Uji Aktivitas Diuretik Ekstrak N-Heksan Herba Pecut Kuda (Stachytarpheta jamaicensis L. Vahl) Pada Tikus
Lampiran 1. Hasil Identifikasi Tumbuhan
48
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 2. Tumbuhan Pecut Kuda
Simplisia Kering
Serbuk Simplisia
49
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 3. Hasil Mikroskopik dengan Perbesaran 10 × 40
Keterangan:
1. Stomata tipe diasitik
2. Pembuluh kayu dengan penebalan jala
3. Serat sklerenkim
4. Jaringan gabus
5. Rambut penutup
50
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 4. Perhitungan Hasil Karakterisasi Simplisia dan Ekstrak n-Heksan Pecut
Kuda
Perhitungan Hasil Karakterisasi Simplisia Pecut Kuda
1. Perhitungan Penetapan Kadar Air
volumeair (ml )
% Kadar Air = beratsampel
(g)
x 100%
a. Berat sampel = 5,011 g
Volume air = 0,4 ml
0,4 ml
% Kadar Air =5,011 g x 100% = 7,98 %
b. Berat sampel = 5,012 g
Volume air = 0,5 ml
0,5 ml
% Kadar Air = 5,012 g x 100% = 9,97 %
c. Berat sampel = 5,004 g
Volume air = 0,4 ml
0,4 ml
% Kadar Air = 5,004 g x 100% = 7,99 %
% Kadar Air Rata-Rata =
7,98%+9,97%+7,99%
3
= 6,65%
2. Perhitungan Penetapan Kadar Sari Larut dalam Air
berat sari (g)
% Kadar sari larut dalam air = berat
sampel (g)
x
100
20
×100%
a. Berat sampel = 5,0193 g
Berat sari = 0,2042g
0,2042 g
% Kadar sari larut dalam air =5,0193 g x
100
20
×100% = 20,34%
b. Berat sampel = 5,0190 g
Beratsari = 0,2021g
51
Universitas Sumatera Utara
0,2021 g
% Kadar sari larut dalam air =5,0190 g x
100
20
×100% = 20,13%
c. Berat sampel = 5,0187 g
Berat sari = 0,201g
0,201 g
% Kadar sari larut dalam air = 5,0187 g x
100
% Kadar sari larut dalam air rata-rata =
20
×100% = 20,02%
20,34%+20,13%+20,02%
3
= 20,16%
3. Perhitungan Penetapan Kadar Sari Larut dalam Etanol
berat sari (g)
% Kadar sari larut dalam etanol = berat
x
sampel (g)
100
×100%
20
a. Berat sampel = 5,0092 g
Berat sari = 0,284g
0,284 g
% Kadar sari larut dalam etanol = = 5,0092 g x
100
20
×100% = 28,34%
b. Berat sampel = 5,010 g
Beratsari = 0,294g
0,294 g
% Kadar sari larut dalam etanol =5,010 g x
100
20
×100% = 29,34%
c. Berat sampel = 5,0086 g
Berat sari = 0,273g
0,273 g
% Kadar sari larut dalam etanol = 5,0086 g x
100
20
×100% = 27,25%
% Kadar sari larut dalam etanol rata-rata =
28,34%+29,34%+27,25%
3
=
28,31%
4. Perhitungan Penetapan Kadar Abu Total
berat abu (g)
% Kadar abu total = berat
sampel (g)
×100%
52
Universitas Sumatera Utara
a. Berat sampel = 3,06 g
Berat abu = 0,16g
0,16 g
% Kadar abu total = 3,06 g ×100% = 5,22%
b. Berat sampel = 3,08 g
Beratabu = 0,18g
0,18 g
% Kadar abu total =3,08 g ×100% = 5,84%
c. Berat sampel = 3,04 g
Berat abu = 0,16g
0,16 g
% Kadar abu total = 3,04 g ×100% = 5,26%
% Kadar abu total rata-rata =
5,22%+5,84%+5,26%
3
= 5,44%
5. Perhitungan Penetapan Kadar Abu Tidak Larut Asam
berat abu (g)
% Kadar abu tidak larut asam = berat
sampel (g)
×100%
a. Berat sampel = 3,06 g
Berat abu = 0,01g
0,01 g
% Kadar abu tidak larut asam = 3,06 g ×100% = 0,32%
b. Berat sampel = 3,08 g
Beratabu = 0,02g
0,02 g
% Kadar abu tidak larut asam =3,08 g ×100% = 0,64%
c. Berat sampel = 3,04 g
Berat abu = 0,01g
0,01 g
% Kadar abu tidak larut asam = 3,04 g ×100% = 0,52%
53
Universitas Sumatera Utara
% Kadar abu tidak larut asam rata-rata =
0,32%+0,64%+0,52%
3
= 0,42%
Perhitungan Hasil Karakterisasi Ekstrak n-Heksan Pecut Kuda
1. Perhitungan Penetapan Kadar Air
volumeair (ml )
% Kadar Air = beratsampel
(g)
x 100%
Berat sampel = 1,002 g
Volume air = 0,05 ml
0,05 ml
% Kadar Air = 1,002 g x 100% = 4,99 %
2. Perhitungan Penetapan Kadar Abu Total
berat abu (g)
% Kadar abu total = berat
sampel (g)
×100%
Berat sampel = 1,005 g
Berat abu = 0,015g
0,015 g
% Kadar abu total = 1,005 g ×100% = 1,49%
3. Perhitungan Penetapan Kadar Abu Tidak Larut Asam
berat abu (g)
% Kadar abu tidak larut asam = berat
sampel (g)
×100%
Berat sampel = 1,005 g
Berat abu = 0,004g
0,004 g
% Kadar abu tidak larut asam = 1,005 g ×100% = 0,40%
54
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 5. Komite Etik Penelitian Hewan
55
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 6. Alat yang Digunakan
Modifikasi alat penampung urin
Alat AAS
56
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 7. Hasil Pengujian Dari AAS
Kelompok
Dosis
Absorbansi
Natrium
Na CMC 0.5%
Furosemid 10
mg/kg bb
EnHPK 100
mg/kg bb
0.2424
0.1843
0.2527
0.1297
0.2099
0.1521
0.2729
0.1048
0.2328
0.0879
0.5896
0.3425
0.6097
0.3196
0.5032
0.3063
0.5568
0.2821
0.6302
0.2941
0.1898
0.1590
0.1702
0.1475
0.1475
0.1346
0.1544
0.1046
0.1388
0.1236
0.3924
EnHPK 150
mg/kg bb
EnHPK 200
mg/kg bb
Kalium
0.1966
0.5097
0.2792
0.3481
0.2469
0.4268
0.2206
0.5424
0.1596
0.3725
0.1348
0.4817
0.1853
