Televisi dan Cermin Wajah Kita.
I(OMPAS
NMLKJIHGFEDCBA
PROGRAM
TAYANGAN
Televisi dan Cermin Wajah
S e p e rti a p a k a h g a m b a ra n k e h id u p a n m a s y a ra k a t k ita
d e w a s a in l? L ih a tla h p ro g ra m -p ro g ra m y a n g d ita y a n g k a n
d i te le v is i. Itu la h c e rm in k o n d is i k e h id u p a n k ita s a a t in i.
T e le v is i m e m a n g b is a m e n ja d i te m p a t y a n g p a lin g
g a m p a n g u n tu k .m e lih a t k o n d is i m a s y a ra k a t k ita y a n g
s e s u n g g u h n y a . la te la h m e n ja d i c e rm in d a ri w a ja h -w a ja h
k ita d i d a la m n y a . O le h k a re n a itu , k e tik a b e rb a g a i p ih a k
m e n u d in g te le v is i s e b a g a i p e n y e b a r n ila i-n ila i k e b u ru k a n
d a n k e tid a k b a ik a n n o rm a -n o rm a , k ita s e b e n a rn y a
s e d a n g m e n u n ju k k e a ra h m u k a k ita s e n d iri .
•
O le h D E D E M U L K A N
S
ebagai sebuah
tif, s a a t
in d u s tri
in i te le v is i
d a la m ik lim
IHGFEDCBA
b e ra d a
si y a n g "k u ra n g
tu m b u h
e to s
agar m odal
m e le b ih i
s ta s iu n
m e-
b a g a im a n a
te le v is i y a n g
k e b u tu h a n
m a s y a ra k a t,
sum ber
d a y a te ra m p il
te rb a ta s n y a
in d u s tri
te le v is i, d a n a d a n y a
rating,
te k a n a n
n ila i
s e h in g g a
k e rja :
in i
kesuksesan
m e n g a k ib a tk a n
in d u s tri
la g i d id a s a rk a n
a ta s
te le v is i
tid a k
k e rja
p ro fe -
K e h a d ira n
te le v is i
p ro g ra m -p ro g ra m
d i te n g a h
ru a n g
k e lu a rg a
tid a k b is a d ile p a s k a n
d a ri k e -
h a d ira n
k ita s e b a g a i p e n o n to n n y a
T e le v is i
(broadcasters)
buah
m e n ja d i
P em asang
ik la n
g a n tu n g
buah
p ro g ra m
p e n g e lo la
in d u s tri
d i s a tu
(audience)
n o n to n
y a n g m e n g h id u p i
s i la in
te la h
s e g itig a
s is i, d a n p e -
s e b a g a i b a g ia n
in d u s tri
s is i, d e n g a n
(advertiser)
K e tig a n y a
m e m ilik i
yang
d a la m
sam a
k e b e ra d a a n
sebuah
pem a-
d i s is i la in .
" k e k u a ta n "
m e n g h id u p k a n
m e d ia te le v is i s e b a g a i
s e b u a h le m b a g a in d u s tri
k re a tif.
an, m ana
d i a n ta ra
itu y a n g p a lin g
s ib " s e b u a h
k e tig a
p ilih e le m e n
m e n e n tu k a n
s ta s iu n
"na-
te le v is i, p o s is i
K lip in g
te le v is i
akan
p e n o n to n
d i a ta s
s e g a la n y a
Di
s in ila h
b a ra n g k a li
(te o ri) a g e n d a s e ttin g
a m b il
p e ra n n y a
kan
s e p e rti
k h a la y a k
konsep
m u la i m e n g -
M e d ia
a k a n s e la lu b e rp ik ir
apa
m assa
d a n m e rn ik ir-
yang
d ip ik irk a n
(m a s y a ra k a t).
