Frasa Nomina dengan Atribut Adjektiva dalam Bahasa Sunda.
PRAKATA
Segala puji dan syukur kami panjatkan kehadirat Illahi Rabbi, karena atas
kudrat dan irodat-Nya serta karunia-Nyalah penulis dapat menyelesaikan skripsi
dengan judul "Frasa nomina dengan atribut adjektiva dalam bahasa
Sunda".Skripsi ini disusun untuk menyelesaikan Studi di Jurusan Sastra Daerah
Program Studi Sastra dan bahasa Sunda, Fakultas Ilmu Budaya Universitas
Padjadjaran.
Penulis menyadari bahwa masih masih banyak kekurangan, baik dalam
teknik penulisan maupun dalam penyajian atau pembahasan materi . Untuk itu,
penulis harapkan kritik dan saran yang membangun untuk perbaikan penelitian
ini.
Selama penyusunan skripsi ini, penulis telah banyak memperoleh
bimbingan, saran, dorongan doa, serta bantuan yang sangat berarti dari berbagai
pihak. Oleh karena itu, penulis mengucapkan terimakasih kepada: Dekan Fakultas
Ilmu Budaya Universitas Padjadjaran, Prof.Dr. Dadang Suganda,M.Hum; Ketua
Jurusan
Sastra
Sunda,
Drs
Teddi
Muhtadin,
M.Hum;
Prof.Dr.
Cece
Sobarna,M.Hum. selaku dosen pembimbing I,Hera Meganova, M.Hum. selaku
dosen pembimbing II; Ayah Moch. Anang Mulyana dan ibu Imas Rogayah yang
telah memberikan doa, motivasi, dukungan secara moral dan materil; kakak dan
adik-adikku Zean Ahmad, Mitha, Intan Sri Murbarani, Lia Nuryani, Sinta
Mulidiasari yang telah memberikan motivasi, dukungan serta doa; teman-teman
i
sastra Sunda 2009, khususnya, Andhina, Gina, Novia, Dinar, Icha, Senni, Pipit,
Neng Siti, Putri, Orin, Ahmad, Yanuar, Dian, Apris yang telah memberikan doa,
dan dorongan. serta semua pihak yang telah membantu yang tidak bisa disebutkan
satu-persatu.
Kiranya skripsi ini dapat bermanfaat serta dapat menjadi salah satu bahan
informasi pengetahuan bagi pembaca.
Jatinangor, 11 November 2012
Penulis
ii
DAFTAR ISI
PRAKATA.................................................................................................. i
ABSTRAK.................................................................................................. iii
ABSTRACT................................................................................................ iv
DAFTAR ISI............................................................................................... v
BAB I PENDAHULUAN.......................................................................... 1
1.1 Latar Belakang........................................................................... 1
1.2 Identifikasi Masalah................................................................... 3
1.3 Tujuan Penelitian........................................................................ 3
1.4 Kerangka Teori........................................................................... 4
1.5 Metode dan Teknik.................................................................... 4
1.5.1 Metode Penelitian ................................................... 4
1.5.2 Teknik Pengumpulan Data....................................... 4
1.5.3 Metode Kajian......................................................... 5
1.6 Sumber Data............................................................................... 6
BAB II TINJAUAN PUSTAKA................................................................. 6
2.1 Kata............................................................................................. 7
2.2 Kelas Kata................................................................................... 8
2.2.1 Nomina......................................................................... 9
2.2.1.1 Ciri Nomina................................................... 10
2.2.1.2 Bentuk Nomina............................................. 10
2.2.2 Verba............................................................................ 11
2.2.2.1 Ciri Verba...................................................... 12
2.2.2.2 Bentuk Verba................................................ 13
2.2.3 Adjektiva..................................................................... 13
2.2.3.1 Ciri Adjektiva............................................... 14
2.2.3.2 Bentuk Adjektiva.......................................... 15
2.2.4 Numeralia..................................................................... 17
2.2.4.1 Ciri Numeralia............................................... 17
2.2.4.2 Bentuk Numeralia......................................... 17
v
2..2.5.Adverbia...................................................................... 19
