Sintesis dan Karakterisasi Serbuk BaFe12O19 dengan Penambahan FeMo Melalui Metode Mechanical Alloying
LAMPIRAN 1
Gambar Peralatan Penelitian
Aditif FeMo
Serbuk BaFe12O19
Chamber dan Besi
Alu dan Mortar
Ayakan 200 mesh
Spatula
Universitas Sumatera Utara
Neraca Digital
Jar-Mill dan Ball-Mill
Planetary Ball Mill (PBM)
Jar-Mill pada HEM
High Energy Milling (HEM)
Serbuk BaFe12O19 + FeMo
Universitas Sumatera Utara
Cawan Keramik
Hair-dryer
Piknometer
Oven
Gelas Ukur
Toluen
Universitas Sumatera Utara
Vacum Desicator
VSM
OM
Bata
Universitas Sumatera Utara
Thermolyne
XRD
Universitas Sumatera Utara
LAMPIRAN 2
Perhitungan True Density
a.True Density (Eksperimen)
=
x
-
m1, m2, m3, dan m4 = x10-3 kg
-
ρ = x10-3 kg/m3
1) BaFe12O19
m4-m3
ρaquades
ρsampel
9,72
9,52
0,997
4,98
1
9,72
9,52
0,997
4,98
1
9,72
9,52
0,997
4,98
Percobaan
m1
m2
m3
m4
m3-m1
m2-m1
1
14,09
23,81
15,09
24,61
1
2
14,09
23,81
15,09
24,61
3
14,09
23,81
15,09
24,61
Rata-rata
4,98
2) FeMo
Percobaan
m1
m2
m3
1
2
3
14,09
14,09
14,09
22,36
22,36
22,36
15
15
15
m4
ρtoluene
ρsampel
8,19
8,2
8,19
0,86
0,86
0,86
9
11,18
9,783
10,25
m3-m1 m2-m1 m4-m3
23,19
0,91
23,2
0,91
23,19
0,91
Rata-rata
8,27
8,27
8,27
3) 99% BaFe12O19 : 1% FeMo
m1
m2
m3
m4
ρtoluene
m3-m1
m2-m1
m4-m3
ρsampel
14,08
14,08
14,08
22,43
22,43
22,43
14,58
14,58
14,58
22,8
22,8
22,79
0,86
0,86
0,86
0,5
0,5
0,5
8,35
8,35
8,35
8,22
8,22
8,21
3,31
3,31
3,07
Rata-rata
4) 97% BaFe12O19 : 3% FeMo
m1
m2
m3
m4
14,08
22,43
14,58 22,81
14,08
22,43
14,58
22,8
14,08
22,43
14,59
22,8
ρtoluene
0,86
0,86
0,86
3,23
m3-m1
0,5
0,5
0,51
m2-m1
8,35
8,35
8,35
m4-m3
8,23
8,22
8,21
Universitas Sumatera Utara
ρsampel
3,58
3,31
3,13
Rata-rata
3,34
5) 95% BaFe12O19 : 5% FeMo
m1
m2
m3
m4
ρtoluene
m3-m1
m2-m1
m4-m3
ρsampel
14,08
22,43
14,58
22,81
0,86
0,5
8,35
8,23
3,58
14,08
22,43
14,58
22,82
0,86
0,5
8,35
8,24
3,91
14,08
22,43
14,59
22,82
0,86
0,51
8,35
8,23
3,66
Rata-rata
3,72
6) 93% BaFe12O19 : 7% FeMo
m1
m2
m3
m4
ρtoluene
14,08
22,43
14,59
22,83
0,86
14,08
22,43
14,59
22,83
0,86
14,08
22,43
14,58
22,84
0,86
Rata-rata
m3-m1
0,51
0,51
0,5
m2-m1
8,35
8,35
8,35
m4-m3
8,24
8,24
8,26
ρsampel
4
4
4,78
4,26
7) 91% BaFe12O19 : 9% FeMo
m1
m2
m3
m4
14,08
22,43
14,58
22,84
14,08
22,43
14,58
22,84
m3-m1
0,5
m2-m1
8,35
m4-m3
8,26
ρsampel
4,78
0,5
8,35
8,26
4,78
0,5
8,35
8,25
4,3
4,62
14,08
22,43
14,58
ρtoluene
0,86
0,86
22,83
0,86
Rata-rata
b.True Density (Teori)
ρteori = (ρt-A)(%berat A) + (ρt-B)(%berat B)/100
ρteori BaFe12O19 = 5,28 x10-3 kg/m3
ρteori FeMo = 10,22 x10-3 kg/m3
1) 99% BaFe12O19 : 1% FeMo
ρteori = (5,28)(99) + (10,22)(1)/100 = 5,33 x10-3 kg/m3
2) 97% BaFe12O19 : 3% FeMo
ρteori = (5,28)(97) + (10,22)(3)/100 = 5,43 x10-3 kg/m3
3) 95% BaFe12O19 : 5% FeMo
Universitas Sumatera Utara