B e g itu ju -
g a s e b a lik n y a , a p a y a n g s e la lu d ip ik irk a n
k h a la y a k ,
itu la h
a k a n d ia n g k a t
e a , O le h k a re n a
m engenai
lin g m e n o n jo l,
p ik irk a n
dan
yang
m engenai
m e d ia "
d ip ik irk a n
m e d ia
k h a la y a k "
S itu a s in y a
" m e n g a lir"
m e n y a d a ri
m uncul
ti-
b e g itu s a -
k ita
tid a k
p e r-
bahw a
apa
yang
d i la y a r k a c a d a n m e n ja d i
s a n ta p a n
k e s e h a ria n
n y a m e ru p a k a n
ya
s e p e rtin y a
tu n ta s .
s a m p a i-s a m p a i
nah
" a p a y a n g d i-
te n ta n g
d a k a k a n p e rn a h
ja
ke-
m ana yangpa-
a n ta ra
k h a la y a k
"apa
yang
k e la y a r k a -
itu , " p e rd e b a ta n "
k e k u a ta n
dan
k ita s e b e n a r-
c e rm in
k a ra k te k
d a ri b u d a -
k e h id u p a n
k ita
s e n d iri. D i s in ila h d ip e rlu k a n
k e je -
m e d ia d a la m
a n g k a t te m a -te m a
J ik a k ita m a u m e n g a m b il
b e r-
d a ri se -
(a c a ra ). B e g itu ju g a
s ta s iu n
lia n p e n g e lo la
T e rg a n tu n g p e n o n to n
sangat
p e n o n to n
m e m p e rla k u k a n
itu d i s i-
m e m b e n tu k
sam a
s a n g ik la n
sebagai se-
k a ta k u n c in y a
akan
kepada
m u d ia n
s io n a l.
k ita
p e n o n to n
c e p a t b is a d ik e m b a li-
k a n . J u m la h
pada
pesat dengan
yang besar
la h irk a n
k o m p e ti-
s e h a t" . In d u s tri
b e g itu
in v e s ta s i
k re a -
te la n ju r
m eng-
a k tu a l y a n g te r-
ja d i d a n b e rk e m b a n g
d i m a sy a ra -
k a t.
U nsur
proximity
(k e d e k a ta n )
te la h m e n ja d i d a y a ta rik te rs e n d iri
Hum as Unpad 2010
yang m em buat
p e n o n to n
b e ta h b e rja m -ja m
te le v is i
b e ra d a d i d e p a n
m a s y a ra k a t
p e n o n to n
la y a r k a e a . M e n g a p a k ita m a u " d i-
p ro g ra m
h ip n o tis "
y a n g s a n g a tp e n tin g
b e g itu s a ja a g a r re la d u -
d u k m a n is d id e p a n p e s a w a tte le v is i k a re n a
s e b e n a rn y a
m e n y a k s ik a n
k e h i-
d u p a n k ita s e n d iri. S ia p a y a n g tid a k b e ta h m e n y a k s ik a n
ra gam
s a n d iw a ra s
dupan
di m ana
b e rp e ra n
m a in
sebuah
d i te le v is i m e m ilik i p o s is i
d a n m e n e n tu -
k a n a ta s k e b e rla n g s u n g a n
k ita te n g a h
k e b e ra d a a n
s e b a g a i p i-
h a k y a n g a k a n m e n ik m a ti
p ro g ra m . P e n o n to n
sebuah
m e m ilik i p o s i-
(bargainingposition)
s i ta w a r
eukup
m e n e n tu k a n
yang
te rh a d a p
ta -
y a n g . tidaknya
k e h ik ita
S e b u a h s u rv e i y a n g p e rn a h d ila k u kan
m e n u n ju k k a n
d e n y a n g tid a k p e rn a h
te le v is i b e rs a m a
d ito n to n
nya
fa v o rit y a n g
b e rs a m a
a n g g o ta
k e lu a rg a . A rtin y a , p o la m e n o n to n
te le v is i m a s y a ra k a t
k ita d ila k u k a n
s e c a ra b e rs a m a -s a m a
d i te n g a h te n g a h ru a n g k e lu a rg a .
