Dskp Bahasa Kadazandusun Tahun 5

(1)

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

KEMENTERIAN PENDIDIKAN MALAYSIA 

BOROS KADAZANDUSUN 

 

KURIKULUM STANDARD SEKOLAH RENDAH 

DOKUMEN STANDARD KURIKULUM DAN PENTAKSIRAN 


(2)

 

 

 

 

KURIKULUM

STANDARD

SEKOLAH RENDAH (KSSR)

MODUL ELEKTIF

BAHASA KADAZANDUSUN

TAHUN 5


(3)

ID SUANG BOLIKAN

Rukun Negara 2

Falsafah Pendidikan Kebangsaan 3

Kopointutunan 4

Tudu om Dimpoton 5

Dokumen Standard Kurikulum om Pentaksiran 6

Prinsip Do Pedagogi Kurikulum Standard 9

Ponginsamakan Kurikulum Modular 11

Kurikulum Boros Kadazandusun 13

Standard Ponuangan, Standard Pambalajalan om Taang Koinabasan montok Kabaalan Mokinongou Om Moboros Toun 4 25

Standard Ponuangan, Standard Pambalajalan om Taang Koinabasan montok Kabaalan Mambasa' Toun 4 31

Standard Ponuangan, Standard Pambalajalan om Taang Koinabasan montok Kabaalan Monuat Toun 4 38

Standard Ponuangan, Standard Pambalajalan montok Kabaalan Kolumison Boros Toun 4 43


(4)

 

RUKUN NEGARA

BAHAWASANYA negara kita Malaysia mendukung cita-cita untuk mencapai perpaduan yang lebih erat dalam kalangan seluruh masyarakatnya; memelihara satu cara hidup demokratik; mencipta masyarakat yang adil bagi

kemakmuran negara yang akan dapat dinikmati bersama secara adil dan saksama; menjamin satu cara yang liberal terhadap tradisi-tradisi kebudayaannya yang kaya dan berbagai-bagai corak; membina satu masyarakat progresif yang akan menggunakan sains dan teknologi moden; MAKA KAMI, rakyat Malaysia, berikrar akan menumpukan seluruh tenaga dan usaha kami untuk mencapai cita-cita tersebut berdasarkan atas prinsip-prinsip yang berikut:

‡

KEPERCAYAAN KEPADA TUHAN

‡

KESETIAAN KEPADA RAJA DAN NEGARA

‡

KELUHURAN PERLEMBAGAAN

‡

KEDAULATAN UNDANG-UNDANG


(5)

vi   

Pendidikan di Malaysia adalah suatu usaha

berterusan ke arah lebih memperkembangkan

potensi individu secara menyeluruh dan

bersepadu untuk melahirkan insan yang

seimbang dan harmonis dari segi intelek, rohani,

emosi dan jasmani berdasarkan kepercayaan dan

kepatuhan kepada Tuhan. Usaha ini adalah

bertujuan untuk melahirkan warganegara

Malaysia yang berilmu pengetahuan,

berketerampilan, berakhlak mulia,

bertanggungjawab dan berkeupayaan mencapai

kesejahteraan diri serta memberikan sumbangan

terhadap keharmonian dan kemakmuran

keluarga, masyarakat dan negara.


(6)

 

KOPOINTUTUNAN

Boros Kadazandusun nopo nga' iso' mato palajalan i po'ia'on id sikul tosiriba' om takawas. Status nopo do mato palajalan diti id kurikulum perdana nga' mato palajalanelektif. Po'ia'on o mato palajalan diti kumaa tangaanak mantad tinaru Kadazan om Dusun. Po'ia'on nogi' o boros diti kumaa tangaanak mantad tinaru suai i aanangan minsingilo do boros diti.

Hontolon nopo do pongia'an om pambalajalan Boros Kadazandusun id sikul tosiriba' nga' popoingkawas do kabaalan boros miagal ko' kabaalan mokinongou, moboros, mambasa', monuat, koilaan kolumison boros om nogi' koilaan puralan boros. Oponsol kopio do inoboson o kabaalan boros diti tu' iti no kabaalan touhai i koponguhup id pomogunaan boros Kadazandusun id pangaan sikul takawas.

Winonsoi o Kurikulum Standard om Pentaksiran Boros Kadazandusun Sikul Tosiriba' diti montok manahak kosiwatan kumaa tangaanak do minsingilo do boros Kadazandusun id kohuboyoon di kohiok mooi do kikotumbayaan sondii' o tangaanak soira' do miromut om nogi' kaanu papasarabak pomusarahan di okreatif, imaginatif om okritis. Maya' do kurikulum diti, kaanu o tangaanak minsingilo do boros Kadazandusun id pongia'an di otolinahas, poimpunong om oulud. Pongia'an om pambalajalan boros Kadazandusun id sikul kapanahak do kosiwatan kumaa tangaanak do mongintutun, monginonong, guminawo om popotilombus do adat, koubasanan, kotumbayaan sandad om tungkus tinaru Kadazan om Dusun.

Pongia'an om pambalajalan do boros Kadazandusun diti nogi' kaanu manahak do kosiwatan kumaa tangaanak mantad tinaru suai i aanangan minsingilo do boros Kadazandusun montok mongintutun om mangarati' adat, koubasanan, kotumbayaan sandad om tungkus tinaru Kadazan om Dusun.

Pongia'an om pambalajalan Kurikulum Standard Boros Kadazandusun id sikul tosiriba' diti monokodung do angkab Rukun Negara, Dasar Pendidikan Kebangsaan om Falsafah Pendidikan Negara montok momodimpot do kotoronongon om piunungan toinsanan tinaru id pogun Malaysia. Suang nopo do pongia'an om aktiviti kurikulum id Kurikulum Standard Boros Kadazandusun Sikul Tosiriba' diti nga' kokomoi do toilaan, kabaalan boros, koubasanan, woyo' toluud, tungkus koubasanan om kotumbayaan tinaru i koponguhup do popoingkawas koburuon koinanon, sunduan, pomusarahan om topurimanan tangaanak.


(7)

TUDU

Tudu nopo do Kurikulum Standard Boros Kadazandusun montok sikul tosiriba' nga' momogonop kabaalan boros tangaanak mooi do kaanu nodii yolo' momoguno do boros Kadazandusun di kotunud, oulud om olinuud id piromutan di mogisuai-suai kohuboyoon.

DIMPOTON

Id kolimpupuson do Toun 6 kaanu tangaanak do :

ƒ Mogilang-ilang pomusarahan di oulud om olinuud kumaa iso' om tiso'.

ƒ Mogisoosokodung montok momonsoi isoiso' toina'on.

ƒ Papasarabak woyo' toluud, sunduan mamasok om ula poinsinuhat.

ƒ Miromut miampai kikotumbayaan sondii' di olinuud kumaa tambalut om tulun suai id kohuboyoon formal om au' formal.

ƒ Mambasa', mangarati' om monginonong mogikaakawo teks id boros Kadazandusun montok papatanom sunduan aanangan mambasa' om guminawo do kolumison boros.

ƒ Momonsoi mogisuusuai kawo ponuatan di oulud om olinuud id boros Kadazandusun.

ƒ Momoguno puralan boros di kotunud id lisan om ponuatan.

ƒ Popotilombus tungkus koubasanan tinaru Kadazan om Dusun.


(8)

 

DOKUMEN STANDARD KURIKULUM OM PENTAKSIRAN

Id suang do Dokumen Standard Kurikulum om Pentaksiran (DSKP) diti poinhanggum o Standard Ponuangan, Standard Pambalajalan om

Taang Koinabasan.

Standard Ponuangan nopo nga' taang koimpohon do koilaan, kabaalan om koinabasan di minog dimpoton do tangaanak id kolimpupuson do

Toun 6 id sikul tosiriba'.

Standard Pambalajalan nopo nga' iso' nuludan koilaan, kabaalan, koinabasan om taang koonuan di minog do dimpoton do tangaanak id isoiso'

Toun id sikul tosiriba'.

Taang Koinabasan nopo nga' iso' nuludan kriteria di popokito 6 taang koinabasan di minog poindalanon do tangaanak montok popokito

koinabasan do isoiso' Standard Pambalajalan.

SUANG STANDARD STANDARD PAMBALAJALAN TOUN 5 TAANG KOINABASAN

1 2 3

 

4 5

 


(9)

PENTAKSIRAN

Pentaksiran Standard Pambalajalan kawasa' do papanahon maya' duo kawo pontaksiran.

¾ Pontaksiran Woyo' Formatif

¾ Pontaksiran Woyo' Sumatif

Taang koinabasan tangaanak momoguno bRURVPLORWLSRQJRQPD\D¶NRGXR-duo kawo pentaksiran diti.

