Sampel Berwarna Kuning Pucat Sampel Berwarna Biru Sampel Bening

  

Lampiran 1. Bagan Kerja Metode Winkler untuk Mengukur Kelarutan

Oksigen (DO) (Suin, 2002) 1 ml MnSO

  4 1 ml KOH-KI Dikocok Didiamkan 1 ml H

  2 SO

  4 Dikocok Didiamkan Diambil sebanyak 100 ml

  Dititrasi Na

  2 S

  2 O

  3 0,0125 N Ditambahkan 5 tetes amilum

  Dititrasi dengan Na

  2 S

  2 O

  3 0,0125 N Dihitung volume Na

  2 S

  2 O

  3 0,0125 N yang terpakai (= nilai DO akhir)

  Sampel Air Sampel Dengan Endapan Putih/Coklat Larutan Sampel Berwarna Coklat Sampel Berwarna Kuning Pucat Sampel Berwarna Biru

Sampel Bening Hasil Sampel Air Sampel Air DO akhir DO awal Diinkubasi selama 5 hari pada temperatur

  20 o

  C Dihitung nilai DO awal Dihitung nilai DO akhir

  Lampiran 2. Bagan Kerja Metode Winkler untuk Mengukur BOD

  5 (Suin, 2002) Sampel Air

  Keterangan : a.

  

Penghitungan nilai DO awal dan DO akhir sama dengan penghitungan nilai

DO b.

  Nilai BOD = Nilai DO awal – Nilai DO akhir

  Lampiran 3. Bagan Kerja Pengukuran COD dengan Metode Refluks (Suin, 2002) 10 ml sampel air

  2

  2

  7

  4 Ditambah 5 ml K Cr O dan 0,2 gr HgSO Dimasukkan 2 batu didih

  2

  4 Ditambah 5 ml H SO (p) Direfluks selama 45 menit Dibiarkan sampai dingin dan dilepas dari rangkaian Ditambah 30 ml akuades Diteteskan indikator feroin Dititrasi dengan Ferro Amonium Sulfat 0,025 N Dicatat volume peniternya

  Hasil Merah Kecoklatan

  Lampiran 4. Bagan Kerja Pengukuran Nitrat (Suin 2002)

  5 ml sampel air

  1 ml NaCl (dengan pipet volume) 5 ml H

  

2 SO

4 75 % 4 tetes Brucine Sulfat Sulfanic Acid Larutan Dipanaskan selama 20 menit Larutan Didinginkan Diukur dengan spektofotometer pada λ=520 nm Hasil

  Lampiran 5. Bagan Kerja Pengukuran Fosfat (Suin, 2002) 5 ml sampel air 1 ml Amstrong Reagen

  1ml Ascorbic Acid Larutan Dibiarkan selama 20 menit Diukur dengan spektrofotometri pada λ=520 nm Hasil

  Lampiran 6. Data Hasil Pengukuran Sampel Air Keseluruhan Satuan Januari Februari Maret Baku Baku Parameter Mutu 1 Mutu 2

  I II

  III

  IV I

II III

  IV I

II III

  IV Fisika o

  Suhu Deviasi 3 Deviasi 3 C

  29

  30

  30

  31

  32

  30

  31

  31

  30

  30

  31

  31 Kekeruhan

  50 50 mg/L

  9

  9

  5

  9

  14

  18

  17

  22

  31

  33

  32

  26 (TSS)

  • Kecerahan Cm 89 111,5 119 103

  90 111 118 103

  80 98 113

  95 TDS 1000 1000 mg/L 396 517 763 19,52 19,94 21,04 19,85 20,05 510 229 18 190

  • Konduktifitas µmhos/cm 44,4 41,6 45 41,8 45,2

  46 43,8 45 1004 477 39 374

  Kimia

  • pH 6-9 6-9 6,6 6,6 6,8 6,7 7,2 6,7

  7 7 6,9 6,8 7 6,9 DO

  6 4 mg/L 5,6 3,5 5,4 6 7,4 3,4 6,2 6 7,2 3,2 6 5,2 BOD

  2 3 mg/L 2,6 1,5 1,6 1,8 2,6 1,2 2,2 1,8 2,4 1,1 2,1 1,7 COD 3

  10 25 mg/L 5,7 6,2 3,8 6,7 7,9 10,1 9,2 12,2 16,4 17,6 16,8 15,8

  • Nitrat (NO

  10 10 mg/L <1.0 <1.0 <1.0 <1.0 <1.0 <1.0 <1.0 <1.0 <1.0 <1.0 <1.0 <1.0 N) 4

  • Fosfat (PO

  0.2 0.2 mg/L <0.03 <0.03 <0.03 <0.03 0,05 <0.03 <0.03 <0.03 <0.03 <0.03 <0.03 <0.03 P)