0.4559
0.2045
0.2730
0.1253
0.2935
0.1048
57
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 8. Data Volume Urin Tiap Jam (ml), Volume Total Urin Rata-rata
(ml), Kadar Natrium (meq/l), dan Kadar Kalium (meq/l)
Data Volume Urin Tiap Jam
CMC-Na 0.5%
1
0,18
Rata-rata volume urin tiap jam (ml)
2
3
4
0,18
0,2
0,28
5
0,29
Furosemid 10 mg/kg bb
0,54
0,56
0,59
0,74
0,82
EnHPK 100 mg/kg bb
0,22
0,27
0,39
0,41
0,49
EnHPK 150 mg/kg bb
0,49
0,52
0,55
0,56
0,84
EnHPK 200 mg/kg bb
0,18
0,38
0,5
0,58
0,63
Kelompok Pengujian
Data Volume Total Urin Rata-rata, Kadar Natrium dan Kadar Kalium
Ekstrak n-heksan Pecut Kuda
No
Parameter
Volume Total Urin
Rata-rata (ml)
Kontrol NaCMC 0,5%
Furosemid 10
mg/kg bb
1,1
3,3
1,3
3,45
1
2,8
1,2
3
1,05
3,7
1
Rata-rata ± SD
Kadar Natrium
(meq/l)
1,13 ± 0,120
3,25 ± 0,357
37,66
91,01
39,24
94,10
32,67
77,73
42,35
85,97
36,18
97,25
37,62 ± 3,59
89,21 ± 7,65
27,49
50,66
19,49
47,31
22,78
45,36
15,85
41,82
13,38
43,57
19,80 ± 5,59
45,75 ± 3,42
2
Dosis 100
mg/kg bb
Dosis 150
mg/kg bb
1,85
2,9
1,95
1,8
3,1
2,9
1,65
3
2,5
2,1
2,5
1,8
1,5
3,3
2,2
2,96 ±
2,27 ±
1,78 ± 0,224
0,297
Kadar Kalium
(meq/l)
3
Rata-rata ± SD
0,441
29,58
60,71
57,65
26,57
78,73
74,43
23,08
53,90
70,47
24,14
65,99
42,36
21,74
83,76
45,51
68,62 ±
Rata-rata ± SD
Dosis 200
mg/kg bb
25,02 ± 3,10
12,42
58,08
±14,37
23,79
29,30
20,25
22,11
41,39
27,64
20,22
36,66
30,45
15,82
32,81
18,85
18,60
23,88
15,85
20,11 ± 3,09
32,81 ±
22,61 ±
6,72
6,17
58
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 9. Contoh perhitungan kadar elektrolit
Kadar Na =
Konsentrasi (mcg /ml )
Volume sampel
x 2500
Pembacaan pada AAS = 0,3988 mcg/ml
Kadar Na =
0,3988 mcg /ml
1 ml
x 2500 = 997 mcg/ml
= 0,997 mg/ml
meq/L =
=
Kadar Na (mg /ml )
BM Na
0,997 mg /ml
123
x 1 meq
x 1 meq = 0,04334 meq/ml
= 43,35 meq/L
59
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 10. Data Kalibrasi Natrium
Kalibrasi Natrium
Konsentrasi
Absorbansi
0.0000
-0.0002
1.0000
0.1385
2.0000
0.2793
3.0000
0.4145
4.0000
0.5693
5.0000
0.7046
Kurva Kalibrasi Natrium
0,8
Absorbansi
0,6
0,4
0,2
Absorbansi
0
-0,2 0
1
2
3
Konsentrasi
4
5
Penentuan Persamaan Regresi
Konsentrasi
(X)
Absorbansi
(Y)
X2
XY
Y2
0.0000
-0.0002
0
0
0.00000004
1.0000
0.1385
0.1385
1
0.01918225
2.0000
0.2793
0.5586
4
0.07800849
3.0000
0.4145
1.2435
9
0.17181025
4.0000
0.5693
2.2772
16
0.32410249
5.0000
0.7046
3.523
25
0.49646116
ΣX= 15
ΣY=2.106
x =2.5
y =0.351
ΣXY= 7.7408
ΣX2=55
ΣY2=1.08956468
60
Universitas Sumatera Utara
a=
(∑ �)(∑ � )
�
(∑
� )2
∑ � 2−
�
∑ �� −
=
(15)(2.106 )
6
(15)2
55−
6
7.7408 −
31.59
6
225
55−
6
a=
7.7408 −
a=
7.7408 −5.265
a=
55−37.5
2.4758
17.5
a= 0.141474
b = y – ax = 0.351 – (0.141474) (2.5)
b =0.351 – 0.353686
b = -0.00269
Persamaan Regresi
Y = aX + b
Y = 0.141474X – 0.00269
r=
(∑ � )(∑ � )
�
2
(∑ � )
(∑ � )2
��∑ � 2 –
� 2−
��∑
�
�
�
∑ �� −
=
(15)(2.106 )
6
2
(15)
(2.106 )2
��55–
−
��1.08956468
�
6
6
7.7408 −
31.59
=
=
=
=
=
7.7408 − 6
4.435236
225
��1.08956468 −
�
6
6
��55–
7.7408 −5.265
��55–37.5�[1.08956468 −0.739206 ]
2.4758
�[17.5][0.350359 ]
2.4758
√6.131277
2.4758
2.4761
= 0.9998
61
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 11. Hasil Kalibrasi Kalium
Kalibrasi Kalium
Konsentrasi
Absorbansi
0.0000
0.0003
2.0000
0.0842
4.0000
0.1710
6.0000
0.2488
8.0000
0.3502
10.0000
0.4379
Absorbansi
Kurva Kalibrasi Kalium
0,5
0,4
0,3
0,2
0,1
0
Absorbansi
0
2
4
6
8
10
Konsentrasi
Penentuan Persamaan Regresi
Konsentrasi
(X)
Absorbansi
(Y)
X2
XY
Y2
0.0000
0.0003
0
0
0.00000009
2.0000
0.0842
0.1684
4
0.00708964
4.0000
0.171
0.684
16
0.029241
6.0000
0.2488
1.4928
36
0.06190144
8.0000
0.3502
2.8016
64
0.12264004
10.0000
0.4379
4.379
100
0.19175641
ΣX= 30
ΣY=1.2924
x =5
y =0.2154
ΣXY=9.5258
ΣX2=220
ΣY2= 0.41262862
62
Universitas Sumatera Utara
A=
(∑ � )(∑ � )
�
(∑ � )2
∑ �� −
∑ � 2−
=
�
(30)(1.2924 )
6
(30)2
9.5258 −
220− 6
38.772
6
900
220− 6
a=
9.5258 −
a=
9.5258 −6.462
a=
220−150
3.0638
70
a= 0.043769
b = y – ax = 0.2154 – (0.043769) (5)
b =0.2154 – 0.218843
b = -0.00344
Persamaan Regresi
Y = aX + b
Y = 0.043769X - 0.00344
r=
(∑ � )(∑ � )
�
2
(∑
)
(∑ � )2
�
��∑ � 2 –
��∑ � 2 − � �
�
∑ �� −
=
=
=
=
=
=
(30)(1.2924 )
6
(30)2
(1.2924 )2
��220–
��0.41262862 −
�
6
6
9.5258 −
38.772
6
9.5258 −
1.670298
900
��0.41262862 −
�
6
6
��220−
9.5258 −6.462
�[220−150][0.41262862 −0.278383 ]
3.0638
�[70][0.134246 ]
3.0638
√9.397196
3.0638
3.0654
= 0.9995
63
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 12. Hasil data statistik ANAVA dengan Uji Tukey
Descriptives
Volume Urin Jam ke-1
95% Confidence
Interval for Mean
N
Na-CMC 0,5%
Furosemid 10 mg/kg
bb
EnHPK 100 mg/kg bb
EnHPK 150 mg/kg bb
EnHPK 200 mg/kg bb
Total
Mean
Std.