Pentaksiran Woyo' Formatif

Papanahon o pontaksiran woyo' formatif do poingompus toun montok mongilo nunu o taang koinabasan do tangaanak. Koindalan o pentaksiran diti maya' pongintangan mooi do kaanu nodii mongingia' do monipong kogisaman do tangaanak monginobos boros ontok poingampayat id aktiviti pambalajalan boros. Pentaksiran woyo' diti kapanahak kounalan kumaa mongingia' om tangaanak nogi'. Maya' pongintangan diolo', kaanu o mongingia' do koilaan kokomoi tangaanak di au' kodimpot toi ko' au' kaampayat id aktiviti di papanahon id kelas. Soira' okito do mongingia' o kobolingkangan diti, oponsol papanahon do mongingia' o aktiviti suai di kosudong om kaanu mongunsub do tangaanak dii do monginobos boros. Kosudong nogi' o pontaksiran woyo' formatif montok mongintong kogisaman do tangaanak id kabaalan mokinongou om moboros. Ponginsamakan di kawasa' do gunoon montok pontaksiran woyo' formatif nopo nga' maya' folio, kalaja' id tinimungan, pongimatan om maya' aktiviti monginobos boros miagal ko' mambasa' om kuiz.

Taang Koinobosan

1 Nangaangayan di Au' Nodonto Kaanu momuhondom kawagu koilaan. Koilaan di polombuson, patahakon toi ko' di posuraton au' poingonop.

2 Nangaangayan di Songisom Kaanu mangarati' koilaan.

 

Koilaan di polombuson, patahakon toi ko' di posuraton kosudong om olinuud. 3 Nangaangayan di Giigina' Kaanu momoguno koilaan.

 

Koilaan di polombuson, patahakon toi ko' di posuraton kotunud om olinuud. 4 Nangaangayan di Tawasi' Kaanu mongompuri koilaan. Koilaan di polombuson, patahakon toi ko' di posuraton kotunud, oulud om

olinuud.

5 Nangaangayan di Takawas Kaanu manahang koilaan. Koilaan di polombuson, patahakon toi ko' di posuraton opinto, kirati', oulud, olinuud om popokito woyo' pomusarahan di takawas.

6 Nangaangayan di Nokoinuntu Kaanu poposogu' koilaan. Koilaan di polombuson, patahakon toi ko' di posuraton opinto, kirati', oulud, olinuud om popokito woyo' pomusarahan di takawas. Kaanu monuduk om milo omitanan.


(10)

 

3RQWDNVLUDQ:R\R¶6umatif

Papanahon o pentaksiran woyo' sumatif maya' poniisan toi ko' panaasan formal. Maya' pentaksiran diti, kaanu o mongingia' ngaawi' do monimung profil di popokito koburuon do tangaanak id monginobos do Boros Kadazandusun. Kawasa' do papanahon o pentaksiran diti montok tosoosongulun tanak. Tudu nopo do pentaksiran woyo' sumatif nga' monipong om monimung koilaan kokomoi taang koinabasan do tangaanak minsingilo do Boros Kadazandusun.


(11)

PRINSIP DO PEDAGOGI KURIKULUM STANDARD

Ponginsamakan do pongia'an om pambalajalan do Kurikulum Standard diti nopo nga' maya' prinsip-prinsip di pinatayad:

i. Ponginabasan do kabaalan touhai

Oponsol kopio do pasandadon mantad id kotimpuunon o ponginabasan do kabaalan touhai miagal ko' kabaalan mokinongou, moboros, mambasa', om monuat tu' kabaalan diti no o poimpahan do karaaralano' pambalajalan do tangaanak. Kabaalan touhai i oinobos do tangaanak koponguhup tangaanak do popoingkawas kabaalan boros montok momodimpot taang di takawas.

ii. Balajal id koyuuyuon di kohiok, kirati' om kidimpoton

Pambalajalan di poposontol konteks di kirati' miampai papaamung toinsanan kabaalan boros i kaanu manahak kosiwatan kumaa tangaanak minsingilo maya' aktiviti di kohiok.

iii. Poinlongkod do tangaanak

Mogisuai-suai kabalantasan, koporokisan, ralan balajal, koinabasan om koburuon tangaanak id pambalajalan do Boros Kadazandusun. Mooi do odimpot o potensi pambalajalan tangaanak, oponsol do papanahon o pongia'an di momoguno mogikaakawo ponginsamakan, teknik om kakamot pongia'an di kagayat do ginawo tangaanak. Ponginsamakan masteri kaanu manahak kasakadayan kumaa tangaanak do monginobos toinsanan standard pambalajalan Boros Kadazandusun di noulud.

iv. Pomogunaan teknologi wagu

Id abad ko-21 diti, oponsol o toilaan momoguno komputer tu' teknologi nopo diti nga' teknologi piromutan di gunoon do timpu baino montok maganu om papatayad koilaan. Pomogunaan kakamot media elektronik om kapamansayan pionitan id internet kaanu manahak kosiwatan di tosima' kumaa tangaanak do miromut om mogi'ilang toilaan. Ogumu' koilaan di aanu mantad Teknologi Koilaan om Pionitan diti. Soira' momproses do koilaan di naanu kiguno o pomusarahan di okritis montok momili' koilaan di kosudong. Oponsol o koilaan do tangaanak do momoguno boros Kadazandusun mooi do kaanu papatayad do koilaan di efektif, kotunud, okreatif om kohiok. Aspek woyo' toluud om sunduan mamasok oponsol nogi' do pasandadon mooi do kitonggungan om kidisiplin o tangaanak soira' mogihum, momproses om poposunud kawagu do


(12)

10 

 

v. Pentaksiran Pambalajalan

Pentaksiran pambalajalan nopo do gunoon nga' pentaksiran di formatif om sumatif. Pentaksiran formatif di potilombus kaanu manahak koilaan kumaa mongingia' kokomoi taang koinabasan tangaanak do standard pambalajalan. Pointilombus o pentaksiran woyo' formatif diti om okon ko' miagal do pentaksiran woyo' sumatif tu' papanahon id koowian isoiso' timpu pambalajalan. Kawasa' do papanahon o pentaksiran woyo' formatif maya' pongimatan om nogi' maya' mogikaakawo aktiviti lisan om ponuatan. Koduo-duo pentaksiran diti kaDQXSRSRNLWRNR\XX\XR¶NDODQWD\RQ pambalajalan do tangaanak.

vi. Kapasarabakan ponginlaaban kowoowoyoo'

Prinsip di pasandadon id Kurikulum Boros Kadazandusun nopo nga' papapanggor sahsiah di tosonong. Pasandadon nogi' toinsanan woyo' toluud id pambalajalan Boros Kadazandusun mooi do awangun songulun mamamasok di kiwoyo' toluud, kiimatu om otoronong .


(13)

PONGINSAMAKAN KURIKULUM MODULAR

Timpu pongia'an do mato palajalan Boros Kadazandusun nopo nga' tolu timpu sominggu'. Pongia'an do Kurikulum Standard Sikul Tosiriba' diti manahak kopomogiratan do kabaalan momoguno boros Kadazandusun id tinimungan tangaanak ngaawi'.

Kurikulum Standard Sikul Tosiriba' Boros Kadazandusun diti minaganu ponginsamakan woyo' modular i popohontol om manahak kosulimbangan kumaa toinsanan kabaalan boros.

Id pongia'an om pambalajalan do Boros Kadazandusun id kelas, onuan panatalan toinsanan kabaalan boros id isoiso' timpu pongia'an. Sabaagi iso' poomitanan, onuan panatalan o kabaalan mokinongou om moboros id pongia'an ontok timpu koiso' do minggu' koiso'. Ontok timpu koduo,panatalan do pongia'an nopo nga' kabaalan mambasa' om timpu kotolu onuan panatalan kabaalan Puralan Boros. Timpu koiso' om koduo do minggu' sumusuhut gunoon montok pongia'an kabaalan monuat om timpu kotolu gunoon montok pongia'an Kolumison Boros. Kawasa' o mongingia' do momoguno duo timpu montok mongia' isoiso' kabaalan soira' do osubai. Pongia'an om pambalajalan do isoiso' topik kawasa' do papanahon id kalas daasom duo minggu'.

Ponginsamakan woyo' modular diti kaanu popisoungko toinsanan kabaalan boros di strategik montok tudu do popoingkawas kabaalan boros miagal di poinsuat id Standard Ponuangan om Pambalajalan. Sabaagi iso' poomitanan, soira' do mongia' do kabaalan kolumison boros, kopisoungko nogi' o kabaalan suai miagal ko' kabaalan mokinongou, moboros, mambasa' om monuat id pongia'an dii. Ponginsamakan woyo' modular diti manahak nogi' do panatalan kumaa pongia'an om pambalajalan kabaalan boros di touhai kumaa kabaalan boros di apangkal miagal id siriba' diti:

¾ Kabaalan Mokinongou om Moboros

¾ Kabaalan MambDVD¶

¾ Puralan Boros

¾ Kabaalan Monuat


(14)

12 

 

Tema

Ponuangan montok tikid gana' pomogunaan boros id pambalajalan Boros Kadazandusun nopo nga' pinoimpou tema di kosudong montok tangaanak id sikul tosiriba'. Tema nopo ngaawi' GLWLQJD¶

¾ Winoun Tinan Sondii'

¾ Winoun Susuyan


(15)

KURIKULUM BOROS KADAZANDUSUN

Panatalan nopo do pongia'an om pambalajalan Boros Kadazandusun nga' popotilombus tungkus koubasanan om toilaan sandad tinaru Kadazan om Dusun maya' ponginabasan kabaalan moboros, mambasa' om monuat. Ponginabasan momoguno Puralan boros om monginonong Kolumison Boros nga' onuan nogi' do kapanatalan id pongia'an om pambalajalan do mato palajalan diti. Suai ko' mantad dii, koilaan kokomoi tungkus koubasanan tinaru Kadazan om Dusun nga' po'ia'on nogi' kumaa tangaanak.