.
p ro g ra m
d i d a la m -
m e n o n to n
n y a p u n y a a c a ra -a e a ra
s e la lu
tid a k
re s p o n -
k e lu a rg a . S e le b ih -
O le h k a re n a
sebagai pe-
bahw a
s a m p a i s a tu d a ri s e p u lu h
itu , jik a d e w a s a in i
te le v is i s e rin g m e n d a p a t
kecam an
d a ri b e rb a g a i
b e n a rn y a
keeam an
p ih a k , s e -
itu le b ih d itu -
ju k a n k e p a d a d iri k ita , a n g g o ta k e lu a rg a k ita ,
s e b a g a i m a s y a ra k a t
pe-
n o n to n n y a .
U n tu k
m e n g h a s ilk a n
p ro g ra m
te le v is i y a n g b a ik , s e p e rtin y a
m ang
h a ru s
d ia d a k a n
g e ra k a n b e rs a m a
te n ta n g
n y a m a s y a ra k a t
m e n u n tu t
ra m b e rk u a lita s
p ro g te -
in i tid a k h a n y a d i-
kepada
ra m , te ta p i
p e n tin g -
d a ri p e n g e lo la
le v is i. G u g a ta n
tu ju k a n
m e-
sem aeam
p e n g e lo la
ju g a
h a ru s
p ro g -
d itu ju k a n
k e p a d a p e m a s a n g ik la n .
G u g a ta n in i h a ru s d im u la i d a ri
lin g k u p
yang
p a lin g
a n g g o ta k e lu a rg a
C a ra
p a lin g
yang
" m e n g g u g a t"
dak
m udah
m e la h irk a n
ti-
sebuah
sebuah
a c a ra
p e n o n to n
p u la y a n g m e m ilik i
p ro g ra m
y a n g h a ru s m e m ilik i
ke-
s is i p e n tin g
d e k a ta n
dengan
pe-
p ro g ra m
m a s y a ra k a t
m irs a n y a a g a r d ito n to n
k a . K e tik a s u d a h
a d a " k e s e p a k a t-
a n " a n ta ra p e m irs a
te n ta n g
p ro g ra m
o le h m e re -
d a n p e n g e lo la ,
y a n g a k a n d ita -
yangkan,
m a s ih
ada
y a n g ju g a
harus
d ia m b il
ham annya,
In ila h
yang
la in
kesepa-
yakni pem asang
nyaw a
akan
p ih a k
ik la n .
d i te le v is i. A rtin y a ,
a ta s
b a ik
po-
b u ru k n y a
te le v is i k ita . J ik a ta y a n g -
a n p ro g ra m
te le v is i d ik a te g o rik a n
de-
n g a n tid a k m e n o n to n
p ro g ra m
te -
s e p e rti
sum bangan
pe-
te le v is i y a n g tid a k
m e m e rh a tik a n
k u a lita s
p ro g ra m
y a n g d ita y a n g k a n .
B ila g e ra k a n in i te la h m e n g a k a r
dan
m em budaya
d i m a s y a ra k a t,
m a-
akan
le b ih
h a ti-h a ti
m em buat
Gerakan masyarakat
a k a n d ita y a n g k a n .
S e ja ra h k e h a d ira n
k in i s e b a g a i p e n e m u a n
te la h
m am pu
sebuah
te k n o lo g i
m e n g u m p u l-
s ia p a p e m a -
k a n a n g g o ta k e lu a rg a d i ru a n g k e lu a rg a . O le h k a re n a itu , s e ja k a w a l-
b u a h p ro g ra m ? J a w a b a n n y a k e m b a li k e p a d a p e m irs a , m a s y a ra k a t
d u n ia y a n g d ik o n s u m s i k e lu a rg a .
