1. UU NO. 16 TAHUN 1992

UNDANG - UNDANG REPUBLIK INDO NESIA
NO MO R 16 TAHUN 1992
TENTANG
KARANTINA HEWAN, IKAN DAN TUMBUHAN

DENG AN RAHMAT TUHAN YANG MAHA ESA

PRESIDEN REPUBLIK INDO NESIA

Me nim b a ng

:

a.

b a hwa ta na h a ir Ind o ne sia d ika runia i Tuha n Ya ng Ma ha Esa
b e rb a g a i je nis sum b e rd a ya

a la m ha ya ti b e rup a

a ne ka

ra g a m je nis he wa n, ika n, d a n tumb uha n ya ng p e rlu d ija g a
d a n d ilind ung i ke le sta ria nnya ;
b.

b a hwa sum b e rd a ya a la m ha ya ti te rse b ut me rup a ka n sa la h
sa tu m o d a l d a sa r d a n se ka lig us se b a g a i fa kto r d o mina n
ya ng

p e rlu d ip e rha tika n d a la m

untuk

me wujud ka n

p e mb a ng una n na sio na l

ma sya ra ka t

a d il

dan

ma km ur

b e rd a sa rka n Pa nc a sila d a n Und a ng -Und a ng Da sa r 1945;
c.

b a hwa ta na h a ir Ind o ne sia a ta u se b a g ia n p ula u-p ula u d i
Ind o ne sia ma sih b e b a s d a ri b e rb a g a i ha ma d a n p e nya kit
he wa n,

ha m a

dan

p e nya kit

ika n,

se rta

o rg a nisme

p e ng g a ng g u tumb uha n ya ng me miliki p o te nsi untuk me rusa k
ke le sta ria n sumb e rd a ya a la m ha ya ti;
d.

b a hwa d e ng a n me ning ka tnya la lu linta s he wa n, ika n, d a n
tumb uha n a nta rne g a ra d a n d a ri sua tu a re a ke a re a la in d i
d a la m

wila ya h ne g a ra

Re p ub lik Ind o ne sia , b a ik d a la m

ra ng ka p e rd a g a ng a n, p e rtuka ra n, ma up un p e nye b a ra nnya ,
se ma kin me mb uka p e lua ng b a g i ke mung kina n ma suk d a n
me nye b a rnya

ha m a

dan

p e nya kit he wa n,

ha ma

dan

p e nya kit ika n, se rta o rg a nisme p e ng g a ng g u tumb uha n ya ng
b e rb a ha ya a ta u me nula r ya ng d a p a t me rusa k sumb e r d a ya
a la m ha ya ti;
e.

b a hwa untuk me nc e g a h ma suknya ha ma d a n p e nya kit
he wa n,

ha ma

p e ng g a ng g u

dan

p e nya kit

tumb uha n

ke

ika n,

wila ya h

se rta
ne g a ra

o rg a nisme
Re p ub lik

1

Ind o ne sia , me nc e g a h te rse b a rnya d a ri sua tu a re a ke a re a
la in, d a n me nc e g a h ke lua rnya d a ri wila ya h ne g a ra Re p ub lik
Ind o ne sia , d ip e rluka n ka ra ntina he wa n, ika n, d a n tumb uha n
d a la m sa tu siste m ya ng ma ju d a n ta ng g uh;
f.

b a hwa p e ra tura n p e rund a ng -und a ng a n ya ng me nya ng kut
p e rka ra ntina a n

he wa n,

ika n,

dan

tumb uha n

wa risa n

p e me rinta h ko lo nia l ya ng ma sih b e rla ku sud a h tid a k se sua i
la g i d e ng a n

p e rke mb a ng a n

hukum

dan

ke p e nting a n

na sio na l, p e rlu d ic a b ut;
g . b a hwa p e ra tura n p e rund a ng -und a ng a n na sio na l ya ng a d a
b e lum

me na mp ung

d a n me ng a tur se c a ra

me nye luruh

me ng e na i ka ra ntina he w a n, ika n, d a n tumb uha n;
h. b a hwa se hub ung a n d e ng a n ha l-ha l d ia ta s, p e rlu d ite ta p ka n
ke te ntua n te nta ng ka ra ntina he wa n, ika n, d a n tumb uha n
d a la m sua tu Und a ng -und a ng .
Me ng ing a t

:

1.

Pa sa l 5 a ya t (1), Pa sa l 20 a ya t (1), d a n Pa sa l 33 a ya t (3)

2.

Und a ng -und a ng No mo r 5 Ta hun 1967 te nta ng Ke te ntua n-

Und a ng -Und a ng Da sa r 1945;
ke te ntua n Po ko k Ke huta na n (Le m b a ra n Ne g a ra Ta hun 1967

No mo r 8, Ta mb a ha n Le mb a ra n Ne g a ra No m o r 2823);
3.

Und a ng -und a ng No mo r 6 Ta hun 1967 te nta ng Ke te ntua nke te ntua n

Po ko k

(Le mb a ra n

Ne g a ra

Pe te rna ka n
Ta hun

dan

1967

Ke se ha ta n

No mo r 10,

He wa n

Ta mb a ha n

Le mb a ra n Ne g a ra No mo r 2824);
4.

Und a ng -und a ng No mo r 9 Ta hun 1985 te nta ng Pe rika na n
(Le mb a ra n

Ne g a ra

Ta hun

1985

No mo r 46,

Ta mb a ha n

Le mb a ra n Ne g a ra No mo r 3299);
5.

Und a ng -und a ng No mo r 5 Ta hun 1990 te nta ng Ko nse rva si
Sumb e rd a ya

Ala m

Ha ya ti d a n Eko siste mnya

(Le mb a ra n

Ne g a ra Ta hun 1990 No m o r 49, Ta mb a ha n Le m b a ra n Ne g a ra
No mo r 3419);

De ng a n pe rse tujua n
DEWAN PERWAKILAN RAKYAT REPUBLIK INDO NESIA
MEMUTUSKA N

Me ne ta pka n

:

UNDANG - UNDANG TENTANG KARANTINA HEWAN, IKAN, DAN
TUMBUHAN

2

BAB I
KETENTUAN UMUM
Pa sa l 1

Da la m Und a ng -und a ng ini ya ng d ima ksud d e ng a n :
1. Ka ra ntina a d a la h te mp a t p e ng a sing a n d a n/ a ta u tind a ka n se b a g a i up a ya
p e nc e g a ha n ma suk d a n te rse b a rnya ha ma d a n p e nya kit a ta u o rg a nisme
p e ng g a ng g u d a ri lua r ne g e ri d a n d a ri sua tu a re a ke a re a la in d i d a la m ne g e ri,
a ta u ke lua rnya d a ri d a la m wila ya h ne g a ra Re p ub lik Ind o ne sia ;
he wa n, ika n, d a n tumb uha n a d a la h tind a ka n se b a g a i up a ya

2. Ka ra ntina

p e nc e g a ha n ma suk d a n te rse b a rnya ha ma d a n p e nya kit he wa n, ha ma d a n
p e nya kit ika n, a ta u o rg a nisme p e ng g a ng g u tumb uha n d a ri lua r ne g e ri d a n d a ri
sua tu a re a ke a re a la in d i d a la m ne g e ri, a ta u ke lua rnya d a ri d a la m wila ya h
ne g a ra Re p ub lik Ind o ne sia ;
3. Ha ma

d a n p e nya kit he wa n, ha ma

d a n p e nya kit ika n, a ta u o rg a nisme

p e ng g a ng g u tumb uha n a d a la h se mua

o rg a nisme

ya ng

d a p a t me rusa k,

me ng g a ng g u ke hid up a n, a ta u m e nye b a b ka n ke ma tia n he wa n, ika n, a ta u
tumb uha n;
4. Ha ma d a n p e nya kit he w a n ka ra ntina a d a la h se mua ha ma d a n p e nya kit he wa n
ya ng d ite ta p ka n Pe me rinta h untuk d ic e g a h ma suknya ke d a la m, te rse b a rnya d i
d a la m, d a n ke lua rnya d a ri wila ya h ne g a ra Re p ub lik Ind o ne sia ;
5. Ha ma d a n p e nya kit ika n ka ra ntina a ta u o rg a nisme p e ng g a ng g u tumb uha n
ka ra ntina a d a la h se mua ha ma d a n p e nya kit ika n a ta u o rg a nisme p e ng g a ng g u
tumb uha n ya ng d ite ta p ka n Pe me rinta h untuk d ic e g a h ma suknya ke d a la m d a n
te rse b a rnya d i d a la m wila ya h ne g a ra Re p ub lik Ind o ne sia ;
6. Me d ia p e m b a wa ha m a d a n p e nya kit he wa n ka ra ntina , ha ma d a n p e nya kit ika n
ka ra ntina , a ta u o rg a nisme p e ng g a ng g u tumb uha n ka ra ntina a d a la h he wa n,
b a ha n a sa l he wa n, ha sil b a ha n a sa l he wa n, ika n, tumb uha n d a n b a g ia nb a g ia nnya d a n/ a ta u b e nd a la in ya ng d a p a t me mb a wa ha ma d a n p e nya kit
he wa n