ρteori = (5,28)(95) + (10,22)(5)/100 = 5,53 x10-3 kg/m3
4) 93% BaFe12O19 : 7% FeMo
ρteori = (5,28)(93) + (10,22)(7)/100 = 5,63 x10-3 kg/m3
5) 91% BaFe12O19 : 9% FeMo
ρteori = (5,28)(91) + (10,22)(9)/100 = 5,72 x10-3 kg/m3
%berat
A
99
97
95
93
91
ρt A
(x10-3 kg/m3)
5,28
5,28
5,28
5,28
5,28
%berat
B
1
3
5
7
9
ρt B
(x10-3 kg/m3)
10,22
10,22
10,22
10,22
10,22
ρcampuran
(x10-3 kg/m3)
5,33
5,43
5,53
5,63
5,72
Universitas Sumatera Utara
LAMPIRAN 3
Hasil Optical Microscope (OM)
1) BaFe12O19
Foto asli hasil Optical Microscope dan software ImageJ
-
Distribusi Partikel
35
100% BaFe12O19
Jumlah Partikel
25
80
20
60
15
40
Kumulatif (%)
100
30
10
20
5
0
0
10
100
Diameter Partikel (nm)
2) FeMo
Foto asli hasil Optical Microscope dan software ImageJ
Universitas Sumatera Utara
-
Distribusi Partikel
16
100
12
80
60
8
40
Kumulatif (%)
Jumlah Partikel
100% FeMo
4
20
0
0
100
Diameter Partikel (nm)
3) 99% BaFe12O19 : 1% FeMo
-
(BAB 4, Hasil dan Pembahasan)
4) 97% BaFe12O19 : 3% FeMo
Foto asli hasil Optical Microscope dan software ImageJ
-
Distribusi Partikel
40
BaFe12O19 : FeMo
100
97 : 3 (%wt)
30
80
25
60
20
15
40
Kumulatif (%)
Jumlah Partikel
35
10
20
5
0
0
10
100
Diameter Partikel (nm)
Universitas Sumatera Utara
5) 95% BaFe12O19 : 5% FeMo
Foto asli hasil Optical Microscope dan software ImageJ
Distribusi Partikel
102
100
80
30
60
20
40
10
122
40
Kumulatif (%)
BaFe12O19 : FeMo
95 : 5 (%wt)
20
82
Jumlah Partikel
50
62
-
0
0
100
Diameter Partikel (nm)
6) 93% BaFe12O19 : 7% FeMo
Foto asli hasil Optical Microscope dan software ImageJ
Universitas Sumatera Utara
-
Distribusi Partikel
40
BaFe12O19 : FeMo
100
93 : 7 (wt%)
30
Kumulatif (%)
Jumlah Partikel
35
80
25
60
20
15
40
10
20
5
0
10
100
0
Diameter Partikel (nm)
7) 91% BaFe12O19 : 9% FeMo
Foto asli hasil Optical Microscope dan software ImageJ
- Distribusi Partikel
20
BaFe12O19 : FeMo
100
16
80
12
60
8
40
4
Kumulatif (%)
Jumlah Partikel
91 : 9 (wt%)
20
0
0
10
100
Diameter Partikel (nm)
Universitas Sumatera Utara
LAMPIRAN 4
Kurva BHmax
a. Kurva BHmax komposisi serbuk sebelum kalsinasi
1) 99% BaFe12O19 : 1% FeMo
B (G)
600
500
400
300
BHmax
200
100
0
-400
-200
0
200
Hc (Oe)
400
600
BH(GOe)
BHmax = 60 (10-1/4π) J/m3
2) 95% BaFe12O19 : 5% FeMo
(BAB 4, Hasil dan Pembahasan)
3) 91% BaFe12O19 : 9% FeMo
B (G)
800
600
400
BHmax
200
0
-400
-200
Hc (Oe)
0
200
400
600
800
1000
BH(GOe)
BHmax = 99 (10-1/4π) J/m3
Universitas Sumatera Utara
b. Kurva BHmax komposisi serbuk setelah kalsinasi (95% BaFe12O19 : 5% FeMo)
1)
T = 1000oC
(BAB 4, Hasil dan Pembahasan)
2)
T = 1100oC
B (G)
200
150
100
BHmax
50
0
-200
-150
-100
-50
0
50
100
BH (GOe)
Hc (Oe)
BHmax = 7,92 (10-1/4π) J/m3
3)
T = 1200oC
B (G)
200
150
100
BHmax
50
0
-200
-150
-100
-50
Hc (Oe)
0
50
100
BH (GOe)