B a g i k e b a n y a k a n k e lu a rg a , ta rn -
p e n o n to n
paknya
m e n s p o n s o ri
J ik a
s i-
d a la m
p ro g ra m
yang
P em asang
ik la n
ju g a a k a n b e rh a ti-h a ti
te le v is i d iy a -
yang
k e tik a a k a n
s e b u a h p ro g ra m .
in i te rja d i,
k u a lita s p ro g ra m
te n tu
k e n d a li
s ia ra n te le v is i s e -
p e n u h n y a b e ra d a d i ta n g a n m a s y a ra k a t. M u n g k in k a h h a l
in i te rja d i?
n y a te le v is i te la h m e n ja d i m im b a r
pakan
s e b e n a rn y a
s ia p a p u n
n g e lo la s ta s iu n
s y a ra k a t p e m irs a n y a .
p ro g ra m
d e m ik ia n ,
k ita k e p a d a
b e n tu k
a ra n
d a ri
s a n g ik la n a k a n b e rp e d o m a n k e tik a m e re k a a k a n m e n d u k u n g
se-
D engan
In ila h
d ih a s ilk a n
ta y a n g a n
ris tik s a s a ra n p ro g ra m .
itu .
la m b a t la u n p e n g e lo la p ro g ra m
sebuah
y a n g a d a d a la m k a ra k te -
te le v is i
je le k , s e c a ra tid a k la n g s u n g h a l itu
m e n g h id u p i
te le v is i. L a lu k e p a d a
p ro g ra m
k ita
u n tu k
a d a la h
p ro te s
te le v is i, te n tu
m udah
y a n g tid a k b e rk u a lita s
le v is i
B a g i in d u s tri
k e e il, y a k n i
lin g k u n g a n
m e n o n to n
k e g ia ta n
k e g ia ta n
te le v is i
k o le k tif
y a n g b e rs ifa t
m e ru -
d a rip a d a
in d iv id u a l.
DEDEM ULKAN
Dosendi
Jurusan Ilmu Jurnalistik
Fakultas Ilmu Komunikasi
Universitas Padjadjaran
r
NMLKJIHGFEDCBA
PROGRAM
TAYANGAN
Televisi dan Cermin Wajah
S e p e rti a p a k a h g a m b a ra n k e h id u p a n m a s y a ra k a t k ita
d e w a s a in l? L ih a tla h p ro g ra m -p ro g ra m y a n g d ita y a n g k a n
d i te le v is i. Itu la h c e rm in k o n d is i k e h id u p a n k ita s a a t in i.
T e le v is i m e m a n g b is a m e n ja d i te m p a t y a n g p a lin g
g a m p a n g u n tu k .m e lih a t k o n d is i m a s y a ra k a t k ita y a n g
s e s u n g g u h n y a . la te la h m e n ja d i c e rm in d a ri w a ja h -w a ja h
k ita d i d a la m n y a . O le h k a re n a itu , k e tik a b e rb a g a i p ih a k
m e n u d in g te le v is i s e b a g a i p e n y e b a r n ila i-n ila i k e b u ru k a n
d a n k e tid a k b a ik a n n o rm a -n o rm a , k ita s e b e n a rn y a
s e d a n g m e n u n ju k k e a ra h m u k a k ita s e n d iri .
