CABANG BALAI IiEBUN RAYA PURFYODADI

LEhIBACA 1LhlU PENGETAIIUAN INDONESIA

UPT BALAI P E N G E M I I A N G A N KEBUN R A Y A

CABANG BALAI IiEBUN RAYA PURFYODADI
I'ASURUAN
KOTAK POS HO 104 L A W A N G 65201
-- - -- --

- JAJYA TIMUR
TCLF. (0141) 96046

-

-

-

- - -

--


-

-

- TAX.

SURAT KETWANGAIJ IDENTIFIKASI
Ho, : 1 3 5 /11.1
~
.OG. 02/k111./1996

K e p a l a C a b m g Balai Kebun Raya Purvrodadi dengan i n i
m e n e r ~ g k a n b d ~ y i a m a t e r i a l tanaman yang dibawa o l e h :

Mahnsiswn F n k u l t a s Farmnoi U n i v o r n j . t a s K a t o l i k "WIDYA IrlATJ
DALA" d i S w a b a y a ke Cabmg B n l a i Kebun Raya Purvrodadi p a
&R t a n g g a l 6 Pobi-u&i
1996, b e r d a s a r k a n buku
"FLORA OF

JAVA" k a r a n p n C.A. Zjncker j i l i d I (1963) halaman 95 n m a
ilmialmya adalah :
M a r g a
J e n i s

rGnetum
: Gnetum pnemon L.

Adapun menuru t brlku "THE STANDARD CYCLOPEDIA OF IIOR
I r n . r n n g n ! ~L.!;. BniJ e y j i l i d I (1953) halaman 'Z
d m bultu "TAKSONOPJI TIJMBUIIAHtt knxnngnn G e ~ b o n gT j i t r o s o e pono c e t a k m k e 3 (1991) ha;nman 8, 29 d m 30 k l a s i f i k a s i
n y a ailnlah s e b a g a i b e r i k u t

TICIil,'l'\lIilS"

.

D i v i s i r
Sub D i v i s i
:

K e l a s
:
o r d o / ~ ~ m g s a:
E'amili/Sul u :

Spermatophyta
Gymnospermne
Glietinae
Gnetales
Gnetnceae

Demikian s u r a t k e t e r a n g a n ' i n i d i b u a t u n t u k a a p a t dA
p e r g ~ m n l t x lsebagaimann per1.unya.

-

Purwodndi, 29 P e b r u n r i 1996

n
ayn Purvrodadi.


96036

-

Z.AHE'S RAN

31-1

B e r a t b o t n l timhang kosong

Jad i

kortsen t r a s i

la.ru t a n

ba.ku

standa.rc.l


\:I+.;

5

1 1 - I - 2 -m-agw

9'

to

Recovery = 106,2752'

Kit P w _ t m b

C sebenarnya
(F F ~ )

% Recovery


VBaf

=

= 105,144X

5,8990E-02

+

7,0582E-02

(

mernennhi

2ya.ra.t )

VBbf


= 0,9942 k 5,6782E-02

(

memenuhi s y a r a t )

I1 - 2 . 3 . Y - i i A k m s i R e a m K i t Tanpa P c n i m h h m Serum

X R e c o v e r y = 107,087 X

VBaf = 5,943OE-02
VBbf

= 1,0133

+

k 0 , 1 3 8 4 ( m e m e n u h i syar8.t

0,1113 i m e m e n u h i syarat


)

)

H i t Ds.ngm P e w -

11.2-4. e-n

S e w

% Recovery = 105,8185 7i

V B a f = 7 , 5 6 9 3 - 0 2 3. 0 , 9 8 4 2 X c ( memenuhi syarat

VBhf

= 0,9842

RSD = 1,4905


3. 8 , 6 3 9 4 E - 0 2

%'

( memenuhi

(

memenuhi s y a r a t )

syarat )

:)

11.4. ILii LQD dan LOB

IIX

I.-=APWXT;tAx1T


Rumus

Ana.va. R a . n c a ~ - ~ g a R~.rnba.ng
n
Luga.5

d iguna.kan

l l n t u k treda. a.nt3.r p e r l a l i u a n y a n g l e b i h d a r i

dimana.

k e l u n ~ p o l : d i h i t u n g h a r g a . 1-1, x , 2 x Z , x

setiap

1;e~~udia.n

d i h i t u n g ha.rga :


c a . c a h t o t a l (N)

= nl

+

n2

+

ng

..
j u r n l a h d a t a . t o t a l = 2x1 -t 2 x ?

+ nLl -I- n 5

+ Zx3 +

2x4

+

Cx5

+

X x qL.z

+

' ; x ~ +~

2~~~

5

jurrilah k u a d r a t d a t a . t o t a l ( y 2 i j ) = SxlZ

P

LX 0
r2
1

faktor koreksi

J"/N

jumlah k u a d r a t t o t a l (JKT)

=

CyZij

j u r r ~ l a h k u a . d r a t per1a.lrna.n ( J K P y ]

- JZ/N

= ( E J Z i ) / n - J',,'lj

j u m l a h kuadr8.t; d a l a r n ( J K E y )

= JXT - J K P y

d e r a j a . t b e b a s t o t a l (dbT:l

= kn

-

1, k =

perla-

I-ru a n
der8.ja.t b e h a s per1akua.n (dbPy) = k - I
d e r a j a . t beha.s d a l n m (dbXy)

= dhT - dPy

r a t a a . n jurn1a.b k u a d r a t perla.1cua.n ( R J K P y ) = J K P y / d b P y
r a t a . a . n jurn1a.h 1 i u a d r a . t da.1a.m ( RJKEy) = .JKGy,/dhEy

Frati,

(Fr) = RJKPy,,'RCJKEy

D a . r i h a s i l p e n g o 1 a h a . n data t e r s e b u t d i a t a . s d i d a p a t k 8 . n ha.rga. F h i t u r ~ gy a . n g kern12dia.n r l i h a . n d i n g k a . n den;a.rt

I; t a b e l .
Kriteria pengujian :
Ri.la F h i t u n g 5 F t a b e l , ma.l;a G e r h e d a t i d a . k s i g r 1 i . f i-

l i a 1-1

B i l a . F h i t u n g :; F t a b e l , ntaka b e r b e r f a s i . g n i f i k a n
IJnti-xli n ~ e n g e t a h u i acla.nya p e r b e d a a n e f e k Fierlalzlla.r~
a n t a r p a s a n g a n kelorrtpok p e r 1 a . k u a . n d i l a k u k a n
Eiurtlt~..;

:

13j

i tlSD 5 % .