  Biologi

  Total 1000 5000

  • 79 - - Jml/100 ml
  • 23 280 1,8 1600 1600 960 960 Coliform

  

Lampiran 7. Perhitungan Kualitas Air dengan Metode Storet

Stasiun I Nilai Parameter Min Max Rata2

  I II Fisika

  Suhu

  29

  32

  30 Kekeruhan (TSS)

  9

  31

  20 TDS 19,94 510 255,68

  Kimia

  Ph 6,6 7,2 6,7

  DO 5,6 7,4 3,37 -2

  BOD 2,4 2,6 1,27 -8

  COD 5,7 16,4 11,3 -2

  Nitrat (NO -N) 3

  1

  1

  1 Fosfat (PO -P) 4 0,03 0,05 0,0367

  Biologi

  Total Coliform 79 1600 811,5 -3 Total Nilai

  • 15

  Stasiun II Nilai Parameter Min Max Rata2

  I II Fisika

  Suhu

  30

  30

  30 Kekeruhan (TSS)

  9

  33

  18 TDS 21,04 517 266,95

  Kimia

  pH 6,6 6,8 6,93 DO 3,2 3,5 5,87 -8 -8 BOD 1,1 1,5 1,97 COD 6,2 17,6 9,93 -6 Nitrat (NO 3 -N)

  1

  1

  1 Fosfat (PO 4 -P) 0,03 0,03 0,03

  Biologi

  Total Coliform 23 1600 620 -3 Total Nilai -17 -8

  Lampiran 7. Lanjutan Stasiun III Nilai Parameter Min Max Rata2

  I II Fisika

  Suhu

  30

  31

  31 Kekeruhan (TSS)

  5

  32

  19 TDS 18 763 76,52

  Kimia

  pH 6,8 7 6,87

  DO 5,4 6,2 5,73 -6

  BOD 1,6 2,2 1,77 -2

  COD 3,8 16,8 11,57 -2

  Nitrat (NO -N) 3

  1

  1

  1 Fosfat (PO -P) 4 0,03 0,03 0,03

  Biologi

  Total Coliform 280 960 480,9 Total Nilai

  • 10

  Stasiun IV Nilai Parameter Min Max Rata2

  I II Fisika

  Suhu

  31 31 30,67 Kekeruhan (TSS)

  9 26 17,67 TDS

  19,52 190 317,94

  Kimia

  pH 6,8 7 6,925

  DO 5,4 6,2 6,575 -6

  BOD 1,7 2,2 1,8 -2

  COD 6,7 15,8 9,97 -6

  Nitrat (NO 3 -N)

  1

  1

  1 Fosfat (PO 4 -P) 0,03 0,03 0,03

  Biologi

  Total Coliform 1,8 960 800

  Total Nilai

  Lampiran 7. Lanjutan

  keseluruhan danau nilai

  Parameter

  min max rata2

  I II

  Fisika

  Suhu

  30 31 30,5 Kekeruhan 8 30,5 18,75 (TSS) TDS 20,22 423,88 226,95

  Kimia

  pH 6,675 6,975 6,85 DO 5,125 5,75 5,425 -8 BOD 1,825 1,95 1,883333 COD 5,6 16,65 10,7 -6 Nitrat (NO 3 -N)

  1

  1

  1 Fosfat (PO 4 -P) 0,03 0,036667 0,032222

  Biologi

  Total Coliform 95,95 1280 687,975 -3

  • 17

  Lampiran 8. Perhitungan Kualitas Air dengan Indeks Pencemaran Ci/Lij Baku Parameter Januari Februari Maret Mutu 1

  I II

  III

  IV I

II III

  IV I

II III

  VI Fisika

  Deviasi Suhu 3 0,33 0,33 0,67 0,33 0,33 0,33 0,33 Kekeruhan

  50 (TSS) 0,18 0,18 0,1 0,18 0,28 0,36 0,34 0,44 0,62 0,66 0,64 0,52 TDS 1000 0,39 0,51 0,76 0,01 0,01 0,02 0,019 0,02 0,51 0,229 0,018 0,19

  Kimia

  pH 6-9 0,6 0,6 0,47 0,53 0,2 0,53 0,33 0,33 0,4 0,47 0,33 0,4 DO 6 0,23 0,58 0,27 0,16 -0,067 0,6 0,13 0,17 -0,03 0,63 0,17 0,3 BOD 2 1,3 0,75 0,8 0,9 1,3 0,65 1,1 0,9 1,2 0,55 1,05 0,85 COD 10 0,57 0,62 0,38 0,67 0,79 1,01 0,92 1,22 1,64 1,76 1,68 1,58 Nitrat

  10 (NO 3 -N) 0,1 0,1 0,1 0,1 0,1 0,1 0,1 0,1 0,1 0,1 0,1 0,1 Fosfat

  0.2 (PO 4 -P) 0,15 0,15 0,15 0,15 0,25 0,15 0,15 0,15 0,15 0,15 0,15 0,15

  Biologi

  Total 1000

  Coliform 0,079 0,023 0,28 0,0018 1,6 1,6 0,96 0,96

  Total 3,86 3,50 3,02 3,05 3,61 3,44 3,70 3,66 6,18 6,14 5,43 5,38 Ratarata 0,42 0,38 0,33 0,33 0,36 0,34 0,37 0,366 0,61 0,61 0,54 0,53 Indeks Pencemaran 1,33 0,79 0,83 0,93 1,32 0,69 1,13 0,93 1,65 1,65 1,03 1,03

  Lampiran 8. Lanjutan Ci/Lij Baku Parameter Januari Februari Maret Mutu 2

  I II

  III

  IV I

II III

  IV I

II III

  IV Fisika

  Deviasi Suhu 3 0,33 0,33 0,67 0,33 0,33 0,33 0,33 Kekeruhan (TSS)

  50 0,18 0,18 0,1 0,18 0,28 0,36 0,34 0,44 0,62 0,66 0,64 0,52

  TDS 1000 0,39 0,517 0,763 0,019 0,019 0,021 0,019 0,020 0,51 0,229 0,018 0,19

  Kimia

  pH 6-9 0,6 0,6 0,47 0,53 0,2 0,53 0,33 0,33 0,4 0,467 0,33 0,4

  DO

  4 0,117 0,29 0,13 0,083 -0,033 0,3 0,067 0,083 -0,017 0,317 0,083 0,15

  BOD

  3 0,87 0,5 0,53 0,6 0,87 0,43 0,73 0,6 0,8 0,367 0,7 0,57

  COD

  25 0,228 0,248 0,152 0,268 0,316 0,404 0,368 0,488 0,656 0,704 0,672 0,632

  Nitrat (NO -N) 3

  10 0,1 0,1 0,1 0,1 0,1 0,1 0,1 0,1 0,1 0,1 0,1 0,1

  Fosfat (PO -P) 4

  0.2 0,15 0,15 0,15 0,15 0,25 0,15 0,15 0,15 0,15 0,15 0,15 0,15

  Biologi

  Total Coliform 5000 0,0158 0,0046 0,056 0,00036 0,32 0,32 0,192 0,192

  Total 2,97 2,58 2,39 2,26 2,66 2,30 2,44 2,54 3,21 2,993 3,03 3,042

  Ratarata 0,33 0,28 0,26 0,25 0,26 0,23 0,24 0,25 0,32 0,2993 0,303 0,3042 Indeks Pencemaran 0,89 0,63 0,78 0,56 0,88 0,55 0,75 0,62 0,83 0,73 0,73 0,66

  Lampiran 8. Lanjutan Ci/Lij Parameter Baku Mutu I Januari Februari Maret Keseluruhan

  Deviasi 3 Suhu

  0,333333333 0,166666667 0,166666667

  50 Kekeruhan 0,16 0,355 0,61 0,375 1000

  TDS 0,42388 0,02022 0,23675 0,22695 6-9 pH

  0,55 0,35 0,4 0,433333333

  6 DO 0,3125 0,208333333 0,266666667 0,2625

  2 BOD 0,9375 0,975 0,9125 0,9416665

  10 COD 0,56 0,985 1,665 1,07

  10 Nitrat 0,1 0,1 0,1 0,1

  0.2 Fosfat 0,15 0,183333333 0,15 0,161111111 1000

  Total Coliform 0,09595 1,28 0,687975

  Total 3,19388 3,60617 5,787583333 4,425202611 Ratarata 0,354875556 0,360617 0,578758333 0,442520261

  IP 0,970502231 1,017471037 1,71455697 1,102366772

  Implementasi

  Tidak Tercemar Tercemar Ringan Tercemar Ringan Tercemar Ringan

  Lampiran 8. Lanjutan Ci/Lij Parameter Baku Mutu II Januari Februari Maret Keseluruhan

  

Suhu Deviasi 3 0,333333333 0,166666667 0,166666667

Kekeruhan 50 0,16 0,355 0,61 0,375

TDS 1000 0,42388 0,02022 0,23675 0,22695

pH 6-9 0,55 0,35 0,4 0,433333333

DO

  4 0,15625 0,104166667 0,133333333 0,13125 BOD 3 0,625 0,65 0,608333333 0,627777667 COD

  25 0,224 0,394 0,666 0,428 Nitrat 10 0,1 0,1 0,1 0,1 Fosfat

  0.2 0,15 0,183333333 0,15 0,161111111

Total Coliform 5000 0,01919 0,256 0,137595

2,38913 2,509243333 3,327083333 2,787683778 Total

  0,265458889 0,250924333 0,332708333 0,278768378 Ratarata 0,652578892 0,673781501 0,706330955 0,657997495

  IP Implementasi Tidak Tercemar Tidak Tercemar Tidak Tercemar Tidak Tercemar

  Lampiran 9. Perhitungan Beban Pencemaran

  3 Volume Air Danau (V) = 153484.43 m

  2 Luas Danau (A) = 63472.78 m

  3 Debit Bulan Januari (Q 1 ) = 4731661.44 m /tahun

  3 Debit Bulan Februari (Q

2 )= 5150774.88 m /tahun

  3 Debit Bulan Maret (Q ) = 4794733.44 m /tahun

  3

  3 Debit Rata-rata (Q) = 4892389,92m /tahun

  3 [Pa] STD = 200 mg/m

  3 [Pa] i = 32.2 mg/m Pupuk NPK = 2.5 x 138 = 345 kg/ha Kandungan P di pupuk = 30% x 345 = 103.5 kg P yang tidak terpakai = 20% x 103.5 = 20.7 kg = 20700000 mg

  3

  3

[Pa] DAS = 20700000 mg / 153484.43 m = 134.867 mg/m

a.

  Morfologi dan hidrologi danau Kedalaman rata-rata (Z) = V/A

  3

  2 Z = 153484.43 m /63472.78 m = 2.418 meter = Q/V

  Rho (ρ)

  3

  3 = 4892389,92m /tahun / 153484.43 m = 31.875/tahun b.

  Alokasi Beban Pencemaran [Pa] d = [Pa] STD - [Pa] i - [Pa] DAS

= 200 - 32.2 – 134.876

  3 = 32.93 mg/m c.

  Daya Tampung Beban Pencemaran 0.507

  R = 1 )

/ (1 + 0.747 x ρ

0.507

  = 1 / (1 + 0.747 x 31.875 ) = 0.187 L = ([Pa] d x Z x ρ) / (1 – R)

  = (32.93 x 2.418 x 31.875) / (1 – 0.187) = 3125.8965 La = L x A /100 = 3125.8965 x 63472.78 / 100

  = 1984093.407 mg Pa/tahun =1.984 kg Pa/tahun

  Lampiran 10.Foto Lokasi Pengambilan Sampel

Stasiun I Stasiun II

Stasiun III Stasiun IV

  Lampiran 10. Foto Alat dan Bahan Penelitian Alat Sampel Air pH Meter

Termometer Botol DO dan BOD