•
O le h D E D E M U L K A N
S
ebagai sebuah
tif, s a a t
in d u s tri
in i te le v is i
d a la m ik lim
IHGFEDCBA
b e ra d a
si y a n g "k u ra n g
tu m b u h
e to s
agar m odal
m e le b ih i
s ta s iu n
m e-
b a g a im a n a
te le v is i y a n g
k e b u tu h a n
m a s y a ra k a t,
sum ber
d a y a te ra m p il
te rb a ta s n y a
in d u s tri
te le v is i, d a n a d a n y a
rating,
te k a n a n
n ila i
s e h in g g a
k e rja :
in i
kesuksesan
m e n g a k ib a tk a n
in d u s tri
la g i d id a s a rk a n
a ta s
te le v is i
tid a k
k e rja
p ro fe -
K e h a d ira n
te le v is i
p ro g ra m -p ro g ra m
d i te n g a h
ru a n g
k e lu a rg a
tid a k b is a d ile p a s k a n
d a ri k e -
h a d ira n
k ita s e b a g a i p e n o n to n n y a
T e le v is i
(broadcasters)
buah
m e n ja d i
P em asang
ik la n
g a n tu n g
buah
p ro g ra m
p e n g e lo la
in d u s tri
d i s a tu
(audience)
n o n to n
y a n g m e n g h id u p i
s i la in
te la h
s e g itig a
s is i, d a n p e -
s e b a g a i b a g ia n
in d u s tri
s is i, d e n g a n
(advertiser)
K e tig a n y a
m e m ilik i
yang
d a la m
sam a
k e b e ra d a a n
sebuah
pem a-
d i s is i la in .
" k e k u a ta n "
m e n g h id u p k a n
m e d ia te le v is i s e b a g a i
s e b u a h le m b a g a in d u s tri
k re a tif.
an, m ana
d i a n ta ra
itu y a n g p a lin g
s ib " s e b u a h
k e tig a
p ilih e le m e n
m e n e n tu k a n
s ta s iu n
"na-
te le v is i, p o s is i
K lip in g
te le v is i
akan
p e n o n to n
d i a ta s
s e g a la n y a
Di
s in ila h
b a ra n g k a li
(te o ri) a g e n d a s e ttin g
a m b il
p e ra n n y a
kan
s e p e rti
k h a la y a k
konsep
m u la i m e n g -
M e d ia
a k a n s e la lu b e rp ik ir
apa
m assa
d a n m e rn ik ir-
yang
d ip ik irk a n
(m a s y a ra k a t).
B e g itu ju -
g a s e b a lik n y a , a p a y a n g s e la lu d ip ik irk a n
k h a la y a k ,
itu la h
a k a n d ia n g k a t
e a , O le h k a re n a
m engenai
lin g m e n o n jo l,
p ik irk a n
dan
yang
m engenai
m e d ia "
d ip ik irk a n
m e d ia
k h a la y a k "
S itu a s in y a
" m e n g a lir"
m e n y a d a ri
m uncul
ti-
b e g itu s a -
k ita
tid a k
p e r-
bahw a
apa
yang
d i la y a r k a c a d a n m e n ja d i
s a n ta p a n
k e s e h a ria n
n y a m e ru p a k a n
ya
s e p e rtin y a
tu n ta s .
s a m p a i-s a m p a i
nah
" a p a y a n g d i-
te n ta n g
d a k a k a n p e rn a h
ja
ke-
m ana yangpa-
a n ta ra
k h a la y a k
"apa
yang
k e la y a r k a -
itu , " p e rd e b a ta n "
k e k u a ta n
dan
k ita s e b e n a r-
c e rm in
k a ra k te k
d a ri b u d a -
k e h id u p a n
k ita
s e n d iri. D i s in ila h d ip e rlu k a n
k e je -
m e d ia d a la m
a n g k a t te m a -te m a
J ik a k ita m a u m e n g a m b il
b e r-
d a ri se -
(a c a ra ). B e g itu ju g a
s ta s iu n
lia n p e n g e lo la
T e rg a n tu n g p e n o n to n
sangat
p e n o n to n
m e m p e rla k u k a n
itu d i s i-
m e m b e n tu k
sam a
s a n g ik la n
sebagai se-
k a ta k u n c in y a
akan
kepada
m u d ia n
s io n a l.
k ita
p e n o n to n
c e p a t b is a d ik e m b a li-
k a n . J u m la h
pada
pesat dengan
yang besar
la h irk a n
k o m p e ti-
s e h a t" . In d u s tri
b e g itu
in v e s ta s i
k re a -
te la n ju r
m eng-
a k tu a l y a n g te r-
ja d i d a n b e rk e m b a n g
d i m a sy a ra -
k a t.