1.0 KABAALAN MOKINONGOU OM MOBOROS

Mokinongou om moboros nopo nga' iso' kabaalan di touhai montok literasi. Ii nodii poogi' do unsubon o tangaanak do minsingilo om momoguno do woyo' mokinongou di kotunud. Unsubon o tagaanak do tumimpuun do minsingilo do moboros mantad taang popolombus do tuni pimato di kotunud om kumaa nogi' do popolombus do boros, frasa om gisom no do kaanu popolombus do ayat di pointunud, oulud om olinuud montok mogikaakawo kohuboyoon. Aktiviti nopo di kosudong do papanahon montok do kabaalan diti nga' aktiviti minsingumbal, manahak tisuli', mangarati' om momoguno do koilaan di norongou. Toinsanan aktiviti diti kawasa' do huliton mooi do kogirot o pomogunaan do pancaindera do tangaanak om pointounda' tomoimo do miromut.

Id kolimpupuson do Toun 6, kaanu o tangaanak do mokinongou montok mongintutun om manahak tisuli' kumaa tuni di norongou mantad posorili', kaanu mangarati' pomogunaan do pimato montok Boros Kadazandusun om kaanu momoguno do pomoroitan om loyuk di pointunud om olinuud montok popolombus do boros, frasa om ayat id pilumaagan. Suai ko' mantad dii, kaanu nogi' o tangaanak do mongompuri om manahak tisuli' kumaa koilaan di norongou om kaanu poposuul topurimanan om pomusarahan di oulud om olinuud id pilumaagan.

Poinhanggum nopo id Standard Pambalajalan Toun 5 diti nga' kabaalan mokinongou montok popisuai, momungaran , monguyad om mongusui do tuni di norongou mantad posorili'. Suai ko' mantad diti poia'on nogi' o kabaalan mokinongou montok monindu' om popolombus mogikaakawo boros di momoguno / b / om / d /, sigot, vokal toniba', tanaru om pimato noolos. Poia'on nogi' kumaa tangaanak id Toun 5 o kabaalan mokinongou montok momohulit boros, ayat om pibarasan. Poinhanggum nogi' o kabaalan mokinongou montok mangarati', mongompuri om manahak tisuli' kumaa koilaan di norongou mantad teks. Suai ko' mantad diti poinsuang nogi' o kabaalan moboros miagal ko mogibooboros montok moguyad koilaan kokomoi tuni di norongou mantad posorili' om koilaan di norongou mantad mogisuusuai tadon. Poia'on nogi' kumaa do tangaanak o kabaalan poposuul pomusarahan, mokianu sogu' mantad do wokon, monusui sorita' om mongusui watak..


(16)

14 

 

2.0 KABAALAN MAMBASA'

Id kabaalan mambasa' oponsol do kaanu o tangaanak do popolombus tuni pimato montok pomoroitan Boros Kadazandusun. Koilaan diti koponguhup id kabaalan popolombus boros, frasa om ayat di mogikaakawo loyuk om kopolombusan. Montok iso' pongia'an kabaalan mambasa' di kohiok, unsubon o mongingia' do momoguno teks mantad sinding, hiis, tangon toi ko' bukakak, tu' kounsub iti do tangaanak om kagayat nogi' do ginawo diolo'. Montok kabaalan mongija', potimpuunon do popo'ia' mantad mongintutun tuni pimato kumaa tuni do fonem om putul boros gisom no owonsoi iso' boros di kotunud.

Id kolimpupuson do Toun 6 , kaanu o tangaanak popolombus boros, frasa om ayat tumanud pomoroitan, loyuk om otus di pointunud om olinuud. Kaanu nogi' o tangaanak do mambasa' om popolombus mogikaakawo teks do alantas om tumanud loyuk kopolombusan di kotunud. Suai ko' mantad diti, kaanu nogi' o tangaanak do monginggumu' tinimungan boros om kaanu mangarati' om manahak do tisuli' kumaa koilaan di nabasa'. Kaanu nogi' o tangaanak do momoguno mogikaakawo peta pomusarahan montok manahang om popoilo kawagu do koilaan di nabasa'.

Poinhanggum nopo id Standard Pambalajalan Toun 5 diti nga' kabaalan popolombus tumanud otus om loyuk montok mogikaakawo boros di momoguno / b / om / d /, sigot, vokal toniba', tanaru om pimato noolos. Suai ko' mantad diti kabaalan popolombus mogikaakawo ayat om teks tumanud loyuk om otus di kotunund nga' po'ia'on nogi'. Id Toun 5, kaanu tangaanak mongingumu' tinimungan boros maya' aktiviti mongilo sokomoyon boros, popisudong komoyon boros di nabasa' id petikan om momoguno komoiboros. Poinsuang nogi' o kabaalan mambasa' montok mangarati', mongompuri om manahak tisuli' kumaa koilaan di nabasa'. Kabaalan momoguna mogikaakawo peta pomusarahan montok monimung om popoilo kawagu koilaan nga' po'ia'on nogi'. Id koowian isoiso' pongia'an kabaalan mambasa', oponsol do po'ia'on kumaa tangaanak o kabaalan manahang om momiadang koilaan di nabasa'.


(17)

3.0 KABAALAN MONUAT

Timpuunon nopo do popo'ia' id kabaalan monuat nga' kabaalan mongigit pinsil di pointunud. Oponsol do pasandadon kabaalan diti mooi do oubas dii o tangaanak do monuat momoguno ralan di pointunud. Panatalan nopo do kabaalan diti nga' papawakas tuhat tunturu' om longon, popomogot kabaalan motor, popoingkawas kabaalan visual om koordinasi mato om longon mooi do kaanu dii o tangaanak monginobos kabaalan monuat. Suai ko' mantad dilo, hontolon nogi' id kabaalan diti o koilaan monuat pimato miampai momoguno ralan di pointunud mooi do kaanu o tangaanak do monuat boros, frasa om ayat di poimpunong, otolinahas om oulud.

Id kolimpupuson do Toun 6, kaanu o tangaanak monuat miampai momoguno do ralan ponuatan di pointunud, kaanu momonsoi mogikaakawo boros, kaanu monuat mogikaakawo ayat miampai momoguno boros, ayat om tanda' basa' di kotunud, kaanu momonsoi karangan om momgoput sorita di momoguno boros, ayat, format om puralan boros di kotunud om om olinuud.

Poinhanggum nopo id Standard Pambalajalan Toun 5 diti nga' kabaalan monuat frasa om ayat id ponutan mirangkai om ponuatan toomod, momonsoi om monuat mogikaakawo boros maya ponguhupan do bahan pongunsun om momonsoi mogikaakawo ayat . Suai ko' mantad diti, kabaalan momonsoi karangan om monupu' sorita' miampai momoguno do format ponuatan di kotunud nga' poia'on nogi' id Toun 5.


(18)

16 

 

4.0 KABAALAN KOLUMISON BOROS

Maya' kabaalan kolumison boros kaanu o tangaanak do kosiwatan mongintutun, minsingumbal om monginonong do tungkus koubasanan tinaru Kadazan om Dusun. Aktiviti-aktiviti di noulud id Standard Pambalajalan kaanu papasarabak kaanangan do tangaanak kumaa minsingilo do boros Kadazandusun om nogi' kaanu popoingkawas imaginasi tangaanak. Komponen diti manahak kosiwatan kumaa tangaanak do mokinongou boros Kadazandusun mantad mogisuai-suai tadon miagal ko' mantad sinding tangaanak, hiis koubasanan om susuyan di kosudong.

Id kolimpupuson do Toun 6, kaanu tangaanak maganu, popolombus om monusui koilaan kokomoi do tungkus koubasanan tinaru Kadazan om Dusun maya' mogikaakawo aktiviti di kohiok.

Poinhanggum nopo id Standard Pambalajalan Toun 5 diti nga' kabaalan

 

momoguno folio, buuk tonini', kolaj, buuk skrap, poster om suusuai po montok popokito koilaan di notimung. Suai ko' mantad diti onuan nogi' o tangaanak do kosiwatan montok popokito do kabaalan manangon, suminding, minsingkono', sumayau om popolombus do hiis. Poinsuang nogi' id Standard Pambalajan Toun 5 o ponoriukan kokomoi tungkus koubasanan do tinaru Kadazan om Dusun maya' aktiviti ponorubungan, pogibaabarasan om nogi' may' pambasaan koilaan mantad buuk, suat abal om intrenet.


(19)

5.0 KABAALAN PURALAN BOROS

Kabaalan Puralan Boros nopo nga' kokomoi do kogisaman do tangaanak momoguno Sistom Boros Kadazandusun di kotunud id mogisuusuai kohuboyoon. Panatalan nopo do pongia'an Sistem Boros id Kurikulum Boros Kadazandusun diti nga' koilaan momoguno Sistem Tuni, Sistem Ija'an, Sompuruan Boros, Pomoroitan Ginumu' om nogi' Tukadan. Suai ko' mantad dilo' onuan nogi' do panatalan koilaan momonsoi mogikaakawo boros om ayat.