HSD0,05 = Q(O,TJ5;p;dh).TRJK/'n

Seda.ngkan

ruirius u n t u k p e r h i t u n g a n k o r e l a s i

darl

nCxy - C x . Cy
b=

nxxz

i,xx)"

-

G y . 2x"

- Cx.Exy

a=
n%x2 - (Bx)"

TEST SIGNIFIKANSI K O R E L A S I

Ho : r

=

:

0 : t i d 8 . k ada k o r e l a . s i a n t a . r a x d e n g a n y .

2. n = 5 , t a r a f s i g n i f i k a n s i 52, r t:a.bel
Ho d i t o l a k G i l a r h i t u n g > r t a b e l .

= 0,878

LAlYIPlIRRN

IV

PERIIITUNGAN ANAVA KADAR ZAT I3ESI

(NORMAL )

n

-

N

= 25

Y' ij

= 357641,44

J = Ji

= 2989,G

JK Total =

c

.J

( y2ij

- J ~ , , / N) = 133,113fi

JKPy

=

JKEy

= JK T o t a l - JKPy = 8 3 , 3 0 8

( .J2i,/n

- J',/N

)

= 49,805rj

TABEL ANAVA
SV

db

PY
EY

4
20

'JK

RJK

39,8056
83,3080

F hitung

12,45140
4,16540

db ( T o t a l )

= kn

-

1

db (EY)

= db

(

T o t a l - PY)

RJK

= J K / dh

F tlitung

= R J K (Py)/RJK

K r i t e r i a pengujian

F(0,05)

2,989

F(0,Ol)
4,43

2,87

(Ey)

:

- B i l a F h i t u n g > F ( O , O 5 ) , maka b e r h e d a s i g n i f i k a n .
- Bila

F h i t u n g > F ( 0 , 0 1 ) , m a k a b e r b e d a sar1ga.t

sig-

nif ikan.
Pengujiam h i p o t e s a

a. H

:

:

Pi = 0

Yang b e r a - r t i t i d a k a d a p e r h e d a a n e f e k y a n g

s i g n i f i-

ka.n sebagai a k i b a t p e r b e d a a n p e r l a k u a n

b . Kesimpulan :

K a r e n a F h i t u n g > F ( 0 , 0 5 ) , ma.ka Ho d i t o 1 a . k .
perkataan lain, perlakuan-perlakuan
yang berbeda s e o a r a s i g n i f i k a n .

metrlberikan

Dengan

ef e k

TABEL U J I HSD

10%

20%

30%

30%

kontrol

per lakuan

-

10%
20%
30%
40%
kontrol

rneari

120,68

117,36

120,68

0,00

3,32TS
o , nn

117,36
120,38
121,OO
118,50

120,38

-

db

= 20

p

= 5

.J

= 4,23

q(O,05;p;dh)

HSD(Fj$b) = q ( 0 , 0 5 ; p ; d b ) 4 R c J K , / n
Keterang8.n
K:

:

118,Sll

0,30TS
0,32TS
2,18TS
~ , O ~ T ~S , G ~ T IS, I ~ T S
0,62 TS
1,85 TS
0,OO
0,OO
2,50 TS
0,On

RJK = 4,1651
ri

121,00

= 3,8609

:

perbeda.a.rinya s i g n i f i l i a n

TS : p e r h e d a a n n y a t i d a k s i g n i f i k a n

P E R H I T U N G A N ANAVA KADAR ZAT BESI

( R A R I KE

Perhitungan JK
P

-

5

n

-

.J

14

= 25

YZ ij
J = Ji

- 0)

:

c

231979,97

= 2408,l

-

JK T o t a . 1 =

(

Y2ij

*JKPy

=

(

J2i/,{n

JKEy

= JK T o t a l - JKPy = 1 4 , 5 3 2

J2/N

-

J2//'N

=

)
)

21,6256

= 7,0936

TABEL ANAVA
db

PY

,JK

4

RJIC

Ey

20

7,0936
14,5323

Total

24

21,6256

d b (Tota.1)
db (Py)

F(O,O5)

2,440

2,87

1,7734
0,7266

-

-

F(O,Ol)
4,43

-

-

1

-

= ( k - 1 )

= db

(EY)

db

kn

F hitung

Total

(

-

RJK

= JK / d h

F h itung

= R J K (Py)/RJR

Py)

(Ey)

K r i t e r i a penguj ian :

- B i l a F hitung

-

Bila

?

F ( 0 , 0 5 1 , maka b e r b e d a s i g n i f i k a n .

F h i t u n g > F ( O , O l ) , riaka b e r b e d a s a - n g a t

sig-

n i f ik8.n.
Penguji a n h i p o t e s a

a. H

:

:

Pi = O

Ya.ng b e r a r t i t i d 8 . k a d a p e r b e c i a - a n e f e k ya.ng

s i g n i f ikan

3eba.ga.i a . k i b a t pert1eda.a.r~ p e r laliuan
b . Kesimpulan :

Ka.rena

F h i t u n g < F (:O,Cl5), iriaka. H s

perk3taa.n

l a i n , per lakuan-perlakuan

ya-rig b e r b e d a s e c a r a s i g n i f i k a n

ditolak.
memberikan

Dengan
ef e k

XAMFIRAW

T7I

PERHITUNGAN ANAVA RADAR ZAT BESI
( W A R 1 KE

-

4)

konsentrasi

u langm
1
2
3
4
5

.