ka ra ntina ,

ha ma

dan

p e nya kit

ika n

ka ra ntina ,

a ta u

o rg a nisme

p e ng g a ng g u tumb uha n ka ra ntina ;
7. He wa n a d a la h se mua b ina ta ng ya ng hid up d i d a ra t, b a ik ya ng d ip e liha ra
ma up un ya ng hid up se c a ra lia r;
8. Ba ha n a sa l he wa n a d a la h b a ha n ya ng b e ra sa l d a ri he wa n ya ng d a p a t d io la h
le b ih la njut;
9. Ha sil b a ha n a sa l he wa n a d a la h b a ha n a sa l he wa n ya ng te la h d io la h;
10. Ika n a d a la h se mua b io ta p e ra ira n ya ng se b a g ia n a ta u se luruh d a ur hid up nya
b e ra d a d i d a la m a ir, d a la m ke a d a a n hid up a ta u ma ti, te rma suk b a g ia nb a g ia nnya ;
11. Tumb uha n a d a la h se mua je nis sumb e rd a ya a la m na b a ti d a la m ke a d a a n hid up
a ta u ma ti, b a ik b e lum d io la h ma up un te la h d io la h;
12. Te mp a t

p e ma suka n

dan

te mp a t

p e ng e lua ra n

a d a la h

p e la b uha n

la ut,

p e la b uha n sung a i, p e la b uha n p e nye b e ra ng a n, b a nd a r ud a ra , ka nto r p o s, p o s

3

p e rb a ta sa n d e ng a n ne g a ra la in, d a n te mp a t-te mp a t la in ya ng d ia ng g a p p e rlu,
ya ng d ite ta p ka n se b a g a i te mp a t untuk me ma sukka n d a n/ a ta u me ng e lua rka n
me d ia p e mb a wa ha ma d a n p e nya kit he wa n, ha ma d a n p e nya kit ika n, a ta u
o rg a nisme p e ng g a ng g u tumb uha n;
13. Pe tug a s ka ra ntina he wa n, ika n, d a n tumb uha n a d a la h p e g a wa i ne g e ri te rte ntu
ya ng d ib e ri tug a s untuk me la kuka n tind a ka n ka ra ntina b e rd a sa rka n Und a ng und a ng ini.

Pa sa l 2

Ka ra ntina he wa n, ika n, d a n tumb uha n b e ra sa ska n ke le sta ria n sumb e rd a ya a la m
ha ya ti he wa n, ika n, d a n tum b uha n;
Pa sa l 3

Ka ra ntina he wa n, ika n, d a n tum b uha n b e rtujua n :
a.

me nc e g a h ma suknya ha ma d a n p e nya kit he wa n ka ra ntina , ha ma d a n p e nya kit
ika n ka ra ntina , d a n o rg a nisme p e ng g a ng u tumb uha n ka ra ntina d a ri lua r ne g e ri
ke d a la m wila ya h ne g a ra Re p ub lik Ind o ne sia ;

b.

me nc e g a h te rse b a rnya ha ma d a n p e nya kit he wa n ka ra ntina , ha m a d a n
p e nya kit ika n ka ra ntina , d a n o rg a nisme p e ng g a ng g u tumb uha n ka ra ntina d a ri
sua tu a re a ke a re a la in d i d a la m wila ya h ne g a ra Re p ub lik Ind o ne sia ;

c.

me nc e g a h ke lua rnya ha ma d a n p e nya kit he wa n ka ra ntina d a ri wila ya h ne g a ra
Re p ub lik Ind o ne sia ;

d.

me nc e g a h ke lua rnya ha ma d a n p e nya kit ika n d a n o rg a nisme p e ng g a ng g u
tumb uha n te rte ntu d a ri wila ya h ne g a ra Re p ub lik Ind o ne si a p a b ila ne g a ra tujua n
me ng he nd a kinya .
Pa sa l 4

Rua ng ling kup p e ng a tura n te nta ng ka ra ntina he wa n, ika n, d a n tumb uha n me lip uti :
a . p e rsya ra ta n ka ra ntina ;
b . tind a ka n ka ra ntina ;
c . ka wa sa n ka ra ntina ;
d . je nis ha ma d a n p e nya kit, o rg a nisme p e ng g a ng g u, d a n me d ia p e mb a wa ;
e . te mp a t p e ma suka n d a n p e ng e lua ra n.

BAB II
PERSYA RATAN KARANTINA
Pa sa l 5

Se tia p me d ia p e mb a wa ha ma d a n p e nya kit he wa n ka ra ntina , ha ma d a n p e nya kit
ika n ka ra ntina , a ta u o rg a nisme p e ng g a ng g u tumb uha n ka ra ntina ya ng d ima sukka n
ke d a la m wila ya h ne g a ra Re p ub lik Ind o ne sia wa jib :

4

a . d ile ng ka p i se rtifika t ke se ha ta n d a ri ne g a ra a sa l d a n ne g a ra tra nsit b a g i he wa n,
b a ha n a sa l he wa n, ha sil b a ha n a sa l he wa n, ika n, tumb uha n d a n b a g ia n-b a g ia n
tumb uha n, ke c ua li me d ia p e mb a wa ya ng te rg o lo ng b e nd a la in;
b . me la lui te mp a t-te m p a t p e ma suka n ya ng te la h d ite ta p ka n;
c . d ila p o rka n

dan

d ise ra hka n

ke p a d a

p e tug a s ka ra ntina

d i te mp a t-te mp a t

p e ma suka n untuk ke p e rlua n tind a ka n ka ra ntina .

Pa sa l 6

Se tia p me d ia p e mb a wa ha ma d a n p e nya kit he wa n ka ra ntina , ha ma d a n p e nya kit
ika n ka ra ntina , a ta u o rg a nisme p e ng g a ng g u tumb uha n ka ra ntina ya ng d ib a wa
a ta u d ikirim d a ri sua tu a re a ke a re a la in d i d a la m wila ya h ne g a ra Re p ub lik Ind o ne sia
wa jib :
a . d ile ng ka p i se rtifika t ke se ha ta n d a ri a re a a sa l b a g i he wa n, b a ha n a sa l he wa n,
ha sil b a ha n a sa l he wa n, ika n, tumb uha n d a n b a g ia n-b a g ia n tumb uha n, ke c ua li
me d ia p e mb a wa ya ng te rg o lo ng b e nd a la in;
b . me la lui te mp a t-te m p a t p e ma suka n d a n p e ng e lua ra n ya ng te la h d ite ta p ka n;
c . d ila p o rka n

dan

d ise ra hka n

ke p a d a

p e tug a s ka ra ntina

d i te mp a t-te mp a t

p e ma suka n d a n p e ng e lua ra n untuk ke p e rlua n tind a ka n ka ra ntina .

Pa sa l 7

(1) Se tia p me d ia p e mb a wa ha ma d a n p e nya kit he wa n ka ra ntina ya ng a ka n
d ike lua rka n d a ri wila ya h ne g a ra Re p ub lik Ind o ne sia wa jib :
a . d ile ng ka p i se rtifika t ke se ha ta n b a g i he wa n, b a ha n a sa l he wa n, d a n ha sil
b a ha n a sa l he wa n, ke c ula i me d ia p e mb a wa ya ng te rg o lo ng b e nd a la in;
b . me la lui te mp a t-te mp a t p e ng e lua ra n ya ng te la h d ite ta p ka n;
c . d ila p o rka n d a n d ise ra hka n ke p a d a p e tug a s ka ra ntina d i te mp a t-te mp a t
p e ng e lua ra n untuk ke p e rlua n tind a ka n ka ra ntina .
(2) Pe rsya ra ta n se b a g a im a na d ima ksud d a la m a ya t (1) b e rla ku jug a b a g i me d ia
p e mb a wa

ha m a

dan

p e nya kit

ika n

dan

me d ia

p e mb a wa

o rg a nisme

p e ng g a ng g u tumb uha n ya ng a ka n d ike lua rka n d a ri wila ya h ne g a ra Re p ub lik
Ind o ne sia a p a b ila d isya ra tka n o le h ne g a ra tujua n.

Pa sa l 8

Da la m ha l-ha l te rte ntu, se hub ung a n d e ng a n sifa t ha ma d a n p e nya kit he wa n a ta u
ha ma d a n p e nya kit ika n, a ta u o rg a nisme p e ng g a ng g u tumb uha n, Pe me rinta h
d a p a t me ne ta p ka n ke wa jib a n ta mb a ha n d isa mp ing

ke wa jib a n se b a g a im a na

d ima ksud d a la m Pa sa l 5, Pa sa l 6, d a n Pa sa l 7.

