Masyarakat Adat Ada, Tetapi Ditiadakan.

EKA

S a n to s a , S e k re ta ris J e n d ra l B a re s a n 0 1 0
m a s y a ra k a t a d a t d i J a w a B a ra t, m e n

munikam

h a l y a n g lu a r b ia s a b a h w a
b u a ta n

m a s y a ra k a t tid a k d iIi

k e b ija k a n , te rm a s u k

k e b ija k a n y a n g s e b e

g u n g a n la n g s u n g d e n g a n k e la n g s u n g a n
itu , p a tu t d ip e rju a n g k a n

h id u p m s


p a y u n g h u k u m y a n g je l

d u n g a n a ta s d is k rim in a s i.

" J ik a p e rlu , ja d ik a n

a d a t s e b a g a i c a g a r b u d a y a d e m i p e rlin d u n g a n

a d m in is tra tif

rn y a b e rs in g -

.

e k a . O le h s e b a b
s e b a g a i p e rlin -

t a " n i l a i ," u n g k a p -

m e n ja d i p rio rita s


B andung A de
e n g a n s e g a la k e la m p e m b a -

n g u n a n . Y a n g te Ija d i ju s tru p e n g e rd ila n p e ra n
" T e rn s te rja d i p e n g e rd ila n . Y a n g d u Iu n y a m a s y
ta ta ra n

tk a n d a la m p e m -

se t a p m a sy a ra k a t

nya.
P a k a r A n tro p o lo g i S o s ia l U n iv e rs ita s P a d ja d j
M a k m u r K a rta w in a ta m e n ila i, m a s y a ra k a t a d a t
k a y a a n n ila in y a tid a k p e rn a h

se b u a h fo ru m k o pkan, bukan

d e s a , s e k a ra n g te ru s m e n g


(ru k u n w a rg a ) s a ja . P e ra n n y a te ru s d ip e rk e e il,

k e b e ra d a a n .
t adat ada di
il m e n ja d i
e r s e m p i t ,"

RW
ucap-

nya.
P e n g e rd ila n p e ra n , m e n u ru t A d e , m e ru p a k a n
e a y a a n p e m e rin ta h
m e n c o n to h k a n

a ta s k e b e ra d a a n

p e n g a b a ia n


hukum

d a n p e ra n
a d a t d a la m

u s h a k ta n a h

u la y a t d i C ip ta g e la r, " K e n a p a tid a k m e riy e ra h k a n p e n g e lo la a n s e lu r u h t a m a n n a s i o n a l i t u k e p a d a m a s y a r a k a t a d a t 'j a ? M e r e k a p u n y a k e a rifa n -k e a rifa n

lo k a l y a n g te rb u k ti a m p u h 1 e n ja g a k e le s ta ri-

a n h u t a n ," i m b u h n y a .
O m o n g a n A d e b u k a n ta n p a b u k ti. S e ja k d ite ta

m e n g ik u ti. T a p i a g a k n y a filo s o fi s e m a e a m
i n i I u p u t d a r i p e r h a t i a n p e m e r i n t a h ," k a t a U e u S u h e r l a n , s a l a h s e o ra n g se se p u h .
.
.
P e rs o a la n b e rb e d a d ih a d a p i w a rg a k o m u m ta s
ra n g , K a b u p a te n In d ra m a y u ,


adat D ayak L osa-

p a te n K u n in g a n . K a re n a k ~ p ~ re a y ~ a n y a n ~ m e r~ k a a n u t a d a d i lu a r
a ru s u ta m a k e s u lita n a d m m Is tra tif a e a p d ite m u i s a a t m e n g u ru s
p e m b u a ta n ' K IP , p e n e a ta ta n p e rk a w in a n , h in g g a ~ s a n
kepegaw a ia n . " A d a w a rg a k a m i y a n g p e rn a h te rp ilih s e b a g a i s a la h s a !U
p e n g h a rg a a n

s id e n , ta p i h in g g a p e n s iu n ta k p e rn a h m e n d ~ p a t tu n ja n g a n

d a n p re k e lu a r-

g a ," p a p a r P a n g e r a n J a t i K u s u m a ,* : e s e p u h C i g u g u r ,
L-

~~_~~~""""._...

__


hut
C ip t

n a re s m i, ja ra k n y a s e k ita r tig a k ilo m e te r, s e k a ra n
d ite m u i s e m a k b e lu k a r. S e b e lu m n y a , k a w a s a n in i

d a n k o m u n ita s w a rg a C ig u g u r, ~ b u -

k a ry a w a n te rb a ik n a s io n a l d a n m e m p e ro le h

ta m a n n a s io n a l, 2 0 0 3 la lu , la ju p e ra m b a h a n
la k ta k la n ta s m a n d e k . D a ri u ju n g k a m p u n g

~ '_ " = _ _ = _ ~ _ ~ - '- - _

la n ta ra .

" B a n y a k o ra n g lu a r m e n g a ta s n a m a k a n

e ru p a k a n b e s y a ra k a t a d a t,


l a n t a s b e r b u a t s e m a u n y a ," u e a p K i U p a t , s a l a h s
sepuhan

e la r h in g g a S i- .
in i tin g g a l d a p a t

ra n g se se p u h K a -

C ip ta g e la r.

**
BANYAKZYXWVUTSRQPONMLKJIHGFEDCBA
n ila i b a ik d ih id u p i m a s y a ra k a t a d a t
a d a a n m e re k a s e la m a ra tu s a n

ta h u n . K e a rifa n m

k u n g a n a d a la h s a la h s a tu n y a . D e n g a n k o n s e p


1

d a n leuweung titipan y a n g m e n g a n d a l k a n k e k u a
b u k ti lin g k u n g a n te ta p le s ta ri, D i K a m p u n g K u ta
m is , m is a ln y a , h u ta n lin d u n g s e lu a s

40

h e k ta re t

h a ri in i. A rtin y a , d a la m h a l in i, m a s y a ra k a t a d a t
p a t d ia n d a lk a n

d a n d a p a t d ip e rc a y a . S e la m a in i,

k a m a la h d itia d a k a n

p e ra n n y a o le h p e m e rin ta h .

n e g a ra a e a p k a li m e n d is k rim in a s ik a n


m a sy a ra k a t

B u d a y a w a n J a k o b S u m a rd jo m e n g u n g k a p k a n ,
p e m e r i n t a h b e r h e n t i m e n e r a p k a n p o l i t i k .p e n y e r
m a in i b a n y a k d ip ra k tik k a n ,

P e rb e d a a n ju s tru

m

eung tutupan
pamali, t e r K a b u p a te n C ia ia g a b a ik h in g g a
ungguhnya dab e ra d a a n

m e re -

k a n k e b ija k a n
d a t.
d a h s e m e s tin y a

. a m a n y a n g s e la .a d i k e k u a t a n

y a n g m e m b a n g u n p o n d a s i k e h id u p a n b e rb a n g s a .
D i ja m a n B e la n d a , s tu d i te rh a d a p m a s y a ra k a t a d a t b a n y a k d ila k ii
n m e s k i u n tu k
tu ju a n k o lo n ia l. S tu d i s u n g g u h -s u n g g u h

sem a

't u a m a t p e n t i n g

k e m b a li d ig ia tk a n . T e n tu d e n g a n tu ju a n y a n g b e

a ," u j a r p e n g -

a ja r F ils a fa t S e n i d i U n iv e rs ita s P a ra h y a n g a n

g te rs e -

b u t .( A g .


Tri Joko Her

B

R ia d i/" P R " )* * *

.

~l