Makna Fadhl pada surat Al Jumuah Ayat 10: perbandingan Tafsir Sayyid Quthb dan Ibnu Katsir dalam memaknai kata Fadhl.
MAKNA
FADHL
PADA SURAT AL-
JUMU’AH AYAT 10
(Perbandingan Tafsir
Sayyid Quthb dan Ibnu Katsir dalam
memaknai kata
fadhl
)
Skripsi:
Disusun untuk Memenuhi Tugas Akhir Guna Memperoleh Gelar
Sarjana Strata Satu (S-1) dalam Ilmu Ushuluddin dan Filsafat
Oleh:
SITI SYAHYIDATUL ULFA
NIM: E03213084
JURUSAN ILMU ALQURAN DAN TAFSIR
FAKULTAS USHULUDDIN DAN FILSAFAT
UNIVERSITAS ISLAM NEGERI SUNAN AMPEL
SURABAYA
2017
(2)
(3)
(4)
(5)
(6)
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
ABSTRAK
Siti Syahyidatul Ulfa, 2017. MAKNA
FADHL PADA SURAT AL-
JUMU’AH
AYAT 10 (Perbandingan Tafsir
Sayyid Quthb dan Ibnu Katsir dalam memaknai
kata fadhl).
Allah SWT menciptakan siang dan malam untuk kepentingan manusia.
Siang mencari fadhl dan amalmnya untuk istirahat. Selain itu, manusia diciptakan
oleh Allah di muka Bumi ini semata-mata untuk bersujud menyembahNya.
Sejatinya itulah tujuan manusia hidup di muka Bumi ini. Seperti perintah untuk
menunaikan shalat jum’at berjamaah di Masjid, perintah untuk tidak melupakan
urusa akhirat dan perintah untuk tidak mengabaikan kewajibannya sebagai
manusia, yaitu bekerja keras dan mencari fadhl Allah di muka Bumi.
Mengenai menjalankan segala perintah Allah swt sesuai surah
al-jumu’ah ayat 10 Sayyid Quthb menafsirkan makna lafaz
fadhl
dengan karunia
Allah, sedangkan menurut penafsiran Ibnu Katsir adalah rezeki Allah swt. Di
dalam penafsiran surah al-
Jumu’ah ayat 10 t
erdapat perbedaan dan persamaan.
Akan tetapi memiliki maksud yang sama, yaitu perintah meninggalkan kesibukan
Dunia saat adzan shalat jum’at dikumandangkan, dan segera menunaikan shalat
jum’at berjamaah di Masjid.
Penelitian ini menggunakan penelitian deskriptif yang berrati mencari
sumber data berbagai bentuk yang berkaitan dengan tema yang ada. Kemudian
peneliti mengkaji lebih dalam karya tafsir mereka mengenai metode dan corak
tafsirnya. Dilanjutkan dengan komparatif dan tafsir. Maksudnya yaitu memilih
ayat tertentu kemudian menentukan beberapa mufassir yang akan dibandingkan
penafsiranya melalui karya tafsirnya lalu mencari kesamaan dan perbedaan.
Mengenai makna lafaz
fadhl yang telah menjadi pembahasan yang
berangkat dari mufassir berbeda tentunya memiliki makna yang berbeda pula.
Fadhl sendiri menurut Sayyid Quthb ditafsirkan dengan karunia Allah yang mana
karunia itu adalah nikmat-nikmat Allah yang diperoleh setelah manusia bertebaran
di Bumi dengan mengingat Allah sebanyak-banyaknya yaitu dengan berdzikir.
Sedangkan Ibnu Katsir menafsirkan dengan rezeki Allah yang mana ilmu
pengetahuan juga termasuk dalam rezeki, akan tetapi untuk mendapatkan rezeki
itu manusia tidak boleh lengah dengan kesibukan Dunia sehingga lupa dengan
penciptaNya.
Kedua mufassir ini memiliki banyak persamaan, karena di dalam surah
al-
Jumu’ah ayat 10 ini menyeru pada manusia agar tidak meninggalkan kewajiban
Dunia sebagai penduduk Bumi dan meninggalkan kewajiban akhirat yaitu
menunaikan kewajiban shalat jum’at sebagai bukti ketaatan kepada Allah swt.
Karena Dunia dan akhirat harus seimbang.
Kata kunci:
(7)
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
i
DAFTAR ISI
SAMPUL DALAM ... i
PERSETUJUAN PEMBIMBING ... ii
PERNYATAAN KEASLIAN ... iii
BIODATA PENULIS ... iv
PERNYATAAN KEASLIAN ... v
MOTTO ... vi
PERSEMBAHAN ... vii
KATA PENGANTAR ... x
ABSTRAK ... xi
DAFTAR ISI ... xiv
PEDOMAN TRANSLITERASI ... xvi
BAB I: PENDAHULUAN
A. Latar Belakang ... 1
B. Identifikasi Masalah ... 6
C. Rumusan Masalah ... 7
D. Tujuan Penelitian ... 7
E. Keguanaan Penelitian ... 8
F. Telaah Pustaka ... 8
G. Metode Penelitian ... 9
H. Sistematika Pembahasan ... 12
BAB II: METODE MUQARIN DAN TEORI TAFSIR
A. Metode Muqarin ... 13
(8)