Deviation
Std. Error
Lower
Bound
Upper
Bound
Min
Max
5
.1800
.24900
.11136
-.1292
.4892
.00
.50
5
.5400
.53080
.23738
-.1191
1.1991
.00
1.20
5
.2200
.31937
.14283
-.1766
.6166
.00
.70
5
.4700
.53572
.23958
-.1952
1.1352
.00
1.30
5
.1800
.40249
.18000
-.3198
.6798
.00
.90
25
.3180
.41730
.08346
.1457
.4903
.00
1.30
Multiple Comparisons
Volume Urin Jam ke-1
Tukey HSD
(I)Kelompok
Pengujian
(J)Kelompok
Pengujian
Na-CMC 0,5%
Mean
Difference
(I-J)
Std.
Error
Sig.
Furosemid 10
-.36000
mg/kg bb
.26754
EnHPK
100
-.04000
mg/kg bb
95% Confidence
Interval
Lower
Bound
Upper
Bound
.667
-1.1606
.4406
.26754
1.000
-.8406
.7606
EnHPK
150
-.29000
mg/kg bb
.26754
.813
-1.0906
.5106
EnHPK
200
.00000
mg/kg bb
.26754
1.000
-.8006
.8006
.26754
.667
-.4406
1.1606
.26754
.754
-.4806
1.1206
EnHPK
150
.07000
mg/kg bb
.26754
.999
-.7306
.8706
EnHPK
200
.36000
mg/kg bb
.26754
.667
-.4406
1.1606
Furosemid 10 mg/kg Na-CMC 0,5%
.36000
bb
EnHPK
100
.32000
mg/kg bb
64
Universitas Sumatera Utara
Deskriptive
Volume Urin Jam ke-2
N
Mean
Na-CMC 0,5%
Furosemid
10
mg/kg bb
EnHPK 100 mg/kg
bb
EnHPK 150 mg/kg
bb
EnHPK 200 mg/kg
bb
5
.3600
5
Total
Std.
Std.
Deviation Error
.49800
95% Confidence
Interval for Mean
Lower
Bound
Min
Max
Upper
Bound
.22271 -.2583
.9783
.00
1.00
1.1000 1.08570
.48554 -.2481
2.4481
.00
2.35
5
.4900
.46152
.20640 -.0831
1.0631
.00
1.00
5
1.0100 .86342
.38613 -.0621
2.0821
.00
2.00
5
.5600
.56833
.25417 -.1457
1.2657
.00
1.30
25
.7040
.73625
.14725 .4001
1.0079
.00
2.35
Multiple Comparisons
Volume Urin Jam ke-2
Tukey HSD
Mean
(J) Kelompok
(I) Kelompok Pengujian
Difference Std. Error
Pengujian
(I-J)
Na-CMC 0,5%
Sig.
95% Confidence
Interval
Lower
Bound
Upper
Bound
Furosemid
mg/kg bb
10 -.74000
.46547
.520
-2.1329
.6529
EnHPK
mg/kg bb
100 -.13000
.46547
.999
-1.5229
1.2629
EnHPK
mg/kg bb
150 -.65000
.46547
.637
-2.0429
.7429
EnHPK
mg/kg bb
200 -.20000
.46547
.992
-1.5929
1.1929
.46547
.520
-.6529
2.1329
Furosemid 10 mg/kg bb Na-CMC 0,5% .74000
EnHPK
mg/kg bb
100 .61000
.46547
.688
-.7829
2.0029
EnHPK
mg/kg bb
150 .09000
.46547
1.000
-1.3029
1.4829
EnHPK
mg/kg bb
200 .54000
.46547
.773
-.8529
1.9329
65
Universitas Sumatera Utara
Descriptives
Volume Urin Jam ke-3
N
Na-CMC 0,5%
Furosemid
mg/kg bb
EnHPK
mg/kg bb
EnHPK
mg/kg bb
EnHPK
mg/kg bb
Total
10
100
150
200
Mean
Std.
Std.
Deviation Error
95%
Confidence
Interval for Mean
Lower
Bound
Min
Max
Upper
Bound
5
.5600
.38471
.17205 .0823
1.0377
.00
1.00
5
1.6900 .80808
.36139 .6866
2.6934
1.10
3.00
5
.8800
.33653
.15050 .4621
1.2979
.45
1.35
5
1.5600 .88487
.39573 .4613
2.6587
.80
2.90
5
1.0600 .65803
.29428 .2430
1.8770
.00
1.70
25
1.1500 .73499
.14700 .8466
1.4534
.00
3.00
Multiple Comparisons
Volume Urin Jam ke-3
Tukey HSD
(I) Kelompok Pengujian
Na-CMC 0,5%
Furosemid 10 mg/kg bb
Mean
Difference Std. Error Sig.
