari → x
UAN2005
40 = -8
=
)
−
5 4 )( 2 3 (
1 3 .
5 )
4 4 ( 5 +
cos sin x −
Lim Lim 2 2 b − p
6
π
( ) x →
π x
x → ~
2 a
3
−
6
2 Lim
1
1 2 + {(3x-1) -
9 x
11 9 } A.
3 B.
3 C.
3 D.-2 3 E. -3 3
− x
~
2
3
x →
jawab:
Lim 2 2 +
3 x − 1 ) - = { (
9 x − x
11 9 } x → ~
Kalau nilai x dimasukkan didapat nilai:
Lim 2 2 +
= {
9 x − x − x +
6
1 9 x
11 - 9 } x → ~
Cara 1: L’Hospital
b − p −
6 − ( − 11 )
5 π
= = =
cos x − sin Lim
6
6
π
x →
π x 3 − Jawabannya adalah E
6
2 EBTANAS1994 Lim Lim
− sin x
Lim
3 x −
5 π π
= = 2 sin x 8. =….
x → x → 2
1
x → ~
2
4
5 3 −
3
x x
2
8
3 π
1 A. 0 B.
C.
D. 1 E. 6 = 2 . sin = 2. 3 =
3
11
4
3
2 jawab: Cara 2: pemfaktoran (agak panjang) dibahas disini sebagai perbandingan: rumus dasar: m m 1
π x
−
Dimisalkan : − = t
Lim ax bx ...
6
2
− x → ~ px qx ...
x π
maka : = - t
2
6 membagi pembilang dan penyebut dengan pangkat π x = 2 ( - t) tertinggi penyebut
6 π 3 x
5 = - 2t 2 − 2
3 Lim Lim 3 x −
5
x x 2 = = 2
π
x → ~
2 x 4 x 5 x → ~ 2 x 4 x
5
- 2 2 2 π π π π
3 untuk nilai x = maka t = − = − = 0
x x x
3
6
2
6
6
3
5 − 2 Lim x x
=
4
5 x → ~
2
- 2 x x
− = = = 0
2 Jawabannya adalah A
2 + +
'
π F (x) = 1. sin(2x-6) +(x-7) cos(2x-6). 2
Untuk x = - 2t dan t → 0 , maka '
3 G (x) = 2x + 2 π
cos x − sin ' Lim
2 x − 6 ) 2 ( x − 7 ) cos( 2 x − 6 )
6
π =
x
→ π
x →
3 x →
3
2
2 G ( x ) x ' 3 −
6
2
π 2 ( − 4 ). + 1 −
8
1 cos( − 2 t ) −
= = = -1
Lim
3 2 .
3
2
8 =
t → t
π π
2 t sin sin 2 t −
Lim
2
3
3 =
t → t
1
1
2 t 3 sin 2 t −
Lim
2
2
2 =
t → t
1
1 2 +
1 ( 1 − 2 sin t ) 3 ( 2 sin t cos t ) −
Lim
2
2
2 =
t → t
1
− sin t 2 3 sin t cos t −
Lim
2
2 =
t
→ t
sin t 3 sin t cos t − 2
=
t → t
sin t ( sin t 3 cos t ) −
=
t → t Lim Lim
sin t = . (-sin t + 3 cos t)
t → t → t
= 1 . (0 + 3 ) =
3 Jawabannya adalah C UAN2004
Lim
( 7 ) sin(
2 6 )
x − x − 10. Nilai = ….
3
x 2 2 x −
15 A. -4 B. -1 C. 0 D. 1 E.4 jawab: cara yang cepat dengan menggunakan L’Hospital dengan catatan kita harus menguasai differensial/turunan Cara ini cocok untuk soal multiple choice seperti ini. '
Lim F ( x ) ' x
3 → G ( x )
Ingat : y = uv, maka ' ' ' y = u v + u v
Lim
sin k ( x − ) a 5. = k
Lim 2 2 x → a x − a
( ) x → ~
2 x + + + Contoh: x − 5 − x 2 x 11 =
Lim
tan k ( x − ) a 6. = k
x → a x − a
Diketahui : a = 1, b = -2 , p =2
b − p −
2 − 2 −
4 = = = -2
2 2 a
2
1 Fungsi Irasional:
Jika menemui pembilang atau penyebut mengandung bentuk x - y maka bentuk tersebut disubstitusikan.
1
1
x − y Limit Fungsi Trigonometri :
Lim Lim Lim
sin ax ax sin ax a 1. = = =
x → bx x → sin bx x → sin bx b Lim Lim Lim
tan ax ax tan ax a 2. = = =
x → bx x → tan bx x → tan bx b Lim Lim
sin ax tan ax a 3. = =
x → tan bx x → sin bx b 2 Lim Lim
1 − cos 2 ax 2 sin ax 4. = = 2 2
x → x → x x Lim
2 sin ax sin ax 2 = = 2 . a.a= 2a
x → x x
catatan: 2 2 cos 2ax = cos ax - sin ax 2 2 cos ax + sin ax = 1 2 2 cos 2ax = 1 - sin ax - sin ax 2 = 1 - 2 sin ax
www.belajar-matematika.com - 2