2.2.5.1 Ciri Adverbia................................................ 20
2.2.5.2 Bentuk Adverbia.......................................... 20
2.3 Frasa............................................................................................ 21
2.4 Jenis Frasa................................................................................... 21
2.4.1 Frasa Eksosentris.......................................................... 21
2.4.2 Frasa Endosentris......................................................... 22
2.5 Tipe Frasa................................................................................
24
2.5.1 Tipe Frasa Endosentris Atributif...............................
24
2.5.2 Tipe Frasa Endosentris Koordinatif..........................
25
2.5.3 Tipe Frasa Endosentris Apositif................................ 25
2.5.4 Tipe Frasa Endosentris Direktif................................
26
2.6 Kalimat........................................................................................ 26
2.7 Fungsi Kalimat............................................................................ 26
2.8 Tipe Kalimat................................................................................ 28
BAB III FRASA NOMINA DENGAN ATRIBUT ADJEKTIVA........ 29
3.1 Struktur....................................................................................... 29
3.1.1 Nomina Konkret + Adjektiva Pemeri Sifat................. 29
3.1.1.1 Nomina Tubuh.............................................. 30
3.1.1.2 Nomna Orang............................................... 31
3.1.1.3 Nomina Fauna.............................................. 32
3.1.1.4 Nomina Alat................................................. 33
3.1.1.5 Nomina Tempat............................................ 33
3.1.2 Nomina Konkret + Adjektiva Warna.......................... 34
3.1.2.1 Nomina Pakaian............................................ 34
3.1.2.2 Nomina Alat.................................................. 35
3.1.2.3 Nomina Anggota Tubuh............................... 36
3.1.2.4 Nomina Fauna............................................... 37
3.1.2.5 Nomina Cairan.............................................. 38
3.1.2.6 Nomina Makanan.......................................... 38
3.1.2.7 Nomina Alam.............................................. 38
vi
3.1.3 Nomina Konkret + Adjektiva Ukuran......................... 40
3.1.3.1 Nomina Alat.................................................. 40
3.1.3.2 Nomina Tempat............................................. 41
3.1.3.3 Nomina Anggota Tubuh................................ 42
3.1.3.4 Nomina Orang.............................................. 43
3.1.3.5 Nomina Pakaian........................................... 43
3.1.3.6 Nomina Makanan.......................................... 44
3.1.3.7 Nomina Batu.................................................. 45
3.1.4 Nomina Konkret + Adjektiva Cerapan....................... 46
3.1.4.1 Nomina Anggota Tubuh............................... 46
3.1.4.2 Nomina Alat................................................. 47
3.1.4.3 Nomina Cairan.............................................. 48
3.1.4.4 Nomina Makanan.......................................... 48
3.1.4.5 Nomina Tumbuhan........................................ 49
3.1.4.6 Nomina Buah-buahan................................... 50
3.1.5 Nomina Abstrak + Sikap batin.................................... 50
3.1.6 Nomina Abstrak + Nomina Ukuran............................ 51
3.1.7 Nomina Abstrak + Adjektiva Cerapan........................ 52
3.2 Makna......................................................................................... 52
3.2.1 Mengacu kepada Keadaan Orang............................... 53
3.2.2 Mengacu kepada Keadaan Tubuh............................... 54
3.2.3 Mengacu kepada Keadaan Alam................................. 54
3.2.4 Mengacu kepada Pencitarasaan.................................... 55
3.2.5 Mengacu kepada Sifat................................................. 56
3.2.6 Mengacu kepada Sikap Batin...................................... 56
3.2.7 Mengacu kepada Menerangkan Tempat...................... 57
3.2.8 Mengacu kepada Menerangkan Alat............................ 58
3.2.9 Mengacu kepada Menerangkan Pakaian....................... 59
3.2.10 Mengacu kepada Menerangkan flora dan fauna......... 60
3.2.11 Mengacu kepada Keadaan Cairan............................. 60
3.2.12 Mengacu kepada Menerangkan Makanan.................. 61
vii
3.2.13 Mengacu kepada Menerangkan Batu ........................ 62
3.3 Kalimat........................................................................................ 63
3.3.1 Subjek........................................................................... 63
3.3.2 Predikat........................................................................ 64
3.3.3 Objek............................................................................ 65
3.3.4 Keterangan.................................................................... 65
BAB IV SIMPULAN DAN SARAN......................................................... 67
4.1 Simpulan..................................................................................... 67
4.2 Saran........................................................................................... 68
SINOPSIS.................................................................................................... 69
DAFTAR PUSTAKA.................................................................................. 71
LAMPIRAN I.............................................................................................. 72
LAMPIRAN II............................................................................................. 83
LAMPIRAN III........................................................................................... 90
LAMPIRAN IV............................................................................................ 96
RIWAYAT HIDUP .................................................................................... 108
viii
Segala puji dan syukur kami panjatkan kehadirat Illahi Rabbi, karena atas
kudrat dan irodat-Nya serta karunia-Nyalah penulis dapat menyelesaikan skripsi
dengan judul "Frasa nomina dengan atribut adjektiva dalam bahasa
Sunda".Skripsi ini disusun untuk menyelesaikan Studi di Jurusan Sastra Daerah
Program Studi Sastra dan bahasa Sunda, Fakultas Ilmu Budaya Universitas
Padjadjaran.