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
ii
B. Teori Tafsir ... 14
C. Persamaan dan Perbedaan Antara T
afsir, Ta’wil dan Terjemah
... 19
D. Syarat-syarat Mufassir ...20
E. Penafsiran Makna Fadhl Menurut Mufassir ...21
BAB III: BIOGRAFI DAN PENAFSIRAN SAYYID QUTHB DAN IBNU
KATSIR
A. Biografi Sayyid Quthb ... 23
1. Riwayat Hidup Sayyid Quthb ... 23
2. Karya-karya Sayyid Quthb ...24
3. Metode Sayyid Quthb ...28
B. Biografi Ibnu Katsir ... 32
1. Riwayat Hidup Ibnu Katsir ... 32
2. Guru dan Murid Ibnu Katsir ... 33
3. Karya-karya Ibnu Katsir ...
34
4. Metode ... 36
BAB IV: PENAFSIRAN SAYYID QUTHB DAN IBNU KATSIR
TERHADAP MAKNA LAFAZ FADHL
A. Penafsiran Sayyid Quthb Terhadap Makna Fadhl ... 40
B. Penafsiran Ibnu Katsir Terhadap Makna Fadhl ... 43
C. Analisa Persamaan dan Perbedaan Penafsiran Makna Fadhl
Menurut Sayyid Quthb dan Ibnu Katsir ... 54
(9)
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
iii
E. Persamaan ... 57
BAB V: PENUTUP
A. Kesimpulan ... 64
B. Saran ... 65
DAFTAR PUSTAKA
(10)
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
1
BAB l
PENDAHULUAN
A.
Latar Belakang Masalah
Al-Quran memperkenalkan dirinya antara lain sebagai petunjuk bagi
manusia, agar ia keluar dari kegelapan menuju yang terang benderang. Kitab suci
ini menempatkan posisi sentral, bukan saja dalam perkembangan ilmu-ilmu
keislaman, tetapi juga merupakan inspirator, pemandu gerakan-gerakan umat
Islam sepanjang masa. Untuk itu, pemahaman terhadap ayat-ayat al-Quran perlu
dilakukan antara lain melalui penafsiran.
1Al-Quran adalah kalamullah yang diturunkan kepada Nabi Muhammad
saw yang tidak dapat ditandingi oleh yang menentangnya, walaupun satu ayat
saja. Sebagian mutaakhirin menambahkan “Merupakan ibadah bagi yang
mentilawahkannya”.
2Pendapat al-Lihyani dan segolongan ulama mengatakan bahwa al-Quran
itu bermakna yang dibaca. Menurut pendapat yang terkenal mengatakan bahwa
karena al-Quran itu dibaca, maka ia dinamakan al-Quran.
3Di samping itu, al-Quran tidak hanya dibaca dan dipelajari dari bentuk
susunan redaksi dan pemilihan kosa katanya saja, tetapi juga terdapat kandungan
di dalamnya, baik dalam bentuk tersurat maupun tersirat dan bahkan sampai
1
Said Agil Husin al-Munawwar, Al-Qur’an Membangun Tradisi Keshalehan Hakiki, (Jakarta: Ciputat Press, 2003), 61.
2
Teungku Muhammad Hasbi Ash-Shiddieqy, Ilmu Al-Qur’an dan Tafsir, (Semarang: PT. Pustaka Rizki Putra, 2009), 2.
3
(11)
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
2
kepada kesan yang ditimbulkan yang terdapat di dalamnya. Semuanya dituangkan
dalam jutaan jilid buku dari generasi ke generasi.
Selanjutnya yang dituangkan dari al-Quran tersebut melahirkan hasil atau
karya yang berbeda-beda sesuai dengan kemampuan dan kecenderungan yang
dimiliki, akan tetapi karya yang dihasilkan mengandung kebenaran. Al-Quran
layaknya sebuah permata yang memancarkan cahaya yang berbeda-beda sesuai
dengan sudut pandang masing-masing.
4Di sisi lain al-Quran juga menegaskan bahwa kitab suci ini tertuang dalam
lisan Arab yang jelas. Pemilihan bahasa Arab oleh Tuhan sebagai bahasa
komunikasi linguistik, Tuhan berkomunikasi dengan menggunakan bahasa nabi
Muhammad, yaitu bahasa Arab.
Bahasa Arab sendiri bagi kaum muslimin memiliki arti penting. Di
samping diyakini sebagai bahasa yang dipilih Allah swt, ia juga merupakan
bahasa peribadatan. Artinya bahwa karena al-Quran merupakan kumpulan firman
Allah swt, makna huruf, kata-kata, dan struktur bahasa yang terdapat dalam
al-Quran itu juga dinilai sebagai bagian dari ajaran agama.
Sekalipun bahasa Arab yang digunakan dapat dipahami, namun terdapat
pula bagian-bagain al-Quran yang sulit untuk dipahami. Di dalamnya terdapat
ayat-ayat yang masih samar pengertiannya (al-ghumud) yang disebabkan oleh
ke-mujmal-an al-Quran seperti lafaz mushtarak (lafaz yang memiliki makna ganda).
Satu di antara banyak kosa kata atau term yang menarik untuk diteliti yang
tertulis dalam al-Quran adalah makna lafaz
fadhl, yang artinya menurut bahasa
4
(12)
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
3
adalah karunia atau anugerah, di dalam al-Quran diulangi sebanyak 370 kali
dengan makna yang berbeda, ada yang dimaknai sebagai karunia Allah dan ada
juga yang dimaknai dengan rezeki Allah.