5

BAB III
TINDAKAN KARANTINA
Pa sa l 9

(1) Se tia p me d ia p e mb a wa ha ma d a n p e nya kit he wa n ka ra ntina ya ng d ima sukka n,
d ib a wa a ta u d ikirim d a ri sua tu a re a ke a re a la in d i d a la m, d a n/ a ta u d ike lua rka n
d a ri wila ya h ne g a ra Re p ub lik Ind o ne sia d ike na ka n tind a ka n ka ra ntina .
(2) Se tia p me d ia p e mb a wa ha m a d a n p e nya kit ika n ka ra ntina a ta u o rg a nisme
p e ng g a ng g u tumb uha n ka ra ntina ya ng d ima sukka n ke d a la m d a n/ a ta u d ib a wa
a ta u d ikirim d a ri sua tu a re a ke a re a la in d i d a la m wila ya h ne g a ra Re p ub lik
Ind o ne sia d ike na ka n tind a ka n ka ra ntina .
(3) Me d ia

p e mb a wa

ha ma

dan

p e nya kit

ika n

ka ra ntina

dan

o rg a nisme

p e ng g a ng g u tumb uha n ka ra ntina ya ng d ike lua rka n d a ri wila ya h ne g a ra Re p ub lik
Ind o ne sia tid a k d ike na ka n tind a ka n ka ra ntina , ke c ua li d isya ra tka n o le h ne g a ra
tujua n.

Pa sa l 10

Tind a ka n ka ra ntina d ila kuka n o le h p e tug a s ka ra ntina , b e rup a :
a . p e me riksa a n;
b . p e ng a sing a n;
c . p e ng a m a ta n;
d . p e rla kua n;
e . p e na ha na n;
f. p e no la ka n;
g . p e musna ha n;
h. p e mb e b a sa n.

Pa sa l 11

(1) Tind a ka n p e me riksa a n se b a g a im a na d ima ksud d a la m Pa sa l 10 huruf a , d ila kuka n
untuk me ng e ta hui ke le ng ka p a n d a n ke b e na ra n isi d o kume n se rta

untuk

me nd e te ksi ha ma d a n p e nya kit he wa n ka ra ntina , ha ma d a n p e nya kit ika n
ka ra ntina , a ta u o rg a nism e p e ng g a ng g u tumb uha n ka ra ntina .
(2) Pe me riksa a n te rha d a p he wa n, b a ha n a sa l he wa n, ha sil b a ha n a sa l he wa n, d a n
ika n d a p a t d ila kuka n ko o rd ina si d e ng a n insta nsi la in ya ng b e rta ng g ung ja wa b
d ib id a ng p e nya kit ka ra ntina ya ng me mb a ha ya ka n ke se ha ta n ma nusia .

Pa sa l 12

Untuk me nd e te ksi le b ih la njut te rha d a p ha ma d a n p e nya kit he wa n ka ra ntina , ha ma
d a n p e nya kit ika n ka ra ntina , a ta u o rg a nisme p e ng g a ng g u tumb uha n ka ra ntina

6

te rte ntu ya ng ka re na sifa tnya me me rluka n wa ktu la ma , sa ra na , d a n ko nd isi khusus,
ma ka te rha d a p me d ia p e mb a wa ya ng te la h d ip e riksa se b a g a im a na d ima ksud
d a la m Pa sa l 11, d a p a t d ila kuka n p e ng a sing a n untuk d ia d a ka n p e ng a ma ta n.

Pa sa l 13

(1) Te rha d a p me d ia p e mb a wa ha ma d a n p e nya kit he wa n ka ra ntina , ha ma d a n
p e nya kit ika n ka ra ntina , a ta u o rg a nism e p e ng g a ng g u tumb uha n ka ra ntina
d ib e rika n

p e rla kua n

untuk me mb e b a ska n

a ta u

me nyuc iha m a ka n

me d ia

p e mb a wa te rse b ut.
(2) Pe rla kua n se b a g a ima na d ima ksud d a la m a ya t (1), d ib e rika n a p a b ila se te la h
d ila kuka n

p e me riksa a n

a ta u

p e ng a sing a n

untuk

d ia d a ka n

p e ng a m a ta n

te rnya ta me d ia p e mb a wa te rse b ut :
a.

te rtula r a ta u d id ug a te rtula r ha ma d a n p e nya kit he wa n ka ra ntina a ta u ha ma
d a n p e nya kit ika n ka ra ntina , a ta u;

b.

tid a k b e b a s a ta u

d id ug a

tid a k b e b a s d a ri o rg a nisme

p e ng g a ng g u

tumb uha n ka ra ntina .

Pa sa l 14

(1) Te rha d a p me d ia p e mb a wa ha ma d a n p e nya kit he wa n ka ra ntina , ha ma d a n
p e nya kit ika n ka ra ntina , a ta u o rg a nism e p e ng g a ng g u tumb uha n ka ra ntina
d ila kuka n p e na ha na n a p a b ila se te la h d ila kuka n p e me riksa a n se b a g a im a na
d ima ksud d a la m Pa sa l 11, te rnya ta p e rsya ra ta n ka ra ntina untuk p e ma suka n ke
d a la m a ta u d a ri sua tu a re a ke a re a la in d i d a la m wila ya h ne g a ra Re p ub lik
Ind o ne sia b e lum se luruhnya d ip e nuhi.
(2) Pe me rinta h me ne ta p ka n b a ta s wa ktu p e me nuha n p e rsya ra ta n, se b a g a im a na
d ima ksud d a la m a ya t (1).

Pa sa l 15

Te rha d a p me d ia p e mb a wa ha ma d a n p e nya kit he wa n ka ra ntina , ha ma d a n
p e nya kit ika n ka ra ntina , a ta u o rg a nisme p e ng g a ng g u tumb uha n ka ra ntina ya ng
d ima sukka n ke d a la m a ta u d ima sukka n d a ri sua tu a re a ke a re a la in d i d a la m
wila ya h ne g a ra Re p ub lik Ind o ne sia d ila kuka n p e no la ka n a p a b ila te rnya ta :
a . se te la h d ila kuka n p e me riksa a n d i a ta s a la t a ng kut, te rtula r ha ma d a n p e nya kit
he wa n ka ra ntina , a ta u ha ma d a n p e nya kit ika n ka ra ntina , a ta u tid a k b e b a s d a ri
o rg a nisme p e ng g a ng g u tumb uha n ka ra ntina te rte ntu ya ng d ite ta p ka n o le h
Pe me rinta h, a ta u b usuk, a ta u rusa k, a ta u me rup a ka n je nis-je nis ya ng d ila ra ng
p e ma suka nnya , a ta u
b . p e rsya ra ta n se b a g a im a na d ima ksud d a la m Pa sa l 5, Pa sa l 6, d a n Pa sa l 8, tid a k
se luruhnya d ip e nuhi, a ta u
c . se te la h d ila kuka n p e na ha na n se b a g a im a na d ima ksud d a la m Pa sa l 14 a ya t (1),

7

ke se luruha n p e rsya ra ta n ya ng

ha rus d ile ng ka p i d a la m b a ta s w a ktu ya ng

d ite ta p ka n tid a k d a p a t d ip e nuhi, a ta u
d . se te la h d ib e ri p e rla kua n d i a ta s a la t a ng kut, tid a k d a p a t d ise mb uhka n d a n/ a ta u
d isuc iha ma ka n d a ri ha ma d a n p e nya kit he wa n ka ra ntina , a ta u ha ma d a n
p e nya kit

ika n

ka ra ntina ,

a ta u

tid a k

dapat

d ib e b a ska n

d a ri o rg a nisme

p e ng g a ng g u tumb uha n ka ra ntina .