Id kolimpupuson do Toun 6, kaanu o tangaanak do momoguno do Sistom Tuni Boros Kadazandusun id lisan om Sistom Ija'an Boros Kadazandusun id ponuatan. Suai ko' mantad dilo, kaanu nogi' o tangaanak do momoguno mogikaakawo Sompuruan Boros, Kopomoroitan Ginumu' om Tukadan id lisan om ponuatan. Kaanu nogi' o tangaanak do momonsoi mogikaakawo boros om ayat di agramatis om olinuud.

Poinhanggum nopo id Standard Pambalajalan Toun 5 diti nga' kabaalan popolombus boros di kisigot, kikonsonan /b/ om /d/ , /b/ om /d/ om boros kivokal tanaru om toniba'. Suai ko' mantad diti, poinsuang nogi' o kabaalan momoguno mogikaakawo Sompuruan Boros om momonsoi boros mintootoiso, nosugku om misompuru. Koilaan Puralan Boros suai i inoboson id Toun 5 nopo nga' momoguno boros misaup, pananda' wacana, partikol om tanda' basa' id ayat. Bontuk ayat di po'ia'on id Toun 5 nopo nga' ayat mintootoiso om ayat misompuru om kawo ayat nopo nga' ayat toomod,ayat pongudio, ayat ponuhuan, om ayat kotigagan.


(20)

18 

 

5.1 SISTEM BOROS

Abaagi o sistem boros Kadazandusun id piipiro komponen: Fonetik, )RQRORJL6LVWHP,MD¶DQRP3RQXDWDQ0RUIRORJL6LQWDNVis, Kopomoroitan Ginumu' om Tukadan. Oponsol do po'ia'on koilaan momoguno Sistem Boros kumaa tangaanak di minsingilo do boros Kadazandusun mooi do kaanu nodii o tangaanak do momoguno boros Kadazandusun di kotunud om oulud.

5.1.1 Fonetik om Fonologi

Oponsol do posunudon kumaa do tangaanak o koilaan mamarait om popolombus boros miampai momoguno loyuk om kopolombusan di pointunud mooi do koilo o tangaanak do mamarait boros om popolombus ayat di pointunud. Oponsol o koilaan diti id Boros Kadazandusun mooi do kaanu dii o tangaanak do popolombus komoyon di kotunud kumaa tulun suai. Suai ko' mantad dii, oponsol nogi' o koilaan diti mooi do kaanu o tangaanak do mangarati' boros om komoyon do tulun suai id pilumaagan tikid tadau.

5.1.2 Sistem Ija'an om Ponuatan

Oponsol kopio do posunudon kumaa do tangaanak o Sistem Ija'an Boros Kadazandusun mooi do kaanu o tangaanak do momonsoi ponuatan di pointunud om oulud. Id Sistem Ija'an minog do inoboson do tangaanak o piipiro aspek mooi do kaanu nodii yolo' do momonsoi ponuatan di poimpunong. Pointayad id siriba' diti, toinsanan aspek di oponsol do oilaan:

a) pimato Boros Kadazandusun b) Sigot / '/

c) / b / om / d / om / b / om / d / d) vokal tanaru om diftong e) konsonan on vokal noolos


(21)

5.1.3 Morfologi

Morfologi nopo nga' iso' gana' toilaan di monoriuk pamansayan boros. Abaagi o aspek Morfologi Kadazandusun id 2 komponen: Sompuruan Boros om Pamansayan Boros. Pointayad id siriba' diti nopo nga' aspek di okito id morfologi.

MORFOLOGI

Sompuruan Boros: Pamansayan Boros

1. Boros Ngaran

2. Boros Maan

3. Boros Ula

4. Boros Toguangon

1. Struktur Boros

(a) Boros Sandad (b) Boros Noolos

2. Bontuk Boros

(a) Boros Mintootoiso (b) Boros Nosugku (c) Boros Misompuru (d) Boros Misaup (e) Pananda Wacana (f) Partikol

(g) Tanda' Basa'


(22)

20 

 

5.1.4 Sintaksis

Sintaksis nopo nga' iso' ponoriukan kokomoi pamansayan ayat. Abaagi id 2 komponen o aspek sintaksis diti. SINTAKSIS

Ponguludan Boros Sistem Panandaan

1. Guas Ayat

(a) Pola Frasa Ngaran + Frasa Ngaran (b) Pola Frasa Maan + Frasa Ngaran (c) Pola Frasa Ula + Frasa Ngaran

(d) Pola Frasa popiromut Ngaran + Frasa Ngaran

2. Bontuk Ayat

(a) Ayat Mintootoiso (b) Ayat Misompuru

3. Kawo Ayat

(a) Ayat Toomod (b) Ayat Pongudio (c) Ayat Ponuhuan (d) Ayat Kotigagan

4. Nuludan Ayat

(a) VSO

(b) VSO(IO) / VS(IO)O (c) VSO(L)

(d) VSO(T)

(e) VSO(L)(T) / VSO(T)(L)

1. Pananda Fokus 2. Partikol


(23)

5.1.5 Kopomoroitan Ginumu'

Kopomoroitan ginumu nopo nga' popiumbangan do Boros Ngaran Koizaai i popokito do ginumu'. Kiwaa 2 kowowoyoo' do kopomoroitan ginumu: a) Kopomoroitan Ginumu' Ointob

b) Kopomoroitan Ginumu' Au' Ointob

5.1.6 Tukadan

Poinhanggum no id tukadan o boros mikagos, poiradan om poniriban i oponsol do po'ia'on kumaa tangaanak mooi do kaanu nodii yolo' mongintutun om momoguno do tukadan id lisan toi ko' ponuatan montok popokito iso' ponginabasan do boros di takawas.

Nota: Montok popomogot do toilaan kokomoi Sistem Boros .DGD]DQGXVXQNDZDVD¶GRPRPRUXMXNGRbuuk Puralan Boros Kadazandusun id Sikul i pinalabus do Bahagian Pembangunan Kurikulum, Kementerian Pendidikan Malaysia


(24)

22 

 

6.0 PONUANGAN KURIKULUM

Ponuangan kurikulum nopo nga' iso' poingkawasan kawawagu id ponginabasan koilaan om oponsol do onuan kapanatalan tu' iti no kabaalan di koponguhup do tangaanak id koposion tikid tadau om id ponginabasan toilaan. Ponuangan kurikulum i pasandadon id pongia'an Boros Kadazandusun nopo nga' miagal id siriba':

i. Kabaalan Momusorou

Kabaalan momusorou di okritis om okreatif pinosuang id Standard Pambalajalan mooi do kaanu o tangaanak do monolibamban kobolingkangan, kaanu maganu kootuson om kaanu popolombus do koilaan di kotunud kokomoi isoiso' ahal miampai momoguno boros di efektif.

ii. Kabaalan Balajal Karaaralano' Balajal

Pasandadon o kabaalan diti id Standard Pambalajalan mooi do kitonggungan o tangaanak id pambalajalan diolo'. Poinhanggum id kabaalan diti o kabaalan balajal om kabaalan maganu koilaan montok popotounda' do tangaanak do monginobos koilaan di potilombus.

iii. Kabaalan Momoguno Teknologi Koilaan om Piromutan

Kabaalan momoguno do Teknologi Koilaan om Piromutan nopo nga' iso' kabaalan do abad ko-21. Kabaalan nopo di poinhanggum nga' kabaalan momoguno kakamot multimedia miagal ko' komputer montok momonsoi om momongo kalaja' sikul om nogi' momoguno mogikawo-kawo koilaan mantad multimedia miagal ko' mongintong dokumentari id televison om maganu koilaan mantad internet. Suai ko' mantad dii, kaanu nogi' do kosiwatan o tangaanak do papaatod om monorimo do e-mel, mamalayag piromutan elektronik montok mogihum om papatayad koilaan om milumaag miampai tulun suai maya' piromutan sosial miagal do Facebook om Twitter.

iv. Woyo' Toluud om Sunduan Mamasok

Oponsol do pasandadon o woyo' toluud miagal ko' woyo' guminawo pogun sondii' om kopuriman sunduan mamasok id kurikulum Boros Kadazandusun mooi do awangun o tangaanak di kiwoyo' toluud om oupus tomoimo do pogun sondii'.


(25)

v. Mogisuai-suai Koporokisan

Okito nogi' id suang do Standard Pambalajalan diti o koponoina'an do koporokisan tangaanak di mogisuai-suai. Okito iti id suang do Standard Pambalajalan, miagal ko' koponoina'an koporokisan kinestetik maya' aktiviti di noulud id Standard Pambalajalan Kabaalan Kolumison Boros.

vi. Kopogonuan Toilaan

Koilaan om ponuangan nopo di pohontolon id mato palajalan diti nga' koilaan di naanu mantad mogikaakawo gana' miagal do gana' Sains om Teknologi, Geografi, Sejarah, Koilaan Konsumerisme om Kousinan. Suai ko' mantad diti, montok ponuangan boros aanu nogi' mantad surat abal om isu-isu timpu baino.

vii. Mongindapu'

Mooi do kaanu o tangaanak ngaawi' do monoguang karaaralano' koposion timpu baino, minog nogi' do pasandadon id pomusarahan do tangaanak o kabaalan mongindapu'. Montok popoburu' koposion tangaanak, elemen pongindopuan miagal ko' kreativiti, inovasi om inisiatif oponsol do posunudon kumaa tangaanak.

viii. Kreativiti

Kreativiti nopo' nga' woyo' di popokito kabaalan momonsoi isoiso' toinaon i au' po insan kowonsoi do tulun suai maya' imaginasi tosonong do tosoosongulun. Soira' do kaanu o tangaanak do papabanta asil kalaja' toi ko' popokito drama di okreatif, okito do koimbulai o kaanangan do tangaanak, kotumbayaan sondii' om kopuriman do kounsikahan montok kinalantayan sondii'.