(I-J)
(J)Kelompok
Pengujian
Furosemid
mg/kg bb
10
EnHPK
mg/kg bb
100
EnHPK
mg/kg bb
150
EnHPK
mg/kg bb
200
Na-CMC 0,5%
EnHPK
mg/kg bb
100
EnHPK
mg/kg bb
150
EnHPK
mg/kg bb
200
95% Confidence
Interval
Lower
Bound
Upper
Bound
-1.13000
.41282
.083
-2.3653
.1053
-.32000
.41282
.935
-1.5553
.9153
-1.00000
.41282
.150
-2.2353
.2353
-.50000
.41282
.745
-1.7353
.7353
1.13000
.41282
.083
-.1053
2.3653
.81000
.41282
.319
-.4253
2.0453
.13000
.41282
.998
-1.1053
1.3653
.63000
.41282
.558
-.6053
1.8653
66
Universitas Sumatera Utara
Descriptives
Volume Urin Jam ke-4
N
Na-CMC 0,5%
5
EnHPK 200 mg/kg bb
Total
95% Confidence
Interval for Mean
Lower
Bound
Upper
Bound
Min
Max
.8400
.35071
.15684
.4045
1.2755
.40
1.30
2.4300
.76616
.34264
1.4787
3.3813
1.60
3.45
1.2900
.51039
.22825
.6563
1.9237
.70
1.85
5
2.1200
.44385
.19849
1.5689
2.6711
1.80
2.90
5
1.6400
.68044
.30430
.7951
2.4849
.90
2.50
25
1.6640
.77976
.15595
1.3421
1.9859
.40
3.45
Furosemid 10 mg/kg
5
bb
EnHPK 100 mg/kg bb
5
EnHPK 150 mg/kg bb
Mean
Std.
Std. Error
Deviation
Multiple Comparisons
Volume Urin Jam ke-4
Tukey HSD
(I) Kelompok Pengujian
Mean
(J) Kelompok
Difference Std. Error Sig.
Pengujian
(I-J)
Na-CMC 0,5%
Furosemid 10
*
-1.59000 .36116
mg/kg bb
EnHPK
100
-.45000
mg/kg bb
Furosemid 10 mg/kg bb
95% Confidence
Interval
Lower
Bound
Upper
Bound
.002
-2.6707
-.5093
.36116
.725
-1.5307
.6307
EnHPK
150
*
-1.28000 .36116
mg/kg bb
.015
-2.3607
-.1993
EnHPK
200
-.80000
mg/kg bb
.36116
.215
-1.8807
.2807
.36116
.002
.5093
2.6707
EnHPK
100
*
1.14000
mg/kg bb
.36116
.036
.0593
2.2207
EnHPK
150
.31000
mg/kg bb
.36116
.909
-.7707
1.3907
EnHPK
200
.79000
mg/kg bb
.36116
.225
-.2907
1.8707
Na-CMC 0,5%
1.59000
*
*. The mean difference is significant at the 0.05 level.
67
Universitas Sumatera Utara
Descriptives
Volume Urin Jam ke-5
N
Mean
Std.
Std.
Deviation Error
95% Confidence
Interval for Mean
Min
Lower
Bound
Na-CMC 0,5%
5
Furosemid
10
5
mg/kg bb
EnHPK 100 mg/kg
5
bb
EnHPK 150 mg/kg
5
bb
EnHPK 200 mg/kg
5
bb
Total
25
Max
Upper
Bound
1.1300
.12042
.05385 .9805
1.2795 1.00
1.30
3.2500
.35707
.15969 2.8066
3.6934 2.80
3.70
1.7800
.22528
.10075 1.5003
2.0597 1.50
2.10
2.9600
.29665
.13266 2.5917
3.3283 2.50
3.30
2.2700
.44102
.19723 1.7224
2.8176 1.80
2.90
2.2780
.83617
.16723 1.9328
2.6232 1.00
3.70
Multiple Comparisons
Volume Urin Jam ke-5
Tukey HSD
Mean
(J) Kelompok
(I) Kelompok Pengujian
Difference Std. Error Sig.
Pengujian
(I-J)
Na-CMC 0,5%
95% Confidence
Interval
Lower
Bound
Upper
Bound
Furosemid 10
*
-2.12000 .19499
mg/kg bb
.000
-2.7035
-1.5365
EnHPK
100
*
-.65000
mg/kg bb
.19499
.024
-1.2335
-.0665
EnHPK
150
*
-1.83000 .19499
mg/kg bb
.000
-2.4135
-1.2465
EnHPK
200
*
-1.14000 .19499
mg/kg bb
.000
-1.7235
-.5565
.19499
.000
1.5365
2.7035
EnHPK
100
*
1.47000
mg/kg bb
.19499
.000
.8865
2.0535
EnHPK
150
.29000
mg/kg bb
.19499
.582
-.2935
.8735
EnHPK
200
*
.98000
mg/kg bb
.19499
.001
.3965
1.5635
Furosemid 10 mg/kg bb Na-CMC 0,5%
2.12000
*
*. The mean difference is significant at the 0.05 level.
68
Universitas Sumatera Utara
Descriptives
Volume total urin
N
CMC-Na 0.5% 5
Furosemid
10
5
mg/kgbb
EnHPK
100
5
mg/kgbb
EnHPK
150
5
mg/kgbb
EnHPK
200
5
mg/kgbb
Total
25
Mean
Std.
Std.
DeviatiError
on
1.1300
.12042
3.2500
95% Confidence
Interval for Mean
Min
Max
1.2795
1.00
1.30
2.8066
3.6934
2.80
3.70
.10042
1.4992
2.0568
1.50
2.10
.29665
.13266
2.5917
3.3283
2.50
3.30
2.2700
.44102
.19723
1.7224
2.8176
1.80
2.90
2.2776
.83639 .16728 1.9324
Multiple Comparisons
2.6228
1.00
3.70
Lower
Bound
Upper
Bound
.05385
.9805
.35707
.15969
1.7780
.22454
2.9600
Volume total urin
Tukey HSD
(J)
Kelompok
(I) Kelompok uji uji
CMC-Na 0.5%
Mean
Difference Std.
(I-J)
Error
Sig.