BHmax = 8,51 (10-1/4π) J/m3
Universitas Sumatera Utara
Gambar Peralatan Penelitian
Aditif FeMo
Serbuk BaFe12O19
Chamber dan Besi
Alu dan Mortar
Ayakan 200 mesh
Spatula
Universitas Sumatera Utara
Neraca Digital
Jar-Mill dan Ball-Mill
Planetary Ball Mill (PBM)
Jar-Mill pada HEM
High Energy Milling (HEM)
Serbuk BaFe12O19 + FeMo
Universitas Sumatera Utara
Cawan Keramik
Hair-dryer
Piknometer
Oven
Gelas Ukur
Toluen
Universitas Sumatera Utara
Vacum Desicator
VSM
OM
Bata
Universitas Sumatera Utara
Thermolyne
XRD
Universitas Sumatera Utara
LAMPIRAN 2
Perhitungan True Density
a.True Density (Eksperimen)
=
x
-
m1, m2, m3, dan m4 = x10-3 kg
-
ρ = x10-3 kg/m3
1) BaFe12O19
m4-m3
ρaquades
ρsampel
9,72
9,52
0,997
4,98
1
9,72
9,52
0,997
4,98
1
9,72
9,52
0,997
4,98
Percobaan
m1
m2
m3
m4
m3-m1
m2-m1
1
14,09
23,81
15,09
24,61
1
2
14,09
23,81
15,09
24,61
3
14,09
23,81
15,09
24,61
Rata-rata
4,98
2) FeMo
Percobaan
m1
m2
m3
1
2
3
14,09
14,09
14,09
22,36
22,36
22,36
15
15
15
m4
ρtoluene
ρsampel
8,19
8,2
8,19
0,86
0,86
0,86
9
11,18
9,783
10,25
m3-m1 m2-m1 m4-m3
23,19
0,91
23,2
0,91
23,19
0,91
Rata-rata
8,27
8,27
8,27
3) 99% BaFe12O19 : 1% FeMo
m1
m2
m3
m4
ρtoluene
m3-m1
m2-m1
m4-m3
ρsampel
14,08
14,08
14,08
22,43
22,43
22,43
14,58
14,58
14,58
22,8
22,8
22,79
0,86
0,86
0,86
0,5
0,5
0,5
8,35
8,35
8,35
8,22
8,22
8,21
3,31
3,31
3,07
Rata-rata
4) 97% BaFe12O19 : 3% FeMo
m1
m2
m3
m4
14,08
22,43
14,58 22,81
14,08
22,43
14,58
22,8
14,08
22,43
14,59
22,8
ρtoluene
0,86
0,86
0,86
3,23
m3-m1
0,5
0,5
0,51
m2-m1
8,35
8,35
8,35
m4-m3
8,23
8,22
8,21
Universitas Sumatera Utara
ρsampel
3,58
3,31
3,13
Rata-rata
3,34
5) 95% BaFe12O19 : 5% FeMo
m1
m2
m3
m4
ρtoluene
m3-m1
m2-m1
m4-m3
ρsampel
14,08
22,43
14,58
22,81
0,86
0,5
8,35
8,23
3,58
14,08
22,43
14,58
22,82
0,86
0,5
8,35
8,24
3,91
14,08
22,43
14,59
22,82
0,86
0,51
8,35
8,23
3,66
Rata-rata
3,72
6) 93% BaFe12O19 : 7% FeMo
m1
m2
m3
m4
ρtoluene
14,08
22,43
14,59
22,83
0,86
14,08
22,43
14,59
22,83
0,86
14,08
22,43
14,58
22,84
0,86
Rata-rata
m3-m1
0,51
0,51
0,5
m2-m1
8,35
8,35
8,35
m4-m3
8,24
8,24
8,26
ρsampel
4
4
4,78
4,26
7) 91% BaFe12O19 : 9% FeMo
m1
m2
m3
m4
14,08
22,43
14,58
22,84
14,08
22,43
14,58
22,84
m3-m1
0,5
m2-m1
8,35
m4-m3
8,26
ρsampel
4,78
0,5
8,35
8,26
4,78
0,5
8,35
8,25
4,3
4,62
14,08
22,43
14,58
ρtoluene
0,86
0,86
22,83
0,86
Rata-rata
b.True Density (Teori)
ρteori = (ρt-A)(%berat A) + (ρt-B)(%berat B)/100
ρteori BaFe12O19 = 5,28 x10-3 kg/m3
ρteori FeMo = 10,22 x10-3 kg/m3
1) 99% BaFe12O19 : 1% FeMo
ρteori = (5,28)(99) + (10,22)(1)/100 = 5,33 x10-3 kg/m3
2) 97% BaFe12O19 : 3% FeMo
ρteori = (5,28)(97) + (10,22)(3)/100 = 5,43 x10-3 kg/m3
3) 95% BaFe12O19 : 5% FeMo
Universitas Sumatera Utara
ρteori = (5,28)(95) + (10,22)(5)/100 = 5,53 x10-3 kg/m3