Penulis menyadari bahwa masih masih banyak kekurangan, baik dalam
teknik penulisan maupun dalam penyajian atau pembahasan materi . Untuk itu,
penulis harapkan kritik dan saran yang membangun untuk perbaikan penelitian
ini.
Selama penyusunan skripsi ini, penulis telah banyak memperoleh
bimbingan, saran, dorongan doa, serta bantuan yang sangat berarti dari berbagai
pihak. Oleh karena itu, penulis mengucapkan terimakasih kepada: Dekan Fakultas
Ilmu Budaya Universitas Padjadjaran, Prof.Dr. Dadang Suganda,M.Hum; Ketua
Jurusan
Sastra
Sunda,
Drs
Teddi
Muhtadin,
M.Hum;
Prof.Dr.
Cece
Sobarna,M.Hum. selaku dosen pembimbing I,Hera Meganova, M.Hum. selaku
dosen pembimbing II; Ayah Moch. Anang Mulyana dan ibu Imas Rogayah yang
telah memberikan doa, motivasi, dukungan secara moral dan materil; kakak dan
adik-adikku Zean Ahmad, Mitha, Intan Sri Murbarani, Lia Nuryani, Sinta
Mulidiasari yang telah memberikan motivasi, dukungan serta doa; teman-teman
i
sastra Sunda 2009, khususnya, Andhina, Gina, Novia, Dinar, Icha, Senni, Pipit,
Neng Siti, Putri, Orin, Ahmad, Yanuar, Dian, Apris yang telah memberikan doa,
dan dorongan. serta semua pihak yang telah membantu yang tidak bisa disebutkan
satu-persatu.
Kiranya skripsi ini dapat bermanfaat serta dapat menjadi salah satu bahan
informasi pengetahuan bagi pembaca.
Jatinangor, 11 November 2012
Penulis
ii
DAFTAR ISI
PRAKATA.................................................................................................. i
ABSTRAK.................................................................................................. iii
ABSTRACT................................................................................................ iv
DAFTAR ISI............................................................................................... v
BAB I PENDAHULUAN.......................................................................... 1
1.1 Latar Belakang........................................................................... 1
1.2 Identifikasi Masalah................................................................... 3
1.3 Tujuan Penelitian........................................................................ 3
1.4 Kerangka Teori........................................................................... 4
1.5 Metode dan Teknik.................................................................... 4
1.5.1 Metode Penelitian ................................................... 4
1.5.2 Teknik Pengumpulan Data....................................... 4
1.5.3 Metode Kajian......................................................... 5
1.6 Sumber Data............................................................................... 6
BAB II TINJAUAN PUSTAKA................................................................. 6
2.1 Kata............................................................................................. 7
2.2 Kelas Kata................................................................................... 8
2.2.1 Nomina......................................................................... 9
2.2.1.1 Ciri Nomina................................................... 10
2.2.1.2 Bentuk Nomina............................................. 10
2.2.2 Verba............................................................................ 11
2.2.2.1 Ciri Verba...................................................... 12
2.2.2.2 Bentuk Verba................................................ 13
2.2.3 Adjektiva..................................................................... 13
2.2.3.1 Ciri Adjektiva............................................... 14
2.2.3.2 Bentuk Adjektiva.......................................... 15
2.2.4 Numeralia..................................................................... 17
2.2.4.1 Ciri Numeralia............................................... 17
2.2.4.2 Bentuk Numeralia......................................... 17
v
2..2.5.Adverbia...................................................................... 19