U nsur
proximity
(k e d e k a ta n )
te la h m e n ja d i d a y a ta rik te rs e n d iri
Hum as Unpad 2010
yang m em buat
p e n o n to n
b e ta h b e rja m -ja m
te le v is i
b e ra d a d i d e p a n
m a s y a ra k a t
p e n o n to n
la y a r k a e a . M e n g a p a k ita m a u " d i-
p ro g ra m
h ip n o tis "
y a n g s a n g a tp e n tin g
b e g itu s a ja a g a r re la d u -
d u k m a n is d id e p a n p e s a w a tte le v is i k a re n a
s e b e n a rn y a
m e n y a k s ik a n
k e h i-
d u p a n k ita s e n d iri. S ia p a y a n g tid a k b e ta h m e n y a k s ik a n
ra gam
s a n d iw a ra s
dupan
di m ana
b e rp e ra n
m a in
sebuah
d i te le v is i m e m ilik i p o s is i
d a n m e n e n tu -
k a n a ta s k e b e rla n g s u n g a n
k ita te n g a h
k e b e ra d a a n
s e b a g a i p i-
h a k y a n g a k a n m e n ik m a ti
p ro g ra m . P e n o n to n
sebuah
m e m ilik i p o s i-
(bargainingposition)
s i ta w a r
eukup
m e n e n tu k a n
yang
te rh a d a p
ta -
y a n g . tidaknya
k e h ik ita
S e b u a h s u rv e i y a n g p e rn a h d ila k u kan
m e n u n ju k k a n
d e n y a n g tid a k p e rn a h
te le v is i b e rs a m a
d ito n to n
nya
fa v o rit y a n g
b e rs a m a
a n g g o ta
k e lu a rg a . A rtin y a , p o la m e n o n to n
te le v is i m a s y a ra k a t
k ita d ila k u k a n
s e c a ra b e rs a m a -s a m a
d i te n g a h te n g a h ru a n g k e lu a rg a .
.
p ro g ra m
d i d a la m -
m e n o n to n
n y a p u n y a a c a ra -a e a ra
s e la lu
tid a k
re s p o n -
k e lu a rg a . S e le b ih -
O le h k a re n a
sebagai pe-
bahw a
s a m p a i s a tu d a ri s e p u lu h
itu , jik a d e w a s a in i
te le v is i s e rin g m e n d a p a t
kecam an
d a ri b e rb a g a i
b e n a rn y a
keeam an
p ih a k , s e -
itu le b ih d itu -
ju k a n k e p a d a d iri k ita , a n g g o ta k e lu a rg a k ita ,
s e b a g a i m a s y a ra k a t
pe-
n o n to n n y a .
U n tu k
m e n g h a s ilk a n
p ro g ra m
te le v is i y a n g b a ik , s e p e rtin y a
m ang
h a ru s
d ia d a k a n
g e ra k a n b e rs a m a
te n ta n g
n y a m a s y a ra k a t
m e n u n tu t
ra m b e rk u a lita s
p ro g te -
in i tid a k h a n y a d i-
kepada
ra m , te ta p i
p e n tin g -
d a ri p e n g e lo la
le v is i. G u g a ta n
tu ju k a n
m e-
sem aeam
p e n g e lo la
ju g a
h a ru s
p ro g -
d itu ju k a n
k e p a d a p e m a s a n g ik la n .