5Diantaranya Diantaranya: QS.
Baqarah: 243, QS. an-Nisa: 70 dan 113 dan 175, QS. Maidah: 20, QS.
al-An’am: 46 dan 141 dan 144, QS. al
-
A’raf: 10, 32, 63, 74, 143 dan 172, QS. al
-Anfal: 26, QS. Yunus: 60, QS. ar-Rad: 3 dan 11, QS. Ibrahim: 32 dan 34, QS.
al-Hijr: 19 dan 20, Qs an-Nahl: 5-18, 53, 65-80, QS. al-
Isra’: 12, 66 dan 70, QS. al
-Anbiya’: 42, QS. al
-Furqan: 47-59, QS. al-
Syu’ara: 7, 132
-134, 147-149, QS.
an-Naml: 60-63, 73 dan 68, QS. al-Qashash: 5-6, 13, 57, 71-76, QS. al-Ankabut: 51
dan 61, QS. Luqman: 20, QS. Saba: 18, QS. Fathir: 3, QS. Yasin: 42, QS
az-Zumar: 6 dan 21, QS. al-Jatsiyah: 13, QS. AL-Hadid: 25, QS. al-Mudatsir: 6, QS.
al-Insan: 28, QS. an-Naba: 9-10, QS. Abasa: 20, 25-32, QS. al-Infithar: 7 dan QS.
al-Alaq: 5. Salah satunya terdapat di dalam surah an-Nisa ayat 70 adalah sebagai
berikut:
ِها َنِم ُلْضَفْلا َكِلاَذ
ۚ
( ًامْيِلَع ِهاِب ىَفَكَو
۰۷
)
“Yang demikian itu adalah karunia dari Allah. Dan Allah cukup mengetahui”.
(QS. an-Nisa:70).
Oleh karena itu, al-Quran dengan keistimewaannya telah membedakan
banyak makna, sehingga berbeda dengan kitab-kitab yang diturunkan sebelum
Nabi Muhammad saw.
Senada dengan itu, Sayyid Quth dalam bukunya
fiqih Dakwah
mengatakan:
5
(13)
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
4
Al-Quran merupakan yang nyata adanya. Yang turunya untuk menghadapi
kenyataan dalam kehidupan umat tertentu dalam masa tertentu. Al-Quran
diturunkan untuk melakukan perombakan terhadap umat manusia secara
besar-besaran, dan mampu melakukan perubahan terhadap manusia secara totalitas.
Tetapi al-Quran juga mampu berjalan mengiringi umat dalam menghadapi
problema kehidupan masa kini, seolah-olah baru saja diturunkan kepada kaum
Muslimin dalam menghadapi problema-problemanya yang sedang berlangsung.
6Di dalam QS. al-
Jumu’ah:10 dijelaskan kewajiban meninggalkan
pekerjaan pada saat adzan sholat jum’at dikumand
angkan.
ْضَف ْنِم اْوُغَ تْ بْاَو ِضْرَاا ِِْ اْوُرِشَتْ ناَف ُةَاَصلا ِتَيِضُق اَذِاَف
َنْوُحِلْفُ ت ْمُكَلَعَل اًرْ يِثَك َهاُا اُرُكْذاَو ِها ِل
:هعمجا(
·
١
)
“Apabila ditelah ditunaikan sholat, maka bertebaranlah kamu di muka Bumi, dan
carilah karunia Allah dan ingatlah Allah sebanyak-banyaknya supaya kamu
beruntung” (al
-
Jumu’ah:10).
7Umat manusia telah memenuhi kehidupannya dengan bekerja keras,
namun tidak cukup dengan bekerja akan tetapi juga harus diimbangi dengan
ibadah kepada Allah. Pada dasarnya melaksanakan shalat adalah kewajiban bagi
setiap Muslim. Karena manusia diciptakan di muka Bumi semata-mata unuk
menyembahNya. Sejatinya itulah tujuan manusia diciptakan. Salah satu bentuk
taat seorang hamba kepada sang Kholiq adalah menjalankan segala hal yang
diperintahkanNya dan menjauhi laranganNya. Seperti perintah menunaikan
ibadah shalat jum’at dan perintah bertebaran di muka Bumi untuk mencari
fadhl
Allah.
Namun apabila terdapat uzur syar’i seperti orang yang bertanggung jawab
langsun
g terhadap pekerjaannya manakala ditinggalkan untuk shalat jum’at maka
6
Sayyid Quthb, Fiqih Dakwah, Penerjemah: Suwardi Efendi BIS dan Ah. Rosyid Syofi, (Jakarta: Pustaka Amani, 1995), 2.
7
Depatemen Agama RI, Al-quran dan terjemah, surat al-Jumu’ah ayat 10, (Jakarta: Pustaka Agung Harapan, 2006), 809.
(14)
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
5
dapat mendatangkan mudharat atau bahaya bagi dirinya maupun orang lain,
dikarenakan belum ada orang yang datang menggantikan tugasnya itu atau belum
waktunya istirahat maka dibolehkan baginya dengan shalat dhuhur berdasarkan
keumuman firman Allah swt:
ْمُتْعَطَتْسااَم َها اْوُقَ تاَف
“Maka bertakwalah kamu kepada Allah swt menurut kesanggupanmu”. (QS.