2.2.5.1 Ciri Adverbia................................................ 20
2.2.5.2 Bentuk Adverbia.......................................... 20
2.3 Frasa............................................................................................ 21
2.4 Jenis Frasa................................................................................... 21
2.4.1 Frasa Eksosentris.......................................................... 21
2.4.2 Frasa Endosentris......................................................... 22
2.5 Tipe Frasa................................................................................
24
2.5.1 Tipe Frasa Endosentris Atributif...............................
24
2.5.2 Tipe Frasa Endosentris Koordinatif..........................
25
2.5.3 Tipe Frasa Endosentris Apositif................................ 25
2.5.4 Tipe Frasa Endosentris Direktif................................
26
2.6 Kalimat........................................................................................ 26
2.7 Fungsi Kalimat............................................................................ 26
2.8 Tipe Kalimat................................................................................ 28
BAB III FRASA NOMINA DENGAN ATRIBUT ADJEKTIVA........ 29
3.1 Struktur....................................................................................... 29
3.1.1 Nomina Konkret + Adjektiva Pemeri Sifat................. 29
3.1.1.1 Nomina Tubuh.............................................. 30
3.1.1.2 Nomna Orang............................................... 31
3.1.1.3 Nomina Fauna.............................................. 32
3.1.1.4 Nomina Alat................................................. 33
3.1.1.5 Nomina Tempat............................................ 33
3.1.2 Nomina Konkret + Adjektiva Warna.......................... 34
3.1.2.1 Nomina Pakaian............................................ 34
3.1.2.2 Nomina Alat.................................................. 35
3.1.2.3 Nomina Anggota Tubuh............................... 36
3.1.2.4 Nomina Fauna............................................... 37
3.1.2.5 Nomina Cairan.............................................. 38
3.1.2.6 Nomina Makanan.......................................... 38
3.1.2.7 Nomina Alam.............................................. 38
vi
3.1.3 Nomina Konkret + Adjektiva Ukuran......................... 40
3.1.3.1 Nomina Alat.................................................. 40
3.1.3.2 Nomina Tempat............................................. 41
3.1.3.3 Nomina Anggota Tubuh................................ 42
3.1.3.4 Nomina Orang.............................................. 43
3.1.3.5 Nomina Pakaian........................................... 43
3.1.3.6 Nomina Makanan.......................................... 44
3.1.3.7 Nomina Batu.................................................. 45
3.1.4 Nomina Konkret + Adjektiva Cerapan....................... 46
3.1.4.1 Nomina Anggota Tubuh............................... 46
3.1.4.2 Nomina Alat................................................. 47
3.1.4.3 Nomina Cairan.............................................. 48
3.1.4.4 Nomina Makanan.......................................... 48
3.1.4.5 Nomina Tumbuhan........................................ 49
3.1.4.6 Nomina Buah-buahan................................... 50
3.1.5 Nomina Abstrak + Sikap batin.................................... 50
3.1.6 Nomina Abstrak + Nomina Ukuran............................ 51
3.1.7 Nomina Abstrak + Adjektiva Cerapan........................ 52
3.2 Makna......................................................................................... 52
3.2.1 Mengacu kepada Keadaan Orang............................... 53
3.2.2 Mengacu kepada Keadaan Tubuh............................... 54
3.2.3 Mengacu kepada Keadaan Alam................................. 54
3.2.4 Mengacu kepada Pencitarasaan.................................... 55
3.2.5 Mengacu kepada Sifat................................................. 56
3.2.6 Mengacu kepada Sikap Batin...................................... 56
3.2.7 Mengacu kepada Menerangkan Tempat...................... 57
3.2.8 Mengacu kepada Menerangkan Alat............................ 58
3.2.9 Mengacu kepada Menerangkan Pakaian....................... 59
3.2.10 Mengacu kepada Menerangkan flora dan fauna......... 60
3.2.11 Mengacu kepada Keadaan Cairan............................. 60
3.2.12 Mengacu kepada Menerangkan Makanan.................. 61
vii
3.2.13 Mengacu kepada Menerangkan Batu ........................ 62
3.3 Kalimat........................................................................................ 63
3.3.1 Subjek........................................................................... 63
3.3.2 Predikat........................................................................ 64
3.3.3 Objek............................................................................ 65
3.3.4 Keterangan.................................................................... 65
BAB IV SIMPULAN DAN SARAN......................................................... 67
4.1 Simpulan..................................................................................... 67
4.2 Saran........................................................................................... 68
SINOPSIS.................................................................................................... 69
DAFTAR PUSTAKA.................................................................................. 71
LAMPIRAN I.............................................................................................. 72
LAMPIRAN II............................................................................................. 83
LAMPIRAN III........................................................................................... 90
LAMPIRAN IV............................................................................................ 96
RIWAYAT HIDUP .................................................................................... 108
viii