Pa sa l 16

(1) Te rha d a p me d ia p e mb a wa ha ma d a n p e nya kit he wa n ka ra ntina , ha ma d a n
p e nya kit ika n ka ra ntina , a ta u o rg a nisme p e ng g a ng g u tumb uha n ka ra ntina ya ng
d ima sukka n ke d a la m a ta u d ima sukka n d a ri sua tu a re a ke a re a la in d i d a la m
wila ya h ne g a ra Re p ub lik Ind o ne sia d ila kuka n p e musna ha n a p a b ila te rnya ta :
a . se te la h me d ia p e mb a wa te rse b ut d iturunka n d a ri a la t a ng kut d a n d ila kuka n
p e me riksa a n, te rtula r ha ma d a n p e nya kit he wa n ka ra ntina , a ta u ha ma d a n
p e nya kit ika n ka ra ntina , a ta u tid a k b e b a s d a ri o rg a nisme p e ng g a ng g u
tumb uha n ka ra ntina te rte ntu ya ng d ite ta p ka n o le h Pe me rinta h, a ta u b usuk,
a ta u rusa k, a ta u me rup a ka n je nis-je nis ya ng d ila ra ng p e ma suka nnya , a ta u
b . se te la h d ila kuka n p e no la ka n se b a g a im a na d ima ksud d a la m Pa sa l 15, me d ia
p e mb a wa ya ng b e rsa ng kuta n tid a k se g e ra d ib a wa ke lua r d a ri wila ya h
ne g a ra Re p ub lik Ind o ne sia a ta u d a ri a re a tujua n o le h p e miliknya d a la m b a ta s
wa ktu ya ng d ite ta p ka n, a ta u
c . se te la h d ila kuka n p e ng a ma ta n d a la m p e ng a sing a n, te rtula r ha ma d a n
p e nya kit he wa n ka ra ntina , a ta u ha ma d a n p e nya kit ika n ka ra ntina , a ta u
tid a k b e b a s d a ri o rg a nisme p e ng g a ng g u tumb uha n ka ra ntina te rte ntu ya ng
d ite ta p ka n o le h Pe me rinta h, a ta u
d . se te la h me d ia p e mb a wa te rse b ut d iturunka n d a ri a la t a ng kut d a n d ib e ri
p e rla kuka n, tid a k d a p a t d ise mb uhka n d a n/ a ta u d isuc iha ma ka n d a ri ha ma
d a n p e nya kit he wa n ka ra ntina , a ta u ha ma d a n p e nya kit ika n ka ra ntina , a ta u
tid a k d a p a t d ib e b a ska n d a ri o rg a nisme p e ng a ng g u tumb uha n ka ra ntina .
(2) Da la m ha l d ila kuka n tind a ka n p e musna ha n se b a g a im a na d ima ksud d a la m a ya t
(1), p e milik me d ia p e mb a wa ha ma d a n p e nya kit he wa n ka ra ntina , a ta u ha ma
d a n p e nya kit ika n ka ra ntina , a ta u o rg a nisme p e ng g a ng g u tumb uha n ka ra ntina
tid a k b e rha k me nuntut g a nti rug i a p a p un.

Pa sa l 17

Te rha d a p me d ia p e mb a wa ha ma d a n p e nya kit he wa n ka ra ntina , ha ma d a n
p e nya kit ika n ka ra ntina , a ta u o rg a nisme p e ng g a ng g u tumb uha n ka ra ntina ya ng
d ima sukka n ke d a la m a ta u d ima sukka n d a ri sua tu a re a ke a re a la in d i d a la m
wila ya h ne g a ra Re p ub lik Ind o ne sia d ila kuka n p e mb e b a sa n a p a b ila te rnya ta :
a . se te la h d ila kuka n p e me riksa a n se b a g a im a na d ima ksud d a la m Pa sa l 11, tid a k

8

te rtula r ha ma d a n p e nya kit he wa n ka ra ntina , ha ma d a n p e nya kit ika n ka ra ntina ,
a ta u b e b a s d a ri o rg a nisme p e ng g a ng g u tumb uha n ka ra ntina , a ta u
b . se te la h d ila kuka n p e ng a ma ta n d a la m p e ng a sing a n se b a g a ima na d ima ksud
d a la m Pa sa l 12, tid a k te rtula r ha ma d a n p e nya kit he wa n ka ra ntina , ha ma d a n
p e nya kit ika n ka ra ntina , a ta u b e b a s d a ri o rg a nisme p e ng g a ng g u tumb uha n
ka ra ntina , a ta u
c . se te la h d ila kuka n p e rla kua n se b a g a ima na d ima ksud d a la m Pa sa l 13, d a p a t
d ise mb uhka n d a ri ha ma d a n p e nya kit he wa n ka ra ntina , ha ma d a n p e nya kit ika n
ka ra ntina , a ta u d a p a t d ib e b a ska n d a ri o rg a nisme p e ng g a ng g u tumb uha n
ka ra ntina , a ta u
d . se te la h d ila kuka n p e na ha na n se b a g a ima na d ima ksud d a la m Pa sa l 14, se luruh
p e rsya ra ta n ya ng d iwa jib ka n te la h d a p a t d ip e nuhi.

Pa sa l 18

De ng a n me mp e rha tika n ke te ntua n se b a g a ima na d ima ksud d a la m Pa sa l 6,

Pa sa l

7, d a n Pa sa l 8, te rha d a p me d ia p e mb a wa ha ma d a n p e nya kit he wa n ka ra ntina ,
ha ma d a n p e nya kit ika n, a ta u o rg a nism e

p e ng a ng g u tumb uha n ya ng a ka n

d ike lua rka n d a ri d a la m a ta u d ike lua rka n d a ri sua tu a re a ke a re a la in d i d a la m
wila ya h Ne g a ra Re p ub lik Ind o ne sia d ila kuka n p e m b e b a sa n a p a b ila te rnya ta :
a . se te la h d ila kuka n p e me riksa a n se b a g a im a na d ima ksud d a la m Pa sa l 11, tid a k
te rtula r ha ma d a n p e nya kit he wa n ka ra ntina , ha ma d a n p e nya kit ika n, a ta u
b e b a s d a ri o rg a nisme p e ng g a ng g u tumb uha n, a ta u
b . se te la h d ila kuka n p e ng a ma ta n d a la m p e ng a sing a n se b a g a ima na d ima ksud
d a la m Pa sa l 12, tid a k te rtula r ha ma d a n p e nya kit he wa n ka ra ntina , ha ma d a n
p e nya kit ika n, a ta u b e b a s d a ri o rg a nisme p e ng a ng g u tumb uha n, a ta u
c . se te la h d ila kuka n p e rla kua n se b a g a ima na d ima ksud d a la m Pa sa l 13, d a p a t
d ise mb uhka n d a ri ha ma d a n p e nya kit he wa n ka ra ntina , ha ma d a n p e nya kit
ika n, a ta u d a p a t d ib e b a ska n d a ri o rg a nism e p e ng g a ng g u tum b uha n.

Pa sa l 19

(1) Pe mb e b a sa n me d ia p e mb a wa se b a g a im a na d ima ksud d a la m Pa sa l 17, d ise rta i
d e ng a n p e m b e ria n se rtifika t p e le p a sa n.
(2) Pe mb e b a sa n me d ia p e mb a wa se b a g a im a na d ima ksud d a la m Pa sa l 18, d ise rta i
d e ng a n p e m b e ria n se rtifika t ke se ha ta n.

Pa sa l 20

(1) Tind a ka n ka ra ntina se b a g a im a na d ima ksud d a la m Pa sa l 10, d ila kuka n o le h
p e tug a s ka ra ntina d i te mp a t p e ma suka n d a n/ a ta u p e ng e lua ra n, b a ik d i d a la m
ma up un d ilua r insta la si ka ra ntina .
(2) Da la m ha l-ha l te rte ntu, tind a ka n ka ra ntina se b a g a im a na d ima ksud d a la m a ya t

9

(1), d a p a t d ila kuka n d i lua r te mp a t p e ma suka n d a n/ a ta u p e ng e lua ra n, b a ik d i
d a la m m a up un d i lua r insta la si ka ra ntina .
(3) Ke te ntua n me ng e na i tind a ka n ka ra ntina d i lua r te mp a t p e ma suka n d a n/ a ta u
p e ng e lua ra n

se b a g a ima na

d ima ksud

d a la m

a ya t

(2),

d ite ta p ka n

o le h

Pe me rinta h.

Pa sa l 21

De ng a n

m e mp e rha tika n

ke te ntua n

se b a g a ima na

d ima ksud

d a la m

Pa sa l 9,

te rha d a p o ra ng , a la t a ng kut, p e ra la ta n, a ir, a ta u p e mb ung kus ya ng d ike ta hui a ta u
d id ug a me mb a wa ha ma d a n p e nya kit he w a n ka ra ntina , ha ma d a n p e nya kit ika n
ka ra ntina , a ta u o rg a nisme p e ng g a ng g u tumb uha n ka ra ntina , d a p a t d ike na ka n
tind a ka n ka ra ntina .

Pa sa l 22

(1) Se tia p o ra ng a ta u b a d a n hukum ya ng me ma nfa a tka n ja sa a ta u sa ra na ya ng
d ise d ia ka n o le h Pe me rinta h d a la m p e la ksa na a n tind a ka n ka ra ntina he wa n, ika n,
a ta u tum b uha n d a p a t d ike na ka n p ung uta n ja sa ka ra ntina .
(2) Ke te ntua n me ng e na i p ung uta n ja sa ka ra ntina se b a g a ima na d ima ksud d a la m
a ya t (1), d ia tur le b ih la njut d e ng a n Pe ra tura n Pe m e rinta h.