G u g a ta n in i h a ru s d im u la i d a ri
lin g k u p
yang
p a lin g
a n g g o ta k e lu a rg a
C a ra
p a lin g
yang
" m e n g g u g a t"
dak
m udah
m e la h irk a n
ti-
sebuah
sebuah
a c a ra
p e n o n to n
p u la y a n g m e m ilik i
p ro g ra m
y a n g h a ru s m e m ilik i
ke-
s is i p e n tin g
d e k a ta n
dengan
pe-
p ro g ra m
m a s y a ra k a t
m irs a n y a a g a r d ito n to n
k a . K e tik a s u d a h
a d a " k e s e p a k a t-
a n " a n ta ra p e m irs a
te n ta n g
p ro g ra m
o le h m e re -
d a n p e n g e lo la ,
y a n g a k a n d ita -
yangkan,
m a s ih
ada
y a n g ju g a
harus
d ia m b il
ham annya,
In ila h
yang
la in
kesepa-
yakni pem asang
nyaw a
akan
p ih a k
ik la n .
d i te le v is i. A rtin y a ,
a ta s
b a ik
po-
b u ru k n y a
te le v is i k ita . J ik a ta y a n g -
a n p ro g ra m
te le v is i d ik a te g o rik a n
de-
n g a n tid a k m e n o n to n
p ro g ra m
te -
s e p e rti
sum bangan
pe-
te le v is i y a n g tid a k
m e m e rh a tik a n
k u a lita s
p ro g ra m
y a n g d ita y a n g k a n .
B ila g e ra k a n in i te la h m e n g a k a r
dan
m em budaya
d i m a s y a ra k a t,
m a-
akan
le b ih
h a ti-h a ti
m em buat
Gerakan masyarakat
a k a n d ita y a n g k a n .
S e ja ra h k e h a d ira n
k in i s e b a g a i p e n e m u a n
te la h
m am pu
sebuah
te k n o lo g i
m e n g u m p u l-
s ia p a p e m a -
k a n a n g g o ta k e lu a rg a d i ru a n g k e lu a rg a . O le h k a re n a itu , s e ja k a w a l-
b u a h p ro g ra m ? J a w a b a n n y a k e m b a li k e p a d a p e m irs a , m a s y a ra k a t
d u n ia y a n g d ik o n s u m s i k e lu a rg a .
B a g i k e b a n y a k a n k e lu a rg a , ta rn -
p e n o n to n
paknya
m e n s p o n s o ri
J ik a
s i-
d a la m
p ro g ra m
yang
P em asang
ik la n
ju g a a k a n b e rh a ti-h a ti
te le v is i d iy a -
yang
k e tik a a k a n
s e b u a h p ro g ra m .
in i te rja d i,
k u a lita s p ro g ra m
te n tu
k e n d a li
s ia ra n te le v is i s e -
p e n u h n y a b e ra d a d i ta n g a n m a s y a ra k a t. M u n g k in k a h h a l
in i te rja d i?
n y a te le v is i te la h m e n ja d i m im b a r
pakan
s e b e n a rn y a
s ia p a p u n
n g e lo la s ta s iu n
s y a ra k a t p e m irs a n y a .
p ro g ra m
d e m ik ia n ,
k ita k e p a d a
b e n tu k
a ra n
d a ri
s a n g ik la n a k a n b e rp e d o m a n k e tik a m e re k a a k a n m e n d u k u n g
se-
D engan
In ila h
d ih a s ilk a n
ta y a n g a n
ris tik s a s a ra n p ro g ra m .
itu .
la m b a t la u n p e n g e lo la p ro g ra m
sebuah
y a n g a d a d a la m k a ra k te -
te le v is i
je le k , s e c a ra tid a k la n g s u n g h a l itu
m e n g h id u p i
te le v is i. L a lu k e p a d a
p ro g ra m
k ita
u n tu k
a d a la h
p ro te s
te le v is i, te n tu
m udah
y a n g tid a k b e rk u a lita s
le v is i
B a g i in d u s tri
k e e il, y a k n i
lin g k u n g a n
m e n o n to n
k e g ia ta n
k e g ia ta n
te le v is i
k o le k tif
y a n g b e rs ifa t
m e ru -
d a rip a d a
in d iv id u a l.
DEDEM ULKAN
Dosendi
Jurusan Ilmu Jurnalistik
Fakultas Ilmu Komunikasi
Universitas Padjadjaran
r