(26)

24 

 

ix. Kabaalan Momusorou Taang Takawas (KBAT)

Kabaalan momusorou taang takawas nopo nga' iso' kogisaman montok momoguno toilaan, kabaalan om woyo' toluud id proses momogono' montok monolibamban kobolingkaangan, soira' maganu kootuson om kiwoyo' inovasi om kikogisaman montok momudali' isoiso' asil. Kabaalan nopo di poinhanggum id KBAT diti nga' miagal di okito id jadual id siriba':

KBAT Kointalangan

Kabaalan Momoguno ¾ Momoguno toilaan, kabaalan om woyo' toluud id

mogisuai-suai koyuyuyuon montok monoina' isoiso' tainaon.

Kabaalan Mongompuri ¾ Nomompipi' do koilaan montok mangarati' kopio nunu

komoyon do koilaan dii om nogi' montok monoinu' pisougkahan do iso' om tiso' koilaan.

Kabaalan Manahang ¾ Momiadang, maganu kootuson om kaanu manahak

pounayan montok isoiso' ahal miampai momoguno kabaalan, toilaan, nawawayaan sondii' om woyo' toluud.

Kabaalan Monupu' ¾ Momudali' pomusarahan toi ko' isoiso' asil di okreatif

om kiwoyo' inovatif.

Jadual 1: Kointalangan kokomoi KBAT

Aktiviti-aktiviti pongia'an di kiwoyo' KBAT nopo nga' miagal do aktiviti di momoguno kabaalan momogono', kabaalan monoriuk, kabaalan monolibamban kobolingkangan om momonsoi kalaja' maya' projek. Mooi do ounsub o tangaanak do momoguno pomusarahan diolo' unsubon o mongingia' om tangaanak momoguno do kakamot momusorou miagal do peta pomusarahan, peta minda, Thinking Hats om pongudia'an momoguno tudio taang takawas id suang om labus kelas.


(27)

STANDARD  PONUANGAN, STANDARD PAMBALAJALAN OM TAANG KOINABASANMONTOK KABAALAN MOKINONGOU OM MOBOROS TOUN  5 

SUANG STANDARD STANDARD PAMBALAJALAN TOUN 5 TAANG KOINABASAN

1.1 Id kolimpupuson do Toun 6, kaanu o tangaanak do mokinongou om manahak tisuli' di kosudong montok tuni di norongou mantad posorili'.

1.1.1 Kaanu popisuai om momungaran do tuni di norongou.

1.1.2 Kaanu monguyad do koilaan kokomoi tuni di norongou.

1.1.3 Kaanu mongusui tumanud loyuk do kobooboroso' di norongou.

1 Kaanu momohulit tuni toi ko' kobooboroso' di norongou tumanud loyuk.

2 Kaanu popoilo tadon om papatahak tisuli' di kosudong kokomoi tuni di norongou.

3 Kaanu miuhot, misimbar om papatahak tisuli' di kotunund om olinuud kokomoi tuni di norongou.

 

4 Kaanu popisuai tuni di norongou miampai manahak pounayan kokomoi pisuayan do tuni dii om papatahak tisuli' di kotunud, oulud om olinuud.

 

5 Kaanu miuhot, misimbar om manahak do sogu' di opinto, kirati', oulud, olinuud om popokito woyo' pomusarahan di takawas kokomoi tuni di norongou.

 

6 Kaanu monupu' om popolombus do pibarasan montok poposogu' pomusarahan kokomoi tuni di norongou om papatahak tisuli' do alantas.


(28)

26 

 

 

SUANG STANDARD STANDARD PAMBALAJALAN TOUN 5 TAANG KOINABASAN

1.2 Id kolimpupuson do Toun 6, kaanu o tangaanak mangarati' pomogunaan do pimato montok Boros Kadazandusun.

1.2.2 Kaanu monompipi' om popoboros boros di kivokal tanaru om toniba'.

1.2.3 Kaanu monompipi' om mamarait boros di Kipimato konsonan noolos.

1.2.4 Kaanu monindu' om mamarait boros kisigot.

1.2.5 Kaanu monindu' om mamarait boros kituni / b / om / b /.

1.2.6 Kaanu monindu' om mamarait boros kituni / d / om / d /.

1 Kaanu mamarait boros di kivokal tanaru, kikonsonan ( ', b , b, d , d ), om kipimato konsonan noolos miampai momoguno pomoroitan di giigina'.

2 Kaanu mamarait boros di kivokal tanaru, kikonsonan ( ', b , b, d , d ), om kipimato konsonan noolos miampai momoguno pomoroitan di kosudong.

3 Kaanu mamarait boros di kivokal tanaru, kikonsonan ( ', b , b, d , d ), om kipimato konsonan noolos miampai momoguno pomoroitan di tawasi'.

 

4 Kaanu mamarait boros di kivokal tanaru, kikonsonan ( ', b , b, d , d ), om kipimato konsonan noolos miampai momoguno pomoroitan di tawasi' om loyuk di giigina'. 5 Kaanu mamarait boros di kivokal tanaru, kikonsonan

( ', b , b, d , d ), om kipimato konsonan noolos miampai momoguno pomoroitan di tawasi' om loyuk di kosudong.

 

6 Kaanu mamarait boros di kivokal tanaru, kikonsonan ( ', b , b, d , d ), om kipimato konsonan noolos miampai momoguno pomoroitan om loyuk di tawasi'.


(29)

 

SUANG STANDARD STANDARD PAMBALAJALAN TOUN 5 TAANG KOINABASAN

1.3 Id kolimpupuson do Toun 6, kaanu o tangaanak do momoguno do pomoroitan om loyuk di pointunud montok popolombus do boros om ayat.

1.3.1 Kaanu mokinongou pomoroitan om loyuk di kotunud montok momohulit boros.

1.3.2 Kaanu mokinongou montok popolombus mogikaakawo ayat.

1.3.3 Kaanu mokinongou montok popolombus pibarasan toi ko' booboroson.

1 Kaanu monugut boros miampai kololoyuko' di kosudong.

2 Kaanu momili' om monugut kololoyuko' kopolombusan do boros.

3 Kaanu popodemonstrasi kopolombusan loyuk di kosudong.

4 Kaanu monoinu' loyuk di norongou.

5 Kaanu poposogu' loyuk di kosudong.

6 Kaanu manahak pounayan kumaa sogu' di pinatahak.


(30)

28 

 

SUANG STANDARD  STANDARD PAMBALAJALAN TOUN 5  TAANG KOINABASAN

1.4 Id kolimpupuson do Toun 6, kaanu o tangaanak do

mongompuri koilaan di norongou.

1.4.1 Kaanu mokinongou montok maganu koilaan.

1.4.2 Kaanu mogibooboros montok momiadang koilaan di norongou.

1.4.3 Kaanu momoguno koilaan di norongou montok mogisuusai kohuboyoon. 1.4.4 Kaanu manahang koilaan di norongou. 1.4.5 Kaanu monimbar om monguyad isoiso' ponguhatan.

1.4.6 Kaanu mokinongou om popoindalan do isoiso' ponuhuan toi ko' pokionuon. 1.4.7 Kaanu monolibamban isoiso' kobolingkangan di norongou.

1 Kaanu momohulit koilaan di norongou.

2 Kaanu monimung koilaan di norongou.

3 Kaanu popolombus koilaan di kotunund om olinuud.

4 Kaanu mongudio montok mokianu kointalangan lobi kumaa koilaan di norongou.

5 Kaanu poposogu' koilaan di opinto, kirati', oulud, olinuud om popokito woyo' pomusarahan di takawas.

6 Kaanu momonsoi pomolingkuman di opinto, kirati', oulud, olinuud om popokito woyo' pomusarahan di takawas om alantas.


(31)

 

SUANG STANDARD  STANDARD PAMBALAJALAN TOUN 5  TAANG KOINABASAN

1.5 Id kolimpupuson do

Toun 6, kaanu o tangaanak do

momoguno do boros om ayat di pointunud, oulud om olinuud id pilumaagan.

 

1.5.1 Kaanu mongulud boros montok

popolombus ayat di kotunud om olinuud id pibarasan toi ko' id booboroson.

1.5.2 Kaanu popolombus ayat di kotunud om olinuud id mongisuusuai kohuboyoon. 1.5.3 Kaanu momoguno piipiro boros pomolohou di kosudong id pibarasan toi ko' id

booboroson.