Lower
Bound
Upper
Bound
.19492
.000
-2.7033
-1.5367
.19492
.025
-1.2313
-.0647
EnHPK 150 -1.83000* .19492
mg/kgbb
.000
-2.4133
-1.2467
EnHPK 200 -1.14000* .19492
mg/kgbb
.000
-1.7233
-.5567
Furosemid -2.12000
10 mg/kgbb
EnHPK 100 -.64800*
mg/kgbb
Furosemid
mg/kgbb
95% Confidence
Interval
*
2.12000*
.19492
.000
1.5367
2.7033
EnHPK 100 1.47200*
mg/kgbb
.19492
.000
.8887
2.0553
EnHPK 150 .29000
mg/kgbb
.19492
.582
-.2933
.8733
.3967
1.5633
10 CMC-Na
0.5%
EnHPK 200 .98000*
.19492 .001
mg/kgbb
*. The mean difference is significant at the 0.05 level.
69
Universitas Sumatera Utara
Descriptives
Kadar Natrium
N
Na-CMC
5
0,5%
Furosemid
10 mg/kg bb 5
EnHPK 100
5
mg/kg bb
EnHPK 150
5
mg/kg bb
EnHPK 200
5
mg/kg bb
Total
Mean
Std.
Deviation
Std.
Error
95% Confidence
Interval for Mean
Lower
Bound
Min
Upper
Bound
Max
37.6210 3.59090
1.60590 33.1623
42.0797
32.67 42.35
89.2144 7.64794
3.42026 79.7183
98.7106
77.74 97.25
25.0207 3.10099
1.38680 21.1703
28.8711
21.74 29.58
68.6207 12.42528
5.55675 53.1927
84.0487
53.90 83.76
58.0856 14.36997
6.42645 40.2430
75.9283
42.36 74.43
25 55.7125 24.65355
4.93071 45.5360
65.8890
21.74 97.25
Multiple Comparisons
Kadar Natrium
Tukey HSD
Mean
(J) Kelompok Difference
uji
(I-J)
Std. Error
95% Confidence
Interval
Sig.
Lower
Bound
Upper
Bound
Furosemid 10 -48.34376* 6.53676
mg/kgbb
.000
-67.9042
-28.7833
EnHPK
mg/kgbb
100 15.51752
6.53676
.164
-4.0429
35.0779
EnHPK
mg/kgbb
150 -29.31686* 6.53676
.002
-48.8773
-9.7564
EnHPK
mg/kgbb
200 -16.11776 6.53676
.139
-35.6782
3.4427
Furosemid 10 mg/kgbb CMC-Na 0.5% 48.34376* 6.53676
.000
28.7833
67.9042
6.53676
.000
44.3008
83.4217
6.53676
.059
-.5335
38.5873
EnHPK
200 32.22600* 6.53676
mg/kgbb
*. The mean difference is significant at the 0.05 level.
.001
12.6656
51.7864
(I) Kelompok uji
CMC-Na 0.5%
EnHPK
mg/kgbb
100 63.86128
EnHPK
mg/kgbb
150 19.02690
*
70
Universitas Sumatera Utara
Descriptives
Kadar Kalium
N
Na-CMC 0,5%
Furosemid
mg/kg bb
EnHPK
mg/kg bb
EnHPK
mg/kg bb
EnHPK
mg/kg bb
Total
Mean
Std.
Deviation
Std. Error
95% Confidence
Interval for Mean
Lower
Bound
Min
Max
Upper
Bound
5
19.8009
5.59080
2.50028
12.8590 26.7428
13.38
27.50
10 5
45.7472
3.42493
1.53167
41.4946 49.9998
41.82
50.67
100 5
20.1085
3.08953
1.38168
16.2723 23.9446
15.82
23.79
150 5
32.8092
6.72052
3.00551
24.4646 41.1538
23.88
41.39
200 5
22.6100
6.16863
2.75869
14.9506 30.2693
15.85
30.45
28.2151
11.22694
2.24539
23.5809 32.8494
13.38
50.67
25
Multiple Comparisons
Kadar Kalium
Tukey HSD
(J)Kelompok
(I)Kelompok Pengujian Pengujian
Na-CMC 0,5%
Mean
Difference
(I-J)
Std. Error Sig.
Furosemid 10 mg/kg -25.94624* 3.29545 .000
bb
EnHPK 100 mg/kg -.30756
bb
95% Confidence
Interval
Lower
Bound
Upper
Bound
-35.8075 -16.0850
3.29545 1.000 -10.1688 9.5537
EnHPK 150 mg/kg -13.00827* 3.29545 .006
bb
-22.8695 -3.1471
EnHPK 200 mg/kg -2.80904
bb
-12.6703 7.0522
Furosemid 10 mg/kg bb Na-CMC 0,5%
3.29545 .911
25.94624* 3.29545 .000
16.0850
35.8075
EnHPK 100 mg/kg 25.63868* 3.29545 .000
bb
15.7775
35.4999
EnHPK 150 mg/kg 12.93797* 3.29545 .007
bb
3.0768
22.7992
EnHPK 200 mg/kg 23.13720* 3.29545 .000
bb
13.2760
32.9984
*. The mean difference is significant at the 0.05 level.