BAB IV
KAWASAN KA RANTINA
Pa sa l 23

(1) Da la m ha l d ite muka n a ta u te rd a p a t p e tunjuk te rja d inya se ra ng a n sua tu ha ma
d a n p e nya kit he wa n ka ra ntina , ha ma

d a n p e nya kit ika n ka ra ntina , a ta u

o rg a nisme p e ng g a ng g u tumb uha n ka ra ntina d i sua tu ka wa sa n ya ng se mula
d ike ta hui b e b a s d a ri ha ma d a n p e nya kit he wa n ka ra ntina , ha m a d a n p e nya kit
ika n ka ra ntina , a ta u o rg a nisme p e ng g a ng g u tumb uha n ka ra ntina te rse b ut,
Pe me rinta h d a p a t me ne ta p ka n ka wa sa n ya ng b e rsa ng kuta n untuk se me nta ra
wa ktu se b a g a i ka wa sa n ka ra ntina .
(2) Pe ma suka n d a n p e ng e lua ra n me d ia p e mb a wa ha m a d a n p e nya kit he wa n
ka ra ntina , ha ma d a n p e nya kit ika n ka ra ntina , a ta u o rg a nisme p e ng g a ng g u
tumb uha n ka ra ntina ke d a n d a ri ka wa sa n ka ra ntina se b a g a ima na d ima ksud
d a la m a ya t (1), d ia tur o le h Pe me rinta h.

10

BAB V
JENIS HAMA DA N PENYAKIT
O RG ANISME PENG G ANG G U, DAN MEDIA PEMBA WA
Pa sa l 24

Pe me rinta h me ne ta p ka n :
a . je nis ha ma d a n p e nya kit he wa n ka ra ntina , ha ma d a n p e nya kit ika n ka ra ntina ,
d a n o rg a nism e p e ng g a ng u tumb uha n ka ra ntina ;
b . je nis me d ia p e mb a wa ha ma d a n p e nya kit he wa n ka ra ntina , ha ma d a n p e nya kit
ika n ka ra ntina , d a n o rg a nisme p e ng g a ng g u tumb uha n ka ra ntina ;
c . je nis me d ia p e mb a wa ha ma d a n p e nya kit he wa n ka ra ntina , ha ma d a n p e nya kit
ika n ka ra ntina , d a n o rg a nisme p e ng g a ng g u tumb uha n ka ra ntina ya ng d ila ra ng
untuk d ima sukka n d a n/ a ta u d ib a wa a ta u d ikirim d a ri sua tu a re a ke a re a la in d i
d a la m wila ya h ne g a ra Re p ub lik Ind o ne sia .

Pa sa l 25

Me d ia p e mb a wa la in ya ng te rb a wa o le h a la t a ng kut d a n d iturunka n d i te mp a t
p e ma suka n ha rus d imusna hka n o le h p e milik a la t a ng kut ya ng b e rsa ng kuta n d i
b a wa h p e ng a wa sa n p e tug a s ka ra ntina .

BAB VI
TEMPAT PEMASUKAN DAN PENG ELUARAN
Pa sa l 26

Pe me rinta h me ne ta p ka n te mp a t-te mp a t p e ma suka n d a n p e ng e lua ra n me d ia
p e mb a wa ha ma d a n p e nya kit he wa n ka ra ntina , ha ma d a n p e nya kit ika n ka ra ntina ,
d a n o rg a nism e p e ng g a ng g u tumb uha n ka ra ntina .

Pa sa l 27

Ke te ntua n te rha d a p a la t a ng kut ya ng me mb a wa m e d ia p e mb a wa ha ma d a n
p e nya kit he wa n ka ra ntina , ha ma d a n p e nya kit ika n ka ra ntina , a ta u o rg a nisme
p e ng g a ng g u tumb uha n ka ra ntina d a n me la kuka n tra nsit d i d a la m wila ya h ne g a ra
Re p ub lik Ind o ne sia d ia tur le b ih la njut d e ng a n Pe ra tura n Pe m e rinta h.

BAB VII
PEM B IN A A N
Pa sa l 28

Pe me rinta h

b e rta ng g ung

ja wa b

m e mb ina

ke sa d a ra n

ma sya ra ka t

d a la m

p e rka ra ntina a n he wa n, ika n, d a n tumb uha n.

11

Pa sa l 29

Pe ra n se rta ra kya t d a la m p e rka ra ntina a n he wa n, ika n, d a n tumb uha n d ia ra hka n
d a n d ig e ra kka n o le h Pe me rinta h me la lui b e rb a g a i ke g ia ta n ya ng b e rd a ya g una
d a n b e rha sil g una .

BAB VIII
PEN Y ID IK A N
Pa sa l 30

(1) Se la in p e nyid ik p e ja b a t p o lisi ne g a ra Re p ub lik Ind o ne sia , jug a p e ja b a t p e g a wa i
ne g e ri sip il te rte ntu d i ling kung a n d e p a rte me n ya ng ling kup tug a s d a n ta ng g ung
ja wa b nya me lip uti p e mb ina a n ka ra ntina he wa n, ika n, d a n tumb uha n, d a p a t
p ula d ib e ri we we na ng khusus se b a g a i p e nyid ik se b a g a ima na d ima ksud d a la m
Und a ng -und a ng No mo r 8 Ta hun 1981 te nta ng Hukum Ac a ra Pid a na , untuk
me la kuka n p e nyid ika n tind a k p id a na d i b id a ng ka ra ntina he wa n, ika n, d a n
tumb uha n.
(2) Ke we na ng a n p e nyid ik se b a g a ima na d ima ksud d a la m a ya t (1), tid a k me ng ura ng i
ke we na ng a n p e nyid ik se b a g a ima na d ia tur d a la m Und a ng -und a ng No mo r 9
Ta hun 1985 te nta ng Pe rika na n d a n Und a ng -und a ng No mo r 5 Ta hun 1990 te nta ng
Ko nse rva si Sumb e rd a ya Ala m Ha ya ti d a n Eko siste m nya .
(3) Pe nyid ik se b a g a ima na d im a ksud d a la m a ya t (1), b e rwe na ng untuk :
a . me la kuka n p e me riksa a n a ta s ke b e na ra n la p o ra n a ta u ke te ra ng a n b e rke na a n
d e ng a n tind a k p id a na d i b id a ng ka ra ntina he wa n, ika n, d a n tumb uha n;
b . me la kuka n p e ma ng g ila n te rha d a p se se o ra ng untuk d id e ng a r d a n d ip e riksa
se b a g a i te rsa ng ka a ta u sa ksi d a la m tind a k p id a na d i b id a ng ka ra ntina
he wa n, ika n, d a n tumb uha n;
c . me la kuka n p e ng g e le d a ha n d a n p e nyita a n b a ra ng b ukti tind a k p id a na

di

b id a ng ka ra ntina he wa n, ika n, d a n tumb uha n;
d . me minta ke te ra ng a n d a n b a ha n b ukti d a ri o ra ng a ta u b a d a n se hub ung a n
d e ng a n tind a k p id a na d i b id a ng ka ra ntina he wa n, ika n, d a n tumb uha n;
e . me mb ua t d a n me na nd a ta ng a ni b e rita a c a ra ;
f. me ng he ntika n p e nyid ika n a p a b ila tid a k d id a p a t c ukup b ukti te nta ng a d a nya
tind a k p id a na d i b id a ng ka ra ntina he wa n, ika n, d a n tum b uha n.
(4) Pe nyid ik se b a g a im a na d ima ksud d a la m a ya t (1), me mb e rita huka n d imula inya
p e nyid ika n ke p a d a p e nuntut umum me la lui p e nyid ik p e ja b a t Po lisi Ne g a ra
Re p ub lik Ind o ne sia se sua i d e ng a n ke te ntua n Pa sa l 107 Und a ng -und a ng No mo r 8
Ta hun 1981 te nta ng Hukum Ac a ra Pid a na .

12

BAB IX
KETENTUAN PIDANA
Pa sa l 31

(1) Ba ra ng sia p a d e ng a n se ng a ja me la kuka n p e la ng g a ra n te rha d a p ke te ntua nke te ntua n se b a g a im a na d ima ksud d a la m Pa sa l 5, Pa sa l 6, Pa sa l 7, Pa sa l 9, Pa sa l
21, d a n Pa sa l 25, d ip id a na d e ng a n p id a na p e nja ra p a ling la ma 3 (tig a ) ta hun
d a n d e nd a p a ling b a nya k Rp 150.000.000.- (se ra tus lima p uluh juta rup ia h).
(2) Ba ra ng sia p a ka re na ke la la ia nnya me la kuka n p e la ng g a ra n te rha d a p ke te ntua nke te ntua n se b a g a im a na d ima ksud d a la m Pa sa l 5, Pa sa l 6, Pa sa l 7, Pa sa l 9, Pa sa l
21, d a n Pa sa l 25, d ip id a na d e ng a n p id a na p e nja ra p a ling la ma 1 (sa tu) ta hun
d a n d e nd a p a ling b a nya k Rp . 50.000.000,- (lima p uluh juta rup ia h).
(3) Tind a k p id a na se b a g a ima na d ima ksud d a la m a ya t (1), a d a la h ke ja ha ta n d a n
tind a k p id a na se b a g a im a na d ima ksud d a la m a ya t (2), a d a la h p e la ng g a ra n.

BAB X
KETENTUAN PERA LIHAN
Pa sa l 32

Se mua p e ra tura n p e la ksa na a n d a ri p e ra tura n p e rund a ng -und a ng a n d i b id a ng
ka ra ntina he wa n, ika n, d a n tumb uha n ya ng te la h a d a te ta p b e rla ku, se p a nja ng
tid a k

b e rte nta ng a n

d e ng a n

Und a ng -und a ng

ini

a ta u

sa m p a i

d e ng a n

d ike lua rka nnya p e ra tura n p e la ksa na a n ya ng b a ru b e rd a sa rka n Und a ng -und a ng ini.

BAB XI
KETENTUAN PENUTUP
Pa sa l 33

Pa d a sa a t mula i b e rla kunya Und a ng -und a ng ini, d inya ta ka n tid a k b e rla ku la g i :
(1) O rd o na nsi

te nta ng

Pe ninja ua n

Ke mb a li

Ke te ntua n-ke te ntua n

te nta ng

Pe ng a wa sa n Pe me rinta h d a la m Bid a ng Ke he wa na n d a n Po lisi Ke he wa na n
(He rzie ning va n d e Be p a ling e n O mtre nt he t Ve e a rtse nijkund ig e Sta a tsto e zic ht e n
d e Ve e a rtse nijkund ig e Po litie , Sta a tsb la d 1912 No . 432) ya ng me ng a tur ka ra ntina
he wa n;
(2) O rd o na nsi

te nta ng

Pe rub a ha n

dan

Pe na mb a ha n

Pe ra tura n

te nta ng

Pe ng a wa sa n Pe me rinta h d a la m Bid a ng Ke he w a na n d a n Po lisi Ke he wa na n d i
Hind ia

Be la nd a

(Wijzig ing

Ve e a rstse nijkund ig e

en

Aa nvulling

Sta a tsto e zic ht

en

va n

de

he t

Re g le me nt

Ve e a rtse nijkund ig e

op
Po litie

he t
in

Ne d e rla nd sc h-Ind ie , Sta a tsb la d 1913 No . 598);
(3) O rd o na nsi te nta ng

Pe rub a ha n d a n Pe na mb a ha n Le b ih La njut Pe ra tura n

me ng e na i Pe ng a wa sa n Pe me rinta h d a la m Bid a ng
Ke he wa na n d i Hind ia

Be la nd a

(Na d e re

Aa nvulling

Ke he wa na n d a n Po lisi
e n Wijzig ing

va n he t

Re g le me nt o p he a t Ve e a rtse nijkund ig e Sta a tsto e zic ht e n d e Ve e rtse nijkund ig e

13

Po litie in Ne d e rla nd sc h- Ind ie , Sta a tsb la d 1917 No . 9);
(4) O rd o na nsi te nta ng

Pe rub a ha n d a n Pe na mb a ha n Le b ih La njut Pe ra tura n

me ng e na i Pe ng a wa sa n Pe me rinta h d a la m Bid a ng
Ke he wa na n d i Hind ia

Be la nd a

(Ne d e re

Ke he wa na n d a n Po lisi

Aa nvulling

e n Wijzig ing

va n he t

Re g le me nt o p he t Ve e a rstse nijkund ig e Sta a tsto e zic ht e n d e Ve e a rtse nijkund ig e
Po litie in Ne d e rla nd sc h-Ind ie , Sta a tsb la d 1923 No . 289);
(5) O rd o na nsi te nta ng Pe rub a ha n d a n Pe na mb a ha n Pe ra tura n me ng e na i C a mp ur
Ta ng a n Pe me rinta h d a la m Bid a ng Ke he wa na n d a n Po lisi Ke he wa na n d i Hind ia
Be la nd a (Wijzig ing e n Aa a nvulling va n he t Re g le me nt o p d e Ve e a rtse nijkund ig e
O ve rhe id sb e m o e ie nis e n d e Ve e a rtse nijkund ig e Po litie in Ne d e rla nd sc h-Ind ie ,
Sta a tsb la d 1936 No . 205);
(6) O rd o na nsi te nta ng La ra ng a n Pe ng e lua ra n Bua h Pisa ng , Tum b uha n, Pisa ng , Umb i
Pisa ng d a n Ba g ia n-b a g ia nnya d a ri Sula we si d a n Da e ra h-d a e ra h Ke kua sa a nnya ,
Ma na d o (Ve rb o d o p d e Uitvo e r va n Pisa ng Vruc hte n, Pla nte n, Kno lle n o f De le n
d a a rva n uit C e le b e s e n O nd e rho rig he d e n, Ma na d o , Sta a tsb la d 1921 No . 532);
(7) O rd o na nsi te nta ng Pe ra tura n G una Me nc e g a h Pe ma suka n Bub uk Bua h Ko p i ke
Pula u-p ula u Sula we si d a n Da e ra h-d a e ra h Ke kua sa a nnya , Ma na d o , Amb o ina ,
Ba li d a n Lo mb o k, Timo r d a n Da e ra h-d a e ra h Ke kua sa a nnya (Ma tre g e le n te r
Vo o rko ming va n d e n Invo e r va n d e n Ko ffie b e sse nb o e b o e k o p d e Eila nd e n,
Be ho re nd e to t C e le b e s e n O nd e ho rig he d e n Ma na d o , Amb o ina ,Ba li e n Lo mb o k,
Timo r e n O nd e rho rig he d e n, Sta a tsb la d 1924 No . 439);
(8) O rd o na nsi te nta ng Pe ra tura n G una Me nc e g a h Pe nye b a ra n Ha ma Be la la ng
ya ng Te rd a p a t d i Ke p ula ua n Sa ng ihe d a n Ta la ud (Ma a tre g e le n te r Vo o rko ming
va n d e Ve rsp re id ing va n d e o p Sa ng ihe e n Ta la ud e ila nd e n vo o rko m e nd e
Sa b e lsp rinkha a np la a g , Sta a tsb la d 1924 No . 571);
(9) O rd o na nsi te nta ng Pe ra tura n G una Me nc e g a h Pe nye b a ra n Le b ih La njut Ula t
Umb i

Ke nta ng

(Ma a tre g e le n

om

ve rd e re

Ve rsp re id ing

va n

de

Aa rd a p p e le nkno lle nrup s te g e n te g a a n, Sta a tsb la d 1925 No . 114);
(10) O rd o na nsi

te nta ng

Ikhtisa r

dan

Pe rb a ika n

Pe ra tura n-p e ra tura n

te nta ng

Pe ma suka n b a ha n Tumb uha n Hid up G una Me nc e g a h Pe nula ra n Pe nya kit d a n
Ha ma Tumb uha n Bud id a ya d i Hind ia Be la nd a (Sa me nva tting e n He rzie ning va n
d e Re g e le n o p d e Invo e r va n Le ve nd Pla nte nma te ria a l, stre kke nd e to t he t
Te g e ng a a n va n d e O ve rb re ng ing va n Zie kLe n e n Pla g e n o p C ultuurg e wa sse n in
Ne d e rla nd sc h-Ind ie , Sta a tsb la d 1926 No . 427);
(11) O rd o na nsi te nta ng Ke te ntua n-ke te ntua n b a ru me ng e na i Pe nc e g a ha n d a n
Pe mb e ra nta sa n Pe nya kit Anjing
Be p a ling e n

te r Vo o rko ming

G ila

(Ra b ie s) d i Hind ia

e n Be strijd ing

Ne d e rla nd sc h-Ind ie , Sta a tsb la d

Be la nd a

va n Ho nd sd o lhe id

1926 No . 451) se p a nja ng

ya ng

(Nie uwe

(Ra b ie s)

in

me ng a tur

ka ra ntina he wa n;
(12) O rd o na nsi te nta ng Pe rub a ha n O rd o na nsi d a la m Sta a tsb la d 1926 No . 427,
me ng e na i Ikhtisa r d a n Pe rb a ika n Pe ra tura n-p e ra tura n te nta ng

Pe ma suka n

Ba ha n-b a ha n Tumb uha n Hid up (Wijzig ing va n d e O rd o nna ntie in Sta a tsb la d 1926
No . 427, Ho ud e nd e Sa me nva tting e n He rzie ning va n d e Re g e le n o p d e n Invo e r
va n Le ve nd Pla nte nma te ria a l, Sta a tsb la d 1932 No . 523);