10%

20%

30%

40%

99,4
99,0
100,l
100,9
99,6

98,7
97,O
102,l
100,7
99,3

lM,2
102,l
100,4
89,2
89,9

101,7
99,l
101,4
100,4
100,l

n
rata-rats

5

5

5

99,BO

99,56

5

101,16

100,54

505,8

502,7

jurr~lah

kontrol
99,6
99,9
87,4
97,9

97,l
5

25

-

98,30
2497,2

Ji

499,O

J2i

249001, 247804,84 255833,64 252707,29 241965,61 1247312

497,8

Perhitungar1 J K :
P

-

5

n

-

J

N

--

Y2ij

= 249506,86

J = J i

=2497,2

C

? C

L.3

.JK T o t a . 1 = ( Y 2 i j - .J2;,'N
IJKPy

=

3KEy

= J K Total

( J 2i/n

-

)

= 66,5464

J2,,'tJ ) = 2 2 , 1624
-

5KPy

= 44,384

491,9

TABEL ANAVA

RJK

= J K / db

F h itung

= R J K (Py)/RJK (Ey)

Kriteria penguj i a n :
- B i l a F h i t u n g > F ( 0 , 0 5 1 , maka b e r b e d a s i g n i f i k a n .
- Bila

F h i t u n g > F ( 0 , 0 1 ) , maka b e r b e d a s a . n g a t

sig-

n i f ikan.

Penguji a n h i p o t e s a

:

Yang b e r a r t i t i d a k ada p e r b e d a a n e f e k y a n g

signifi-

Ka.rena F h i t u n g < F ( 0 , 0 5 ) , m a k a Ho d i t e r i m a . D e n g a n
perka-taan l a i n , per1akua.n-perla.kuan
yang t i d a k berbeda.

memberikan

efek

PERHITUNGAN ANAVA KADAR Z A T B E S I
( H A R I KE - 8 )

1

I

rata-rata

104,75

104,34

l06,46

105,52

Perhitungan J K :
P

--

5

n

-

.J

N

- 25

Yzij

= 27344.5,53

J = Ji

= 2614,03

E

JK Total = ( Y 2 i j

-

JZ/N

= 119,41926

)

JKPy

=

JKEy

= J K Total - JKPy = 5 6 , 5 5 4 3 2

(

J z i / n - J2/N

)

= 62,834944

101,74

-

TABEL ANAVA

1

sv

E?JK

JK

db

F hitung

62,8349

15,70874

5,552

Total

119,4193

-

-

db (Ey)

= dh

-

RJK

= ,JK / d b

F(:0,05)
2,8'7

F(Cl,Ol!
4,43

-

(

K r i t e r i a p e n g u j ia.n

-

Total

-

-

Py)

:

B i l a F h i t u n g > F ( 0 , 0 5 ) , maka b e r b e d a s i g n i f i k a n

- Bila. F h i t u n g
ikan

;.

.

Penguj i a n h i p o t e s a

a.. H

:

F ( D , T J l ) , rria.ka. b e r b e c l a s a n g a t s i g n i f - -

:

Pi = O

Yane b e r a r t i t i d a k ada p e r b e d a a n e f e k y a n g

signifi-

kan seba.ga.i a . k i b a t p e r b e d a a n per1akua.n
b . Kesimpulan

:

Ka.rena F h i t u n g

:. F

( 0 , 0 5 ) , ma.ka Ho d i t o l a k .

y a n g b e r b e d a secara s i g n i f ikan.

Dengar!

TAREL U J I H S D

per lakuan
mean

R J K = 2,8292

*

: perheda.annya s i g n i f i k a n

TS

:

perbeda.a.nnya tida.k s i g n i f i k a n

P E R N I T U N G A N ANAVA KADAR Z A T B E S I

konsen trasi

ulangm

jumlah

10%

Y2ij
J = Ji.

30%

40%

294518,29

= 2712,7

JK T o t a l = ( Y " i j

JKEy

20%

- J2/N

1

168,6384

= J K T o t a l - .JKPy = 69,032

kontrol

TABEL ANAVA
SV

db

I

JK

RJK

F hitung

F(0,05)
2,87

PY

4
20

99,60134
69,0320

24,90160
3,45160

7,215

EY

24

168,6384

-

-

Tota.1

db (Total)

(PY)

db

F(0,01!
4,43

-

-

= kn - 1
= ( k - 1 )

d b (EY)

= db

RJK

= XJK / d b

F hitung

= R J K (Py)/RIJK ( E y j

(

T o t a l - Py)

K r i t e r i a p e n g u j ia.n :

E

- Bila

h i t u n g > F ( 0 , 0 5 ) , maka h e r b e d a s i g n i f i k a n .

- B i l a F h i t u n g > F ( 0 , 0 1 ) , ~ l a k ab e r b e d a s a n g a t s i g n i f ikan

.

Penguj i a n h i p o t e s a :

a. H : P i = 0
Yang b e r a r t i t i d a . k a d a p e r h e d 3 a . n ef e k yam$

s i g n i f i-

kan s e b a g a i 3kiba.t p e r b e d a a n per1akua.n
h . Kesimpu1a.n :
Ka.rena F h i t u n g > F ( 0 , 0 5 1 ,

maka Ho d i t o l a k .

Dengan

p e r k a t a a . n l a i n , p e r 1 a k u a . n - p e r 1 a . k u a . n memberikam
y a n g b e r b e d a s e c a r a s i g n i f ika.n.

efek

TAREL UJI HSD

1

10%

20%

30%

per lakuan
10%
20%
30%
40%

kontrol

:

p e r b e d a a . r i n y a s i g n i f ika.n

TS : p e r b e d a a - n n y a t ida.k s i g n i f i k a n

40%

kontrol

P E R H I T U N G A N ANAVA KADAR ZAT B E S I

( H A R I KE

J K Total = ( Y 2 i j - Jz/N

-

16)

= 333,3696

)

JKPy

=

JKEy

= J K Total - J K P y = 5 9 , 0 1 2

(

J2i/n

-

JZ/N

)

= 274,3576

TABEL ANAVA
SV

/I

db

RJK

JK

F hitung

db (Total)

= kn

dh (PY)

= ( k - 1 )

d b CEY)

= db

RJ K

= JK / d b

F hitung

= RJK (Py),/R.JK ( E y )

-

(

K r i t e r i a penguj ian

-

F(0,05)

F(0,Dl)

1

Tota.1 - Py)

:

B i l a F h i t u n g > F ( 0 , 0 5 ) , maka b e r b e d a s i g r 1 i f i k a . n .