71
Universitas Sumatera Utara
48
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 2. Tumbuhan Pecut Kuda
Simplisia Kering
Serbuk Simplisia
49
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 3. Hasil Mikroskopik dengan Perbesaran 10 × 40
Keterangan:
1. Stomata tipe diasitik
2. Pembuluh kayu dengan penebalan jala
3. Serat sklerenkim
4. Jaringan gabus
5. Rambut penutup
50
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 4. Perhitungan Hasil Karakterisasi Simplisia dan Ekstrak n-Heksan Pecut
Kuda
Perhitungan Hasil Karakterisasi Simplisia Pecut Kuda
1. Perhitungan Penetapan Kadar Air
volumeair (ml )
% Kadar Air = beratsampel
(g)
x 100%
a. Berat sampel = 5,011 g
Volume air = 0,4 ml
0,4 ml
% Kadar Air =5,011 g x 100% = 7,98 %
b. Berat sampel = 5,012 g
Volume air = 0,5 ml
0,5 ml
% Kadar Air = 5,012 g x 100% = 9,97 %
c. Berat sampel = 5,004 g
Volume air = 0,4 ml
0,4 ml
% Kadar Air = 5,004 g x 100% = 7,99 %
% Kadar Air Rata-Rata =
7,98%+9,97%+7,99%
3
= 6,65%
2. Perhitungan Penetapan Kadar Sari Larut dalam Air
berat sari (g)
% Kadar sari larut dalam air = berat
sampel (g)
x
100
20
×100%
a. Berat sampel = 5,0193 g
Berat sari = 0,2042g
0,2042 g
% Kadar sari larut dalam air =5,0193 g x
100
20
×100% = 20,34%
b. Berat sampel = 5,0190 g
Beratsari = 0,2021g
51
Universitas Sumatera Utara
0,2021 g
% Kadar sari larut dalam air =5,0190 g x
100
20
×100% = 20,13%
c. Berat sampel = 5,0187 g
Berat sari = 0,201g
0,201 g
% Kadar sari larut dalam air = 5,0187 g x
100
% Kadar sari larut dalam air rata-rata =
20
×100% = 20,02%
20,34%+20,13%+20,02%
3
= 20,16%
3. Perhitungan Penetapan Kadar Sari Larut dalam Etanol
berat sari (g)
% Kadar sari larut dalam etanol = berat
x
sampel (g)
100
×100%
20
a. Berat sampel = 5,0092 g
Berat sari = 0,284g
0,284 g
% Kadar sari larut dalam etanol = = 5,0092 g x
100
20
×100% = 28,34%
b. Berat sampel = 5,010 g
Beratsari = 0,294g
0,294 g
% Kadar sari larut dalam etanol =5,010 g x
100
20
×100% = 29,34%
c. Berat sampel = 5,0086 g
Berat sari = 0,273g
0,273 g
% Kadar sari larut dalam etanol = 5,0086 g x
100
20
×100% = 27,25%
% Kadar sari larut dalam etanol rata-rata =
28,34%+29,34%+27,25%
3
=
28,31%
4. Perhitungan Penetapan Kadar Abu Total
berat abu (g)
% Kadar abu total = berat
sampel (g)
×100%
52
Universitas Sumatera Utara
a. Berat sampel = 3,06 g
Berat abu = 0,16g
0,16 g
% Kadar abu total = 3,06 g ×100% = 5,22%
b. Berat sampel = 3,08 g
Beratabu = 0,18g
0,18 g
% Kadar abu total =3,08 g ×100% = 5,84%
c. Berat sampel = 3,04 g
Berat abu = 0,16g
0,16 g
% Kadar abu total = 3,04 g ×100% = 5,26%
% Kadar abu total rata-rata =
5,22%+5,84%+5,26%
3
= 5,44%
5. Perhitungan Penetapan Kadar Abu Tidak Larut Asam
berat abu (g)
% Kadar abu tidak larut asam = berat
sampel (g)
×100%
a. Berat sampel = 3,06 g
Berat abu = 0,01g
0,01 g
% Kadar abu tidak larut asam = 3,06 g ×100% = 0,32%
b. Berat sampel = 3,08 g
Beratabu = 0,02g
0,02 g
% Kadar abu tidak larut asam =3,08 g ×100% = 0,64%
c. Berat sampel = 3,04 g
Berat abu = 0,01g
0,01 g
% Kadar abu tidak larut asam = 3,04 g ×100% = 0,52%
53
Universitas Sumatera Utara
% Kadar abu tidak larut asam rata-rata =
0,32%+0,64%+0,52%
3
= 0,42%
Perhitungan Hasil Karakterisasi Ekstrak n-Heksan Pecut Kuda
1. Perhitungan Penetapan Kadar Air
volumeair (ml )
% Kadar Air = beratsampel
(g)
x 100%
Berat sampel = 1,002 g
Volume air = 0,05 ml
0,05 ml
% Kadar Air = 1,002 g x 100% = 4,99 %
2. Perhitungan Penetapan Kadar Abu Total
berat abu (g)
% Kadar abu total = berat
sampel (g)
×100%
Berat sampel = 1,005 g
Berat abu = 0,015g
0,015 g
% Kadar abu total = 1,005 g ×100% = 1,49%
3. Perhitungan Penetapan Kadar Abu Tidak Larut Asam
berat abu (g)
% Kadar abu tidak larut asam = berat
sampel (g)
×100%
Berat sampel = 1,005 g
Berat abu = 0,004g
0,004 g
% Kadar abu tidak larut asam = 1,005 g ×100% = 0,40%
54
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 5. Komite Etik Penelitian Hewan
55
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 6. Alat yang Digunakan
Modifikasi alat penampung urin
Alat AAS
56
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 7. Hasil Pengujian Dari AAS
Kelompok
Dosis
Absorbansi
Natrium
Na CMC 0.5%
Furosemid 10
mg/kg bb
EnHPK 100
mg/kg bb
0.2424
0.1843
0.2527
0.1297
0.2099
0.1521
0.2729
0.1048
0.2328
0.0879
0.5896
0.3425
0.6097
0.3196
0.5032
0.3063
0.5568
0.2821
0.6302
0.2941
0.1898
0.1590
0.1702
0.1475
0.1475
0.1346
0.1544
0.1046
0.1388
0.1236
0.3924
EnHPK 150
mg/kg bb
EnHPK 200
mg/kg bb
Kalium
0.1966
0.5097
0.2792
0.3481
0.2469
0.4268
0.2206
0.5424
0.1596
0.3725
0.1348
0.4817
0.1853
0.4559
0.2045
0.2730
0.1253
0.2935
0.1048
57