1.5.3 Kaanu momoguno boros om ayat di olinuud id pitimbungakan.

1.5.5 Kaanu momoguno boros om ayat di kotunud om olinuud montok mokianu kointalangan.

1.5.6 Kaanu popolombus ponguhatan miampai momoguno boros om ayat di kotunud om olinuud. 

1 Kaanu popolombus ayat di au poingonop miampai loyuk di kosudong.

2 Kaanu popolombus ayat mintootoiso di songisom miampai momoguno boros om loyuk di kosudong.

3 Kaanu popolombus piipiro ayat mintootoiso miampai momoguno boros om loyuk di kosudong.

4 Kaanu popolombus piipiro ayat mintootoiso di tawasi'

 

miampai momoguno boros om loyuk di

kosudong.

5 Kaanu popolombus mogikaakawo ayat momoguno struktur, boros om puralan boros di tawasi' miampai momoguno loyuk di kotunud.

6 Kaanu popolombus mogikaakawo ayat momoguno struktur, boros om puralan boros di tawasi' miampai loyuk di kotunud om alantas.


(32)

30 

 

 

SUANG STANDARD  STANDARD PAMBALAJALAN TOUN 5  TAANG KOINABASAN

1.6 Id kolimpupuson do Toun 6, kaanu o

tangaanak do poposuul topurimanan om

pomusarahan di oulud om olinuud id

pilumaagan.

1.6.1 Kaanu poposunud do ahal sondii' miampai momoguno boros om ayat di olinuud. 1.6.2 Kaanu monusui do sorita' toi ko' susuyan tumanud nuludan. 1.6.3 Kaanu mongusui watak montok popolombus do topurimanan.

1.6.4 Kaanu poposogu' pomusarahan kokomoi bahan pongunsub di pinatahak.

1.6.5 Kaanu poposuul pomusarahan id pitimbungakan.

 

1 Kaanu popoboros koilaan di touhai id ayat di au poingonop miampai loyuk di kosudong.

2 Kaanu monguyad koilaan id ayat mintootoiso di songisom miampai momoguno boros om loyuk di kosudong.

3 Kaanu popolombus koilaan maya' piipiro ayat mintootoiso miampai momoguno boros om loyuk di kosudong.

4 Kaanu popolombus koilaan maya' piipiro ayat mintootoiso di tawasi' miampai momoguno boros om loyuk di kosudong.

5 Kaanu popolombus pisiwalan di opinto om kirati' miampai momoguno mogikaakawo boros, ayat om puralan boros di tawasi' miampai loyuk di kotunud.

6 Kaanu poposuul pomusarahan di opinto, kirati', oulud, olinuud om popokito woyo' pomusarahan di takawas kokomoi isoiso' ahal id pogibaabarasan.


(33)

STANDARD PONUANGAN, STANDARD PAMBALAJALAN OM TAANG KOINABASAN MONTOK KABAALAN MAMBASA' TOUN 5

SUANG STANDARD STANDARD PAMBALAJALAN TOUN 5 TAANG KOINABASAN

2.1 Id kolimpupuson do Toun 6, kaanu o tangaanak

popolombus boros tumanud otus om loyuk di pointunud.

2.1.1 Kaanu popolombus boros tumanud ija'an montok boros di:

(a) kivokal tanaru om toniba' (b) kisigot

(c) kikonsonan / b / om / d /

2.1.2 Kaanu popolombus boros tumanud otus om loyuk montok boros:

(a) mintootoiso (b) nosugku (c) misompuru (d) misaup

1 Kaanu monugut montok popolombus putul boros.

2 Kaanu popolombus boros momoguno otus di kosudong.

3 Kaanu popolombus mogikaakawo boros momoguno otus om loyuk di kotunud.

4 Kaanu popisuai otus om loyuk mogikaakawo boros.

5 Kaanu popolombus mogikaakawo boros id ayat miampai pomoroitan om loyuk di kotunud.

6 Kaanu popolombus mogikaakawo boros id ayat miampai pomoraitan om loyuk di kotunud.


(34)

32 

 

 

SUANG STANDARD STANDARD PAMBALAJALAN TOUN 5 TAANG KOINABASAN

2.2 Id kolimpupuson do Toun 6, kaanu o tangaanak do

popolombus frasa om ayat miampai

momoguno

pomoroitan, loyuk om otus di pointunud.

2.2.3. Kaanu mambasa' mogikaakawo ayat momoguno loyuk om otus di pointunud.

1 Kaanu momohulit montok popolombus frasa om ayat.

2 Kaanu papadalin loyuk kopolombusan frasa om ayat montok popolombus mogisuai-suai komoyon.

3 Kaanu popodemonstrasi ralan mambasa' frasa om ayat tumanud loyuk di kosudong.

4 Kaanu PRQRLQX¶UDODQPDPbasa' frasa om ayat tumanud loyuk di kotunud

 

miampai ohou di

opuhod om otolinahas.

5 Kaanu poposogu' ralan mambasa' frasa om ayat tumanud loyuk di kotunud

 

miampai ohou di

opuhod om otolinahas.

6 Kaanu popolombus ralan mambasa' ayat tumanud kreativiti sondii'.


(35)

 

SUANG STANDARD STANDARD PAMBALAJALAN TOUN 5 TAANG KOINABASAN

2.3 Id kolimpupuson do Toun 6, kaanu o tangaanak mambasa' mogikaakawo teks do alantas.

2.3.1 Kaanu mambasa' do alantas. 2.3.2 Kaanu mambasa' mogikaakawo teks tumanud loyuk di kotunud.

1 Kaanu monugut popolombus frasa toi ko' ayat. 2 Kaanu popolombus ayat mintootoiso miampai

momoguno pomoroitan om loyuk di kosudong. 3 Kaanu popolombus mogikaakawo ayat id

pangaan tumanud pomoroitan om loyuk di kosudong.

4 Kaanu popolombus mogikaakawo ayat id teks do alantas miampai momoguno pomoroitan om loyuk di kotunud.

5 Kaanu momili' ralan mambasa' di kotunud montok mogikaakawo ayat id teks

 

miampai momoguno pomoroitan om loyuk di pointunud.

6 Kaanu momudali' ralan mambasa' montok mogikaakawo ayat id teks

 

miampai momoguno pomoroitan om loyuk di pointunud.


(36)

34 

 

 

SUANG STANDARD STANDARD PAMBALAJALAN TOUN 5 TAANG KOINABASAN

2.4 Id kolimpupuson do Toun 6, kaanu o tangaanak monginggumu' tinimungan boros.

2.4.1 Kaanu popisudong komoyon boros. 2.4.2 Kaanu mongilo piipiro sokomoyon do iso' boros.

2.4.3 Kaanu momoguno do komoiboros montok popoinggumu' tinimungan boros.

1 Kaanu popisudong boros om rati' boros.

2 Kaanu monindu' rati' boros mantad ayat di nabasa'.

3 Kaanu momili' rati' boros tumanud konteks ayat di nabasa'.

4 Kaanu popoilo rati' boros mantad ayat di nabasa'.

5 Kaanu poposogu' rati' boros tumanud konteks ayat di nabasa'.

6 Kaanu momonsoi ayat montok popointalang rati' boros.


(37)

 

SUANG STANDARD STANDARD PAMBALAJALAN TOUN 5 TAANG KOINABASAN

2.5 Id kolimpupuson do Toun 6, kaanu o tangaanak do mangarati' om manahak do tisuli' kumaa koilaan di nabasa'.

2.5.1 Kaanu maganu koilaan mantad teks. 2.5.2 Kaanu momiadang koilaan di nabasa'. 2.5.3 Kaanu mongulud om popoboros koilaan di nabasa'.

2.5.4 Kaanu momoguno koilaan montok monimbar ponguhatan.

1 Kaanu mongintutun koilaan id teks pambasa'an.

2 Kaanu popointalang koilaan di nabasa' teks pambasa'an.

3 Kaanu momoguno koilaan di nabasa' montok mogikaakawo kohuboyoon di kotunud om olinuud.

4 Kaanu monoinu' koilaan di nabasa' id mogikaakawo kohuboyoon di kotunud, oulud om olinuud.

5 Kaanu manahak tisuli' kumaa koilaan di nabasa' di opinto, kirati', oulud om olinuud om popokito woyo' pomusarahan di takawas.

6 Kaanu momonsoi pomolingkuman kumaa koilaan di nabasa' di opinto, kirati', oulud, olinuud om popokito woyo pomusarahan di takawas.


(38)

36 

 

 

SUANG STANDARD STANDARD PAMBALAJALAN TOUN 5 TAANG KOINABASAN

2.6 Id kolimpupuson do Toun 6, kaanu o tangaanak momoguno mogikaakawo peta pomusarahan montok popoilo kawagu do koilaan di nabasa'.

 

2.6.1 Kaanu momoguno peta pomusarahan di kosudong montok popokito koilaan di notimung mantad bahan di nabDVD¶ 2.6.2 Kaanu popoundaliu koilaan mantad grafik kumaa id linear.