- Bila F h i t u n g > F ( 0 , 0 1 ) ,

maka. b e r b e d a s a n g a t s i g n i f -

ik a n .
Pengujian hipotesa :

a. H : P i = 0
Yang b e r a r t i t i d a k a d a p e r b e d a a n e f e k y a n g

signifi-

k a n 5 e b a g a . i a.kiba.t perbeda.a.n p e r l a . k u a n
b . Kesimpulan :
K a r e n a F h i t u n g > F ( 0 , 0 5 ) , ma.ka. Ho d i t o 1 a . k .
perks-taan

Dengan

l a i n , per1s.kua.n-per1a.k)-lan memberika.n

yang b e r b e d a secara s i g n i f i k a n .

ef e k

TABEL UJI HSD

lox

per la.k~lm
mean

10%
20%;

un,sa o,nn

109,74
30%
116,12
40%
117,14
k o n t r o l 109,64

RJK

110,38

= 2 , 9506

,O,o

30%

40%

109,74

116,12

117,14

o,s4 TS
0,00

5,74:k
6,38.J:
0,00

0,'

kontrol
109,134

6,76 a

0,74

'7,40
1,02TS

0,lO'TS
6,48:k
7,50 :r:

*

o,nn

0,On

TS

R e k a p i t u l a s i H a s i l Perhitungan IISD 5 %
Kadar Zat Besi

PERWITUNGAN KQRELASI DAN REGRBSI KADAR ZAT B E S I
P e r h i t u n g a n K o r e l n s i dan R e g r e s i
(

kelompok k o n t r o l )

P e r h i t u n g a n korelasi dan Regresi
(

no
f

kelompok 10% )

ha-ri

kada.r za.t b e s i

o

%,46
99,80
104,75
107,46

1.
2.
3.
4.
5.

12
16

B

40

4
8

b = n,8875

X2

o

Y'
9960, fl

399,ZO

10971,7
11547,7

110,35

12133,;7

838,OO
1289,5%
1766,08

518,846

480

53967,69

4292,80

a = 96,67

+

n

9304,5

16
64
144
256

r = 0,894333006

Persair1a.a.n g a r i s r e g r e s i ya.n,g didapat ada lah

Y = 96,67

1

XY

0 , 6 8 7 5 ~d a n r = 0 , 9 9 4 3 3 3 0 0 6

:

P e r h i t u n g a n K o r e l a s i dan Regresi
(

kelompok 20% )

no

hari

ka-dar za.t b e s i

X"

1.
2.
3.
5.

0
4
8
12
16

95,62
99,56
104,34
1137,34
100,74

16
64
144
256

9143,2
9912,2
10886,8
11521,9
12@2,9

5:

40

516,FjCl

480

53507,O

4.

0

Y"

-

Persama.an g a r i s regresi y a n g didapat a d a l a h :

Y = 96,116 + 0 , 9 0 0 5 ~dan r = 0,992001218

P e r h i t u n g a n K o r e l a s i dan Regresi
(

kelompok 30% )

r

no

hari

1.
7
-.
3.
4.
5.

0
4
8
12
16

96,20
101,16
106,46
110,54
116,12

2

40

530,43

ka.dar zatbesi

Y'

XY

16
64
144
256

9254,4
10233,3
11333,7
12219,l
13483,9

0
404,fX
851,68
1326,48
1857,92

450

565%4,4

4440,72

X"
0

P

Persamaan g a r i s r e e r e s i 17a.ng d i d a p a t a d a l a h

:

Perhitungan Korelasi d a n Regresi
( kelompok 40% )

hari

13

ka.darzatbesi

= 1,318

a

'X

= 95,552

Yz

r =

0,998209324

Persatr~aan g a r i s r e g r e s i ya.ng d i d a . p a . t ada.1a.h
Y

=

95,552

xy

:

+ 1,318~

Kesimpulan :
K a . r e n a r hitting = 0 , 9 8 4 0 2 5 7 1 8

t t a . b e l , malia Ho ditn1a.k.

J a . d i a.da. k o r e l a s i y a n g s i g r 1 i f i k a . n .

GRAFIK R E G R E S I K A D A R Z A T B E S I TERHADAP W A K T U

lr81

-

Waktu (hari)

Keterangan :
-B- Kelompok I

+Kelompok II
-9- Kelompok Ill
i
+
Kelompok

IV

--)t Kelompok

V

PERIIITUNGAN ANAVA KADAR HEMOGLOBIN
(

NORMAL

)

konsentrasi

u la.ngan

ju~11a.h
10%

20%

30%

40%

kontrol

TABEL ANAVA

/

SV

db

JK

24

24:2584

RcJK

E hitung

F(0,05)

F(0,01)

I

Total

db (Total)

= kn - 1

db ( P Y )

= ( k - 1 )

d b (EY)

= db ( T o t a l - Py)

RJK

= JK / d b

F hitung

= RJK ( P y ) / R J K ( B y )

K r i t e r i a p e n g u j ian :

-

Bila F hitung

- Bila

?

F ( 0 , 0 5 ) , maka b e r b e d a s i g n i f ika.r-1.

F h i t u n g > F ( 0 , 0 1 ) , ma.ka h e r b e d a s a n g a t

sig-

n i f ikan.
Penguj i a n hipotesa

a. H

:

:

Pi = O

Yang b e r a r t i t i d a . k a d a p e r u b a h a n efek y a n g

signifi-

k a n s e b a . g a . i a k i b a t perbedaa.t-I p e r l a k u a n .

b . Kesimpu1a.n :
Ka.rerla F h i t u n g < F ( 0 , 0 5 ) ,

maka Ho d i t e r i m a . Dengan

perka.ta.3.n l a . i n , p e r 1 a k u a . n - p e r l a . k u a n member ilia-n
yang ticla-k berbeda..

ef ek

PERIIITUNGAN ANAVA RADAR HEMQGLQt3IN
(

JK Total = C Y 2 i j

- J2/N

IIARI KE - 0

)

= 1,4744

TABEL ANAVA
SV

db

JK

PY
EY

4
20

0,5344

24

1,4744

RcJK
0,1336
0,047

0,94

F hitung

F(0,05)

F(0,01)

2,843

2,87

4,43

I

Total

db ( T o t a l )

= kn - 1

d b (EY)

= db ( T o t a l - Py)

RJK

= JK / d b

F hitung

= RJK (Py!,/RzJK ( E y )

Kriteria pengujian

:

- B i l a F h i t u n g > F (0,051,
- Bila

ma-ka. b e r b e d a s i g n i f i k a n .

F h i t u n g > F i O , O l ) , ~ i a k ab e r b e d a s a n g a t

sig-

n i f ilia.i-I.
Pengu ji a n h i p s t e s a :
a.. II

:

Pi = 0

Yang b e r a r t i t i d a k a d a p e r u b a h a n e f e k y a n g

signifi-

k a n sebagai a k i b a t perbeciaan p e r l a k u s n .
b . Kesimpu1a.n

:

Ka.rena F h i t u n g < F ( D , 0 5 ) , rna.ka Hu d i t e r i m a . . D e n e a n
perka.ta.a.n l a i n , ~ e r l a . k u a r i - p e r l a . k 1 1 ~ m
. r e~m b e r i k a n

ya.ng t i d a k b e r b e d a .

efek

PERMITUNGAN ANAVA KADAR HEMOGLOBIN
(

N A R I KE - 4 )

1
7
,,, LzzJ
konsentras i

u'ar'g-'

jUrnlSh

Perhitungan JK :

JK Total =

(

Y2ij

-

JZ/N ) = 3,0936

TABEL ANAVA

I

SV

PY

a

JK

WK

20

0,7056
2,388

0,1764
0,1194

24

3,0936

db

4

EY
Total

1,477

F(;0,01j
--4,4:3

F(0,05)

2,87

= Isn - 1

db (Total)

(PY)

db

F hitung

= ( k - 1 )

db (Ey)

= d b (Total

RJK

= JK /

F hitung

= RJK (Pyj/RJK ( E y )

Kriteria pengujian

-

Py)

db

:

- B i l a F h i t u n g > F ( 0 , 0 5 ) , m a k a Gesbeda signifikan.

- Bila

F hitung

:,

F (0,01), maka t e r b e d a . s a n g a t

sig--

nif ikan.
Pengujian hipotesa

a. H

:

Pi =

:

0

Yang G e r a r t i t i d a k a d a p e r u b a h a n efak yang

signifi-

kan s e b a g a i a k i b a . t p e r b e d a m p e r l a k u a n .
b . Kesiinpulan :

Karena F h i t u n g

(

F (0,05), 1r1a.ka Ho d i t e r i m a . Dengan

PERHITUNGAN ANAVA KADAR IIEMOGLOBIN
(

Perhitungan J K

:

P

- 5
-

n

- 5

N

= 25

Y 2 ij

= 1680,84

,J = J i

= 204,8

J K Total =

(

H A R I KE - 8 )

Y z i j - J2/N

J K P y = ( J Z i / n - J"/N

)

.JKEy = JK T o t a l - .JKPy

)

= 3,1184

= 0,6784
= 2,44

TABEL ANAVA
1

sv

RxJK

db

F (O,Ol),

ma.ka h e r b e d a s a n g a t

sig-

nifikan.

P e n g u j ia.n hipotssa
a. H

:

:

Pi = 0

Ya.ng h e r a r t i t i d a k a-da p e r o h a h a n e f e k ya.ng

s i g n i f i-

k a n s e b a . g a . i a k i h a - t perbeda.a.n p e r l a . k u a r - I .
b . Xesimpu2a.n

:

Karena F hitung

F (0,051,

maka Ho d i t e r i m a . Dengan

perka.ta.a.n l a i n , p e r 1 a . k u a . n - p e r l a . k u a n memberika.n
ya.ng t i d a k b e r b e d a . .

ef e k

PERHITUNGAN ANAVA KADAR HEMQGLORIN

Perhitungan J K

:

JKPy = ( J 2 i / n - J Z / N )

= 3,012

J K E y = J K T o t a l - JKPy

= 3,525

TABEL ANAVA
SV

db

JK

24

6,5400

RJK

F hitung

F(0,05)

F(0,Ol)

I

Total

db (Total)

= kn - 1

db (PY)

= ( k - 1 )

db (EY)

= d b ( T o t a l - Py)

RJ K

= JK / db

F hitung

= R J K (Py)/'RJK ( E y )

K r i t e r i a . p e n g u j ian

:

- B i l a F h i t u n g > F ( 0 , 0 5 1 , maka b e r b e d a s i g r 1 i f i k a . n .
- Bila

F hitung > F (O,01),

maka b e r b e d a sar1ga.t

sig-

n i f i ka.n .
P e n g u j ia.n h i p o t e s a

a. H

:

:

Pi = 0

Ya.ng b e r a . r t i t i d a k ada p e r u b a h a , n e f e k y a n g

signif ikan

sebagai a k i b a t p e r b e d a . a . n p e r 1 a . k u a . n .
b

.

K e s i ~ 1 p u 1 a . n:
Karena F h i t u n g

?

F ( 0 , 0 5 ) , maka Ho d i t o l a k .

perka.ta.a.n l a i n , p e r 1 a k u a . n - p e r 1 a k u o . n
y a n g h e r b e d a seca.ra s i g n i f i k a n .

Derigan

rnernb5rika.n

ef ek

TABEL U J I HSD

R J K = 4,1654
n

= 5

dG

= 20

p

= 5

q(0,OS;p;db)

= 4,23

HSD(5%) = q(0,05;p;db)TRJK/n

= 0,7945

Ketera.ngan :

*

:

oerhedasnnya s i g n i f ikan

T S : perbeda.a.nnya. t i d a . l i s i g n i f ikam

ILAME'IM

XXX

R e k a p i t u l a s i Hasil P e r h i t u n g a n HSD 5 X

Kadar Hemoglobin Dnl am D a r a h

hari

F hitung

F (0,135)

normal

1,319

2,87

t i d a k ada perbda8ri

0

2,843

2,87

t i d a k s j a p e r b d a a r i ber~tal.aa

4

1,477

2,37

ticla-k a,&.

8

1,39

2,87

t ida.k ada. perbecl~.anbermakr~a.

12

2,323

2,87

t i d a k ada perbedaan hermakna

16

4,268

3
L,

87

Keterarigar~

perbeclaan berma-kria

ada. perbeciaan berrr~akinaai-~tara.

kelompok

:

10 % vs 40 %
J

bermahla

k o n t r o l vs 40 %

ILArSPr-

XCX

PERHITUNGAN KORELASI DAN REGRESI

KADAR HEMOGLOBIN
Perhitungan Korelasi dan Regresi
(

kelompok normal )

X2

Y
'

o

3,10
8,50
8,88

16
64
144

53,29
58,37
65,61
72,25

256

78,85

30,56
64,80
102,OO
142,08

40,42

480

328,37

399,44

no

hari

ka.dar herlog lob i n

I.

0
4
8
12
16

7,30

2.
3.
4.
5.
2

40

0,0865

G

7,M

a = 7,328

XY

n

r = 0,993203668

Persamaan g a r i s yang d i d a p a t a d a l a h :
y

= 7,328 + 0 , 0 8 6 5 ~d a n r = 0,993203663
Perhitungan Korelasi dan Regresi
(
--

kelompok 10% )

--

-

k d a r he~~oglutin

Y

XY

hari

1.
2.
3.
4.
5.

0
4
8
12
16

7,4
7,82
8,14
8,M
8,72

0
16
64
144
256

FA ,8

72,9
76,0

0
31,28
65,12
102,43
139,52

2

40

40,62

480

331,14

338,40

Persamaan g a r i s yang d i d a p a t
y

X2

no

61,2
66,3

:

= 7,28 + O,lOOSx 4a.n r = 0,999171842

P e r l - l i t u n g a n K o r e l a s i d a n Regresi
( k e l o m p o k 20 X

b = 0,094

a = 7,376

Persama.an g a r is y a n g d i d a p a t
y = 7,376

)

r = 0,,99763179E
:

+ 0 , 0 9 4 ~dan r = 0,997631798
P e r h i t u n g a n K o r e l a s i dan R e g r e s i
( kelompok 30% )

-

no

hari

1.
2.
3.
4.

0
4
8

12

5.

2

karlar he~noglob
in

'X

7,lO

Y2

XI'

-

7,58

0
16

50,410
57,456

8,lO

64
144

16

8,44
8,94

€5,610
71,234

256

79,924

3rjJ32
M,86
1[31,28
143,04

40

40,16

480

324,63

339,44

I

L

k~ = 0 , 1 1 3 5

r = 0,893229016

a = 7,124

Persamaan g a r i s yang d i d a p a t
Y = 7,124 + 0,1135~dan r

:

0,998229018

Perhitungan Korelasi dan Regresi

<

Y

kelompok 40% )

= 7 , 2 1 6 + 0 , 1 5 5 ~d a n r = 0 , 9 8 7 4 0 1 3 6 1

Kesirnpulan

:

Ka.rena r h i t u n g = 0 , 9 9 2 9 1 8 9 > r t a b e l , m a k a Ho d i t o l a k

LAMPIRAN XXI

GRAFIK REGRESI KADAR HEMOGLOBIN TERHADAP

7,O 1

a

I

I

I

I

0

4

8

12

16

Waktu (hari)

Keterangan :
--a-Kelompok

I

+Kelompok Ill
j
tKelompok V

1

LAMPIRAN =I
P E R H I T U N G A N ANAVA JUMLAH HEMATOKRIT

NORMAL

(

)

konsentrasi
ulxigm~

. jutr11a.h

10%

20%

30%

40% kontrol

1
2
3
4

36
34
34
34

5

37

34
34
35
35
34

31
33
34
36
33

36
31
34
32
32

34
33
31
29
35

n

5

5

5

5

5

rata-rata

35

34,4

33,4

33

34,4

-

#Ji

175

172

167

165

172

841

J'i

30625

29554

27889

Perhitungar1 J K :
P

= 5

n

= 5

tq

= 25

Ye i j

= 28375

J

= Ji

= 841

J K Total = (
JKPy

=

(

Y" ij - J2/N

J2 i / n - JZltN

JKEy = J K Total - JKPy

)

)

= 83,76
= 22,16
= 61,6

27225

26244

25

141567

X7KIII

1

PERHITUNGAN A N A V A JUMLAH IIEHATOKRIT
(

H A R I RE - 0 )

konsentrasi
u langar~

-

10%

20%

30%

40% k o n t r o l
30
28
28
27
27

27
28
27
27
27

jurrilah

1

1
2

30

30

29
30

5

27
27
25
30

28

28
27
27
30
27

n

5

5

5

5

3

28.4

29,4

27,5

28

27,2

147

139

140

136

21609

19321

19600

3

4

rata-rata
Ji

142

J2i

20164

30

Perhitungari JK :
P

= 5

n

-

N

-2c
- '
.53

Y2 ij

= 19864

J = J i

=704

J K Total =

CJ
.

(

Y'ij

- J2/N ) = 39,36

J W y = ( J z i / n - J2/N )

= 13,36

JKEy = J K T o t a l - JKPy

=

26

25
-

704

18496 99190

TABEL ANAVA
SV

db

.JK

RJK

PY

EY

4
20

13,36
26,00

3,34
1,30

Total

24

39,36

F hitung
2,569

db ( T o t a l )

= kn - 1

db ( P y j

= ( k - 1 )

db (Ey)

= db (Total

R 3K

= 3K / d b

F hitung

= RJK ( P y j / R J K ( E y )

K r i t e r i a pengujian

-

Fj0,05)

F(0,Ol)

2,87

4,43

Py)

:

-

B i l a . F h i t u n g > F ( 0 , 0 5 ) , ma.ka b e r b e d a s i g n i f i k a . n .

-

Bila

F h i t u n g > F ( 0 , 0 l ) , maka b e r b e d a s a n g a t

sig-

nif ikan.
Pengu j i a n h i p o t e s a :
a. H

:

Pi

= 0

Yang b e r a r t i t i d a k a d a p e r u b a h a n e f e k y a n g

signifi-

kan s e b a g a i a k i b a t p e r b e d a a n p e r l a k u a n .
b . Kesirnpulan :

K a r e n a F h i t u n g < F ( 0 , 0 5 1 , maka Ho d i t e r i r r i a . Dengan
perkataan l a i n , perlakuan-perlakuan
yang t i d a k b e r b e d a .

merr~berikan e f e k

PERWITUNGAN ANAVA JUKLAH HEMATOKRIT
(

H A R I KE - 4 )

Perhitungxi JK :
P

= 5

n

= 5

N

= 25

Y" i j

= 23044

J = Ji

= 758

JK Tota.1 =

(

YZij

-

J2/t? ) = 61,44

JKPy

=

JKEy

= J K T o t a l - JKPy

( J 2 i/'n

- J2/N )

= 14,64

= 46,8

SV

dG

.JK

PY
EY

4
20

14,€4
46,50

Total

24

61,44

ReJK
3,66

F hitung
1,564

2,87

F(0,Ol)
4,43

2,34

db ( T o t a l )

= kn - 1

db ( P Y )

= ( k - 1 )

db ( E Y )

= db ( T o t a l - P y )

RJK

= J K / dG

F hitung

= R J K (Py)/RJK ( E y )

Kriteria pengujian

F(0,05)

:

- B i l a F h i t u n g > F ( 0 , 0 5 ) , maka b e r b e d a s i g n i f i k a n .
- B i l a F h i t u n g > F ( D , 0 1 ) , maka b e r b e d a s a n g a t
kan

signifi-

.

P e n g u j ia.n h i p o t e s a :
3..

H

:

Pi

= 0

Yang b e r ~ r t itidak a d a p e r u b a h a n e f e k y a n g

signifikan

sebagai akibat perbedsan perlakuan.

t. Kesimpulan

:

K a r e n a F h i t u n g < F ( 0 , 0 5 ) , m a k a Ho d i t e r i r n a . D e n g a n

p e r k s t a a r i l a i n , p e r 1 a . k u a . n - p e r 1 a k u a . n t r ~ e ~ ~ h e r i k a reif e k
yang t i d a k berbeda.

LAMPIRAN XXV
PERHITUNGAN ANAVA JUMLAH HEHATOKRIT
( WAR1

KE - 8 )

Perhitungan J K :
P

= 5

n

= 5

N

= 25

Y2ij

= 24459

,J=Ji

=781

JK T o t a l =

(

Y2ij

-

J2/N

)

= 60,56

JKPy = ( J 2 i / n - Ja/N )

= 14,56

,JKEy = J K Total

= 46

-

JKPy

SV

1

Total

db

JK

24

60,56

RJK

F hitung

db (Total)

= kn - 1

db ( P Y )

= ( k - 1 )

db (EY)

= db (Total - Pyj

RJK

= JK

F h itung

= RJK ( P y ) / R J K ( E y )

Kriteria p e n g u j ian

F(0,05)

F(0,Ol)

db

/

:

- B i l a F h i t u n g > F ( 0 , 0 5 1 , maka b e r b e d a s i g n i f i k a n .
- B i l a F h i t u n g > F ( 0 , 0 1 ) , maka b e r b e d a s a n g a t

signifi-

kan .
Pengujian h i p o t e s a :
a. H : P i = 0

Yamg b e r a r t i t i d a k a d a p e r u b a h a n e f e k y s n g

signif ikan

sebagai a k i b a t perbedaan perlakuan.

b . Kesimpulan
Ka.rena

:

F h i t u n g : F ( 0 , 0 5 1 , maka HN d i t e r i m a .

perkataan

l a i n , p e r lakuan-perlakuan

y a n g t ida.k b e r b e d a .

Dengan

tr~emberikan e f e k

P E R H I T U N G A N ANAVA JUMLAH HEMATOKRIT
(

H A R I KB - 12 )

konsentrasi

u lar~gar~

jurr~lah

10%

20%

30%

40% kontrol

I
2
3
4
5

32
31
31
32
35

33
32
35
34
31

30
32
31
34
31

36
31
33
32
31

32
31
30
30
31

rl

5

.J
c

5

5

5

32,2

33

31,6

32,6

30,s

165

158

163

1%

801

27225

24964

26569

23716

128395

rata-rata

Ji

161

J' i

25921

J K Total = ( Y
' ij - J2/t? ) = 64,96

J W y = ( J2i,/n - J',/N
JKEy = J K Total - JKPy

;I

= 14,9fi
= 50

25
-

137

TABEX ANAVA
SV

db

PY

4
20

EY

R,SK

JK
14,96
50

3,74

F hitung
1,496

E(0,01.)

2,87

4,43

-

2,s

db (Total)

= kn - 1

db (Py)

= ( k - 1 )

d b (EY)

= d b (Total - Py)

RJK

= J K / db

F hitung

= R J K (Py)/RJK ( E y )

K r i t e r i a pengujian

F(0,05)

:

- B i l a F h i t u n g > F ( 0 , 0 5 ) , maka b e r b e d u s i g n i f i k a n .

-

B i l a F h i t u n g > F ( 0 , 0 1 ) , maka b e r b e d a s a n g a t s i g n i f -

ik a n .
Pengu j i a n h i p o t e s a :
a. H

: P i

= 0

Yang G e r a r t i t i d a k a d a p e r u b a h a n e f e k y a r ~ g s i g r i i f i kan s e b a g a i a k i h a t perbedaa.n p e r l a k u a n .
b . Kesimpulan :
Karena F h i t u n g < F ( 0 , 0 5 ) ,

m a k a Ho d i t e r i m a . D e n g a n

perkataan l a i n , perlakuan-perlakuan
yang t i d a k berbeda.

memberikan

efek

LAMPIRAN =KXVIX
PERHITUNGAN ANAVA JUMLAW HEHATOKRPT
( H A R I KE - 16 )

3
4
5

32
32

35
33

35

n

5

34

31

33

30

34

32
35
31

32

32

5

5

5

5

25

32,8

33,8

32,2

33,4

31,4

-

.J i

164

169

161

167

157

818

J' i

26896

28561

24649

133916

rata-rata

Perhitungan J K

:

P

= 5

n

-

N

= 25

Y2 ij

= 26826

J = Ji

= 818

JK Total =
JKPy =
JKEy

(

25921 27889

5

(

Y 2 i j - J2/N

J 2 i / n - J2/N

= JK T o t a l - JKPy

)

)

= 61,04
= 18,24
= 42,8

1j$tr-

TABEL ANAVA
-

SV

dh

JK

PY
EY

4
20

19,24
42,8

Total

24

61,04

RJK
4,56

-

-

Fhitung
2,131

-

-

-

- -

-

-

F(0,05j

F(0,Ol)

2,87

4,43

2,14

db ( T o t a l )

= kn - 1

db (Py)

= ( k - 1 )

db ( E Y )

=

RJK

= J K / db

F hitung

= R J K (Py)/RJK ( E y )

d b ( T o t a l - Py)

Kriteria penguj i a n

:

-

B i l a F h i t u n g > F ( 0 , 0 5 ) , ma.ka b e r b e d a s i g n i f i k a n .

-

Bila

F h i t u n g > F ( 0 , 0 1 ) , maka L e r b e d a s a n g a t

sig-

n i f ika.n .
Penguji a n h i p o t e s a
a. H

:

:

Pi = 0

Yang b e r a r t i t i d a k a d a p e r u t a h a n e f e k y a n g

signifi-

kan s e b a g a i a k i b a t p e r b e d a a n p e r l a k u a n .
b. Kesimpulan

:

K a r e n a F h i t u n g > F ( 0 , 0 5 1 , m a k a Ho d i t o l a k .
perkataan l a i n , perlakuan-perlakuan
yang berheda s e c a r a s i g n i f i k a n .

memberikan

Dengan

ef e k

LAME'IRAN

XxvTII

REKAPITULASI HASIL PERHITUNGAN HSD 5 X
JUMLAH HEHATOKRIT DALAM DARAH

' Hari
normal

F hiturg

F (0,05)

1,799

2,87

t i d a k ada perbedam ymig bermahla

Keterarigan

0

-7 F

& ,a63
c

2,87

tida.k ada. perbeda.811 y8ri.g b e r m a k ~ a

4

1,564

2,87

tida.k =la. p e r b e d a m yarig bern~a.L~-ia.

8

1,583

2,87

t i d a k ada p e r b e d a m y a r ~ gbermalma

12

1,496

2,87

t i d a k acla p e r b e d a m yxig bermakia.

16

2,131

2,87

t i d a k acla p e r b e d a m yarig b e r m a h a

I

I

LAMPIRAN =rEXIX
PERHITUNGAN KORELASI DAN REGRESI JUHLAH HEMATOKRIT
Perhitungan Korelasi dan Regresi
( kelompok kontrol )

r ~ o hari

Bhematokrit

Y
'

Xz

1.
2.
3.
4.
5.

0
4
8
12
16

27,20
29,00
30,OO
30,80
31,40

0
16
64
144
256

739,84
341,OO
900,OO
948,64
985,96

0
116,OO
240,00
369,617
502,40

2

40

148,40

480

4415,44

1223,OO

h = 0,255

a = 27,64

r = 0,975730383

P e r s a m a a n g a r i s yang dir3apa.t a d a . l a h
y

XY

:

= 27,64 + 0 , 2 5 5 ~d a n r = 0 , 9 7 5 7 3 0 3 8 3

Perhitungan korelasi dan regresi
(

L

kelompok 10% )

no

hari

Z hematokrit

X2

Y2

XY

1.
2.
3.
4.
5.

0
4
8
12
16

25,40
30,80
31,60
32,20
32,80

0
16
64
144
256

806,56
948,64
998,56
1036,84
1075,84

0
123,20
252,80
386,40
524,80

2

40

155,80

480

4866,44

1237,20

Perhitungan Korelasi dan Regresi
(

b = 0,265

kelompok 20% )

r = 0,982155344

a = 29,80

P e r s a m a a n g a r i s r e g r e s i y a n g did3.pa.t a.da.lah :
y

= 29,80

t

0 , 2 6 5 ~d a n r = 0,982155344

Perhitungan Korelasi dan Regresi
(

b

kelompok 30% )

Y'

no

hari

Chetr~atokrit

X2

1.
2.
3.
4.
5.

0
4
8
12
16

27,80
30,OO
30,80
31,6O
32,ZO

0
16
64
14.1
256

1036,34

0
120,OO
246,40
379,20
515,20

2

40

152,40

480

4656,88

1260,80

= 0,26

a = 28,40

XII

772,84
900,OO
945,64
998,56

r = 0,960331911

Persama.an g a r i s r e g r e s i ya.ng d i d ~ ~ p aa dt a 1 a . h :
Y = 28,40 + 0,26x d a n r = 0,960331911

P e r h i t u n g a n K o r e l a s i dan Regresi
(

kelompok 40% )

2 hematokrit

X2

5.

4
8
12
16

28,00
30,60
31,60
32,60
33,40

C

40

156,20

no

I.
2.
3.
4.

hari

0

Yz

XY

16
64
144
256

784,011
936,313
998,56
1062,76
1115,56

0
122,40
252,80
391,20
534,40

450

4897,24

1300,80

n

1

b

=

a = 28,68

0,32

r = 0,966154685

Persamaan g a r i s r e g r e s i yang d i d a p a t a d a l a h :
Y

= 2 8 , 6 8 + 0 , 3 2 x dart r = 0 , 9 6 6 1 5 4 6 8 5

Kesimpulan

:

Karena r h i t u n g = 0,94250712

> r t a b e l , maka. Ho d i t o l a k .

J a d i a.da k o r e l a s i y a n g s i g n i f i k a n .

LAMPIRAN XXX

GRAFIK REGRESI JUMLAH HEMATOKNT TERHADAP WAKTU

35

1

34 -

I

33 n

$32

i

-

I

I

U

g2 31 3
L

m

z

30 29

-

28

-

27

1

1

I

I

I

0

4

8

12

16

Waktu (hari)

Keterangan :
-9- Kelompok I

+Kelompok II
4-Kelompok Ill
-A-

Kelompok IV

Jt- Kelompok V

1