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 8. Data Volume Urin Tiap Jam (ml), Volume Total Urin Rata-rata
(ml), Kadar Natrium (meq/l), dan Kadar Kalium (meq/l)
Data Volume Urin Tiap Jam
CMC-Na 0.5%
1
0,18
Rata-rata volume urin tiap jam (ml)
2
3
4
0,18
0,2
0,28
5
0,29
Furosemid 10 mg/kg bb
0,54
0,56
0,59
0,74
0,82
EnHPK 100 mg/kg bb
0,22
0,27
0,39
0,41
0,49
EnHPK 150 mg/kg bb
0,49
0,52
0,55
0,56
0,84
EnHPK 200 mg/kg bb
0,18
0,38
0,5
0,58
0,63
Kelompok Pengujian
Data Volume Total Urin Rata-rata, Kadar Natrium dan Kadar Kalium
Ekstrak n-heksan Pecut Kuda
No
Parameter
Volume Total Urin
Rata-rata (ml)
Kontrol NaCMC 0,5%
Furosemid 10
mg/kg bb
1,1
3,3
1,3
3,45
1
2,8
1,2
3
1,05
3,7
1
Rata-rata ± SD
Kadar Natrium
(meq/l)
1,13 ± 0,120
3,25 ± 0,357
37,66
91,01
39,24
94,10
32,67
77,73
42,35
85,97
36,18
97,25
37,62 ± 3,59
89,21 ± 7,65
27,49
50,66
19,49
47,31
22,78
45,36
15,85
41,82
13,38
43,57
19,80 ± 5,59
45,75 ± 3,42
2
Dosis 100
mg/kg bb
Dosis 150
mg/kg bb
1,85
2,9
1,95
1,8
3,1
2,9
1,65
3
2,5
2,1
2,5
1,8
1,5
3,3
2,2
2,96 ±
2,27 ±
1,78 ± 0,224
0,297
Kadar Kalium
(meq/l)
3
Rata-rata ± SD
0,441
29,58
60,71
57,65
26,57
78,73
74,43
23,08
53,90
70,47
24,14
65,99
42,36
21,74
83,76
45,51
68,62 ±
Rata-rata ± SD
Dosis 200
mg/kg bb
25,02 ± 3,10
12,42
58,08
±14,37
23,79
29,30
20,25
22,11
41,39
27,64
20,22
36,66
30,45
15,82
32,81
18,85
18,60
23,88
15,85
20,11 ± 3,09
32,81 ±
22,61 ±
6,72
6,17
58
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 9. Contoh perhitungan kadar elektrolit
Kadar Na =
Konsentrasi (mcg /ml )
Volume sampel
x 2500
Pembacaan pada AAS = 0,3988 mcg/ml
Kadar Na =
0,3988 mcg /ml
1 ml
x 2500 = 997 mcg/ml
= 0,997 mg/ml
meq/L =
=
Kadar Na (mg /ml )
BM Na
0,997 mg /ml
123
x 1 meq
x 1 meq = 0,04334 meq/ml
= 43,35 meq/L
59
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 10. Data Kalibrasi Natrium
Kalibrasi Natrium
Konsentrasi
Absorbansi
0.0000
-0.0002
1.0000
0.1385
2.0000
0.2793
3.0000
0.4145
4.0000
0.5693
5.0000
0.7046
Kurva Kalibrasi Natrium
0,8
Absorbansi
0,6
0,4
0,2
Absorbansi
0
-0,2 0
1
2
3
Konsentrasi
4
5
Penentuan Persamaan Regresi
Konsentrasi
(X)
Absorbansi
(Y)
X2
XY
Y2
0.0000
-0.0002
0
0
0.00000004
1.0000
0.1385
0.1385
1
0.01918225
2.0000
0.2793
0.5586
4
0.07800849
3.0000
0.4145
1.2435
9
0.17181025
4.0000
0.5693
2.2772
16
0.32410249
5.0000
0.7046
3.523
25
0.49646116
ΣX= 15
ΣY=2.106
x =2.5
y =0.351
ΣXY= 7.7408
ΣX2=55
ΣY2=1.08956468
60
Universitas Sumatera Utara
a=
(∑ �)(∑ � )
�
(∑
� )2
∑ � 2−
�
∑ �� −
=
(15)(2.106 )
6
(15)2
55−
6
7.7408 −
31.59
6
225
55−
6
a=
7.7408 −
a=
7.7408 −5.265
a=
55−37.5
2.4758
17.5
a= 0.141474
b = y – ax = 0.351 – (0.141474) (2.5)
b =0.351 – 0.353686
b = -0.00269
Persamaan Regresi
Y = aX + b
Y = 0.141474X – 0.00269
r=
(∑ � )(∑ � )
�
2
(∑ � )
(∑ � )2
��∑ � 2 –
� 2−
��∑
�
�
�
∑ �� −
=
(15)(2.106 )
6
2
(15)
(2.106 )2
��55–
−
��1.08956468
�
6
6
7.7408 −
31.59
=
=
=
=
=
7.7408 − 6
4.435236
225
��1.08956468 −
�
6
6
��55–
7.7408 −5.265
��55–37.5�[1.08956468 −0.739206 ]
2.4758
�[17.5][0.350359 ]
2.4758
√6.131277
2.4758
2.4761
= 0.9998
61
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 11. Hasil Kalibrasi Kalium
Kalibrasi Kalium
Konsentrasi
Absorbansi
0.0000
0.0003
2.0000
0.0842
4.0000
0.1710
6.0000
0.2488
8.0000
0.3502
10.0000
0.4379
Absorbansi
Kurva Kalibrasi Kalium
0,5
0,4
0,3
0,2
0,1
0
Absorbansi
0
2
4
6
8
10
Konsentrasi
Penentuan Persamaan Regresi
Konsentrasi
(X)
Absorbansi
(Y)
X2
XY
Y2
0.0000
0.0003
0
0
0.00000009
2.0000
0.0842
0.1684
4
0.00708964
4.0000
0.171
0.684
16
0.029241
6.0000
0.2488
1.4928
36
0.06190144
8.0000
0.3502
2.8016
64
0.12264004
10.0000
0.4379
4.379
100
0.19175641
ΣX= 30
ΣY=1.2924
x =5
y =0.2154
ΣXY=9.5258
ΣX2=220
ΣY2= 0.41262862
62
Universitas Sumatera Utara
A=
(∑ � )(∑ � )
�
(∑ � )2
∑ �� −
∑ � 2−
=
�
(30)(1.2924 )
6
(30)2
9.5258 −
220− 6
38.772
6
900
220− 6
a=
9.5258 −
a=
9.5258 −6.462
a=
220−150
3.0638
70
a= 0.043769
b = y – ax = 0.2154 – (0.043769) (5)
b =0.2154 – 0.218843
b = -0.00344
Persamaan Regresi
Y = aX + b
Y = 0.043769X - 0.00344
r=
(∑ � )(∑ � )
�
2
(∑
)
(∑ � )2
�
��∑ � 2 –
��∑ � 2 − � �
�
∑ �� −
=
=
=
=
=
=
(30)(1.2924 )
6
(30)2
(1.2924 )2
��220–
��0.41262862 −
�
6
6
9.5258 −
38.772
6
9.5258 −
1.670298
900
��0.41262862 −
�
6
6
��220−
9.5258 −6.462
�[220−150][0.41262862 −0.278383 ]
3.0638
�[70][0.134246 ]
3.0638
√9.397196
3.0638
3.0654
= 0.9995
63
Universitas Sumatera Utara
Lampiran 12. Hasil data statistik ANAVA dengan Uji Tukey
Descriptives
Volume Urin Jam ke-1
95% Confidence
Interval for Mean
N
Na-CMC 0,5%
Furosemid 10 mg/kg
bb
EnHPK 100 mg/kg bb
EnHPK 150 mg/kg bb
EnHPK 200 mg/kg bb
Total
Mean
Std.