Al-Thagabun: 16).
Akan tetapi jika yang sudah menggantikan pekerjaannya sudah datang dan
shalat jum’at masih ditegakkan di masjid, maka haruslah baginya untuk
menunaikan shalat jum’at walaupun hanya tersisa shalatnya saja bersama imam.
Kesanggupan menunaikan shalat jum’at ini wajib hukumnya bagi setiap
Muslim. Ini sudah dijelaskan dalam al-
Qur’an, bahwa bekerja harus tetap
melaksanakan kewajiban. Permasalahan ini telah dibahas dalam kitab tafsir
dengan tujuan untuk menjelaskan permasalahan yang akan dibahas tentunya tidak
lepas dari para mufassir. Sejak zaman sahabat sampai saat ini banyak para
mufassir handal yang terkenal di penjuru Dunia dengan metode yang berbeda,
diantaranya Sayyid Quth dan Ibnu Katsir. Dalam menjelaskan makna
fadhl
Sayyid Quthb dan Ibnu Katsir tentunya berbeda dalam menafsirkan makna
tersebut, karena kedua kitab tafsir ini berasal dari tafsir yang berbeda.
Dilatarbelakangi oleh hal inilah, penulis berusaha melakukan pengkajian
dan analisa dengan tujuan agar mampu memahami pengertian tentang makna lafaz
(15)
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
6
fadhl dalam al-Quran, antara tafsir Sayyid Quthb yang tergolong tafsir
kontemporer dan tafsirnya Ibnu Katsir yang tergolong tafsir klasik.
B.
Identifikasi Masalah
Berlandaskan dari uraian latar belakang diatas, maka permasalahan yang
dapat diidentifikasi adalah sebagai berikut:
1.
Bagaimana metode penafsiran Asy Syahid Sayyid Quthb dalam menafsirkan
lafaz fadhl?
2.
Bagaimana metode penafsiran Ibnu Katsir dalam menafsirkan lafaz fadhl?
3.
Bagaimana persamaan dan perbedaan metode penafsiran Asy Syahid Sayyid
Quthb dan Ibnu Katsir memaknai lafaz fadhl?
Dengan melihat adanya perbedaan penafsiran yang digunakan dua orang
mufassir yang telah menjelaskan keutamaan sholat jum’at dan mencari fadilah
di dalamnya
pada surat al jumu’ah ayat 10
, masalah yang fokus dikaji ialah
makna fadhl
pada hari jum’at yang
ditafsirkan oleh dua orang mufassir dengan
penafsiran yang berbeda dengan kajian kitab tafsir yang berbeda. Dua orang
mufassir yang menafsirkan kata
fadhl
dengan makna yang berbeda, menurut
Sayyid Quthb makna fadhl ialah karunia Allah, sedangkan menurut Ibnu Katsir
makna
fadhl ialah mencari rezeki Allah. Di dalam pembahasan akan lebih
dijelaskan makna
fadhl
dalam mencari rezeki dan karunia Allah swt yang
dilakukan umat Muslim
pada hari jum’at.
Sehingga dapat dipahami bahwa
makna
fadhl itu adalah mencari rezeki dan karunia Allah swt yang ditafsirkan
oleh mufassir yang berbeda.
(16)
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
7
Tetapi mengingat banyaknya permasalahan mengenai bekerja mencari
urusan Dunia setelah menunaikan shalat jum’at, maka dalam penelitian ini
dilakukan pembatasan masalah. Pembatasan masalah dilakukan agar kajian ini
tidak keluar dari fokus permasalahan semula dan dapat memenuhi target
dengan hasil yang maksimal. Pembatasan masalah pada penelitian ini hanya
meliputi makna lafaz
Fadhl menurut Sayyid Quthb dan Ibnu Katsir serta teori
yang digunakannya.
C.
Rumusan Masalah
Berdasarkan latar belakang di atas, maka memunculkan
permasalahan-perasalahan sebagai berikut:
1.
Bagaimana penafsiran Sayyidd Sayyid Quthb terhadap makna lafaz
fadhl
dalam surat al-
Jumu’ah ayat 10?
2.
Bagaimana penafsiran Ibnu Katsir terhadap makna lafaz
fadhl dalam surat
al-Jumu’ah ayat 10?
3.
Bagaimana persamaan dan perbedaan penafsiran Sayyid Quthb dan Ibnu Katsir
terhadap makna lafaz fadhl
dalam surat al jumu’ah ayat 10
?
D.
Tujuan Penelitian
Berdasarkan permasalahan-permasalahan di atas, penelitian ini bertujuan
untuk:
1.
Memahami penafsiran Sayyid Quthb dan Ibnu Katsir dalam memaknai kata
fadhl.
(17)
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
8
2.
Untuk menganalisa perbandingan tafsir Asy Syahid Sayyid Quthb dan tafsir
Ibnu Katsir dalam memaknai kata fadhl
dalam surat al jumu’
ah ayat 10?
3.
Untuk membedakan antara persamaan dan perbedaan metode penafsiran Asy
Syahid Sayyid Quthb dan Ibnu Katsir memaknai kata
fadhl
dalam surat al
jumu’ah ayat 10.
E.
Kegunaan Penelitian
Penelitian ini merupakan penelitian ilmiah, sehingga secara garis besar,
penelitian ini memiliki dua kegunaan, yaitu secara teoriis dan praktis.
Secara teoritis, penelitian ini diharapkan mampu menambah wawasan
khazanah keilmuan tafsir. Juga dapat memberikan manfaat bagi pengembangan
penelitian yang sejenis.
Secara praktis, penelitian ini diharapkan dapat menambah wawasan dan
pengetahuan, serta pemahaman kepada masyarakat Islam dan segenap pembaca
terhadap makna lafaz fadhl.
F.
Telaah Pustaka
Penulisan skripsi
terhadap penafsiran surat al jumu’ah ayat
10 bukanlah hal
yang baru, namun pokok pembahasan yang dituju banyak mengalami perbedaan.
Diantaranya beberapa kitab
yang membahas tentang penafsiran surat al jumua’ah
ayat 10:
Praktek Etika Bisnis Islam (Kajian Kasus pada Toko Santri Syari’ah
(18)
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
9
Fakultas Syari’ah dan Hukum Universitas Islam Negeri Sunan Kalijaga
Yogyakarta 2013. Skripsi ini membahas hukum jual beli
pada hari jum’at sesuai
fenomena yang terjadi pada masyarakat Indonesia. Dalam realita bisnis kekinian
terdapat kecenderungan bisnis tanpa memperhatikan etika. Di sini, dijelaskan
bahwa etika bisnis bukan hanya terletak pada modal saja, melainkan etika
ter
hadap Allah dengan tetap menjalankan sholat jum’at sesuai ketentuan syari’at
Islam dan etika sesama manusia, karena itu adalah prinsip.
Keberadaan Bani Israel dalam surah al Baqarah ayat 51-56: telaah
Penafsiran Ibnu Katsir dan Sayyid Quthb, skripsi yang telah ditulis oleh
LUKMAN HAKIM pada Fakultas Ushuluddin dan Filsafat UIN Sunan Ampel
Surabaya 2017. Skripsi ini membahas tentang telaah penafsiran oleh dua mufassir
yaitu Ibnu Katsir dan Sayyid Quthb mengenai tentang fenomena era sekarang
terhadap pemimpin yang kurang amanah dan kurangnya tanggung jawab. Di
dalam skripsi ini mengambil dua mufassir yang sama dengan penulis, akan tetapi
dengan pembahasan dan judul yang berbeda.
G.
Metode Penelitian
1.
Model Penelitian
Penelitian ini menggunakan metode kualitatif, yaitu sebuah metode
penelitian yang berlandaskan pada kepustakaan, dengan model
mendiskripsikan dan perbandingan makna lafaz fadhl terhadap penafsiran
Sayyid Quthb dan Ibnu Katsir.
(19)
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
10
2.
Jenis Penelitian
Penelitian ini termasuk dalam penelitian yang menggunakan jenis
penelitian
library research (penelitian kepustakaan) serta kajiannya
disajikan secara deskriptif analisis, oleh karena itu berbagai sumber data
yang digunakan dalam penelitian ini berasal dari bahan-bahan tertulis baik
berupa literatur berbahasa Indonesia maupun bahasa Arab yang
memungkinkan mempunyai relevansi yang dapat mendukung penelitian.
3.
Metode Pengumpulan Data
Metode pengumpulan data pada penelitian ini menggunakan metode
dokumentasi, yaitu mencari dan mengumpulkan berbagai data berupa
catatan, buku, kitab dan lain sebagainya, yang berhubungan dengan hal-hal
atau variable terkait penelitian berdasarkan konsep-konsep kerangka
penulisan.
4.
Metode Analisis Data
Semua data yang terkumpul, baik primer maupun sekunder
diklarifikasikan dan dianalisis sesuai dengan sub bahasan masing-masing.
Selanjutnya dilakukan telaah mendalam atas data-data yang memuat
makna lafaz
fadhl secara umum serta menurut penafsiran Sayyid Quthb
dan Ibnu Katsir.
Metode penelitian deskriptif, yaitu penelitian yang bersifat
menggambarkan dan menguraikan sesuatu hal yang menurut apa adanya
atau karangan yang melukiskan sesuatu. Yang bertujuan untuk
(20)
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
11
menjelaskan mendeskripsikan suatu keadaan, objek apakah orang, atau
segala sesuau yang dapat dijelaskan dengan angka-angka atau kata-kata.
Dari berbagai literatur yang ada, dapat dirangkum bahwa yang
dimaksud dengan metode komparatif ialah: 1) Membandingkan teks (nash)
ayat-ayat al-Quran yang memiliki kemiripan atau persamaan redaksi dalam
dua kasus atau lebih atau memiliki redaksi yang brbeda bagi satu kasus
yang sama. 2) Membandingkan ayat al-Quran dengan hadis yang pada
lahirnya terlihat bertentangan. 3)Membandingkan berbagai pendapat
ulama tafsir dalam menafsirkan al-Quran.
8Jadi pada tahab analisa data ini, langkah yang dilakukan penulis
adalah: pertama, mengelompokkan data berdasarkan tema dan tokoh tafsir,
selanjutnya meneliti seluruh data yang diperoleh.
Kedua, mendeskripsikan
penafsiran kedua tokoh mengenai makna lafaz
fadhl
dalam Tafsir Fi
Zhilalil Qur’an karya Sayyid Quthb dan Tafsir Al
-
Qur’an Al
-
„Azim karya
Ibnu Katsir. Ketiga, menganalisis penafsiran kedua mufassir dan akhirnya
menarik kesimpulan dari penafsiran tersebut.
5.
Sumber Data
Data yang diambil dalam penelitian ini bersumber dari dokumen
perpustakaan yang terdiri dari dua jenis sumber, yaitu primer dan
sekunder:
a.
Sumber primer adalah rujukan utama yang akan dipakai yaitu al-Quran
dan terjemahnya, serta Tafsir Sayyid Quthb dan Tafsir Ibnu Katsir.
8
Abu al-Husain, Ahmad ibn Faris Ibn Zakariya, Maqayis al Lughah, juz. V (Beirut: Ittihad al-Kitab al-„Arabi, 2002 M), 126.
(21)
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
12
b.
Sumber sekunder sebagai rujukan pelengkap atau penunjang data yang
berkaitan dengan topik yang sedang dikaji, seperti buku-buku yang
relevan dengan topik yang sedang dikaji saat ini. Seperti kitab tafsir
Al-Misbah karya M. Quraish Shihab dan kitab tafsir Shafwatut Tafasir
karya Syaikh Muhammad Ali Ash-Shabuni.
H.
Sistematika Pembahasan
Untuk lebih mempermudah pembahasan skripsi ini, maka penulisan ini
disusun atas lima bab sebagai berikut:
Bab I berisi tentang pendahuluan yang meliputi latar belakang masalah,
identifikasi dan batasan masalah, rumusan masalah, tujuan penelitian, telaah
pustaka, metodologi penelitian, kemudian yang terakhir sistematika pembahasan.
Bab II berisi tentang landasan teori yang digunakan yaitu metode muqarrin
dan teori tafsir dalam memaknai lafaz fadhl.
Bab III berisi tentang biografi Sayyid Quthb dan Ibnu Katsir meliputi
karya, murid dan guru, riwayat pendidikan, metode dan penafsirannya.
Bab IV berisi tentang penafsiran makna lafaz
fadhl dalam tafsir al-
Qur’an
al-
„Az
im karya Ibnu Katsir dan Fi Zilal al-
Qur’an karya Sayyid Quthb
, kemudian
analisa tentang makna
fadhl sesuai dengan teori yang digunakan antara kedua
penafsiran tokoh tersebut.
(22)
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
13
BAB II
METODE MUQARIN DAN TEORI TAFSIR
A.
Metode Muqarin (Komparatif)
Muqarin berasal dari kata
qarana-yuqarinu-qarnan yang artinya
membandingkan, kalau dalam bentuk masdar artinya perbandingan. Sedangkan
menurut istilah, metode muqarin adalah mengemukakan penafsiran ayat-ayat
al-Quran yang ditulis oleh sejumlah para mufassir. Metode ini mencoba untuk
membandingkan ayat-ayat al-Quran antara yang satu dengan yang lain atau
membandingkan ayat al-Quran dengan hadis Nabi serta membandingkan pendapat
ulama menyangkut penafsiran ayat-ayat al-Quran.
1Tafsir
Muqarin
adalah tafsir yang menggunakan cara perbandingan atau
komparasi. Para ahli tafsir tidak berbeda pendapat mengenai definisi metode ini.
Dari berbagai literatur yang ada, bahwa yang dimaksud dengan metode
komparatif adalah: 1) membandingkan teks ayat-ayat al-Quran yang memiliki
persamaan atau kemiripan redaksi dalam dua kasus atau lebih, atau memiliki
redaksi yang berbeda dalam satu kasus yang sama, 2) membandingkan ayat
al-Quran dengan hadis yang pada lahirnya terdapat pertentangan, dan 3)
membandingkan berbagai macam pendapat ulama tafsir dalam menafsirkan
al-Quran.
21
Nasruddin Baidan, Wawasan Baru Ilmu Tafsir, 381. 2
(23)
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
14
Adapun manfaat yang dapat diambil dari metode ini ada manfaat umum
dan manfaat khusus, manfaat umum dari metode ini adalah memperoleh
pengertian yang paling tepat dan lengkap mengenai masalah yang dibahas, dengan
melihat perbedaan-perbedaan di antara berbagai unsur yang diperbandingkan.
3Perbandingan adalah ciri utama bagi metode komparatif. Di sinilah letak
salah satu perbedaan yang prinsipal antara metode ini dengan metode-metode
yang lainnya. Hal itu disebabkan karena yang dijadikan bahan dalam
memperbandingkan ayat dengan ayat atau ayat dengan hadis adalah pendapat para
ulama tersebut.
4Dalam menerapkan metode ini, mufassir harus meninjau berbagai
pendapat para ulama tafsir. Sebaliknya dalam menerapkan tiga metode lainnya,
peninjauan serupa itu tidak dituntut. Di sinilah letak salah satu perbedaan yang
prinsipil antara metode ini dengan metode-metode yang lainnya. Hal itu
disebabkan karena yang dijadikan bahan dalam memperbandingkan ayat dengan
ayat dengan hadis adalah pendapat dari para ulama, dan bahkan dalam aspek yang
selanjutnya, pendapat para mufassir itulah yang menjadi sasaran perbandingan.
5Jika suatu penafsiran dilakukan tanpa membandingkan berbagai pendapat
yang dikemukakan oleh para ahli tafsir, maka pola semacam itu tidak dapat
disebut „metode komparatif’. Dalam konteks inilah, al
-Farmawi menyatakan
bahwa yang dimaksud tafsir komparatif ialah menjelaskan ayat-ayat al-Quran
berdasarkan pada apa yang telah ditulis oleh sejumlah mufassir. Selanjutnya,
langkah-langkah yang harus diterapkannya untuk mencapai tujuan itu ialah
3
Ibid., 65. 4
M. Yudhie, Haryono, Nalar Al-Quran, (Jakarta: PT Cipta Nusantara, 2002), 166-167. 5
Nashruddin, Baidan, Metode Penafsiran Al-Qur’an, (Yogyakarta: PUSTAKA PELAJAR, 2011), 63.
(24)
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
15
dengan memusatkan perhatian pada sejumlah ayat tertentu, lalu melacak dari
berbagai pendapat para mufassir tentang ayat yang diteliti; baik dari mufassir
klasik maupun kontemporer, serta membandingkan pendapat yang mereka
kemukakan untuk mengetahui kecenderungan-kecenderungan mereka,
aliran-aliran mereka, serta keahlian yang mereka kuasai, dan sebagainya.
6Dengan menerapkan metode perbandingan dalam menafsirkan ayat-ayat
al-Quran, maka dapat diketahui beragam kecenderungan dari para mufassir, aliran
apa saja yang mempengaruhi mereka dalam menafsirkan al-Quran: apakah ahlu
sunnah, mu’tazilah, syi’ah, khawarij
, dan sebagainya. Begitu pula dapat diketahui
keahlian yang dimiliki oleh setiap mufassir. Kaum teolog, misalnya cenderung
menafsirkan al-Quran sesuai dengan konsep-konsep teologis; kaun fuqaha (ahli
fikih), menurut pandangan fikih; dan kaum sufi, menurut ajaran tasawuf.
Demikian pula para filosof, mereka menafsirkan al-Quran bertolak dari
pandangan filosof yang mereka anut. Pendek kata, penafsiran al-Quran yang
menggunakan metode komparatif, mufassirnya berusaha memperbandingkan
berbagai ragam penafsiran al-Quran yang pernah dilakukan ulama-ulama tafsir
sejak dulu sampai sekarang. Dengan demikian akan terbuka cakrawala yang luas
sekali dalam memahami ayat-ayat al-Quran dan sekaligus memperlihatkan kepada
manusia bahwa ayat-ayat al-Quran mempunyai ruang lingkup dan jangkauan yang
amat jauh. Di samping itu, mereka dapat memilih di antara sekian banyak
penafsiran: mana yang lebih dapat dipercaya, dan mana pula yang jauh dari
kebenaran; sehingga mereka memperoleh petunjuk untuk dijadikan pedoman dan
6
(1)
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
64
BAB V
PENUTUP
A.
Kesimpulan
Dari pembahasan makna
fadhl
yang telah ditulis oleh penulis dengan
penafsiran dua mufassir yang berbeda, yaitu Sayyid Quthb dan Ibnu Katsir yang
memiliki penafsiran berbeda, namun juga memiliki kemiripan di dalam
penafsirannya.
1.
Sayyid Quthb menafsirkan makna
fadhl
dengan karunia Allah, yaitu karunia
yang didapat setelah menunaikan shalat jum’at. Yakni sesuai izin Allah untuk
bertebaran di muka Bumi mencari karunia Allah dengan cara yang halal setelah
selesai menunaikan yang bermanfaat untuk akhirat. Dan mengingat Allah
sebanyak-banyaknya dengan berdzikir supaya beruntung. Sayyid Quthb
menggunakan pendapat tabi’in dalam penafsiran makna
fadhl.
Dengan
penafsiran yang dilengkapi dengan latar belakang pendidikannya, dan juga
sering berbaur dengan pembahasan lainnya yang dipandang membantu untuk
memahami nash al-Quran. Sebab ia berdiri di atas perhatiannya terhadap
kitab-kitab tafsir untuk mengetahui asbabun nuzul, atau menjelaskan sesuatu masalah
fikih atau mengambil bukti dengan hadis atau riwayat yang shahih tentang
penafsiran ayat.
2.
Ibnu Katsir menafsirkan makna
fadhl
dengan mencari rezeki Allah, yaitu
nikmat dari Allah yang diperoleh dengan melakukan banyak aktivitas atau
perdagangan, akan tetapi tidak meninggalkan kewajibannya sebagai Muslim
(2)
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
65
Katsir memberi ungkapan lembut yaitu Allah memerintahkan berupaya
mencari rezeki namun tidak boleh lengah dalam urusan Dunia. Dalam
tafsirnya, Ibnu Katsir menyebutkan rezeki Allah bisa juga termasuk ilmu
pengetahuan dan pahala.
3.
Persamaan dan perbedaan dari kedua mufassir menjadi tolak ukur adanya
perbedaan antara keduanya. Keduanya memiliki maksud yang sama, yaitu
sama-sama menyeru pada manusia untuk bekerja keras sebagai bekal
kehidupan Dunia dengan mencari
fadhl
Allah, akan tetapi tidak meninggalkan
kewajiban ak
hirat, yaitu sholat jum’at.