14

(13) O rd o na nsi

te nta ng

Ke te ntua n-ke te ntua n

Pe rub a ha n
te nta ng

O rd o na nsi
Pe ng a wa sa n

te nta ng

Pe ninja ua n

Pe me rinta h

d a la m

Ke mb a li
Bid a ng

Ke he wa na n d a n Po lisi Ke he wa na n (Sta a tsb la d 1912 No . 432) d a n O rd o na nsi
te nta ng Ke te ntua n-ke te ntua n Ba ru me ng e na i Pe nc e g a ha n d a n Pe m b e ra nta sa n
Pe nya kit Anjing G ila (Sta a tsb la d 1926 No . 451) (Wijzig ing va n he t Re g le me nt o p
d e Ve e a rtse nijkund ig e O ve rhe id sb e mo e ie nis e n d e Ve e a rtse nijkund ig e Po litie e n
va n d e

Ho nd sd o lhe id s O rd o nna ntie , Sta a tsb la d 1936 No . 715) se p a nja ng

me ng e na i ka ra ntina he wa n;
(14) O rd o na nsi Pe ng a ng kuta n

Ke nta ng

Anta r Pula u

(O rd o nna ntie

Inte rinsula ir

Ve rvo e r Aa rd a p p e le n), Sta a tsb la d 1938 No . 699).

Pa sa l 34

Und a ng -und a ng ini m ula i b e rla ku p a d a ta ng g a l d iund a ng ka n.
Ag a r se tia p

o ra ng

me ng e ta huinya , m e me rinta hka n p e ng und a ng a n

Und a ng -

und a ng ini d e ng a n p e ne mp a ta nnya d a la m Le m b a ra n Ne g a ra Re p ub lik Ind o ne sia .

Disa hka n d i Ja ka rta
p a d a ta ng g a l 8 Juni 1992
PRESIDEN REPUBLIK INDO NESIA

SO EHARTO

Diund a ng ka n d i Ja ka rta
p a d a ta ng g a l 8 Juni 1992
MENTERI/ SEKRETARIS NEG ARA REPUBLIK INDO NESIA
MO ERDIO NO

LEMBARAN NEG ARA REPUBLIK INDO NESIA TAHUN 1992 NO MO R 56.

15

P E N J E LA S A N
A TA S
UNDANG – UNDANG REPUBLIK INDO NESIA
NO MO R 16 TAHUN 1992
TENTANG
KARANTINA HEWAN, IKAN DAN TUMBUHAN

UMUM

Ta na h a ir Ind o ne sia se b a g a i ka runia Tuha n Ya ng Ma ha Esa ya ng ka ya a ka n
sumb e rd a ya a la m ha ya ti b e rup a a ne ka ra g a m je nis he wa n, ika n d a n tumb uha n
me rup a ka n m o d a l d a sa r p e mb a ng una n na sio na l ya ng sa ng a t p e nting d a la m
ra ng ka p e ning ka ta n ta ra f hid up , ke ma kmura n se rta ke se ja hte ra a n ra kya t. O le h
ka re na itu, p e rlu d ija g a d a n d ilind ung i ke le sta ria nnya .
Sa la h sa tu a nc a ma n ya ng d a p a t me rusa k ke le sta ria n sum b e rd a ya a la m
ha ya ti te rse b ut a d a la h se ra ng a n ha ma d a n p e nya kit he wa n, ha ma

d a n p e nya kit

ika n, se rta o rg a nisme p e ng g a ng g u tumb uha n. Ke rusa ka n te rse b ut sa ng a t m e rug ika n
b a ng sa d a n ne g a ra ka re na a ka n me nurunka n ha sil p ro d uksi b ud id a ya he wa n, ika n
d a n tumb uha n, b a ik kua ntita s ma up un kua lita s a ta u d a p a t me ng a kib a tka n
musna hnya je nis-je nis he wa n, ika n, d a n tumb uha n te rte ntu ya ng b e rnila i e ko no mis
d a n ilmia h ting g i. Ba hka n b e b e ra p a p e nya kit he wa n d a n ika n te rte ntu d a p a t
me nimb ulka n g a ng g ua n te rha d a p ke se ha ta n ma sya ra ka t.
Ba hwa wila ya h ne g a ra Re p ub lik Ind o ne sia ma sih b e b a s d a ri b e rb a g a i je nis
ha ma d a n p e nya kit he wa n, ha ma d a n p e nya kit ika n, se rta o rg a nisme p e ng g a ng g u
tumb uha n ya ng b e rb a ha ya . Ko nd isi g e o g ra fis wila ya h ne g a ra Re p ub lik Ind o ne sia
ya ng te rd iri d a ri rib ua n p ula u d a n te rp isa h o le h la ut, te la h me nja d i rinta ng a n a la mi
b a g i p e nye b a ra n ha ma d a n p e nya kit se rta o rg a nisme p e ng g a ng g u ke a ta u d a ri
sua tu a re a ke a re a la in. De ng a n ma kin me ning ka tnya mo b ilita s ma nusia a ta u
b a ra ng ya ng d a p a t me nja d i me d ia p e mb a wa ha ma d a n p e nya kit he wa n, ha ma
d a n p e nya kit ika n, se rta o rg a nisme p e ng g a ng g u tumb uha n, se rta m a sih te rb a ta snya
ke ma mp ua n me la kuka n p e ng a wa sa n, p e na ng ka la n, d a n p e ng a ma na n, ma ka
p e lua ng p e nye b a ra n ha ma d a n p e nya kit se rta o rg a nism e p e ng g a ng g u te rse b ut
c ukup b e sa r. Ha l te rse b ut a ka n sa ng a t me mb a ha ya ka n ke le sta ria n sumb e rd a ya
a la m ha ya ti d a n ke p e nting a n e ko no mi na sio a na l. O le h ka re na itu, d ip e rluka n
a ntisip a si d a n ke sia g a a n ya ng ting g i a g a r p e nye b a ra n ha ma d a n p e nya kit se rta
o rg a nisme p e ng g a ng g u te rse b ut d a p a t d ic e g a h.
Up a ya me nc e g a h ma suknya ke d a la m, d a n te rse b a rnya d a ri sua tu a re a ke
a re a la in d i d a la m wila ya h ne g a ra Re p ub lik Ind o ne sia ha ma d a n p e nya kit he wa n,
ha ma d a n p e nya kit ika n, se rta o rg a nisme p e ng g a ng g u tumb uha n ya ng me miliki
p o te nsi me rusa k ke le sta ria n sum b e rd a ya a la m ha ya ti te rse b ut d ila kuka n me la lui
ka ra ntina he wa n, ika n d a n tumb uha n o le h p e me rinta h. Se sua i d e ng a n ke te ntua n
inte rna sio na l, b a ng sa Ind o ne sia jug a me miliki ke wa jib a n untuk me nc e g a h ke lua rnya
ha ma d a n p e nya kit he wa n, ha ma d a n p e nya kit ika n, se rta o rg a nisme p e ng g a ng g u
tumb uha n

d a ri

wila ya h

ne g a ra

Re p ub lik

Ind o ne sia .

O le h

ka re na

itu,

16

p e nye le ng g a ra a n ka ra ntina he wa n, ika n d a n tumb uha n m e rup a ka n sa la h sa tu
wujud p e la ksa na a n ke wa jib a n inte rna sio na l te rse b ut.
Pe nting nya p e ra na n ka ra ntina he wa n, ika n, d a n tumb uha n me me rluka n
la nd a sa n hukum

ya ng je la s, te g a s d a n me nye luruh g una me nja min ke p a stia n

hukum d a la m b e ntuk und a ng - und a ng se b a g a i d a sa r p e nye le ng g a ra a nnya .
Be b e ra p a o rd o na nsi wa risa n p e me rinta h ko lo nia l ya ng

sa m p a i se ka ra ng

ma sih d ig una ka n se b a g a i d a sa r p e nye le ng g a ra a n ke g ia ta n ka ra ntina he wa n, ika n,
d a n tumb uha n d i Ind o ne sia isinya sud a h tid a k se sua i la g i d e ng a n p e rke mb a ng a n
za ma n. De mikia n p ula hukum na sio na l ya ng me nja d i la nd a sa n p e nye le ng g a ra a n
ka ra ntina he wa n, ika n, d a n tumb uha n d e wa sa ini ya itu Und a ng –und a ng No mo r 2
Ta hun 1961 te nta ng Pe ng e lua ra n d a n Pe ma suka n Ta na m a n d a n Bib it Ta na ma n,
Und a ng –und a ng

no mo r 6 Ta hun 1967 te nta ng

Po ko k–p o ko k Pe te rna ka n d a n

Ke se ha ta n He wa n, se rta Und a ng –und a ng No mo r 9 Ta hun 1985 te nta ng Pe rika na n,
tid a k se c a ra le ng ka p a ta u ko nkrit me ng a tur ma sa la h ka ra ntina he wa n, ika n, a ta u
tumb uha n, se hing g a tid a k ma mp u me nja wa b p e rma sa la ha n–p e rm a sa la ha n ya ng
timb ul d ib id a ng p e rka ra ntina a n he wa n, ika n, a ta u tumb uha n.
Se hub ung a n d e ng a n ha l–ha l d i a ta s, d ip a nd a ng p e rlu untuk me ng a tur
se c a ra le ng ka p ka ra ntina he wa n, ika n, d a n tumb uha n d a la m sua tu Und a ng –
und a ng .
PASA L DEMI PASAL
Pa sa l 1