Deviation
Std. Error
Lower
Bound
Upper
Bound
Min
Max
5
.1800
.24900
.11136
-.1292
.4892
.00
.50
5
.5400
.53080
.23738
-.1191
1.1991
.00
1.20
5
.2200
.31937
.14283
-.1766
.6166
.00
.70
5
.4700
.53572
.23958
-.1952
1.1352
.00
1.30
5
.1800
.40249
.18000
-.3198
.6798
.00
.90
25
.3180
.41730
.08346
.1457
.4903
.00
1.30
Multiple Comparisons
Volume Urin Jam ke-1
Tukey HSD
(I)Kelompok
Pengujian
(J)Kelompok
Pengujian
Na-CMC 0,5%
Mean
Difference
(I-J)
Std.
Error
Sig.
Furosemid 10
-.36000
mg/kg bb
.26754
EnHPK
100
-.04000
mg/kg bb
95% Confidence
Interval
Lower
Bound
Upper
Bound
.667
-1.1606
.4406
.26754
1.000
-.8406
.7606
EnHPK
150
-.29000
mg/kg bb
.26754
.813
-1.0906
.5106
EnHPK
200
.00000
mg/kg bb
.26754
1.000
-.8006
.8006
.26754
.667
-.4406
1.1606
.26754
.754
-.4806
1.1206
EnHPK
150
.07000
mg/kg bb
.26754
.999
-.7306
.8706
EnHPK
200
.36000
mg/kg bb
.26754
.667
-.4406
1.1606
Furosemid 10 mg/kg Na-CMC 0,5%
.36000
bb
EnHPK
100
.32000
mg/kg bb
64
Universitas Sumatera Utara
Deskriptive
Volume Urin Jam ke-2
N
Mean
Na-CMC 0,5%
Furosemid
10
mg/kg bb
EnHPK 100 mg/kg
bb
EnHPK 150 mg/kg
bb
EnHPK 200 mg/kg
bb
5
.3600
5
Total
Std.
Std.
Deviation Error
.49800
95% Confidence
Interval for Mean
Lower
Bound
Min
Max
Upper
Bound
.22271 -.2583
.9783
.00
1.00
1.1000 1.08570
.48554 -.2481
2.4481
.00
2.35
5
.4900
.46152
.20640 -.0831
1.0631
.00
1.00
5
1.0100 .86342
.38613 -.0621
2.0821
.00
2.00
5
.5600
.56833
.25417 -.1457
1.2657
.00
1.30
25
.7040
.73625
.14725 .4001
1.0079
.00
2.35
Multiple Comparisons
Volume Urin Jam ke-2
Tukey HSD
Mean
(J) Kelompok
(I) Kelompok Pengujian
Difference Std. Error
Pengujian
(I-J)
Na-CMC 0,5%
Sig.
95% Confidence
Interval
Lower
Bound
Upper
Bound
Furosemid
mg/kg bb
10 -.74000
.46547
.520
-2.1329
.6529
EnHPK
mg/kg bb
100 -.13000
.46547
.999
-1.5229
1.2629
EnHPK
mg/kg bb
150 -.65000
.46547
.637
-2.0429
.7429
EnHPK
mg/kg bb
200 -.20000
.46547
.992
-1.5929
1.1929
.46547
.520
-.6529
2.1329
Furosemid 10 mg/kg bb Na-CMC 0,5% .74000
EnHPK
mg/kg bb
100 .61000
.46547
.688
-.7829
2.0029
EnHPK
mg/kg bb
150 .09000
.46547
1.000
-1.3029
1.4829
EnHPK
mg/kg bb
200 .54000
.46547
.773
-.8529
1.9329
65
Universitas Sumatera Utara
Descriptives
Volume Urin Jam ke-3
N
Na-CMC 0,5%
Furosemid
mg/kg bb
EnHPK
mg/kg bb
EnHPK
mg/kg bb
EnHPK
mg/kg bb
Total
10
100
150
200
Mean
Std.
Std.
Deviation Error
95%
Confidence
Interval for Mean
Lower
Bound
Min
Max
Upper
Bound
5
.5600
.38471
.17205 .0823
1.0377
.00
1.00
5
1.6900 .80808
.36139 .6866
2.6934
1.10
3.00
5
.8800
.33653
.15050 .4621
1.2979
.45
1.35
5
1.5600 .88487
.39573 .4613
2.6587
.80
2.90
5
1.0600 .65803
.29428 .2430
1.8770
.00
1.70
25
1.1500 .73499
.14700 .8466
1.4534
.00
3.00
Multiple Comparisons
Volume Urin Jam ke-3
Tukey HSD
(I) Kelompok Pengujian
Na-CMC 0,5%
Furosemid 10 mg/kg bb
Mean
Difference Std. Error Sig.
(I-J)
(J)Kelompok
Pengujian
Furosemid
mg/kg bb
10
EnHPK
mg/kg bb
100
EnHPK
mg/kg bb
150
EnHPK
mg/kg bb
200
Na-CMC 0,5%
EnHPK
mg/kg bb
100
EnHPK
mg/kg bb
150
EnHPK
mg/kg bb
200
95% Confidence
Interval
Lower
Bound
Upper
Bound
-1.13000
.41282
.083
-2.3653
.1053
-.32000
.41282
.935
-1.5553
.9153
-1.00000
.41282
.150
-2.2353
.2353
-.50000
.41282
.745
-1.7353
.7353
1.13000
.41282
.083
-.1053
2.3653
.81000
.41282
.319
-.4253
2.0453
.13000
.41282
.998
-1.1053
1.3653
.63000
.41282
.558
-.6053
1.8653
66
Universitas Sumatera Utara
Descriptives
Volume Urin Jam ke-4
N
Na-CMC 0,5%
5
EnHPK 200 mg/kg bb
Total
95% Confidence
Interval for Mean
Lower
Bound
Upper
Bound
Min
Max
.8400
.35071
.15684
.4045
1.2755
.40
1.30
2.4300
.76616
.34264
1.4787
3.3813
1.60
3.45
1.2900
.51039
.22825
.6563
1.9237
.70
1.85
5
2.1200
.44385
.19849
1.5689
2.6711
1.80
2.90
5
1.6400
.68044
.30430
.7951
2.4849
.90
2.50
25
1.6640
.77976
.15595
1.3421
1.9859
.40
3.45
Furosemid 10 mg/kg
5
bb
EnHPK 100 mg/kg bb
5
EnHPK 150 mg/kg bb
Mean
Std.
Std. Error
Deviation
Multiple Comparisons
Volume Urin Jam ke-4
Tukey HSD
(I) