Tunku Badlishah dan Peranannya dalam Pem

JURNAL PERSATUAN MUZIUM MALAYSIA

rssN

0127

- 1857

k-r,friD

BTLANGAFI 32 - 2013

Yang Dipertua
Yang Dipertua

I
Naib Yang Dipertua II
Setiausaha Kehormat
Penolong Setiausaha

Bendahari

Ketua Editor

Editor

Editor Penyelaras
Rekabentuk

Dato' Ibrahim Ismail
Wan Jamaluddin Wan Yusoff
Haji Mohd. Yusof Abdullah

Kamarul Baharin A. Kasim
Mohd. Razaimi Hamat
Fadhilah Md Salleh
Prof. Emeritus Tan Sri Dato' Dr. Kloo Kay Kim
Datuk Dr. Abdullah Zakaria Ghazali
Dr. Adnan Haji Nawang
Dato' Dr. Hashim Awang A.R.
Datuk Haji Zainal Abidin Borhan
Dr. Arbaiyah Mohd. Noor

Dr. Mardiana Nordin
Ahmad Hakimi Khairuddin
Jazamuddin Baharuddin
Shahnan Abdullah

Kandungan
Rencana Pengarang

Muzium

ix

Abdullah Zakaria bin Ghazali

Negara xi

Sejarah Orang Melayu dan Kerajaan
Melayu Sriwijaya: Hubungannya Dengan
Sejarah Awal Kesultanan Brunei

Kampung Budu Dalam Arus Perjuangan
Menentang British di Pahang, 1891-1894

1

Haji Abd Karim Haji Abd
Rahman

18

Abdullah Zalilria bin Ghazali

Diterbitkan oleh Persatuan Muzium Malaysia, dla Jabatan Muzium Malaysia, 50566 Kuala Lumpur
Dicetak oleh United Selangor Press Sdn. Bhd., Kuala Lumpur

Rupa Bentuk Ikonik Mata dan Peristilahan
Objek Senjata Lama Melayu Semenanjung
Tanah MelaYu

28

Yazid Mat dan Othman Yatim

Menyelusuri Jawatan Raja Bergelar dan
Orang Besar Selangor Dalam Pentadbiran
Raja Selang or, 197 66-1942

54

Ahmad Farhan bin Abdullah
@ Zakaria

Perisytiharan Darurat dan Peranan Pasukan

94

Md Rozimi Mohd Nasir

\
i.-

Masalah NYamuk dan Mdlaria di
Pulau Pinang, 1920-1957
Tragedi Double,Srx di Sabah
&**

109 Peter J. Lee

124 Hamdan bin Aziz

Tunku Badlishah dan Peranannya Dalam
Pemberian $ 1,000,000 oleh Kerajaan
Kedah Kepada British Menjelang Perang
Dunia Kedua

135 Abu Hanifah Haris

Kegiatan Parti Komunis Malaya di Pantai
Remis-Beruas, Perak, 15 Ogos 1945 3 September 1945: Dengan Merujuk
Kepada Pengadilan Mahkamah Rakyat

146 Ahmad Zaki bin Mohd Johari

Sir Harold Briggs dan Langkah-Langkah
Membanteras Gerakan Komunis di Tanah

170 Ho Hui Ling

Mela5ru, 1950-1951
Dasar Pengambilan Kakitangan Awam di
Tanah Melayu, 1,957 -1963
Kedudukan Pas Pasca Pilihan Raya Umum
Dewan Undangan Negeri Kelantan 1978
Bundo Kanduang di Minangkabau Dalam
Perspektif Sejarah

190 Nur Naiwa Yusof

202 Mustafa Ahmad dan
Mohammad Zain Musa

214 Mhd. Nur M.S.
b

T'unlru Badlishah dan Peranannya Dalam

Pemberian $ 1,000,000 oleh Kerai aan
Kedah Kepada British Menjelang Perang
Dunia Kedua
{F.-

ABU HANIIFAI{ HARIS*

Pengenalan
Sejak Tanah Melayu telah dikuasai sepenuhnya oleh British menjelang tahun
1920, raja-raja Melayu dilihat terpaksa bekerjasama dengan Residen British dan
Penasihat British dalam pentadbiran negeri-negeri Melayu. Raja-raja Melayu bukan
sahaja kehilangan kuasa mutlakuntuk membuat keputusan berkaitan pemerintahan
dan pentadbiran negeri, malah 'nasihat' Residen British dan Penasihat British juga
wajib dipatuhi dan diikuti. Campur tangan British dalam pemerintahan negerinegeri Melayu tidak terhad kepada bidang pentadbiran, perundangan dan kehakiman
sahaja, tetapi juga merangkumi bidang keselamatan dan pertahanan.

Tulisan ini cuba meneliti pemberian hadiah berupa wang tunai yang telah
disumbangkan oleh salah sebuah negerinegeri Melayu utara iaitu Kedah kepada
British bagi menghadapi peperangan di Eropah yang memerlukan perbelanjaan
yang sangat tinggi. Pemberian hadiah berupa wang tunai kepada British bagi
menghadapi peperangan yang besar bukanlah sesuatu yang baru kerana negerinegeri Melayu yang lain juga pernah menyumbangkan wang tunai kepada British

bagi membiayai peperangan sejak Perang Dunia Pertama lagi, termasuklah
9,

*

Penulis ialah Pensyarah Kanan di Jabatan Sejarah, Fakulti Sastera dan Sains Sosial, Universiti
Malaya.

135

pembelian kapal perang.l Pemberian hadiah berjumlah $1,000,000 oleh kerajaan
Kedah kepada British berlaku ketika Majlis Mesyuarat Negeri Kedah berada di
bawah pimpinan salah seorang Regent of Kedah (Pemangku Sultan Kedah) iaitu
Tunku Badlishah.

Pelantikan Tunku Badlishah Sebagai Regent of Kedah
Tunku Badlishah (1894-1958) merupakanputera kepada Sultan Kedah, Sultan
Abdul Hamid Halim Shah ibnu Sultan Ahmad Tajuddin (1864-1943).2 Baginda
mendapat pendidikan awal di Sekolah Melayu Jalan Baharu, Alor Setar.3 Baginda
telah dijadikan anak angkat oleh Raja Siam, Rama VI dan meneruskan pengajian
di Kolej Diraja Bangkok.E.Raja Rama VI kemudian menghantar baginda
menyambung pengajian di England pada tahun 1972.s Pada tahun 1916, baginda
menyambung pengajian di Wadham College, Oxford.6 Baginda merupakan antara
pelajar Kedah terawal pernah menyambung pengajian di England sebelum Perang
Dunia Kedua.T
S etelah berjaya mendap at ijazahekonomi di Wadham College, baginda pulang
ke BangkoFpada tahun 1921, seterusnya berkhidmat di Jabatan Kewangan Siam.
Sekembalinya ke Kedah pada tahun t926, Tunku Badlishah dilantik sebagai
Bendahari Negeri Kedah.s Baginda telah berkahwin dengan Tunku Safiah binti
Tunku Mahmud pada 7 Ogos 1924.e Pada bulan Oktober L935, baginda berkahwin

5

6

Lihat misalnya tulisan Ahmad Kamal Ariffrr Mohd. Rus, "H.M.S. Malaya: Antara Kesetiaan,
Kebangsaan dan Penindasan", Malaysia Dari Segi Sejarah,Bil.30,2002,h[m. 1-14. Lihat
juga Ahmad Kamal Aritrin Mohd. Rus, 'oPerang Dunia Pertama dalam Sejarah Tanah Melayu:
Analisis Terpilih Mengenai 'Penglibatan' Negeri-Negeri Melayu Bersekutu, 1914-1918",
Sejarah, No. 11, 2003, hlm. 17-39. Selain Kedah, beberapa negeri Melayu yang lain turut
memberikan hadiah dalam bentuk wang tunai kepada British bagi menghadapi Perang Dunia
*Kedah Gives
Kedua, termasuklah Negeri-Negeri Selat (NrNS). Lihat
$1,000,000 towards Cost
of War", The Straits Times, S November 1939, hlm. 10.
Tunku Badlishah merupakan putera Sultan Abdul Hamid Halim Shah yang kelapan, dan anak
baginda yang keenam belas. Lihat 'oSultan of Kedah is 52 Today'', The Straits Times, 8 August
1946, hlm. 3.
Haji Ibrahim Ismail, Sejarah Kedah Sepintas Lalu, Stntok, Kedah: Jawatankuasa Penerbitan,
Universiti Utara Malaysia, 1987, hlm. 169.
Harry Miller, "Feudal and Thorough in Training, Sultan Led a Progress", The Straits Times, 15
July 1958, hlm. 6.
"Raja Muda Honoured", The Straits Times,5 January 1936, hlm. 5.
"New Raja Muda of Kedah", The Singapore Free Press and Merchantile Advertiser, l8 March

1935, hlm. 3.
Mohammad Isa Othman, Pengalaman Kedah dan Perlis: Zaman Penjajahan British, Kuala
Lumpur: Utusan Publications & Distributors Sdn. Bhd., 2001, hlm. 248.
Harry Miller, "Feudal and Thorough in Training, Sultan Led a Progress", The Straits Times, 15
July 1958, hkn. 6.
Tunku Safiah merupakan anak perempuan kepada Tunku Mahmud ibni Sffitan Ahmad Tajuddin,
iaitu Pemangku Regent of Kedah ketika itu. Lihat o'Royal Wedding in Kedah", The Singapore
Free Press and Merchantile Advertiser,12 August 1924,h[m.9; "Malayan Royalty Wedded",
The Straits Times,12 August 1924,h1m.9. Tunku Safiah meninggal dunia pada l0 Mac 1934

136

dengan Tunku Asma, iaitu puteri sulung Sultan Terengganu.lo Tunku Badlishah
juga pernah dianugerahkan pingat Honorary C.M.G (Companion of the Most
Distinguished Order of Saint Michael and Saint Goerge) oleh Raja England, Raja
Edward VIII sempena Hari Keputeraan baginda pada tahun 1936.11 Sempena
pengurniaan pingat tersebut, beberapa majlis sambutan dan kesyukuran telah
diadakan di seluruh negeri Kedah.l2
Tunku Badlishah dilantik secara rasmi sebagai Raja Muda pada 2lMac L935

dan upacara pertabalan baginda diiringi lintasan 10 pesawat daripada 100th
Squardon, Royal Air Force yang sedang dalam perjalanan pulang ke Singapura
dari India.13 Pelantikan tersebut dilakukan selepas penyandangnya, Tunku
Mohammed ibni Sultan Ahmqd Tajuddin iaitu bapa saudara Tunku Badlishah
meninggal dunia di sebuah hospital di Singapura pada 7 Mac l935.ra Tunku
Mahmud ibni Sultan Ahmad Tajuddiri pula dilantik sebagai Regent of Kedah yang
baru pada tahun L935. Sebelum itu, jawatan sebagai Regent of Kedah dijawat oleh
Tunku Ibrahim ibni Sultan Abdul Hamid Halim Shah iaitu putera Sulung Sultan
Abdul Hamid Halim Shah dari tahun 1913 hingga tahun 1934.15 Tunku Mahmud,
bapa saudara"Tunku Ibrahim terus memegang jawatan sebagai Regent of Kedah
sehingga beliau meninggal dunia pada 5 November L937.16
setelah kereta yang dinaiki terlibat dalam kemalangan jalan raya di Jalan Maxwell, Alor Setar
pada 9 Mac 1934. Dalam kemalangan tersebut, Tunku Badlishah turut kehilangan dua batang
jari. Lihat "Alor Star Accident", The Singapore Free Press and Merchantile Advertiser, 13

March 1934,h1m.6.
"Royal Wedding", The Straits Times,6 October 1935, hlm. 8.
11
CO 448/44/12, Colonial Offrce New Year Honours List 1936, Includes Draft Notifications for
Gazette, and a list of Awards by Country. Tunku Badlishah juga pernah dikurniakan pingat
K.B.E. (1941) dan K.C.M.G (1948) oleh Raja England, Raja George VI. Lihat "Sultan of
Kedah Dies", The Straits Times,14 July 1958, hlm. 1.
t2 Pada 17 Julai 1936, Sultan Terengganu iaitu bapa mertua Tunku Badlishah turut menghadiri
majlis sambutan sempena pengumiaan pingat Honorary C.M.G. yang telah diadakan pada L7
Julai 1936. Lthat The Strai* Times, 17 July 1936, hlm. 14. Pada 11 Oktober 1936, masyarakat
Cina di Alor Setar turut mengadakan majlis sambutan sempena pengurniaan pingat tersebut.
Lihat "Chinese Honour Raja Muda of Kedah", The Straits Times, 11 October 1936, hlm. 28.
Pada 18 Oktober 1936, masyarakat Sungai Petani turut mengadakan majlis sambutan sempena
pengurniaan pingat tersebut. Lihat "Kedah as 'The Abode of Peace", The Straits Times, 18
October 1936, hlm. 5.
13
Sir Shenton Thomas kepada Sir Philip Cunliffe-Lister,27 Mac 1935, dalam CO 7l7lll0l9,
Regent of Kedah. Jawatan Raja Muda kali teralhir diiawat oleh Tunku Abdul Aziz. Selepas
kematiannya pada tahun 1912, jawatan tersebut tidak diisi sehinggalah pelantikan Tunku
Mohammed sebagai Raja Muda pada tahun 1934. Lrhat "New Raja Muda of Kedah", The
Straits Times,22March 1935, hlm. 12; "RajaMuda of Kedah", The Singapore Free Press and
Merchantile Advertiser,23 March 1935, hlm. 3.
t4 Telegram daripada Pesuruhjaya Tinggi Negeri-Negeri Melayu (NNM) kepada Setiausaha Pejabat
Tanatr Jajahan, 7 Mac 1935, dalam CO 7l7lll0l9, Regent of Kedah.
l5 "Regent of Kedah", The Times,6 November 1937 , datam CO 7 L7ll28/!9,beath of Regent of
Kedah.
t6 Telegram daripada Pesuruhjaya Tinggi NNM kepada Setiausaha Pejabat Tanah Jajahan, 5
November L937, dalan CO 7l7ll28l19, Death of Regent of Kedah. Tunku Mahmud telah

10

t37

Kematian Tunku Mahmud menyaksikan Tunku Badlishah ibni Sultan Abdul
Hamid Halim Shah telah dilantik secara rasmi sebagai Regent of Kedah yang baru
pada tahun 1937 .17 Cadangan rnelantik Tunku Balishah sebagai Regent of Kedah
yang baru sebenarnya telah dibincangkan oleh Sir Philip Cunliffe-Lister, mantan
Setiausaha Pejabat Tanah Jajahan (1931-1935) sejak tahun 1935 lagi. Namun
begitu, cadangantersebut tidak dapat dilaksanakan kerana Tunku Mahmud sendiri
belum bersedia untuk bersara. Jika tahap kesihatan Tunku Mahmud masih dalam
keadaan baik, baginda juga dilaporkan tidak akan membincangkan urusan
pelantikan Raja Muda, Tunku Badlishah sebagai R.egent of Kedahyangbaru selagi
Penasihat British Kedah iaitu J. D. Hall belum pulang daripada bercuti pada
pertengahan tahun 1936.18 \.
Upacara pertabalan Tunku Badlishah pula telah diadakan pada hari Sabtu,
13 November 1937 bertempat di balai Besar, Alor Setar. Upacara pertabalan
tersebut berrnula pada jam 9. 15 pagi, dan diiringi dengan persernbahan nobat serta
tembakan 17 das peluru yang dipimpin oleh Inspektor Bahadun, seorang pegawai
polis Melayu. Tetamu kehormat pula terdiri daripada Sultan Kedah, Sultan Abdul
Hamid Halim Shah yang diiringi Tunku Muhammad Jiwa dan Tunku Kassim.
Upacara pertabalan tersebut turut dihadiri oleh pegawai kerajaan Kedah,
termasuklahPenasihatBritishKedah, J. D. Hall, Raja Muda Kedah, TunkuYaacob,
dan Setiusaha Kerajaan Kedah, Che Mohamed Sheriff. Pelantikan Tunku Badtishah
sebagai Regent of Kedah juga telah mendapat pengiktirafan PesuruWaya Tinggi
Negeri-Negeri Melayu OINM), Sir Shenton Thomas.re Dalam upacara pertabalan
tersebut, Tunku tsadlishah juga telah mengangkat sumpah seperti berikut:
By Allah The Most Great and The Most Exalted