4) 93% BaFe12O19 : 7% FeMo
ρteori = (5,28)(93) + (10,22)(7)/100 = 5,63 x10-3 kg/m3
5) 91% BaFe12O19 : 9% FeMo
ρteori = (5,28)(91) + (10,22)(9)/100 = 5,72 x10-3 kg/m3
%berat
A
99
97
95
93
91
ρt A
(x10-3 kg/m3)
5,28
5,28
5,28
5,28
5,28
%berat
B
1
3
5
7
9
ρt B
(x10-3 kg/m3)
10,22
10,22
10,22
10,22
10,22
ρcampuran
(x10-3 kg/m3)
5,33
5,43
5,53
5,63
5,72
Universitas Sumatera Utara
LAMPIRAN 3
Hasil Optical Microscope (OM)
1) BaFe12O19
Foto asli hasil Optical Microscope dan software ImageJ
-
Distribusi Partikel
35
100% BaFe12O19
Jumlah Partikel
25
80
20
60
15
40
Kumulatif (%)
100
30
10
20
5
0
0
10
100
Diameter Partikel (nm)
2) FeMo
Foto asli hasil Optical Microscope dan software ImageJ
Universitas Sumatera Utara
-
Distribusi Partikel
16
100
12
80
60
8
40
Kumulatif (%)
Jumlah Partikel
100% FeMo
4
20
0
0
100
Diameter Partikel (nm)
3) 99% BaFe12O19 : 1% FeMo
-
(BAB 4, Hasil dan Pembahasan)
4) 97% BaFe12O19 : 3% FeMo
Foto asli hasil Optical Microscope dan software ImageJ
-
Distribusi Partikel
40
BaFe12O19 : FeMo
100
97 : 3 (%wt)
30
80
25
60
20
15
40
Kumulatif (%)
Jumlah Partikel
35
10
20
5
0
0
10
100
Diameter Partikel (nm)
Universitas Sumatera Utara
5) 95% BaFe12O19 : 5% FeMo
Foto asli hasil Optical Microscope dan software ImageJ
Distribusi Partikel
102
100
80
30
60
20
40
10
122
40
Kumulatif (%)
BaFe12O19 : FeMo
95 : 5 (%wt)
20
82
Jumlah Partikel
50
62
-
0
0
100
Diameter Partikel (nm)
6) 93% BaFe12O19 : 7% FeMo
Foto asli hasil Optical Microscope dan software ImageJ
Universitas Sumatera Utara
-
Distribusi Partikel
40
BaFe12O19 : FeMo
100
93 : 7 (wt%)
30
Kumulatif (%)
Jumlah Partikel
35
80
25
60
20
15
40
10
20
5
0
10
100
0
Diameter Partikel (nm)
7) 91% BaFe12O19 : 9% FeMo
Foto asli hasil Optical Microscope dan software ImageJ
- Distribusi Partikel
20
BaFe12O19 : FeMo
100
16
80
12
60
8
40
4
Kumulatif (%)
Jumlah Partikel
91 : 9 (wt%)
20
0
0
10
100
Diameter Partikel (nm)
Universitas Sumatera Utara
LAMPIRAN 4
Kurva BHmax
a. Kurva BHmax komposisi serbuk sebelum kalsinasi
1) 99% BaFe12O19 : 1% FeMo
B (G)
600
500
400
300
BHmax
200
100
0
-400
-200
0
200
Hc (Oe)
400
600
BH(GOe)
BHmax = 60 (10-1/4π) J/m3
2) 95% BaFe12O19 : 5% FeMo
(BAB 4, Hasil dan Pembahasan)
3) 91% BaFe12O19 : 9% FeMo
B (G)
800
600
400
BHmax
200
0
-400
-200
Hc (Oe)
0
200
400
600
800
1000
BH(GOe)
BHmax = 99 (10-1/4π) J/m3
Universitas Sumatera Utara
b. Kurva BHmax komposisi serbuk setelah kalsinasi (95% BaFe12O19 : 5% FeMo)
1)
T = 1000oC
(BAB 4, Hasil dan Pembahasan)
2)
T = 1100oC
B (G)
200
150
100
BHmax
50
0
-200
-150
-100
-50
0
50
100
BH (GOe)
Hc (Oe)
BHmax = 7,92 (10-1/4π) J/m3
3)
T = 1200oC
B (G)
200
150
100
BHmax
50
0
-200
-150
-100
-50
Hc (Oe)
0
50
100
BH (GOe)
BHmax = 8,51 (10-1/4π) J/m3
Universitas Sumatera Utara