CHS Guidance notes A5 Khmer
សេចកតីណេាំបទដឋេនសនូលមនុសេសធម៌និងសូចាករ
បទដា ន
ស្នល
មនុសធម៌
សេចកតីណេាំបទដឋេនសនូល
មនុសេសធម៌ និងសូចាករ
ោះពុមពផេាយោយ
សម័ពនធាពបទដឋានសនូលមនុសាសធម៌ (CHS Alliance)
គមាាងារសាវ៊រ (The Sphere Project)
កាុម URD
កេសមេួលលើកទី១
២០១៥
ISBN: 978-2-9701015-2-9
រកាាសិទធិគាប់បាបយ៉ាង។ ាល់ឯការដាលានៅទីនាះតាូវានរកាាសិទធិោយ សមព័នធាព
បទដឋាន សនូលមនុសាសធម៌ កាុម URD និងគមាាងារសាវ៊រ ាាចតាូវានោះពុមពឡើងវិញ
កនុងោលបំណងអប់រំ រួមបញចូលាំងវគគបណតុះបណតាល ារសាាវជាាវ និងសកមមាពកមមវិធី
ផាសាងៗទៀតតាូវានអនុញញាតិ និងទទួលាគាល់ពីបទដឋានសនូលមនុសាសធម៌សតីពី
គុណាព និងគណនាយាយាព។ ាល់ារបកបាា ឬ កាសមាួល ផនាកណមួយនា
សាចកតីណាាំបទដឋានសនូល និងសូចាករតាូវតាសុំារអនុញញាតិាមុន
ាមរយៈអ៊ី មាល info@corehumanitarianstandard.org
សាចកតីណាាំបទដឋានសនូលមនុសាសធម៌ និងសូចាករានរៀបចំបកបាាាខាមរាា
ោយបណតាញគណនាយាយាពមនុសាសធម៌ៅកមពុា (Humanitarian Accoutability
Network in Cambodia-HANet) ។ សូមថលាងអំណរគុណចំោះោកសាី ទាស ោភ័ណឌ
សមាាប់ារសមាបសមាួលរួមកនុងារបកបាា និងោះពុមពសៀវៅនាះ ោក សូរ សុាតិ
ោក ឡឹក សុារ ោក យុន សីុណ និង ោក មីុ ឡុង សមាាប់ារតាួតពិនិតាយ
កាសមាួលខលឹមារបចចាកទាស និងអកខាវិរុទធ។
ាតិា
សេចកតីផតើម
២
ារបតេជញេាំង៩ និងលកខណៈវិនិចឆ័យគុណាព
៧
ារបតេជញេចិតតទី១
៩
ារបតេជញេចិតតទី២
១៨
ារបតេជញេចិតតទី៣
២៦
ារបតេជញេចិតតទី៤
៣៥
ារបតេជញេចិតតទី៥
៤៤
ារបតេជញេចិតតទី៦
៥៣
ារបតេជញេចិតតទី៧
៦១
ារបតេជញេចិតតទី៨
៦៨
ារបតេជញេចិតតទី៩
៧៧
ឧបសមព័នធ១៖ បចចេកស័ពទ និងនិយមន័យដេលានបេើបេស់
៨៧
សេចកតីផតើម
សេចកតីណេាំបទដឋេនសនូល មនុសេសធម៌
ផតល់ជូនាន់តាលមអិតពីរបៀបដើមាបីឳាយសមាាចាន
បទដឋានសនូលមនុសាសធម៌សតីពីគុណាព
ានាពាំាច់នាារបតាាញាចិតតរួមគនាខណៈដាល
និងគណនាយាយាព។ ឯការនាះាន
ារបតាាញាចិតតនីមួយៗផតាតារយកចិតតទុកដក់
ោលបំណងសមាាប់ឱាយគាប់ានាក់ារ
ដច់ោយឡាកពីគនាលើសកមមាពជំនួយមនុសាស
មនុសាសធម៌ និងអងគារដាលាក់ព័នធរៀបចំ
ធម៌ ។ ឧាហរណ៍ ារៈសំាន់នាារទំាក់ទំនង
ផានារគាប់គាង ឬអនុវតតារឆលើយតប
ាមួយសហគមន៍និងជនរងគាាះោយគាាះ
ជំនួយមនុសាសធម៌រួមបញចូលាំងបុគគលិក និង
មហនតាយ និងារគាប់គាងារគំទារបស់
អនកសម័គាចិតត ថនាក់តំបន់ ថនាក់ាតិ និងថនាក់
បុគគលិកលើារបតាាញាចិតតាំាងបាាំបួន។ ារារារ
អនតរាតិផងដារ។ ាក៏ាចតាូវានយកៅ
ារកាងបាវ័ញចផលូវភាទ និងាររំោភបំាន ហើយ
បាើបាស់ោយានាក់ាររដឋាភិាល និង
និងារៈសំាន់នាតាលាាពក៏ាប់ាក់នឹងចំនុច
ាាញាធរថនាក់មូលដឋានហើយានកាសមាួល
ាចាើនរបស់ារបតាាញាចិតតនាះដារ។
និងសូចាករ ាារបំពាញបនថាមលើ
សមាាប់បាើបាស់ាមួយសហគមន៍រងគាាះ។
នូវារបតាាញាចិតតនីមួយៗ ។
យេនឌ័រ និងាពចមេុះ បទដឋានសនូល
សាចកតីណាាំផតល់ារបំភលឺចំោះសកមម
មនុសាសធម៌លើកកមពស់សិទធិមនុសាសាមូល
ាពគនលឹះ និងារទទួលខុសតាូវរបស់
ដឋាន។ សិទធិាំងោះរួមានសិទធិរស់ានាន
អងគារដាលានដក់ចាញកនុងបទដឋាន
ជីវិតបាកបោយាពថលាថនូរនិងសិទធិទទួលាន
សនូលមនុសាសធម៌ហើយ និងពនាយល់បនថាមខលះ
កិចចារារ និងសនតិសុខដាលានចាងកនុង
ពីបញហាបាឈមាក់សតាងដាល ាចកើត
ចាាប់អនតរាតិ។ បទដឋានសនូលមនុសាសធម៌ទទួល
ឡើងៅពាលអនុវតតបទដឋានសនូលមនុសាស
ាគាល់ថារចូលរួមរបស់ជនរងគាាះោយគាាះ
ធម៌។ សៀវៅនាះនឹងពនាយល់ថតើហាតុអវី
មហនតាយ ាគាឹះកនុងារឆលើយតបជំនួយ
ានាារបតាាញាាំង៩សំាន់ និងផតល់
មនុសាសធម៌ដ៏ានបាសិទធាព។
ឧាហរណ៍សមាាប់អនកបាើបាស់ផាសាងៗ
គនា និងបរិបទខុសៗគនា។សាចកតីណាាំនាះ
២
សាចកតីណាាំបទដឋានសនូលមនុសាសធម៌និងសូចាករ
ារួមបទដឋានសនូលមនុសាសធម៌ពិតាសំាន់
សូចាករានាដាារារ និងសំនួរណាាំាច
ណស់កនុងារទទួលាគាល់ចមាុះសាស
អនុវតតដើមាបីណាាំ
ាពកនុងចំោមសហគមន៍ាមរយៈារ
• រចាគមាាង និងកមមវិធី
បាមូល និងបាើទិននន័យដាលានារបាង
• ារតាួតពិនិតាយ គមាាង កមមវិធី ផនាក
ចាកនូវភាទ ាយុ និងសមតថាពដើមាបីអះាង
អំពីកមមវិធី។ ារណ៍នាះនឹងជួយដើមាបីាា
ឲាយាននូវតមាូវារផាសាងៗគនាពីកាុមមនុសាស
និងារឆលើយតបដាល ទូលំទូាយ
• ានាក់ារដាលដឹកាំារា៉ាន់បាាណរបស់
អងគារ
ខុសៗគនាាមរយៈផតល់ឱាសឱាយសហគមន៍
• យុទធាសាតកាងសមតថាព
នូវារចូលរួមកនុងសាចកតីសមាាចចិតត
• ារាយតមលាផទាកនុង
ដាលាចកំណត់ារឆលើយតបាន់តា
• ារាយតមលា និងារពិនិតាយឡើងវិញរួមគនា
ចាាស់ាស់។ ៅកនុងឯការនេះ
សហគមន៍តេូវានដឹងៅាមកេុម
និងាមរយៈដាគូរ
• ារតាួតពិនិតាយពាលវាាពិតបាាកដ
សេតី បុរស កុាា និងកុារីដេលកេុមនីមួយៗ
ោយបាាជននិងសហគមន៍ដាលរងផល
ានសមតថាពផេសេងៗគនេ សេចកតីតេូវារ
ប៉ះាល់។
ខុសៗគនេ និងាពរងគេេះោយឡេកពីគនេ។
ៅពាលអនុវតតសូចាករានាដាារារ
សូចាករានាដាារារ និងសំនួរណាាំាន
អនកបាើបាស់តាូវានណាាំឱាយពិារណ
បំណងជមាុញារាស់វាងាររីកចមាើនឆពាះ
នូវចំនុចមួយចំនួនដូចាងកាាម៖
ៅរកបទដឋានមួយចាាស់ាស់និងដឹកាំបនត
ាររៀនសូតា និងធវើឱាយាន់តាបាសើរឡើងលើ
គុណាព និងគណនាយាយាពកនុងារឆលើយ
តបជំនួយមនុសាសធម៌។ អងគារមួយចំនួនចង់
បងកើតឧបករណ៍ដើមាបីាចបាៀបធៀបលទធផល
ារាររបស់អងគារដទាទៀតដាលានបរិបទ
និងពាលវាាខុសៗគនា។
សាចកតីណាាំបទដឋានសនូលមនុសាសធម៌និងសូចាករ
៣
សេចកតីថលេថនូរ សូចាករានាដាារារ គួរតា
តាូវានបាើបាស់ាសំណុំ។ ាានមួយ
ចំនួនតូចដាលាប់ាក់ព័នធៅគាប់ផនាក
និងបរិបទ ហើយឆលុះបញចាំងសាចកតីតាូវារ
ៅនឹងព័ត៌ានាំងបីជាុងគឺបាភពផាសាងៗ
គនារួមាមួយ កាុមមនុសាសផាសាងៗគនា កនុង
ចំោមបាាជនដាលរងផលប៉ះាល់។
បាសិនបើអងគារមួយណសមាាចចិតត
មិនបាើបាស់សូចាករនាះទាោះ នឹង
តាូវានលើកទឹកចិតតឱាយពនាយល់ ពីហាតុផល
ចំោះារសមាាចបាបនាះយ៉ាងាក់ាក់ៅ
ពាញលាញនិងានារទទួលាគាល់សាចកតី
តាូវារដាលានលកខណៈចមាុះ ប៉ុនតាារពាញ
ចិតតាមួយកមមវិធីដាលកំពុងបនតសូចាករ
ានាដាារារាំាច់តាូវានាស់វាងៅ
កនុងវិធីឱាយសាបៅាមពាលវាា ទីកនលាង
និងតមាូវយ៉ាងោចណស់តាឹមកមាិត
អបាបបរាដាលានារបាងចាកទិននន័យ
ាមាយុ និងភាទាដើម។
មធាោាយាយសាួលមួយកនុងារដក់ពិនទុ
លើសូចាករគឺបាើានាតបាាំកមាិត
(១=មិនយល់សាបាំងសាុង
ពាលាយារណ៍អំពីលទធផល។
២=មិនយល់សាប
ារបនេសុំា សូចាករានាដាារារគួរតា
៤=យល់សាប
បនាសុំាៅនឹងបរិបទនីមួយៗ និងដំណើរារ
ាក់ាក់របស់អងគារ។ ាាចតាូវាន
បំពាញោយសូចាករសមរមាយដទាទៀត
និងសំណួរណាាំ។
ពេលវេា សូចាករានាដាារារ
និងសំណួរ ណាាំាចតាូវានបាើបាស់ៅ
គាប់ដំណក់ាលនាារឆលើយតបាប់ពីារ
៣=ាចយល់សាប ឬមិនយល់សាប
៥=យល់សាបាំងសាុង)។
ារណេាំបនថេម អនកបាើបាស់តាូវាន
ណាាំឱាយោងៅនឹងតំណាជាប់ (Links)
ាងកាាមៅាន់សាចកតីណាាំៅចុង
បញចប់នាផនាកនីមួយៗ និងសាទានុកាម និង
លាខោងសមាាប់ព័ត៌ានដាលាន
បាោជន៍ផាសាងទៀត។
ា៉ាន់បាាណរហូតដល់ារាយតមលា។
ារាស់វេង សូចាករានាដាារារាន
បំណងជមាុញលទធាពាស់វាងាររីកចមាើន
ារារ ឬ និងបាៀបធៀបនឹងពាលវាា កមមវិធី
និងបរិបទផាសាងៗ។ ដើមាបីឱាយាន់តាានន័យ
៤
សាចកតីណាាំបទដឋានសនូលមនុសាសធម៌និងសូចាករ
តំណាជេប់សមេេប់សេចកតីណេាំបនថេមទៀត
ADCAP (2015) ‘Minimum Standards For Age And Disability Inclusion In
Humanitarian Action’ (Pilot Version):
http://www.helpage.org/what-we-do/emergencies/adcap-age-and-disability-capacitybuilding-programme/
IASC Gender Marker 2013-14:
http://www.humanitarianresponse.info/en/topics/gender/page/iasc-gender-marker
HelpAge International (2014) ‘Disaster resilience in an ageing world: How to make
policies and programmes inclusive of older people’:
http://www.helpage.org/silo/iles/disaster-resilience-in-an-ageing-world-how-to-makepolicies-and-programmes-inclusive-of-older-people.pdf
OCHA (2014) Methodology - Participative evaluation of accountability to affected
populations (Central African Republic):
http://chsalliance.org/iles/iles/Resources/Tools-and-guidance/MethodologyParticipative-evaluation-of-AAP.pdf
សាចកតីណាាំបទដឋានសនូលមនុសាសធម៌និងសូចាករ
៥
សេចកតីណេាំេបទដឋេនសនូលមនុសេសធម៌ និងសូចាករ តាូវានបងកើតឡើងោយកាុម
ារារចមាុះរួមានតំណងអងគារមិនមានរដឋាភិាលអនតរាតិបណតាញផាសាងៗ UNOCHA,
កាុមURD, គមាាងារសាវ៊រ (The Sphere Project) និង សមព័នធាពបទដឋានសនូលមនុសាស
ធម៌ (CHS Alliance)។ សៀវៅនាះតាូវានធវើ ឱាយាន់តាបាសើរឡើងាមរយៈារបាឹកាា
ោបល់និងានាកលាបងៅមូលដឋាន ដាលចូលរួមពីអនកបាើបាស់យ៉ាងទូលំទូាយ និងាន
បរិបទខុសៗគនា។ កាុមអនកគាប់គាងបទដឋានសនូលមនុសាសធម៌សូមថលាងអំណរគុណចំោះគណៈ
កាមាធិារសងាគោះបាទាន់គាះមហនតាយសមាាប់ារផតល់ថវិាគំទាកនុងារផលិតសៀវៅ ណាាំ
និងសូចាករនាះ។ ារបងកើតសាចកតីណាាំនាះានាញយកសាភារដាលានសាាប់ពីគមាាង
ារសាវ៊រ សមព័នធាពបទដឋានសនូលមនុសាសធម៌(ពីមុនគឺ HAP និងភីផលអ៊ីនអាដ) និងកាុមURD។
សាចកតីណាាំនិងសូចាករនឹងតាូវតាួតពិនិតាយឡើងវិញាសា័យលើមតិតាឡប់របស់អនកបាើបាស់
តាឹម ខាមីា ឆនាំ២០១៧ ៅចុងកាាយបំផុត។
សូមផញើាល់មតិតាឡប់ និងោបល់ផាសាងៗៅាន់
feedback@corehumanitarianstandard.org.
អងគារណដាលាប់ារមមណ៍ចំោះារផទៀងផទាត់នឹងបទដឋានសនូលមនុសាសធម៌ាចបញចាក់នឹង
ឧបករណ៍ដាលរកានាមរយៈគាហទំព័ររបស់សមព័នធាពបទដឋានសនូលមនុសាសធម៌
http://chsalliance.org/what-we-do/veriication
៦
សាចកតីណាាំបទដឋានសនូលមនុសាសធម៌និងសូចាករ
ារបតេជញេាំង៩ និងលកខណៈវិនិចឆ័យគុណាព
១. សហគមន៍ និងជនរងគេេះោយគេេះមហនតាយទទួលានជំនួយ
យ៉េងសមរមេយ និងសមសេបៅនឹងសេចកតីតេូវារបស់ពួកគេ។
លកខណៈវិនិចឆ័យគុណាព៖ ារឆលើយតបជំនួយមនុសាសធម៌សមរមាយ
និងសមសាប។
២. សហគមន៍ និងជនរងគេេះោយគេេះមហនតាយទទួលានជំនួយ
មនុសេសធម៌ដេលពួកគេតេូវារាន់ពេលវេា។
លកខណៈវិនិចឆ័យគុណាព៖ ារឆលើយតបជំនួយមនុសាសធម៌ាន
បាសិទធាព និងាន់ពាលវាា
៣. សហគមន៍ និងជនរងគេេះោយគេេះមហនតាយមិនរងគេេះាន់តេ
ធងន់ធងរថេមទៀត ប៉ុនតេគេាន់តេតេៀមានលអ ធន់ និងានានិភ័យាប
ដេលជលទធផលនេជំនួយមនុសេសធម៌។
លកខណៈវិនិចឆ័យគុណាព៖ ារឆលើយតបជំនួយមនុសាសធម៌ពងាឹងលើ
សមតថាពបាាជនមូលដឋាន និងបញចៀសលទធផលាអវិជឋានផាសាងៗ។
៤. សហគមន៍ និងជនរងគេេះោយគេេះមហនតាយយល់ដឹងអំពីសិទធិ
របស់ពួកគេ និងដឹងអវីដេលគេតេូវទទួលាននិងាចទទួលានព័ត៌ាន
ពេមាំងាចចូលរួមកនុងារសមេេចចិតតលើារារដេលាក់ព័នឋនឹងពួកគេ។
លកខណៈវិនិចឆ័យគុណាព៖ ារឆលើយតបជំនួយមនុសាសធម៌ គឺផអាក
លើារទំាក់ទំនង ារចូលរួមនិងារទទួលមតិោបល់ឆលុះបញចាំង។
៥. សហគមន៍ និងជនរងគេេះោយគេេះមហនតាយទទួលានយនតារ
ោះសេេយបណតឹងតា៉េាន់ពេលវេា និងបេកបោយសុវតថិាព។
លកខណៈវិនិចឆ័យគុណាព៖ បណតឹងតា៉ាតាូវានទទួលារាវាគមន៍
និងោះសាាយ។
សាចកតីណាាំបទដឋានសនូលមនុសាសធម៌និងសូចាករ
៧
៦. សហគមន៍និងជនរងគេេះោយគេេះមហនតាយទទួលានជំនួយ
ដេលានកិចចសហបេតិបតតិារ និងបំពេញបនថេម។
លកខណៈវិនិចឆ័យគុណាព៖ ជំនួយមនុសាសធម៌ដាលាន
កិចចសហបាតិបតតិារ និងបំពាញបនថាម។
៧. សហគមន៍និងជនរងគេេះោយគេេះមហនតាយាចរំពឹងាានទទួល
ជំនួយដេលានារកេលមអពីពេះអងគារានរៀនសូតេពីបទពិោធន៍
និងារឆលុះបញចេំង។
លកខណៈវិនិចឆ័យគុណាព៖ ានាក់ារជំនួយមនុសាសធម៌បនតរៀនសូតា
និងកាលមអ។
៨. សហគមន៍ និងជនរងគេេះោយគេេះមហនតាយទទួលានជំនួយ
ដេលពួកគេតេូវារពីានេក់ារ និងអនកសម័គេចិតតដេលានសមតថាព
តេឹមតេូវ និងគេប់គេងានលអ។
លកខណៈវិនិចឆ័យគុណាព៖ បុគគលិកានទទួលារគំទាដើមាបីធវើ
ារាររបស់ខលួនបាកប ោយបាសិទធាព និងទទួលានារឧបតថមភ
សមសាប និងានសមាព។
៩. សហគមន៍ និងជនរងគេេះោយគេេះមហនតាយាចរំពឹងាអងគ
ារដេលជួយពួកគេានារគេប់គេងធនានដ៏ានបេសិទធាពតេឹមតេូវ
និងបេកបោយកេមសីលធម៌។
លកខណៈវិនិចឆ័យគុណាព៖ ធនានតាូវានបាើបាស់ និងគាប់គាង
ានតាឹមតាូវបាកបោយារទទួលខុសតាូវៅាមោលបំណងដាលគា
ចង់ាន។
៨
សាចកតីណាាំបទដឋានសនូលមនុសាសធម៌និងសូចាករ
ារបតេជញេទី
១
សហគមន៍ និងជនរងគាាះោយគាាះមហនតាយទទួលានជំនួយ
យ៉ាងសមរមាយ និងសមសាបៅនឹងសាចកតីតាូវាររបស់ពួកគា។
លកខណៈវិនិចឆ័យគុណាព៖ ារឆលើយតបជំនួយមនុសាសធម៌សមរមាយ
និងសមសាប។
ហេតុអវីានជារបតេជញេនេះានារៈសំាន់?
ារបតាាញាទី១ យកោលបំណងចមាបងនាារឆលើយតបៅនឹងវិបតតមនុសាសធម៌ដើមាបីាត់បនថយកតី
ារមភ និងសាចកតីលំាក លើកកមពស់សិទធិរបស់ជនរងគាាះកនុងារទទួលានជំនួយ និងាា
ាននូវសាចកតីថលាថនូររបស់ពួកគាាមនុសាសាតិ។ ារឆលើយតបដាលានលកខណៈាសវ័យបាវតតិ
សមាាប់មនុសាសគាប់រូប (មនុសាសទូៅ) និងធវើគាប់ាថានាពៅកនុងវិធីាសាតដូចគនាាចនឹងមិន
សមាាចានៅាមោលបំណងហើយនឹងមិនទទួលានអតថបាោជន៍ាអតិបរានាសាចកតី
តាូវាររបស់ជនរងគាាះ។
ារបតាាញាទី១ សងកត់ធងន់លើារៈសំាន់នាារយល់ដឹងពីបរិបទនិងតមាូវាររបស់ជនរងគាាះផាសាងៗ
ពីគនា និងអំពីរបៀបដាលតមាូវារាំងនាះាចនឹងផលាស់បតូរៅាមពាលវាាាំាច់ដើមាបីទទួល
ាគាល់សមតថាពនាកាុមផាសាងៗគនារបស់បាាជនផងដារ។ ាក៏ានបញជាក់ផងដារអំពីតួាទីនា
ោលនោាយ និង ដំណើរារដើមាបីបនតជមាុញារា៉ាន់បាាណៅលើតមាូវារារផតល់ជំនួយ
មនុសាសធម៌ និងារទទួលាគាល់យានឌ័រ និងាពចមាុះៅកនុងារឆលើយតប។
សូចាករានេដេារារ
១. សហគមន៍ និងជនរងគាាះោយគាាះមហនតាយកំណត់ថ ារឆលើយតបតាូវគិតពី
តមាូវារពិតបាាកដ និងបាពាណីរបស់ពួកគា។
២. ារផតល់ជំនួយ និងារារារដាលានផតល់តាូវគនាៅនឹងារា៉ាន់បាាណលើ
ានិភ័យ ាពាយរងគាាះ និងតមាូវារ។
៣. ារឆលើយតបតាូវគិតពីកមាិតនាសមតថាព (ឧាហរណ៍ ជំាញ និងចំណាះដឹង)
របស់ជនរងគាាះដាលតាូវារជំនួយ និងារារារ។
សាចកតីណាាំបទដឋានសនូលមនុសាសធម៌និងសូចាករ
៩
សំណួរណេាំសមេេប់តេួតពិនិតេយសកមមាពគនលឹះ
• តើារា៉ាន់បាាណតមាូវារយ៉ាងទូលំទួាយមួយតាូវានធវើឡើងនិងបាើបាស់ដើមាបី
ារធវើផានារឆលើយតបដារឬទា?
• តើបាភពព័ត៌ានាចាើន រួមានជនរងគាាះ និងសហគមន៍ ាថាប័នកនុងសាុក និងអនកាក់ព័នធ
ផាសាងទៀតតាូវានពិគាះោបល់ៅពាលដាលធវើារា៉ាន់បាាណតមាូវារ ានិភ័យ
សមតថាព ាពាយរងគាាះ និងបរិបទដារឬទា?
• តើារា៉ាន់បាាណ និងារតាួតពិនិតាយទិននន័យដាលានារបាងចាកៅាមភាទ ាយុ
និងសមតថាពដារឬទា?
• តើកាុមដាលាយរងគាាះតាូវានកំណត់អតតសញញាណោយរបៀបណ?
• តើារឆលើយតបរួមបញចូលនូវបាភាទខុសគនានាារផតល់ជំនួយ និង ារារារសមាាប់កាុមដាល
ានបាាាសាតផាសាងៗពីគនាដារឬទា?
• តើសកមមាពអវីខលះដាលតាូវានគាយកមកដើមាបីបនាសុីនឹងយុទធាសាតឆលើយតបោយផតាតលើ
ារផលាស់បតូរតមាូវារ សមតថាព ានិភ័យ និងបរិបទដារឬទា?
សកមមាពគនលឹះ
១.១ អនុវតតជបេព័នធាម
រយៈោលៅ និងបនត
វិាគបរិបទ និងាគី
ាក់ព័នធ។
សេចកតីណេាំ
ារា៉េន់បេាណ និងារវិាគ
• ារា៉ាន់បាាណ និងារវិាគគឺាដំណើរារមួយ តា
មិនមានាពាឹតតិារណ៍មួយ និងាពាលវាាដាល
កំណត់ឱាយោះទាប៉ុនតាាាារដាលគួរតាធវើារវិាគឱាយ
ានសុីជមាា។ តមាូវាររបស់សហគមន៍រងគាាះមិន
តាូវធវើារសនមត់ឡើយ ប៉ុនតាតាូវានកំណត់ាមរយៈ
ារា៉ាន់បាាណដាលចូលរួមោយពួកគាកនុងារបនត
ធវើកិចចពិាកាាសវាងរការឆលើយតបយ៉ាងសមរមាយ។
• ាាារសំាន់ណស់កនុងារឆលងាត់ារតាួតពិនិតាយ
និងផទៀងផទាត់(ឧាហរណ៍វិធីាសាតតាីោណ)
ព័ត៌ាន យើងទទួលាគាល់ថារា៉ាន់បាាណទិននន័យ
ដំបូងនឹងមិនលអឥតខចាះ។
១០
សាចកតីណាាំបទដឋានសនូលមនុសាសធម៌និងសូចាករ
• ារា៉ាន់បាាណអំពីសុវតថិាព និងសនតិសុខាំង
ឥទធិពលនាគាះមហនតាយ និងចំនួនជនរង
គាាះាាារសំាន់ដើមាបីបាហាញពីារគំាម
កំហាងនាអំពើហិងាា និងទមាង់នាារបងខិតបងខំផាសាង
ទៀត ារបដិសាធកនុងារចិញចឹមជីវិត ឬបដិសាធលើ
សិទធិាមូលដឋានរបស់មនុសាស។ ារវិាគតមាូវារដាល
ាក់ទងនឹងបញហាយានឌ័រាចជួយកំណត់នូវារឆលើយ
តបឱាយាន់តាានបាសិទធាព និងនិរនតរាព។
• ារធវើផានារគឺាមារឱាយានារសមាបសមាួល
ាមួយអនកផាសាងទៀត និងជៀសាងារដក់បនទុក
ដល់សហគមន៍ាមួយនឹងារា៉ាន់បាាណា ចាើន។
គាប់ទីកនលាងដាលាចធវើៅានារធវើារា៉ាន់
បាាណរួមគនា (ដូចាារា៉ាន់បាាណរហ័សលើកដំបូង
ាពហុផនាក ឬពហុវិស័យ(MIRA))គួរតាតាូវានធវើឡើង
និងារផតល់ព័ត៌ាន(រួមាំងលកខណៈវិនិចឆ័យជាើសរីស)
ដល់ានាក់ារដទាទៀតដាលានចំណប់ារមមណ៍
រដឋាភិាល និងបាាជនរងគាាះ។
១.២ បងកើត និងអនុវតត
កមមវិធីដេលសមសេប
ោយផអេកលើារា៉េន់
បេាណោយមិន
លំអៀងពីតមេូវារ 1
និងានិភ័យ
ពេមាំងសវេងយល់ពី
ាពាយរងគេេះនិង
សមតថាពនេកេុម
ផេសេងៗគនេ ។ 2
កមមវិធីដ៏សមសេប
• ារឆលើយតបមនុសាសធម៌តាូវតាទទួលយកកាុមរងគាាះ
ផាសាងៗគនាៅកនុងសហគមន៍ និងគួរតាសវាងរការលើក
កមពស់សិទធិរបស់សាជិកសហគមន៍ាំងអស់ាមរយៈ
ារបំពាញតមាូវារាមូលដឋានរបស់ពួកគា (ដូចាទឹក
ាអាត និងារថាាំ សុខាព); ារឆលើយតបៅនឹងារ
ារារកតីារមភរបស់ពួកគា (ឧាហរណ៍៖ ារារារារ
កាងបាវ័ញចផលូវភាទនិងអំពើហិងាា) និងារធវើឱាយមនុសាសរកាា
ាននូវសាចកតីថលាថនូររបស់ពួកគា និងារោរពខលួនឯង។
កមមវិធីាាគួររចាឡើងដើមាបីឆលើយតបៅនឹង
1
knox Clarke, P. &Darcy, J.(2014) តមាូវារគឺរួមបញចូលាំងជំនួយ និងារារារ
2
ាាចសំៅលើ៖សាតី បុរស កុារី កុាា យុវជន មនុសាសាស់ក៏ដូចាជនពិារ និងជនាតិាគ តិចាក់ាក់ ឬ
កាុមជនាតិដើមាគតិចោយគមានាររីសអើង
សាចកតីណាាំបទដឋានសនូលមនុសាសធម៌និងសូចាករ
១១
បរិបទាក់ាក់ណមួយ និងលកខខណឌរបស់ា
ាឧាហរណ៍ ថតើៅជនបទ ឬមួយៅទីកាុង។
• ារអនុវតតៅាមវបាបធម៌ខលះានបំានៅលើសិទធិ
មនុសាស ឬធវើឱាយានារយល់ខុស (ាហរណ៍៖
ារកំណត់លំអៀងលើកុាានិងកុារីឬក៏វណណៈាក់ាក់
ណមួយ មិនឱាយកុារីទទួលានារអប់រំ បដិសាធលើារ
ាក់ថនាំបាការោគាដើម) មិនគួរទទួលានារគំទា
ឡើយ។
ារា៉េន់បេាណោយមិនលំអៀង
• កិចចខិតខំបាឹងបាាងគឺតាូវារាាំាាច់ៅពាលធវើារា៉ាន់
បាាណអំពីតមាូវាររបស់បាាជនដាលាន ទីាំងពិាក
ចូលៅដល់ ដូចាបាាជនដាលមិនរស់ៅកនុងជំរុំ ា
តំបន់ភូមិាសាតដាលពិាកចូលៅដល់ ឬមួយានាក់ៅ
ាមួយគា។ អនុវតតដូចគនាៅនឹងបាាជនដាលសថិតកនុង
"ានិភ័យ"ដូចា ជនពិារ មនុសាសាស់ បុគគលមិនាច
ចាញពីផទះ កុារ និងកមាងជំទង់ កាុមមនុសាសាំងអស់
នាះាចសថិតកាាមារបងខិតបងខំ ារកាងបាវ័ញច និង
ាររំោភបំាន។ ារធវើសកមមាពោយមិនលំអៀង
មិនមានានន័យថបាាជនាំងអស់គួរតាឆលើយតប
ដូចៗគនាោះទាពាះថកាុមផាសាងគនានឹងាននូវតមាូវារ
ាពាយរងគាាះ និងសមតថាពខុសៗគនា។
ាពាយរងគេេះ
• មនុសាសាចាយរងគាាះោយារតាកាតាបុគគលដូចា
ាយុ (ាពិសាសកូនកមាង និងមនុសាសាស់ជា) ពិារាព
ឬានជំងឺ(ឧាហរណ៍៖ មនុសាសដាលានបញហាកនុងារ
បំាស់ទី ឬមនុសាសដាលកំពុងរស់ៅាមួយមាោគអាដស៍
និងជំងឺអាដស៍) ឬអនកដាលមើលថាាំអនកដទាទៀតដាល
ាយរងគាាះ។
១២
សាចកតីណាាំបទដឋានសនូលមនុសាសធម៌និងសូចាករ
• កាតាសងគមនិងបរិបទក៏ានរួមចំណាកផងដារដល់
ាពាយរង គាាះរបស់មនុសាស។ កាតាាំងនាះរួមាន
ាររីសអើងនិង ារជួបបាទះារលំាក(ឧាហរណ៍៖
កនុងបរិបទមួយចំនួនសាតី និងកុារីានានៈនិងអំណច
ាប) ាពឯកោរពីសងគម (រួមានារពិាកទទួល
ានព័ត៌ាន) ាររិចរិលបរិាថន (ឧាហរណ៍៖
សំណឹកដី និងារាប់បំផលាញពាាឈើ ារបាាបាួល
ាាសាតុ ាពកាីកា កងវះារាន់ាប់ដីធលី
អភិាលកិចចមិនលអ ាតិាសន៍ វណណៈ ានៈ
និងាសាឬនោាយាដើម។
សមតថាពដេលានសេេប់
• រដឋានតួាទីសំាន់និងារទទួលខុសតាូវកនុងារផតល់
ជំនួយឱាយាន់ពាលវាា និងារារារដល់ជនរងគាាះៅ
កនុងពាំដានរបស់ខលួន។ ារធវើអនតាគមន៍ពីានាក់ារមនុសាស
ធម៌ដទាទៀតគួរតាានធវើឡើងលុះតាាតាបាាជនរង
គាាះ និងរដឋមិនានសមតថាពគាប់គាន់ឬឆនទៈកនុងារ
ឆលើយតប (ាពិសាសកនុងអំឡុងពាលដំណក់ាលដំបូង
នាារឆលើយតប)។ ារធវើអនតាគមន៍ាចានាពយុតតិធម៌
បាសិនបើរដឋ ឬាាញាធរវាកញាកយ៉ាងសកមមដើមាបីរកកាុម
ពិតបាាកដ ឬមនុសាសដាលរស់ៅកនុងតំបន់រងគាាះ
ាក់ាក់។
• សាតីនិងបុរសរងគាាះោយគាាះមហនតាយ (រួមានមនុសាស
ាស់ និងជនពិារ)ានបទពិោធន៍រួចាល់និងាចទទួល
ាននូវជំាញ ចំណាះដឹង និងសមតថាពដើមាបីទប់ទល់
ឆលើយតប និងាតារឡើងវិញបាទាប់ពីគាះមហនតាយ។ ពួកគា
ាមនុសាសាទិាពដំបូងដើមាបីឆលើយតប។ ារឱាយជនរងគាាះ
ចូលរួមយ៉ាងសកមមៅកនុងារឆលើយតបជំនួយមនុសាសធម៌គឺ
ាផនាកមួយដ៏សំាន់ៅកនុងារលើកកមពស់សិទធិរស់ាន
ានជីវិតបាកបោយាពថលាថនូររបស់ពួកគា។
សាចកតីណាាំបទដឋានសនូលមនុសាសធម៌និងសូចាករ
១៣
១.៣ សមេបាមកមមវិធី
ោយផលេស់បតូរាសេ័យ
ៅនឹងតមេូវារ
សមតថាព និងបរិបទ។
ារសមេបសមេួលកមមវិធី
• ាល់ារឆលើយតបាំងអស់ បុគគលិកមូលដឋានគួរតាបនត
ធវើារពិគាះោបល់ាមួយសហគមន៍ដើមាបីរកឱាយ
ឃើញថ តើារឆលើយតបបំពាញតមាូវាររបស់ពួកគា
ានដល់កមាិតណ ហើយថតើានារឆើលយតបបនថាមឬ
ផាសាងទៀតដាលតមាូវដារឬទា។
• ារសិកាាោគាតតាាត និងទិននន័យផាសាងទៀតតាូវតាតាួត
ពិនិតាយឱាយានទៀងាត់ និងបាើបាស់ដើមាបីធវើសាចកតី
សមាាចចិតត និងកំណត់ាាទិាពកនុងារជួយសងាគោះជីវិត។
• អនកឆលើយតបតាូវតាាចបត់បានាន កនុងារបងកើតសកមមាព
អនតាគមន៍ឡើងវិញដើមាបីឆលើយតបៅនឹងតមាូវារដាល
ានផលាស់បតូរ ហើយារពិាកាាាចនឹងតាូវារាាំាច់
ដើមាបីាាថាចាស់ជំនួយយល់សាបាមួយ។
សំណួរណេាំសមេេប់តេួតពិនិតេយារទទួលខុសតេូវរបស់អងគារ?
• តើអងគារានោលនោាយបតាាញាចិតតចាាស់ាស់ៅនឹង មូលដឋាននាតមាូវារ
ាពមិនលំអៀង និងឯកាជាយាពៅកនុងសកមមាពមនុសាសធម៌ដារឬទា ហើយបុគគលិកា
សាជិកយល់ដឹងអំពីាដារឬទា?
• តើាគីាក់ព័នធាំងអស់យល់ថអងគារានាពមិនលំអៀង ឯកាជាយាព
និងមិនរីសអើងដារឬទា?
• តើានដំណើរារបាពាឹតតៅ រួមានយនតារបាមូលទិននន័យដាលានារបាងចាក
ៅាមភាទ ាយុ និងសមតថាពាប់ាប់ដារឬទា?
• តើទិននន័យាំងនាះតាូវានគាបាើាទៀងាត់ដើមាបីណាាំកនុងាររចា និងារអនុវតតកមមវិធី
ដារឬទា?
១៤
សាចកតីណាាំបទដឋានសនូលមនុសាសធម៌និងសូចាករ
ារទទូលខុសតេូវរបស់អងគារ
១.៤ ោលនោាយ
ានារបតេជញេចិតតដើមេបី
ផតល់ជំនួយមនុសេសធម៌
ផអេកលើតមេូវារ និង
សមតថាពរបស់សហគមន៍
និងជនរងគេេះោយ
គេេះមហនតាយ។
សេចកតីណេាំ
ោលនោាយរបស់អងគារដេលាក់ទងនឹងារផតល់
ជំនួយោយមិនលំអៀង និងចមេុះ
• អងគារដាលានបំពាញនូវោលនោាយ
តមាូវារនាបទដឋានសនូលមនុសាសធម៌ ដំណើរារ និង
បាព័នធដាលបញជាក់ឱាយដឹង និងគំទាារបតាាញាចំោះ
ោលារណ៍មនុសាសធម៌ (និងករណីលើកលាងណ
មួយនាះ) ដូចាានោរពាមយានឌ័រ ាយុ
សមតថាព និងាពចមាុះ។
• បុគគលិកនិងអនកសម័គាចិតតាំងអស់គួរតាយល់ដឹងអំពីារ
ទទួលខុសតាូវរបស់ខលួនាក់ទិននឹងោលនោាយ
ាំងនាះ និងធវើយ៉ាងណឱាយពួកគាាចបាាន់ាជាប់
ារទទួលខុសតាូវ។ អនកាក់ព័នធសំាន់ផាសាងទៀតក៏គួរ
តាយល់ដឹងអំពីោលនោាយាំងអស់នាះផងដារ។
១.៥ ោលនោាយ
កំណត់ពីារបតេជញេចិតតដេល
គិតគូរចំោះាពចមេុះនេ
សហគមន៍រួមាំងបេជជន
ដេលជួបារលំាក ឬាត់
បង់ឱាសនិងដើមេបីបេមូល
ទិននន័យលមអិត។
ារលមអិតទិននន័យ
• ោលនោាយរបស់អងគារគួរតាធវើឡើងចាាស់ាស់
ាសា័យលើទំហំនាារលមអិត ទិននន័យសមាាប់ារា៉ាន់
បាាណ និងធវើរាយារណ៍។ នាះាចរួមចំណាកដល់
ារផតល់នូវភសតុាងនាារផតល់ជំនួយមិនលំអៀង និងាច
បាហាញបាាប់បាសិនបើជំនួយានៅដល់កាុមោលៅ
ពិតបាាកដ។
សាចកតីណាាំបទដឋានសនូលមនុសាសធម៌និងសូចាករ
១៥
១.៦ ានដំណើរារ
ដើមេបីាាាននូវារបនត
ារវិាគមួយដេល
សមរមេយៅនឹងបរិបទ។
ដំណើរារសមេេប់បនតារវិាគ
• ានាក់ារមនុសាសធម៌ាំងអស់គួរតាផតល់ារគាប់គាង
សមរមាយ និងារគំារថារកាាដើមាបីធវើឱាយបុគគលិក
ផតល់ជំនួយទទួលាននូវចំណាះដឹង ជំាញ
ាកបាបកិរិយ និងឥរិយបថដាលាំាច់សមាាប់
ាត់ចាង និងធវើារា៉ាន់បាាណ។
• បាព័នធធនានមនុសាសគួរតាាចបត់បានានគាប់
គាាន់ដើមាបីជាើសរីស និងបញជូនកាុមា៉ាន់បាាណាន
ឆប់រហ័ស។ ចំនួនបុគគលិកដាលានសមតថាពគាប់
គាាន់គួរតាបាកដថារបនតារា៉ាន់បាាណនិង
ារវិាគគឺាចធវើៅាន។
• ថវិារបស់កមមវិធី និងបាភពធនានគួរតាានបាង
ចាកោងៅាមតមាូវារ និងាាថមូលនិធិាច
បាើសមាាប់បនតារវិាគនាជំនួយ និងតមាូវារ
ារារារ ហើយនិងសមាាប់កមមវិធីាាដាលានតាូវ
សមាបសមាូល និងកាតមាូវ។
១៦
សាចកតីណាាំបទដឋានសនូលមនុសាសធម៌និងសូចាករ
តំណាជេប់សមេេប់សេចកតីណេាំបនថេមទៀត
ACAPS & ECB (2014) ‘Humanitarian Needs Assessment: The Good Enough Guide’:
http://www.acaps.org/img/documents/h-humanitarian-needs-assessment-the-goodenough-guide.pdf
ALNAP & Groupe URD (2009) ‘Developing a participatory approach to involve
crisis-affected people in a humanitarian response’.
The Participation Handbook (chapter 7):
http://urd.org/IMG/pdf/MP_GB_CHAPITRE7.pdf
IASC (2015) ‘Multi-sector initial rapid assessment guidance’ (revised July 2015):
https://www.humanitarianresponse.info/en/system/iles/documents/iles/mira_
revised_2015_en.pdf
IASC (2006) ‘Women, Girls, Boys and Men: Different Needs, Equal Opportunities’.
The Gender Handbook in Humanitarian Action:
https://interagencystandingcommittee.org/gender-and-humanitarian-action-0/
documents-public/women-girls-boys-men-different-needs-equal
Mazurana, D., Benelli, P., Gupta, H., & Walker, P. (2011) ’Sex and Age Matter:
Improving Humanitarian Response in Emergencies’. Feinstein International Center,
Tufts University:
http://www.alnap.org/resource/8144
See the CHS Alliance website for more resources: http://chsalliance.org/resources
សាចកតីណាាំបទដឋានសនូលមនុសាសធម៌និងសូចាករ
១៧
ារបតេជញេទី
២
សហគមន៍ និងជនរងគាាះោយគាាះមហនតាយទទួលាន
បទដា ន
ស្នល
មនុសធម៌
សេចកតីណេាំបទដឋេនសនូល
មនុសេសធម៌ និងសូចាករ
ោះពុមពផេាយោយ
សម័ពនធាពបទដឋានសនូលមនុសាសធម៌ (CHS Alliance)
គមាាងារសាវ៊រ (The Sphere Project)
កាុម URD
កេសមេួលលើកទី១
២០១៥
ISBN: 978-2-9701015-2-9
រកាាសិទធិគាប់បាបយ៉ាង។ ាល់ឯការដាលានៅទីនាះតាូវានរកាាសិទធិោយ សមព័នធាព
បទដឋាន សនូលមនុសាសធម៌ កាុម URD និងគមាាងារសាវ៊រ ាាចតាូវានោះពុមពឡើងវិញ
កនុងោលបំណងអប់រំ រួមបញចូលាំងវគគបណតុះបណតាល ារសាាវជាាវ និងសកមមាពកមមវិធី
ផាសាងៗទៀតតាូវានអនុញញាតិ និងទទួលាគាល់ពីបទដឋានសនូលមនុសាសធម៌សតីពី
គុណាព និងគណនាយាយាព។ ាល់ារបកបាា ឬ កាសមាួល ផនាកណមួយនា
សាចកតីណាាំបទដឋានសនូល និងសូចាករតាូវតាសុំារអនុញញាតិាមុន
ាមរយៈអ៊ី មាល info@corehumanitarianstandard.org
សាចកតីណាាំបទដឋានសនូលមនុសាសធម៌ និងសូចាករានរៀបចំបកបាាាខាមរាា
ោយបណតាញគណនាយាយាពមនុសាសធម៌ៅកមពុា (Humanitarian Accoutability
Network in Cambodia-HANet) ។ សូមថលាងអំណរគុណចំោះោកសាី ទាស ោភ័ណឌ
សមាាប់ារសមាបសមាួលរួមកនុងារបកបាា និងោះពុមពសៀវៅនាះ ោក សូរ សុាតិ
ោក ឡឹក សុារ ោក យុន សីុណ និង ោក មីុ ឡុង សមាាប់ារតាួតពិនិតាយ
កាសមាួលខលឹមារបចចាកទាស និងអកខាវិរុទធ។
ាតិា
សេចកតីផតើម
២
ារបតេជញេាំង៩ និងលកខណៈវិនិចឆ័យគុណាព
៧
ារបតេជញេចិតតទី១
៩
ារបតេជញេចិតតទី២
១៨
ារបតេជញេចិតតទី៣
២៦
ារបតេជញេចិតតទី៤
៣៥
ារបតេជញេចិតតទី៥
៤៤
ារបតេជញេចិតតទី៦
៥៣
ារបតេជញេចិតតទី៧
៦១
ារបតេជញេចិតតទី៨
៦៨
ារបតេជញេចិតតទី៩
៧៧
ឧបសមព័នធ១៖ បចចេកស័ពទ និងនិយមន័យដេលានបេើបេស់
៨៧
សេចកតីផតើម
សេចកតីណេាំបទដឋេនសនូល មនុសេសធម៌
ផតល់ជូនាន់តាលមអិតពីរបៀបដើមាបីឳាយសមាាចាន
បទដឋានសនូលមនុសាសធម៌សតីពីគុណាព
ានាពាំាច់នាារបតាាញាចិតតរួមគនាខណៈដាល
និងគណនាយាយាព។ ឯការនាះាន
ារបតាាញាចិតតនីមួយៗផតាតារយកចិតតទុកដក់
ោលបំណងសមាាប់ឱាយគាប់ានាក់ារ
ដច់ោយឡាកពីគនាលើសកមមាពជំនួយមនុសាស
មនុសាសធម៌ និងអងគារដាលាក់ព័នធរៀបចំ
ធម៌ ។ ឧាហរណ៍ ារៈសំាន់នាារទំាក់ទំនង
ផានារគាប់គាង ឬអនុវតតារឆលើយតប
ាមួយសហគមន៍និងជនរងគាាះោយគាាះ
ជំនួយមនុសាសធម៌រួមបញចូលាំងបុគគលិក និង
មហនតាយ និងារគាប់គាងារគំទារបស់
អនកសម័គាចិតត ថនាក់តំបន់ ថនាក់ាតិ និងថនាក់
បុគគលិកលើារបតាាញាចិតតាំាងបាាំបួន។ ារារារ
អនតរាតិផងដារ។ ាក៏ាចតាូវានយកៅ
ារកាងបាវ័ញចផលូវភាទ និងាររំោភបំាន ហើយ
បាើបាស់ោយានាក់ាររដឋាភិាល និង
និងារៈសំាន់នាតាលាាពក៏ាប់ាក់នឹងចំនុច
ាាញាធរថនាក់មូលដឋានហើយានកាសមាួល
ាចាើនរបស់ារបតាាញាចិតតនាះដារ។
និងសូចាករ ាារបំពាញបនថាមលើ
សមាាប់បាើបាស់ាមួយសហគមន៍រងគាាះ។
នូវារបតាាញាចិតតនីមួយៗ ។
យេនឌ័រ និងាពចមេុះ បទដឋានសនូល
សាចកតីណាាំផតល់ារបំភលឺចំោះសកមម
មនុសាសធម៌លើកកមពស់សិទធិមនុសាសាមូល
ាពគនលឹះ និងារទទួលខុសតាូវរបស់
ដឋាន។ សិទធិាំងោះរួមានសិទធិរស់ានាន
អងគារដាលានដក់ចាញកនុងបទដឋាន
ជីវិតបាកបោយាពថលាថនូរនិងសិទធិទទួលាន
សនូលមនុសាសធម៌ហើយ និងពនាយល់បនថាមខលះ
កិចចារារ និងសនតិសុខដាលានចាងកនុង
ពីបញហាបាឈមាក់សតាងដាល ាចកើត
ចាាប់អនតរាតិ។ បទដឋានសនូលមនុសាសធម៌ទទួល
ឡើងៅពាលអនុវតតបទដឋានសនូលមនុសាស
ាគាល់ថារចូលរួមរបស់ជនរងគាាះោយគាាះ
ធម៌។ សៀវៅនាះនឹងពនាយល់ថតើហាតុអវី
មហនតាយ ាគាឹះកនុងារឆលើយតបជំនួយ
ានាារបតាាញាាំង៩សំាន់ និងផតល់
មនុសាសធម៌ដ៏ានបាសិទធាព។
ឧាហរណ៍សមាាប់អនកបាើបាស់ផាសាងៗ
គនា និងបរិបទខុសៗគនា។សាចកតីណាាំនាះ
២
សាចកតីណាាំបទដឋានសនូលមនុសាសធម៌និងសូចាករ
ារួមបទដឋានសនូលមនុសាសធម៌ពិតាសំាន់
សូចាករានាដាារារ និងសំនួរណាាំាច
ណស់កនុងារទទួលាគាល់ចមាុះសាស
អនុវតតដើមាបីណាាំ
ាពកនុងចំោមសហគមន៍ាមរយៈារ
• រចាគមាាង និងកមមវិធី
បាមូល និងបាើទិននន័យដាលានារបាង
• ារតាួតពិនិតាយ គមាាង កមមវិធី ផនាក
ចាកនូវភាទ ាយុ និងសមតថាពដើមាបីអះាង
អំពីកមមវិធី។ ារណ៍នាះនឹងជួយដើមាបីាា
ឲាយាននូវតមាូវារផាសាងៗគនាពីកាុមមនុសាស
និងារឆលើយតបដាល ទូលំទូាយ
• ានាក់ារដាលដឹកាំារា៉ាន់បាាណរបស់
អងគារ
ខុសៗគនាាមរយៈផតល់ឱាសឱាយសហគមន៍
• យុទធាសាតកាងសមតថាព
នូវារចូលរួមកនុងសាចកតីសមាាចចិតត
• ារាយតមលាផទាកនុង
ដាលាចកំណត់ារឆលើយតបាន់តា
• ារាយតមលា និងារពិនិតាយឡើងវិញរួមគនា
ចាាស់ាស់។ ៅកនុងឯការនេះ
សហគមន៍តេូវានដឹងៅាមកេុម
និងាមរយៈដាគូរ
• ារតាួតពិនិតាយពាលវាាពិតបាាកដ
សេតី បុរស កុាា និងកុារីដេលកេុមនីមួយៗ
ោយបាាជននិងសហគមន៍ដាលរងផល
ានសមតថាពផេសេងៗគនេ សេចកតីតេូវារ
ប៉ះាល់។
ខុសៗគនេ និងាពរងគេេះោយឡេកពីគនេ។
ៅពាលអនុវតតសូចាករានាដាារារ
សូចាករានាដាារារ និងសំនួរណាាំាន
អនកបាើបាស់តាូវានណាាំឱាយពិារណ
បំណងជមាុញារាស់វាងាររីកចមាើនឆពាះ
នូវចំនុចមួយចំនួនដូចាងកាាម៖
ៅរកបទដឋានមួយចាាស់ាស់និងដឹកាំបនត
ាររៀនសូតា និងធវើឱាយាន់តាបាសើរឡើងលើ
គុណាព និងគណនាយាយាពកនុងារឆលើយ
តបជំនួយមនុសាសធម៌។ អងគារមួយចំនួនចង់
បងកើតឧបករណ៍ដើមាបីាចបាៀបធៀបលទធផល
ារាររបស់អងគារដទាទៀតដាលានបរិបទ
និងពាលវាាខុសៗគនា។
សាចកតីណាាំបទដឋានសនូលមនុសាសធម៌និងសូចាករ
៣
សេចកតីថលេថនូរ សូចាករានាដាារារ គួរតា
តាូវានបាើបាស់ាសំណុំ។ ាានមួយ
ចំនួនតូចដាលាប់ាក់ព័នធៅគាប់ផនាក
និងបរិបទ ហើយឆលុះបញចាំងសាចកតីតាូវារ
ៅនឹងព័ត៌ានាំងបីជាុងគឺបាភពផាសាងៗ
គនារួមាមួយ កាុមមនុសាសផាសាងៗគនា កនុង
ចំោមបាាជនដាលរងផលប៉ះាល់។
បាសិនបើអងគារមួយណសមាាចចិតត
មិនបាើបាស់សូចាករនាះទាោះ នឹង
តាូវានលើកទឹកចិតតឱាយពនាយល់ ពីហាតុផល
ចំោះារសមាាចបាបនាះយ៉ាងាក់ាក់ៅ
ពាញលាញនិងានារទទួលាគាល់សាចកតី
តាូវារដាលានលកខណៈចមាុះ ប៉ុនតាារពាញ
ចិតតាមួយកមមវិធីដាលកំពុងបនតសូចាករ
ានាដាារារាំាច់តាូវានាស់វាងៅ
កនុងវិធីឱាយសាបៅាមពាលវាា ទីកនលាង
និងតមាូវយ៉ាងោចណស់តាឹមកមាិត
អបាបបរាដាលានារបាងចាកទិននន័យ
ាមាយុ និងភាទាដើម។
មធាោាយាយសាួលមួយកនុងារដក់ពិនទុ
លើសូចាករគឺបាើានាតបាាំកមាិត
(១=មិនយល់សាបាំងសាុង
ពាលាយារណ៍អំពីលទធផល។
២=មិនយល់សាប
ារបនេសុំា សូចាករានាដាារារគួរតា
៤=យល់សាប
បនាសុំាៅនឹងបរិបទនីមួយៗ និងដំណើរារ
ាក់ាក់របស់អងគារ។ ាាចតាូវាន
បំពាញោយសូចាករសមរមាយដទាទៀត
និងសំណួរណាាំ។
ពេលវេា សូចាករានាដាារារ
និងសំណួរ ណាាំាចតាូវានបាើបាស់ៅ
គាប់ដំណក់ាលនាារឆលើយតបាប់ពីារ
៣=ាចយល់សាប ឬមិនយល់សាប
៥=យល់សាបាំងសាុង)។
ារណេាំបនថេម អនកបាើបាស់តាូវាន
ណាាំឱាយោងៅនឹងតំណាជាប់ (Links)
ាងកាាមៅាន់សាចកតីណាាំៅចុង
បញចប់នាផនាកនីមួយៗ និងសាទានុកាម និង
លាខោងសមាាប់ព័ត៌ានដាលាន
បាោជន៍ផាសាងទៀត។
ា៉ាន់បាាណរហូតដល់ារាយតមលា។
ារាស់វេង សូចាករានាដាារារាន
បំណងជមាុញលទធាពាស់វាងាររីកចមាើន
ារារ ឬ និងបាៀបធៀបនឹងពាលវាា កមមវិធី
និងបរិបទផាសាងៗ។ ដើមាបីឱាយាន់តាានន័យ
៤
សាចកតីណាាំបទដឋានសនូលមនុសាសធម៌និងសូចាករ
តំណាជេប់សមេេប់សេចកតីណេាំបនថេមទៀត
ADCAP (2015) ‘Minimum Standards For Age And Disability Inclusion In
Humanitarian Action’ (Pilot Version):
http://www.helpage.org/what-we-do/emergencies/adcap-age-and-disability-capacitybuilding-programme/
IASC Gender Marker 2013-14:
http://www.humanitarianresponse.info/en/topics/gender/page/iasc-gender-marker
HelpAge International (2014) ‘Disaster resilience in an ageing world: How to make
policies and programmes inclusive of older people’:
http://www.helpage.org/silo/iles/disaster-resilience-in-an-ageing-world-how-to-makepolicies-and-programmes-inclusive-of-older-people.pdf
OCHA (2014) Methodology - Participative evaluation of accountability to affected
populations (Central African Republic):
http://chsalliance.org/iles/iles/Resources/Tools-and-guidance/MethodologyParticipative-evaluation-of-AAP.pdf
សាចកតីណាាំបទដឋានសនូលមនុសាសធម៌និងសូចាករ
៥
សេចកតីណេាំេបទដឋេនសនូលមនុសេសធម៌ និងសូចាករ តាូវានបងកើតឡើងោយកាុម
ារារចមាុះរួមានតំណងអងគារមិនមានរដឋាភិាលអនតរាតិបណតាញផាសាងៗ UNOCHA,
កាុមURD, គមាាងារសាវ៊រ (The Sphere Project) និង សមព័នធាពបទដឋានសនូលមនុសាស
ធម៌ (CHS Alliance)។ សៀវៅនាះតាូវានធវើ ឱាយាន់តាបាសើរឡើងាមរយៈារបាឹកាា
ោបល់និងានាកលាបងៅមូលដឋាន ដាលចូលរួមពីអនកបាើបាស់យ៉ាងទូលំទូាយ និងាន
បរិបទខុសៗគនា។ កាុមអនកគាប់គាងបទដឋានសនូលមនុសាសធម៌សូមថលាងអំណរគុណចំោះគណៈ
កាមាធិារសងាគោះបាទាន់គាះមហនតាយសមាាប់ារផតល់ថវិាគំទាកនុងារផលិតសៀវៅ ណាាំ
និងសូចាករនាះ។ ារបងកើតសាចកតីណាាំនាះានាញយកសាភារដាលានសាាប់ពីគមាាង
ារសាវ៊រ សមព័នធាពបទដឋានសនូលមនុសាសធម៌(ពីមុនគឺ HAP និងភីផលអ៊ីនអាដ) និងកាុមURD។
សាចកតីណាាំនិងសូចាករនឹងតាូវតាួតពិនិតាយឡើងវិញាសា័យលើមតិតាឡប់របស់អនកបាើបាស់
តាឹម ខាមីា ឆនាំ២០១៧ ៅចុងកាាយបំផុត។
សូមផញើាល់មតិតាឡប់ និងោបល់ផាសាងៗៅាន់
feedback@corehumanitarianstandard.org.
អងគារណដាលាប់ារមមណ៍ចំោះារផទៀងផទាត់នឹងបទដឋានសនូលមនុសាសធម៌ាចបញចាក់នឹង
ឧបករណ៍ដាលរកានាមរយៈគាហទំព័ររបស់សមព័នធាពបទដឋានសនូលមនុសាសធម៌
http://chsalliance.org/what-we-do/veriication
៦
សាចកតីណាាំបទដឋានសនូលមនុសាសធម៌និងសូចាករ
ារបតេជញេាំង៩ និងលកខណៈវិនិចឆ័យគុណាព
១. សហគមន៍ និងជនរងគេេះោយគេេះមហនតាយទទួលានជំនួយ
យ៉េងសមរមេយ និងសមសេបៅនឹងសេចកតីតេូវារបស់ពួកគេ។
លកខណៈវិនិចឆ័យគុណាព៖ ារឆលើយតបជំនួយមនុសាសធម៌សមរមាយ
និងសមសាប។
២. សហគមន៍ និងជនរងគេេះោយគេេះមហនតាយទទួលានជំនួយ
មនុសេសធម៌ដេលពួកគេតេូវារាន់ពេលវេា។
លកខណៈវិនិចឆ័យគុណាព៖ ារឆលើយតបជំនួយមនុសាសធម៌ាន
បាសិទធាព និងាន់ពាលវាា
៣. សហគមន៍ និងជនរងគេេះោយគេេះមហនតាយមិនរងគេេះាន់តេ
ធងន់ធងរថេមទៀត ប៉ុនតេគេាន់តេតេៀមានលអ ធន់ និងានានិភ័យាប
ដេលជលទធផលនេជំនួយមនុសេសធម៌។
លកខណៈវិនិចឆ័យគុណាព៖ ារឆលើយតបជំនួយមនុសាសធម៌ពងាឹងលើ
សមតថាពបាាជនមូលដឋាន និងបញចៀសលទធផលាអវិជឋានផាសាងៗ។
៤. សហគមន៍ និងជនរងគេេះោយគេេះមហនតាយយល់ដឹងអំពីសិទធិ
របស់ពួកគេ និងដឹងអវីដេលគេតេូវទទួលាននិងាចទទួលានព័ត៌ាន
ពេមាំងាចចូលរួមកនុងារសមេេចចិតតលើារារដេលាក់ព័នឋនឹងពួកគេ។
លកខណៈវិនិចឆ័យគុណាព៖ ារឆលើយតបជំនួយមនុសាសធម៌ គឺផអាក
លើារទំាក់ទំនង ារចូលរួមនិងារទទួលមតិោបល់ឆលុះបញចាំង។
៥. សហគមន៍ និងជនរងគេេះោយគេេះមហនតាយទទួលានយនតារ
ោះសេេយបណតឹងតា៉េាន់ពេលវេា និងបេកបោយសុវតថិាព។
លកខណៈវិនិចឆ័យគុណាព៖ បណតឹងតា៉ាតាូវានទទួលារាវាគមន៍
និងោះសាាយ។
សាចកតីណាាំបទដឋានសនូលមនុសាសធម៌និងសូចាករ
៧
៦. សហគមន៍និងជនរងគេេះោយគេេះមហនតាយទទួលានជំនួយ
ដេលានកិចចសហបេតិបតតិារ និងបំពេញបនថេម។
លកខណៈវិនិចឆ័យគុណាព៖ ជំនួយមនុសាសធម៌ដាលាន
កិចចសហបាតិបតតិារ និងបំពាញបនថាម។
៧. សហគមន៍និងជនរងគេេះោយគេេះមហនតាយាចរំពឹងាានទទួល
ជំនួយដេលានារកេលមអពីពេះអងគារានរៀនសូតេពីបទពិោធន៍
និងារឆលុះបញចេំង។
លកខណៈវិនិចឆ័យគុណាព៖ ានាក់ារជំនួយមនុសាសធម៌បនតរៀនសូតា
និងកាលមអ។
៨. សហគមន៍ និងជនរងគេេះោយគេេះមហនតាយទទួលានជំនួយ
ដេលពួកគេតេូវារពីានេក់ារ និងអនកសម័គេចិតតដេលានសមតថាព
តេឹមតេូវ និងគេប់គេងានលអ។
លកខណៈវិនិចឆ័យគុណាព៖ បុគគលិកានទទួលារគំទាដើមាបីធវើ
ារាររបស់ខលួនបាកប ោយបាសិទធាព និងទទួលានារឧបតថមភ
សមសាប និងានសមាព។
៩. សហគមន៍ និងជនរងគេេះោយគេេះមហនតាយាចរំពឹងាអងគ
ារដេលជួយពួកគេានារគេប់គេងធនានដ៏ានបេសិទធាពតេឹមតេូវ
និងបេកបោយកេមសីលធម៌។
លកខណៈវិនិចឆ័យគុណាព៖ ធនានតាូវានបាើបាស់ និងគាប់គាង
ានតាឹមតាូវបាកបោយារទទួលខុសតាូវៅាមោលបំណងដាលគា
ចង់ាន។
៨
សាចកតីណាាំបទដឋានសនូលមនុសាសធម៌និងសូចាករ
ារបតេជញេទី
១
សហគមន៍ និងជនរងគាាះោយគាាះមហនតាយទទួលានជំនួយ
យ៉ាងសមរមាយ និងសមសាបៅនឹងសាចកតីតាូវាររបស់ពួកគា។
លកខណៈវិនិចឆ័យគុណាព៖ ារឆលើយតបជំនួយមនុសាសធម៌សមរមាយ
និងសមសាប។
ហេតុអវីានជារបតេជញេនេះានារៈសំាន់?
ារបតាាញាទី១ យកោលបំណងចមាបងនាារឆលើយតបៅនឹងវិបតតមនុសាសធម៌ដើមាបីាត់បនថយកតី
ារមភ និងសាចកតីលំាក លើកកមពស់សិទធិរបស់ជនរងគាាះកនុងារទទួលានជំនួយ និងាា
ាននូវសាចកតីថលាថនូររបស់ពួកគាាមនុសាសាតិ។ ារឆលើយតបដាលានលកខណៈាសវ័យបាវតតិ
សមាាប់មនុសាសគាប់រូប (មនុសាសទូៅ) និងធវើគាប់ាថានាពៅកនុងវិធីាសាតដូចគនាាចនឹងមិន
សមាាចានៅាមោលបំណងហើយនឹងមិនទទួលានអតថបាោជន៍ាអតិបរានាសាចកតី
តាូវាររបស់ជនរងគាាះ។
ារបតាាញាទី១ សងកត់ធងន់លើារៈសំាន់នាារយល់ដឹងពីបរិបទនិងតមាូវាររបស់ជនរងគាាះផាសាងៗ
ពីគនា និងអំពីរបៀបដាលតមាូវារាំងនាះាចនឹងផលាស់បតូរៅាមពាលវាាាំាច់ដើមាបីទទួល
ាគាល់សមតថាពនាកាុមផាសាងៗគនារបស់បាាជនផងដារ។ ាក៏ានបញជាក់ផងដារអំពីតួាទីនា
ោលនោាយ និង ដំណើរារដើមាបីបនតជមាុញារា៉ាន់បាាណៅលើតមាូវារារផតល់ជំនួយ
មនុសាសធម៌ និងារទទួលាគាល់យានឌ័រ និងាពចមាុះៅកនុងារឆលើយតប។
សូចាករានេដេារារ
១. សហគមន៍ និងជនរងគាាះោយគាាះមហនតាយកំណត់ថ ារឆលើយតបតាូវគិតពី
តមាូវារពិតបាាកដ និងបាពាណីរបស់ពួកគា។
២. ារផតល់ជំនួយ និងារារារដាលានផតល់តាូវគនាៅនឹងារា៉ាន់បាាណលើ
ានិភ័យ ាពាយរងគាាះ និងតមាូវារ។
៣. ារឆលើយតបតាូវគិតពីកមាិតនាសមតថាព (ឧាហរណ៍ ជំាញ និងចំណាះដឹង)
របស់ជនរងគាាះដាលតាូវារជំនួយ និងារារារ។
សាចកតីណាាំបទដឋានសនូលមនុសាសធម៌និងសូចាករ
៩
សំណួរណេាំសមេេប់តេួតពិនិតេយសកមមាពគនលឹះ
• តើារា៉ាន់បាាណតមាូវារយ៉ាងទូលំទួាយមួយតាូវានធវើឡើងនិងបាើបាស់ដើមាបី
ារធវើផានារឆលើយតបដារឬទា?
• តើបាភពព័ត៌ានាចាើន រួមានជនរងគាាះ និងសហគមន៍ ាថាប័នកនុងសាុក និងអនកាក់ព័នធ
ផាសាងទៀតតាូវានពិគាះោបល់ៅពាលដាលធវើារា៉ាន់បាាណតមាូវារ ានិភ័យ
សមតថាព ាពាយរងគាាះ និងបរិបទដារឬទា?
• តើារា៉ាន់បាាណ និងារតាួតពិនិតាយទិននន័យដាលានារបាងចាកៅាមភាទ ាយុ
និងសមតថាពដារឬទា?
• តើកាុមដាលាយរងគាាះតាូវានកំណត់អតតសញញាណោយរបៀបណ?
• តើារឆលើយតបរួមបញចូលនូវបាភាទខុសគនានាារផតល់ជំនួយ និង ារារារសមាាប់កាុមដាល
ានបាាាសាតផាសាងៗពីគនាដារឬទា?
• តើសកមមាពអវីខលះដាលតាូវានគាយកមកដើមាបីបនាសុីនឹងយុទធាសាតឆលើយតបោយផតាតលើ
ារផលាស់បតូរតមាូវារ សមតថាព ានិភ័យ និងបរិបទដារឬទា?
សកមមាពគនលឹះ
១.១ អនុវតតជបេព័នធាម
រយៈោលៅ និងបនត
វិាគបរិបទ និងាគី
ាក់ព័នធ។
សេចកតីណេាំ
ារា៉េន់បេាណ និងារវិាគ
• ារា៉ាន់បាាណ និងារវិាគគឺាដំណើរារមួយ តា
មិនមានាពាឹតតិារណ៍មួយ និងាពាលវាាដាល
កំណត់ឱាយោះទាប៉ុនតាាាារដាលគួរតាធវើារវិាគឱាយ
ានសុីជមាា។ តមាូវាររបស់សហគមន៍រងគាាះមិន
តាូវធវើារសនមត់ឡើយ ប៉ុនតាតាូវានកំណត់ាមរយៈ
ារា៉ាន់បាាណដាលចូលរួមោយពួកគាកនុងារបនត
ធវើកិចចពិាកាាសវាងរការឆលើយតបយ៉ាងសមរមាយ។
• ាាារសំាន់ណស់កនុងារឆលងាត់ារតាួតពិនិតាយ
និងផទៀងផទាត់(ឧាហរណ៍វិធីាសាតតាីោណ)
ព័ត៌ាន យើងទទួលាគាល់ថារា៉ាន់បាាណទិននន័យ
ដំបូងនឹងមិនលអឥតខចាះ។
១០
សាចកតីណាាំបទដឋានសនូលមនុសាសធម៌និងសូចាករ
• ារា៉ាន់បាាណអំពីសុវតថិាព និងសនតិសុខាំង
ឥទធិពលនាគាះមហនតាយ និងចំនួនជនរង
គាាះាាារសំាន់ដើមាបីបាហាញពីារគំាម
កំហាងនាអំពើហិងាា និងទមាង់នាារបងខិតបងខំផាសាង
ទៀត ារបដិសាធកនុងារចិញចឹមជីវិត ឬបដិសាធលើ
សិទធិាមូលដឋានរបស់មនុសាស។ ារវិាគតមាូវារដាល
ាក់ទងនឹងបញហាយានឌ័រាចជួយកំណត់នូវារឆលើយ
តបឱាយាន់តាានបាសិទធាព និងនិរនតរាព។
• ារធវើផានារគឺាមារឱាយានារសមាបសមាួល
ាមួយអនកផាសាងទៀត និងជៀសាងារដក់បនទុក
ដល់សហគមន៍ាមួយនឹងារា៉ាន់បាាណា ចាើន។
គាប់ទីកនលាងដាលាចធវើៅានារធវើារា៉ាន់
បាាណរួមគនា (ដូចាារា៉ាន់បាាណរហ័សលើកដំបូង
ាពហុផនាក ឬពហុវិស័យ(MIRA))គួរតាតាូវានធវើឡើង
និងារផតល់ព័ត៌ាន(រួមាំងលកខណៈវិនិចឆ័យជាើសរីស)
ដល់ានាក់ារដទាទៀតដាលានចំណប់ារមមណ៍
រដឋាភិាល និងបាាជនរងគាាះ។
១.២ បងកើត និងអនុវតត
កមមវិធីដេលសមសេប
ោយផអេកលើារា៉េន់
បេាណោយមិន
លំអៀងពីតមេូវារ 1
និងានិភ័យ
ពេមាំងសវេងយល់ពី
ាពាយរងគេេះនិង
សមតថាពនេកេុម
ផេសេងៗគនេ ។ 2
កមមវិធីដ៏សមសេប
• ារឆលើយតបមនុសាសធម៌តាូវតាទទួលយកកាុមរងគាាះ
ផាសាងៗគនាៅកនុងសហគមន៍ និងគួរតាសវាងរការលើក
កមពស់សិទធិរបស់សាជិកសហគមន៍ាំងអស់ាមរយៈ
ារបំពាញតមាូវារាមូលដឋានរបស់ពួកគា (ដូចាទឹក
ាអាត និងារថាាំ សុខាព); ារឆលើយតបៅនឹងារ
ារារកតីារមភរបស់ពួកគា (ឧាហរណ៍៖ ារារារារ
កាងបាវ័ញចផលូវភាទនិងអំពើហិងាា) និងារធវើឱាយមនុសាសរកាា
ាននូវសាចកតីថលាថនូររបស់ពួកគា និងារោរពខលួនឯង។
កមមវិធីាាគួររចាឡើងដើមាបីឆលើយតបៅនឹង
1
knox Clarke, P. &Darcy, J.(2014) តមាូវារគឺរួមបញចូលាំងជំនួយ និងារារារ
2
ាាចសំៅលើ៖សាតី បុរស កុារី កុាា យុវជន មនុសាសាស់ក៏ដូចាជនពិារ និងជនាតិាគ តិចាក់ាក់ ឬ
កាុមជនាតិដើមាគតិចោយគមានាររីសអើង
សាចកតីណាាំបទដឋានសនូលមនុសាសធម៌និងសូចាករ
១១
បរិបទាក់ាក់ណមួយ និងលកខខណឌរបស់ា
ាឧាហរណ៍ ថតើៅជនបទ ឬមួយៅទីកាុង។
• ារអនុវតតៅាមវបាបធម៌ខលះានបំានៅលើសិទធិ
មនុសាស ឬធវើឱាយានារយល់ខុស (ាហរណ៍៖
ារកំណត់លំអៀងលើកុាានិងកុារីឬក៏វណណៈាក់ាក់
ណមួយ មិនឱាយកុារីទទួលានារអប់រំ បដិសាធលើារ
ាក់ថនាំបាការោគាដើម) មិនគួរទទួលានារគំទា
ឡើយ។
ារា៉េន់បេាណោយមិនលំអៀង
• កិចចខិតខំបាឹងបាាងគឺតាូវារាាំាាច់ៅពាលធវើារា៉ាន់
បាាណអំពីតមាូវាររបស់បាាជនដាលាន ទីាំងពិាក
ចូលៅដល់ ដូចាបាាជនដាលមិនរស់ៅកនុងជំរុំ ា
តំបន់ភូមិាសាតដាលពិាកចូលៅដល់ ឬមួយានាក់ៅ
ាមួយគា។ អនុវតតដូចគនាៅនឹងបាាជនដាលសថិតកនុង
"ានិភ័យ"ដូចា ជនពិារ មនុសាសាស់ បុគគលមិនាច
ចាញពីផទះ កុារ និងកមាងជំទង់ កាុមមនុសាសាំងអស់
នាះាចសថិតកាាមារបងខិតបងខំ ារកាងបាវ័ញច និង
ាររំោភបំាន។ ារធវើសកមមាពោយមិនលំអៀង
មិនមានានន័យថបាាជនាំងអស់គួរតាឆលើយតប
ដូចៗគនាោះទាពាះថកាុមផាសាងគនានឹងាននូវតមាូវារ
ាពាយរងគាាះ និងសមតថាពខុសៗគនា។
ាពាយរងគេេះ
• មនុសាសាចាយរងគាាះោយារតាកាតាបុគគលដូចា
ាយុ (ាពិសាសកូនកមាង និងមនុសាសាស់ជា) ពិារាព
ឬានជំងឺ(ឧាហរណ៍៖ មនុសាសដាលានបញហាកនុងារ
បំាស់ទី ឬមនុសាសដាលកំពុងរស់ៅាមួយមាោគអាដស៍
និងជំងឺអាដស៍) ឬអនកដាលមើលថាាំអនកដទាទៀតដាល
ាយរងគាាះ។
១២
សាចកតីណាាំបទដឋានសនូលមនុសាសធម៌និងសូចាករ
• កាតាសងគមនិងបរិបទក៏ានរួមចំណាកផងដារដល់
ាពាយរង គាាះរបស់មនុសាស។ កាតាាំងនាះរួមាន
ាររីសអើងនិង ារជួបបាទះារលំាក(ឧាហរណ៍៖
កនុងបរិបទមួយចំនួនសាតី និងកុារីានានៈនិងអំណច
ាប) ាពឯកោរពីសងគម (រួមានារពិាកទទួល
ានព័ត៌ាន) ាររិចរិលបរិាថន (ឧាហរណ៍៖
សំណឹកដី និងារាប់បំផលាញពាាឈើ ារបាាបាួល
ាាសាតុ ាពកាីកា កងវះារាន់ាប់ដីធលី
អភិាលកិចចមិនលអ ាតិាសន៍ វណណៈ ានៈ
និងាសាឬនោាយាដើម។
សមតថាពដេលានសេេប់
• រដឋានតួាទីសំាន់និងារទទួលខុសតាូវកនុងារផតល់
ជំនួយឱាយាន់ពាលវាា និងារារារដល់ជនរងគាាះៅ
កនុងពាំដានរបស់ខលួន។ ារធវើអនតាគមន៍ពីានាក់ារមនុសាស
ធម៌ដទាទៀតគួរតាានធវើឡើងលុះតាាតាបាាជនរង
គាាះ និងរដឋមិនានសមតថាពគាប់គាន់ឬឆនទៈកនុងារ
ឆលើយតប (ាពិសាសកនុងអំឡុងពាលដំណក់ាលដំបូង
នាារឆលើយតប)។ ារធវើអនតាគមន៍ាចានាពយុតតិធម៌
បាសិនបើរដឋ ឬាាញាធរវាកញាកយ៉ាងសកមមដើមាបីរកកាុម
ពិតបាាកដ ឬមនុសាសដាលរស់ៅកនុងតំបន់រងគាាះ
ាក់ាក់។
• សាតីនិងបុរសរងគាាះោយគាាះមហនតាយ (រួមានមនុសាស
ាស់ និងជនពិារ)ានបទពិោធន៍រួចាល់និងាចទទួល
ាននូវជំាញ ចំណាះដឹង និងសមតថាពដើមាបីទប់ទល់
ឆលើយតប និងាតារឡើងវិញបាទាប់ពីគាះមហនតាយ។ ពួកគា
ាមនុសាសាទិាពដំបូងដើមាបីឆលើយតប។ ារឱាយជនរងគាាះ
ចូលរួមយ៉ាងសកមមៅកនុងារឆលើយតបជំនួយមនុសាសធម៌គឺ
ាផនាកមួយដ៏សំាន់ៅកនុងារលើកកមពស់សិទធិរស់ាន
ានជីវិតបាកបោយាពថលាថនូររបស់ពួកគា។
សាចកតីណាាំបទដឋានសនូលមនុសាសធម៌និងសូចាករ
១៣
១.៣ សមេបាមកមមវិធី
ោយផលេស់បតូរាសេ័យ
ៅនឹងតមេូវារ
សមតថាព និងបរិបទ។
ារសមេបសមេួលកមមវិធី
• ាល់ារឆលើយតបាំងអស់ បុគគលិកមូលដឋានគួរតាបនត
ធវើារពិគាះោបល់ាមួយសហគមន៍ដើមាបីរកឱាយ
ឃើញថ តើារឆលើយតបបំពាញតមាូវាររបស់ពួកគា
ានដល់កមាិតណ ហើយថតើានារឆើលយតបបនថាមឬ
ផាសាងទៀតដាលតមាូវដារឬទា។
• ារសិកាាោគាតតាាត និងទិននន័យផាសាងទៀតតាូវតាតាួត
ពិនិតាយឱាយានទៀងាត់ និងបាើបាស់ដើមាបីធវើសាចកតី
សមាាចចិតត និងកំណត់ាាទិាពកនុងារជួយសងាគោះជីវិត។
• អនកឆលើយតបតាូវតាាចបត់បានាន កនុងារបងកើតសកមមាព
អនតាគមន៍ឡើងវិញដើមាបីឆលើយតបៅនឹងតមាូវារដាល
ានផលាស់បតូរ ហើយារពិាកាាាចនឹងតាូវារាាំាច់
ដើមាបីាាថាចាស់ជំនួយយល់សាបាមួយ។
សំណួរណេាំសមេេប់តេួតពិនិតេយារទទួលខុសតេូវរបស់អងគារ?
• តើអងគារានោលនោាយបតាាញាចិតតចាាស់ាស់ៅនឹង មូលដឋាននាតមាូវារ
ាពមិនលំអៀង និងឯកាជាយាពៅកនុងសកមមាពមនុសាសធម៌ដារឬទា ហើយបុគគលិកា
សាជិកយល់ដឹងអំពីាដារឬទា?
• តើាគីាក់ព័នធាំងអស់យល់ថអងគារានាពមិនលំអៀង ឯកាជាយាព
និងមិនរីសអើងដារឬទា?
• តើានដំណើរារបាពាឹតតៅ រួមានយនតារបាមូលទិននន័យដាលានារបាងចាក
ៅាមភាទ ាយុ និងសមតថាពាប់ាប់ដារឬទា?
• តើទិននន័យាំងនាះតាូវានគាបាើាទៀងាត់ដើមាបីណាាំកនុងាររចា និងារអនុវតតកមមវិធី
ដារឬទា?
១៤
សាចកតីណាាំបទដឋានសនូលមនុសាសធម៌និងសូចាករ
ារទទូលខុសតេូវរបស់អងគារ
១.៤ ោលនោាយ
ានារបតេជញេចិតតដើមេបី
ផតល់ជំនួយមនុសេសធម៌
ផអេកលើតមេូវារ និង
សមតថាពរបស់សហគមន៍
និងជនរងគេេះោយ
គេេះមហនតាយ។
សេចកតីណេាំ
ោលនោាយរបស់អងគារដេលាក់ទងនឹងារផតល់
ជំនួយោយមិនលំអៀង និងចមេុះ
• អងគារដាលានបំពាញនូវោលនោាយ
តមាូវារនាបទដឋានសនូលមនុសាសធម៌ ដំណើរារ និង
បាព័នធដាលបញជាក់ឱាយដឹង និងគំទាារបតាាញាចំោះ
ោលារណ៍មនុសាសធម៌ (និងករណីលើកលាងណ
មួយនាះ) ដូចាានោរពាមយានឌ័រ ាយុ
សមតថាព និងាពចមាុះ។
• បុគគលិកនិងអនកសម័គាចិតតាំងអស់គួរតាយល់ដឹងអំពីារ
ទទួលខុសតាូវរបស់ខលួនាក់ទិននឹងោលនោាយ
ាំងនាះ និងធវើយ៉ាងណឱាយពួកគាាចបាាន់ាជាប់
ារទទួលខុសតាូវ។ អនកាក់ព័នធសំាន់ផាសាងទៀតក៏គួរ
តាយល់ដឹងអំពីោលនោាយាំងអស់នាះផងដារ។
១.៥ ោលនោាយ
កំណត់ពីារបតេជញេចិតតដេល
គិតគូរចំោះាពចមេុះនេ
សហគមន៍រួមាំងបេជជន
ដេលជួបារលំាក ឬាត់
បង់ឱាសនិងដើមេបីបេមូល
ទិននន័យលមអិត។
ារលមអិតទិននន័យ
• ោលនោាយរបស់អងគារគួរតាធវើឡើងចាាស់ាស់
ាសា័យលើទំហំនាារលមអិត ទិននន័យសមាាប់ារា៉ាន់
បាាណ និងធវើរាយារណ៍។ នាះាចរួមចំណាកដល់
ារផតល់នូវភសតុាងនាារផតល់ជំនួយមិនលំអៀង និងាច
បាហាញបាាប់បាសិនបើជំនួយានៅដល់កាុមោលៅ
ពិតបាាកដ។
សាចកតីណាាំបទដឋានសនូលមនុសាសធម៌និងសូចាករ
១៥
១.៦ ានដំណើរារ
ដើមេបីាាាននូវារបនត
ារវិាគមួយដេល
សមរមេយៅនឹងបរិបទ។
ដំណើរារសមេេប់បនតារវិាគ
• ានាក់ារមនុសាសធម៌ាំងអស់គួរតាផតល់ារគាប់គាង
សមរមាយ និងារគំារថារកាាដើមាបីធវើឱាយបុគគលិក
ផតល់ជំនួយទទួលាននូវចំណាះដឹង ជំាញ
ាកបាបកិរិយ និងឥរិយបថដាលាំាច់សមាាប់
ាត់ចាង និងធវើារា៉ាន់បាាណ។
• បាព័នធធនានមនុសាសគួរតាាចបត់បានានគាប់
គាាន់ដើមាបីជាើសរីស និងបញជូនកាុមា៉ាន់បាាណាន
ឆប់រហ័ស។ ចំនួនបុគគលិកដាលានសមតថាពគាប់
គាាន់គួរតាបាកដថារបនតារា៉ាន់បាាណនិង
ារវិាគគឺាចធវើៅាន។
• ថវិារបស់កមមវិធី និងបាភពធនានគួរតាានបាង
ចាកោងៅាមតមាូវារ និងាាថមូលនិធិាច
បាើសមាាប់បនតារវិាគនាជំនួយ និងតមាូវារ
ារារារ ហើយនិងសមាាប់កមមវិធីាាដាលានតាូវ
សមាបសមាូល និងកាតមាូវ។
១៦
សាចកតីណាាំបទដឋានសនូលមនុសាសធម៌និងសូចាករ
តំណាជេប់សមេេប់សេចកតីណេាំបនថេមទៀត
ACAPS & ECB (2014) ‘Humanitarian Needs Assessment: The Good Enough Guide’:
http://www.acaps.org/img/documents/h-humanitarian-needs-assessment-the-goodenough-guide.pdf
ALNAP & Groupe URD (2009) ‘Developing a participatory approach to involve
crisis-affected people in a humanitarian response’.
The Participation Handbook (chapter 7):
http://urd.org/IMG/pdf/MP_GB_CHAPITRE7.pdf
IASC (2015) ‘Multi-sector initial rapid assessment guidance’ (revised July 2015):
https://www.humanitarianresponse.info/en/system/iles/documents/iles/mira_
revised_2015_en.pdf
IASC (2006) ‘Women, Girls, Boys and Men: Different Needs, Equal Opportunities’.
The Gender Handbook in Humanitarian Action:
https://interagencystandingcommittee.org/gender-and-humanitarian-action-0/
documents-public/women-girls-boys-men-different-needs-equal
Mazurana, D., Benelli, P., Gupta, H., & Walker, P. (2011) ’Sex and Age Matter:
Improving Humanitarian Response in Emergencies’. Feinstein International Center,
Tufts University:
http://www.alnap.org/resource/8144
See the CHS Alliance website for more resources: http://chsalliance.org/resources
សាចកតីណាាំបទដឋានសនូលមនុសាសធម៌និងសូចាករ
១៧
ារបតេជញេទី
២
សហគមន៍ និងជនរងគាាះោយគាាះមហនតាយទទួលាន