1 Kaanu mongintutun mogikaakawo peta pomusarahan mantad teks toi ko' grafik.

2 Kaanu momoguno peta pomusarahan di kosudong montok monimung koilaan di nabasa' mantad teks toi ko' grafik.

3 Kaanu momoguno peta pomusarahan di kosudong montok monompipi' koilaan di nabasa' mantad teks toi ko' grafik.

4 Kaanu momoguno peta pomusarahan di kosudong montok popoundaliu koilaan di nabasa' mantad teks kumaa grafik toi ko' grafik kumaa teks.

5 Kaanu momoguno peta pomusarahan di kosudong montok mongulud koilaan di nabasa' mantad teks toi ko' grafik.

6 Kaanu momoguno peta pomusarahan di kosudong montok popoluput koilaan di nabasa' mantad teks toi ko' grafik.


(39)

 

SUANG STANDARD STANDARD PAMBALAJALAN TOUN 5 TAANG KOINABASAN

2.7 Id kolimpupuson do Toun 6, kaanu o tangaanak manahang do teks di nabasa'.

 

2.7.1 Kaanu manahak pounayan kokomoi koilaan di nabasa'.

2.7.2. Kaanu manahak kritik toi ko' monokodung do watak id teks di nabasa'.

1 Kaanu mongintutun koilaan toi ko' watak di tahangon.

2 Kaanu mogibooboros kokomoi koilaan toi ko¶ watak di nabasa'.

3 Kaanu

 

manahak tisuli' miampai poposodia'

ponokodung kumaa kritik di pinatahak di kotunud om olinuud.

4 Kaanu popiadang koilaan di naanu montad mogisuai-suai teks di nabasa' do manahang koilaan toi ko' watak.

5 Kaanu popoindalan pisiwalan kokomoi koilaan toi ko' watak di oulud om olinuud om popokito woyo' pomusarahan di takawas.

6 Kaanu monupu' panahangan sondii' kokomoi koilaan toi ko' watak di opinto, kirati', oulud, olinuud om popokito woyo' pomusarahan di takawas.


(40)

38 

 

STANDARD PONUANGAN, STANDARD PAMBALAJALAN OM TAANG KOINABASAN MONTOK KABAALAN MONUAT TOUN 5

SUANG STANDARD STANDARD PAMBALAJALAN TOUN 5 TAANG KOINABASAN

3.1 Id kolimpupuson do Toun 6, kaanu o tangaanak monuat miampai momoguno ralan ponuatan di pointunud.

3.1.5 Kaanu monuat frasa om ayat id ponuatan toomod om mirangkai.

1 Kaanu monuat ponuatan mirangkai tumanud bahan pongunsub.

2 Kaanu monuat frasa momoguno ponuatan mirangkai om mongija' boros maya' ponguhupan do bahan pongunsub.

3 Kaanu momoguno ponuatan mirangkai montok monuat ayat om mongija' mogikaakawo boros maya' ponguhupan do bahan pongunsub.

4 Kaanu monuat ayat id pangaan momoguno ponuatan mirangkai di odoropi om mongija' mogikaakawo boros maya' ponguhupan do bahan pongunsub.

5 Kaanu monuat karangan momoguno ponuatan mirangkai toi ko ponuaatan toomod di odoropi maya' ponguhupan do bahan pongunsub.

6 Kaanu monuat karangan miampai momoguno ponuatan mirangkai toi ko ponuatan toomod di odoropi tumanud kreativiti sondii'.


(41)

 

SUANG STANDARD STANDARD PAMBALAJALAN TOUN 5 TAANG KOINABASAN

3.2 Id kolimpupuson do Toun 6, kaanu o tangaanak momonsoi boros.

3.2.1 Kaanu monuat boros numbul.

3.2.2 Kaanu momonsoi mogikaakawo boros. 3.2.3 Kaanu momonsoi om monuat boros tumanud bahan pongunsub di pinatahak.

1 Kaanu monugut mogikaakawo boros numbul.

2 Kaanu monuat numbul kumaa boros toi ko' boros kumaa numbul.

3 Kaanu momili' pimato toi ko' putul boros montok momonsoi mogikaakawo boros maya' ponguhupan do bahan pongunsub.

4 Kaanu mongulud pimato toi ko' putul boros montok momonsoi mogikaakawo boros maya' ponguhupan do bahan pongunsub.

5 Kaanu momonsoi om monuat mogikaakawo boros maya' ponguhupan do bahan pongunsub.

6 Kaanu momudali' om monuat mogikaakawo boros maya' ponguhupan do bahan pongunsub tumanud kreativiti sondii'.


(42)

40 

 

 

SUANG STANDARD STANDARD PAMBALAJALAN TOUN 5 TAANG KOINABASAN

3.3 Id kolimpupuson do Toun 6, kaanu o tangaanak do monuat mogikaakawo ayat.

3.3.1 Kaanu momili' boros montok momogonop frasa toi ko' ayat.

3.3.2 Kaanu mongulud ayat tumanud bahan pongunsub montok momonsoi pangaan. 3.3.3 Kaanu momonsoi mogikaakawo ayat di

agramatis tumanud bahan pongunsub. 3.3.4 Kaanu monuat ayat id pangaan miampai momoguno ayat di agramatis.

1 Kaanu monugut frasa toi ko' ayat maya' ponguhupan do bahan pongunsub.

2 Kaanu papadalin koilaan mantad bahan pongunsub kumaa frasa toi ko' ayat.

3 Kaanu momili' boros montok momogonop frasa toi ko' ayat miamapai momoguno tanda' basa' di kotunud maya' ponguhupan do bahan pongunsub .

4 Kaanu mongulud boros toi ko' frasa montok momonsoi ayat miampai momoguno tanda' basa' di kotunud

 

maya' ponguhupan do bahan

pongunsub .

5 Kaanu momonsoi mogikaakawo ayat di agramatis.

6 Kaanu momudali' ayat id pangaan di agramatis.


(43)

 

SUANG STANDARD STANDARD PAMBALAJALAN TOUN 5 TAANG KOINABASAN

3.4 Id kolimpupuson do Toun 6, kaanu o tangaanak do monuat isoiso' ponuatan miampai momoguno do format, boros om ayat di pointunud.

3.4.1 Kaanu mongintutun format ponuatan di kotunud.

3.4.2 Kaanu monimung koilaan momoguno mogikaakawo peta pomusarahan.

3.4.3 Kaanu mongulud om monuat tonsi toponsol montok isoiso' ponuatan.

3.4.4 Kaanu monguyad tonsi.

3.4.5 kaanu monupu ponuatan tumanud format di kotunud.

1 Kaanu monugut ponuatan momoguno format ponuatan maya' ponguhupan do bahan pongunsub.

2 Kaanu papadalin koilaan mantad bahan pongunsub kumaa id peta pumusarahan.

3 Kaanu momogonop ponuatan di kiformat.

4 Kaanu mongulud om monuat tonsi toponsol tumanud format ponuatan di kosudong.

5 Kaanu momonsoi om monguyad tonsi toponsol tumanud format ponuatan di kotunud.

6 Kaanu monupu' ponuatan momoguno format ponuatan tumanud kreativiti sondii'.

 

 

 


(44)

42 

 

 

SUANG STANDARD STANDARD PAMBALAJALAN TOUN 5 TAANG KOINABASAN

3.5 Id kolimpupuson do Toun 6, kaanu o tangaanak momonsoi sorita' di kohiok miampai momoguno boros om ayat di pointunud om olinuud.

3.5.1 Kaanu mongulud ayat montok monupu' sorita'.

3.5.2 Kaanu momogonop ayat montok monupu' sorita'.

3.5.2 Kaanu momonsoi ayat montok monupu' sorita' tumanud bahan pongunsub. 3.5.3 Kaanu monguyad tonsi montok monupu' sorita'.

3.5.5 Kaanu monuat sorita' id pangaan toniba'.

1 Kaanu monuat frasa toi ko' ayat maya' ponguhupan do bahan pongunsub.

2 Kaanu monguyad ayat montok monupu' sorita¶.

3 Kaanu momogonop ayat montok monupu' sorita¶.

4 Kaanu momonsoi ayat montok monupu' sorita' momoguno tanda' basa' di kotunud maya' ponguhupan bahan pongunsub.

5 Kaanu monguyad tonsi montok monupu' sorita'.

6 Kaanu monuat sorita' miampai momoguno ayat di agramatis.


(45)

STANDARD PONUANGAN OM PAMBALAJALAN MONTOK KABAALAN KOLUMISON BOROS TOUN 5

SUANG STANDARD STANDARD PAMBALAJALAN TOUN 5

4.1 Id kolimpupuson do Toun 6, kaanu o tangaanak do monimung koilaan maya' mogikaakawo aktiviti di kohiok.

4.1.1 Kaanu momonsoi do folio, buuk skrap, kolaj, tinunturu', lukisan om suai po montok popokito do koilaan di notimung.

4.1.2 Kaanu popokito do koilaan di notimung maya' aktiviti manangon, suminding, minsingkono', sumayau om popolombus do hiis koubasanan.


(46)

44 

 

SUANG STANDARD STANDARD PAMBALAJALAN TOUN 5

4.2 Id kolimpupuson do Toun 6, kaanu o tangaanak do koilaan kokomoi tungkus koubasanan tinaru Kadazan om Dusun maya' mogikaakawo aktiviti di kohiok.