Ang ka 1
C ukup je la s
Ang ka 2
C ukup je la s
Ang ka 3
C ukup je la s
Ang ka 4
C ukup je la s
Ang ka 5
C ukup je la s
Ang ka 6
Te rma suk p e ng e rtia n b e nd a la in d ia nta ra nya b a ha n p a to g e nik, b a ha n
b io lo g ik, ma ka na n ika n, b a ha n p e mb ua t ma ka na n te rna k d a n/ a ta u ika n,
sa ra na p e ng e nd a lia n ha ya ti, b ia ka n o rg a nisme , ta na h, ko mp o s a ta u
me d ia p e rtumb uha n tumb uha n la innya , d a n ve kto r.
Ang ka 7
Pe ng e rtia n he wa n, te rma suk he wa n ya ng d ilind ung i me nurut p e ra tura n
p e rund a ng –und a ng a n ya ng b e rla ku.
Ang ka 8
Pe ng e rtia n b a ha n a sa l he wa n te rma suk d ia nta ra nya d a g ing , susu, te lo r,
b ulu, ta nd uk, kuku, kulit, tula ng , ma ni.

17

Ang ka 9
Pe ng e rtia n ha sil b a ha n a sa l he wa n te rma suk d ia nta ra nya d a g ing re b us,
d e nd e ng , kulit ya ng d ima sa k
d a ra h,

se te ng a h p ro se s, te p ung tula ng , tula ng ,

b ulu he wa n, kuku d a n ta nd uk, usus, p up uk he wa n d a n o rg a n-

o rg a n, ke le nja r, ja ring a n se rta c a ira n tub uh he wa n.
Ang ka 10
Pe ng e rtia n Ika n me lip uti :
a . ika n b e rsirip (Pisc e s);
b . ud a ng , ra jung a n, ke p iting d a n se b a ng sa nya (C rusta c e a e );
c . ke ra ng , tira m, c umi-c umi, g urita , sip ut d a n se b a g a inya (Mo lusc a );
d . ub ur-ub ur d a n se b a ng sa nya (C o e le nte ra ta );
e . trip a ng , b ulu b a b i d a n se b a ng sa nya (Ec hino d e rma ta );
f. ko d o k d a n se b a ng sa nya (Amp hib ia );
g . b ua ya , p e nyu, kura -kura , b ia wa k, ula r a ir d a n se b a ng sa nya (Re p tilia );
h. p a us, lumb a -lumb a , p e sut, d uyung d a n se b a ng sa nya (Ma ma lia );
i. rump ut la ut d a n tumb uh–tumb uha n la in ya ng hid up nya d i d a la m a ir
(Alg a e );
j. b io ta p e ra ira n la innya ya ng a d a ka ita nnya d e ng a n je nis–je nis te rse b ut
d i a ta s, te rma suk ika n ya ng d ilind ung i.
Ang ka 11
Pe ng e rtia n tumb uha n te rma suk tumb uha n ya ng d ilind ung i ke c ua li rump ut
la ut d a n tumb uh-tum b uha n la in ya ng hid up nya d i d a la m a ir

(Alg a e ).

Ang ka 12
C ukup je la s
Ang ka 13
C ukup je la s
Pa sa l 2

De ng a n d ia nutnya a sa s ke le sta ria n sumb e rd a ya a la m ha ya ti he wa n, ika n, d a n
tumb uha n, b e ra rti p e nye le ng g a ra a n ka ra ntina he wa n, ika n d a n tumb uha n
ha rus se ma ta –ma ta d itujuka n untuk me lind ung i ke le sta ria n sumb e rd a ya a la m
ha ya ti he wa n, ika n, d a n tumb uha n d a ri se ra ng a n ha ma d a n p e nya kit he wa n
ka ra ntina , ha ma d a n p e nya kit ika n ka ra ntina , a ta u o rg a nism e p e ng a ng g u
tumb uha n ka ra ntina , d a n tid a k untuk tujua n–tujua n la innya .

Pa sa l 3

Huruf a
C ukup je la s
Huruf b
Pe ng e rtia n a re a me lip uti d a e ra h d a la m sua tu p ula u, a ta u p ula u, a ta u
ke lo mp o k p ula u d i d a la m wila ya h ne g a ra

Re p ub lik Ind o ne sia

ya ng

d ika itka n d e ng a n p e nc e g a ha n p e nye b a ra n ha ma d a n p e nya kit d a n
o rg a nisme p e ng g a ng g u.
Huruf c
C ukup je la s

18

Huruf d
C ukup je la s
Pa sa l 4

C ukup je la s
Pa sa l 5

Se rtifika t ke se ha ta n d ike lua rka n o le h p e ja b a t ya ng b e rwe na ng . Dia ng g a p
te la h d ima sukka n ke d a la m wila ya h ne g a ra Re p ub lik Ind o ne sia a p a b ila te la h
d ib e b a ska n d a ri te mp a t–te mp a t d ila kuka nnya tind a ka n ka ra ntina a ta u te la h
d ila ulinta sb e b a ska n d i d a la m wila ya h ne g a ra Re p ub lik Ind o ne sia .
Pa sa l 6

Dia ng g a p te la h d ima sukka n ke sua tu a re a d a ri a re a la in d i d a la m wila ya h
ne g a ra Re p ub lik Ind o ne sia a p a b ila te la h d ib e b a ska n d a ri te mp a t-te mp a t
d ila kuka nnya tind a ka n ka ra ntina a ta u te la h d ila lulinta sb e b a ska n d i a re a tujua n
d i d a la m wila ya h ne g a ra Re p ub lik Ind o ne sia . Dia ng g a p te la h d ike lua rka n d a ri
sua tu a re a ke a re a la in d i d a la m wila ya h ne g a ra Re p ub lik Ind o ne sia a p a b ila
te la h d imua t d a la m sua tu a la t a ng kut d i te mp a t-te mp a t p e ng e lua ra n untuk
d ib a wa ke a re a la in d i d a la m wila ya h ne g a ra Re p ub lik Ind o ne sia .
Pa sa l 7

Aya t (1)
Dia ng g a p
a p a b ila

te la h d ike lua rka n d a ri wila ya h ne g a ra

te la h

d imua t

d a la m

sua tu

a la t a ng kut

Re p ub lik Ind o ne sia
d i te mp a t-te mp a t

p e ng e lua ra n untuk d ib a wa ke sua tu te mp a t la in d i lua r wila ya h ne g a ra
Re p ub lik Ind o ne sia .
Aya t (2)
C ukup je la s
Pa sa l 8

Ke wa jib a n ta mb a ha n ya ng d ite ta p ka n o le h p e me rinta h a nta ra la in b e rup a :
a . p e mb e ria n p e rla kua n te rte ntu te rha d a p me d ia p e mb a wa ha ma d a n
p e nya kit he wa n ka ra ntina , ha ma

d a n p e nya kit ika n ka ra ntina , a ta u

o rg a nisme p e ng g a ng g u tumb uha n ka ra ntina d i ne g a ra a sa l, a ta u
b . p e ng e na a n tind a ka n ka ra ntina d i ne g a ra ke tig a , a ta u
c . la ra ng a n d iturunka nnya me d ia p e mb a wa ha ma d a n p e nya kit he wa n
ka ra ntina , ha ma d a n p e nya kit ika n ka ra ntina , a ta u o rg a nisme p e ng g a ng g u
tumb uha n ka ra ntina ya ng d ima sukka n ke d a la m wila ya h ne g a ra Re p ub lik
Ind o ne sia d i ne g a ra te rte ntu a p a b ila a la t a ng kut ya ng me mb a wa nya
tra nsit d i ne g a ra te rse b ut, a ta u
d . ke ha rusa n me le ng ka p i d e ng a n se rtifika t te rte ntu untuk p e ma suka n me d ia
p e mb a wa te rte ntu.
Pa sa l 9

Aya t (1)
C ukup je la s

19

Aya t (2)
Tind a ka n ka ra ntina d a la m a ya t ini d a p a t d ike na ka n se te la h