I,

Twtku Badlishah, c.M.G., bin sultun Abdut Hamid Harim shah, K.G.M.G, Regent
Darul-Aman, do solemn$, und sincerel"y swear in the name ttf
Allah that I will obey the ltnl of Allah and protect the Islantic religion as.far as lies in
my pow)eti and w'iil rule over ihe country to the utmost oJ'm1, power according to law
and iantice Jbr the contmon'weal of the State *nd the communitlt, all members af the
Rulling H'ottse, the public servants generally and specially and all tkeinhabitants of
the countrv so long as the me.mbers of the Rulling House, the public sen)ants and the
inhabitants of the country continue to be loyal to me. Thus have I made my oath in
fealty which I will sincerely keep.2a
o.f the Stctte o./'Kedah,

t7
l8
t9

dikebumikan pada 6 November 1937 diTanah Perkuburan Diraja Langgar, Kedah. Lihat "P.egent
of Kedah Laid to Rest", The Straits Echo,8 November 1937, dalam CO 717lI28l19, Death of
Regent of Kedah.
"Regent of Kedah", The Strait.s Times,2t August 1939, hlm. 17.
Sir Slrenton Thomas kepada Malcolm MacDonald, 13 Jun 1935, dalam CO TlTltt\lg, Regent
of Kedah.
"Kedah Proclaims New Recent: Tunku Badlishah Installed", The Straits Echo.15 November
1937. terlampir dalam Pesuruhjaya Tinggi NNM kepada Pejabat Tanah Jq.Shan, 24 November
1937 , dalam CO 7 17 /128/19 , Death of Regent of Kedah.
The Terms of Oath Made in Fealty to the People under His Rule, 9 Ramadan 1356 Hijrah
[13
November 1937), terlampir dalam Pesuruhjaya Tinggi NNM kepada Pejabat Tanah Jajahan,24
November 1937, dalam CO 717/l28llg, Death of Regent of Kedah.

138

Upacara pertabalan Tunku Badlishah kemudian diikuti pula dengan
penganjuran majlis kesyukuran sempena pertabalan Tunku Badlishah sebagai
Regent of Kedah. Majlis tersebut telah diadakan di Masjid Z aharapadahari Khamis,
18 November 1937 bermula jam 9.30 malam. Majlis kesyukurantersebut dipimpin
oleh Syeil*rul lslam (Mufti) Kedah, dan dihadiri oleh anggota kerabat diraja Kedah,
kadi, imarn, penghulu dan hampir 100 orang hadirin.2t

Pemberian $1,0000000 Kepada Kerajaan British
Berita berkenaan penglibatan British dalam peperangan yarug sedang berlaku
di Eropah yang merupakan bayarrgan kepada satu lagi peperangan besar yang bakal
terjadi selepas Perang Dunia?ertama antara kuasa-kuasa dunia juga telah
mernbimbangkan negeri-negeri Melayr, termasuklah Kedah. Dalam mesyuarat
Majlis Mesyuarat Negeri Kedah yarLg diadakan pada 30 Oktober 1939, Regent of
Kedah iaitu Tunku Badlishah telah menyatakan kebimbangan baginda terhadap
kesan buruk yang bakal tecetus akibat pe,perangan tersebut. Baginda kemudian
menitahkan Qpawa semua bentuk persediaan sempena Majlis Sarnbutan Jubli
Berlian Raja George VI, iaitu Raja England yang akan diadakan pada 9 April L940
ditangguhkan akibat pqperangan yang sedang tercetus di Eropah. Berkenaan tahap
keselamatan dan keamanan Kedah di bawah naungan British, baginda menegaskan
bahawa, " ...1 take this opportunity affirded me in making this announcement ta
express my thanlcs to Almighty God [AllahJ and gratitude of myself and all, of
whatever race within the State, for security and peace which Kedah eniays under
Britis h protection" .22
Tunku Badtishah juga percaya bahawa kerajaan British di bawah naungan
Raja England telah 'dipaksa' untuk terlibat dalam peperangan di Eropah. Baginda
juga menegaskan bahawa peperangan tersebut bukanlah peperangan yang agresif
bagi merosald