Selain itu, perbedaannya terletak pada pemaknaan lafaz
fadhl
. Sayyid Quthb
menafsirkan makna lafaz
fadhl
dengan karunia Allah, sedangkan Ibnu Katsir
menafsirkan dengan rezeki Allah.
B.
Saran
Penelitian ini banyak terdapat kekurangan, maka sebagai saran dari
penulis diharapkan pembaca akan melanjutkan kajian ini lebih luas dan lebih baik
lagi, sehingga dapat menambah ilmu pengetahuan sesama umat Islam.
Setelah diselesaikan penelitian ini, maka penulis memberikan saran yang
berbentuk positif kepada sesama umat Islam, terutama untuk penulis sendiri
supaya lebih bersikap istiqamah dalam menunaikan ibadah wajib seperti shalat
jum’at berjamaah di Masjid
dan tidak lalai dengan urusan Dunia, sehingga
melupakan kewajibannya sebagai manusia sebagaimana dengan penafsiran surah
al-
Jumu’ah ayat 10
. Karena terkadang sebagai manusia lebih mudah berdalil dan
(3)
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
66
berdakwah untuk orang lain seolah-olah dirinya sudah paling benar, akan tetapi
lupa dengan kewajibannya sendiri sebagai manusia. Inti dari pembahasan ini lebih
ke arah mendahulukan kewajiban sebagai Muslim, akan tetapi tidak melupakan
kewajiban Dunia yang bertujuan untuk akhirat. Apalagi mayoritas negara kita
adalah negara Muslim, jadi inti pembahasan ini lebih ditujukan untuk diri sendiri
dan masyarakat sekitarnya supaya menjadi pribadi yang lebih baik dengan taat
pada Allah dan tetap menjalankan kewajiban sebagai
khali>fah fi al-Ardh.
(4)
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
67
DAFTAR PUSTAKA
Abdul Wahid, Ramli.
Ulumul Qur’an
. Jakarta: Rajawali Press, 1993.
Abu Zaid, Nasr Hamid.
Tekstualitas Al-
Qur’an, Kritik Terhadap Ulumul Qur’an
.
Yogyakarta: LKIS, 2001.
Agama RI, Departemen.
Al-
Qur’an dan Terjemahnya
. Jakarta: Pustaka Agung
Harapan, 2006.
Ahjab, Nadjih.
Islam Jalan Menuju Hidup Sukses
. Surabaya: Bina Ilmu, 1991.
Ahmad, Hartono.
Tasawuf Belitan Iblis
, cet 4. Jakarta: Darul Fatah, 2002.
Ahmadehirijin, Moh. Al-
Qur’an dan Ulumul Qur’an. Yogyakarta: PT. Dana
Bhakti Primayasa, t. Th.
Al-Qattan, Manna. Mabahits Fi Ulum Al-
Qur’an. Riyadh: Mansyurat al
-Ashr
al-Hadits, t. Th.
Al-Sayid al-Maliky al-Hasany,
Muhammad bin Alawi. Kaidah-kaidah Ulumul
Qur’an
. Pekalongan: Al-Asri, 2008.
Al-Suyuti, Jalal al-Din.
Al-Itqan fi Ulum al-
Qur’an
. Damaskus: Da>r al-Fikr,
1979.
Baidan, Nasharuddin.
Metode Penelitian Al-
Qur’an
. Yogyakarta: Pustaka Pelajar,
2002.
(5)
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
68
Ghony, M. Djunaidi.
Metode Penelitian Kualitatif
. Yogyakarta: al-Ruz Media,
2012.
Hanafi, Hasan.
Al-Yamin wa al-
Yassar fī al
-Fikr al-Islam, Sebagaimana Dikutip
oleh M. Quraisy Shihab, Membumikann al-
Qur’an
. Bandung: Mizan,
1997.
Hasbi Ash Shiddieqy, Teungku Muhammad.
Ilmu Al-
Qur’an dan Tafsir
.
Semarang: PT. Pustaka Rizki Putra, 2009.
Husain Al-Munawwar, Said Agil.
Al-
Qur’an Membangun Tradisi K
eshalehan
Hakiki
. Jakarta: Ciputat Press, 2003.
Husain al-Zahabi, Muhammad.
Al-Tafsir wa Al-Mufassirun
, jilid 1. T. Tk: t. Tp,
1976.
M. Yusuf, Kadar.
Tafsir Ayat Ahkam, Tafsir Tematik Ayat-ayat Hukum
. Jakarta:
Amzah, 2011.
Mahali, A. Mudjab.
Asbabun Nuzul, Studi Pendalaman Al-
Qur’
a
. Jakarta: PT.
Raja Grafindo Persada, 2002.
Miri, Jamaluddin.
Tafsir Al-Adzim Ibnu Katsir, Studi Tentang Sumber, Metoda
dan Corak Penafsirannya
, jurnal Mutawatir, vo; 3, No. 1 Juni 2013.
Beirut: Dar al-Kutub al-Ilmiyah, t. Th.
Muhammad, Nasir ar-
Rifa’i.
Ringkasan Tafsir Ibnu Katsir
, trj. Syihabuddin.
Jakartaa: Gema Insani Press, 2000.
Munawwir, Zainal Abidin.
Kamus al-Munawwir
. Surabaya: Pustaka Progessif,
1997.
(6)
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id