4.2.1 Kaanu monimung koilaan kokomoi tungkus koubasanan do tinaru Kadazan om Dusun. 4.2.2 Kaanu mogibooboros montok mangarati' do koilaan di notimung.

4.2.3 Kaanu manahak demonstrasi kokomoi tungkus koubasanan tinaru Kadazan om Dusun.

4.2.4 Kaanu papapanau do ponoriukan montok mongilo tungkus koubasanan tinaru Kadazan om Dusun. 4.2.5 Kaanu manahang om momiadang koilaan di notimung.


(47)

STANDARD PONUANGAN OM PAMBALAJALAN MONTOK KABAALAN PURALAN BOROS TOUN 5

SUANG STANDARD STANDARD PAMBALAJALAN TOUN 5

5.1 Id kolimpupuson do Toun 6, kaanu o tangaanak do momoguno do sistom tuni Boros Kadazandusun

5.1.1 Kaanu popouni do tuni sigot soira' popolombus do boros.

5.1.2 Kaanu popouni tuni i kikonsonan b / om / d /¶, / b / om / d / soira' popolombus do boros. 5.1.3 Kaanu popouni boros kivokal tanaru om toniba' id lisan.

5.2 Id kolimpupuson do toun 6, kaanu o tangaanak momoguno do VLVWRPLMD¶DQ Boros Kadazandusun id lisan om ponuatan.

5.2.1 Kaanu momoguno do sigot id ponuatan.

5.2.2 Kaanu momoguno boros i kikonsonan / b / om / d / , µ/ b / om / d / id ponuatan. 5.2.3 Kaanu momoguno boros kivokal tanaru om toniba' id ponuatan.

5.3 Id kolimpupuson do Toun 6, kaanu o tangaanak do momoguno mogikaakawo sompuruan boros di pointunud id lisan om ponuatan.

5.3.1 Kaanu momoguno do Boros Ngaran id ayat. 5.3.3 Kaanu momoguno do Boros Maan id ayat. 5.3.4 Kaanu momoguno do Boros Ula id ayat. 5.3.5 Kaanu momoguno do Boros Toguangon id ayat.


(48)

46 

 

SUANG STANDARD STANDARD PAMBALAJALAN TOUN 5

5.4

 

Id kolimpupuson

Toun 6, kaanu o tangaanak momonsoi mogikaakawo boros om ayat id lisan om ponuatan.

5.4.1 Kaanu momonsoi boros mintootoiso. 5.4.2 Kaanu momonsoi boros nosugku. 5.4.3 Kaanu momonsoi boros misompuru . 5.4.4 Kaanu momoguno boros misaup id lisan. 5.4.5 Kaanu momoguno pananda wacana. 5.4.6 Kaanu momoguno patikol .

5.4.7 Kaanu momoguno tanda' basa'.

5.5

 

Id kolimpupuson

do Toun 6, kaanu o tangaanak

momonsoi

mogikaakawo ayat di agramatis.

5.5.1 Kaanu momonsoi ayat mintootoiso di agramatis. 5.5.2 Kaanu momonsoi ayat misompuru di agramatis.


(49)

 

 

 

SUANG STANDARD STANDARD PAMBALAJALAN TOUN 5

5.6

 

Id kolimpupuson do

Toun 6, kaanu o tangaanak momoguno do kopomoroitan ginumu' id lisan om ponuatan.

5.6.1 Kaanu momoguno Kopomoroitan Ginumu' id lisan om ponuatan.

5.

Id kolimpupuson do

Toun 6, kaanu o tangaanak momoguno tukadan id lisan om ponuatan.


(1)

 

SUANG STANDARD STANDARD PAMBALAJALAN TOUN 5 TAANG KOINABASAN

3.5 Id kolimpupuson do Toun 6, kaanu o tangaanak momonsoi sorita' di kohiok miampai momoguno boros om ayat di pointunud om olinuud.

3.5.1 Kaanu mongulud ayat montok monupu' sorita'.

3.5.2 Kaanu momogonop ayat montok monupu' sorita'.

3.5.2 Kaanu momonsoi ayat montok monupu' sorita' tumanud bahan pongunsub. 3.5.3 Kaanu monguyad tonsi montok monupu' sorita'.

3.5.5 Kaanu monuat sorita' id pangaan toniba'.

1 Kaanu monuat frasa toi ko' ayat maya'

ponguhupan do bahan pongunsub.

2 Kaanu monguyad ayat montok monupu' sorita¶.

3 Kaanu momogonop ayat montok monupu'

sorita¶.

4 Kaanu momonsoi ayat montok monupu' sorita' momoguno tanda' basa' di kotunud maya' ponguhupan bahan pongunsub.

5 Kaanu monguyad tonsi montok monupu' sorita'. 6 Kaanu monuat sorita' miampai momoguno ayat


(2)

STANDARD PONUANGAN OM PAMBALAJALAN MONTOK KABAALAN KOLUMISON BOROS TOUN 5

SUANG STANDARD STANDARD PAMBALAJALAN TOUN 5

4.1 Id kolimpupuson do Toun 6, kaanu o tangaanak do monimung koilaan maya' mogikaakawo aktiviti di kohiok.

4.1.1 Kaanu momonsoi do folio, buuk skrap, kolaj, tinunturu', lukisan om suai po montok popokito do koilaan di notimung.

4.1.2 Kaanu popokito do koilaan di notimung maya' aktiviti manangon, suminding, minsingkono', sumayau om popolombus do hiis koubasanan.


(3)

SUANG STANDARD STANDARD PAMBALAJALAN TOUN 5 4.2 Id kolimpupuson do

Toun 6, kaanu o tangaanak do koilaan kokomoi tungkus koubasanan tinaru Kadazan om Dusun maya' mogikaakawo aktiviti di kohiok.

4.2.1 Kaanu monimung koilaan kokomoi tungkus koubasanan do tinaru Kadazan om Dusun. 4.2.2 Kaanu mogibooboros montok mangarati' do koilaan di notimung.

4.2.3 Kaanu manahak demonstrasi kokomoi tungkus koubasanan tinaru Kadazan om Dusun.

4.2.4 Kaanu papapanau do ponoriukan montok mongilo tungkus koubasanan tinaru Kadazan om Dusun. 4.2.5 Kaanu manahang om momiadang koilaan di notimung.


(4)

STANDARD PONUANGAN OM PAMBALAJALAN MONTOK KABAALAN PURALAN BOROS TOUN 5

SUANG STANDARD STANDARD PAMBALAJALAN TOUN 5

5.1 Id kolimpupuson do Toun 6, kaanu o tangaanak do momoguno do sistom tuni Boros Kadazandusun

5.1.1 Kaanu popouni do tuni sigot soira' popolombus do boros.

5.1.2 Kaanu popouni tuni i kikonsonan b / om / d /¶, / b / om / d / soira' popolombus do boros. 5.1.3 Kaanu popouni boros kivokal tanaru om toniba' id lisan.

5.2 Id kolimpupuson do toun 6, kaanu o tangaanak momoguno do VLVWRPLMD¶DQ Boros Kadazandusun id lisan om ponuatan.

5.2.1 Kaanu momoguno do sigot id ponuatan.

5.2.2 Kaanu momoguno boros i kikonsonan / b / om / d / , µ/ b / om / d / id ponuatan. 5.2.3 Kaanu momoguno boros kivokal tanaru om toniba' id ponuatan.

5.3 Id kolimpupuson do Toun 6, kaanu o tangaanak do momoguno mogikaakawo sompuruan boros di pointunud id lisan om ponuatan.

5.3.1 Kaanu momoguno do Boros Ngaran id ayat. 5.3.3 Kaanu momoguno do Boros Maan id ayat. 5.3.4 Kaanu momoguno do Boros Ula id ayat. 5.3.5 Kaanu momoguno do Boros Toguangon id ayat.


(5)

SUANG STANDARD STANDARD PAMBALAJALAN TOUN 5 5.4

 

Id kolimpupuson

Toun 6, kaanu o tangaanak momonsoi mogikaakawo boros om ayat id lisan om ponuatan.

5.4.1 Kaanu momonsoi boros mintootoiso. 5.4.2 Kaanu momonsoi boros nosugku. 5.4.3 Kaanu momonsoi boros misompuru . 5.4.4 Kaanu momoguno boros misaup id lisan. 5.4.5 Kaanu momoguno pananda wacana. 5.4.6 Kaanu momoguno patikol .

5.4.7 Kaanu momoguno tanda' basa'. 5.5

 

Id kolimpupuson

do Toun 6, kaanu o tangaanak

momonsoi

mogikaakawo ayat di agramatis.

5.5.1 Kaanu momonsoi ayat mintootoiso di agramatis. 5.5.2 Kaanu momonsoi ayat misompuru di agramatis.


(6)

 

 

 

SUANG STANDARD STANDARD PAMBALAJALAN TOUN 5

5.6

 

Id kolimpupuson do Toun 6, kaanu o tangaanak momoguno do kopomoroitan ginumu' id lisan om ponuatan.

5.6.1 Kaanu momoguno Kopomoroitan Ginumu' id lisan om ponuatan.

5.

Id kolimpupuson do Toun 6, kaanu o tangaanak momoguno tukadan id lisan om ponuatan.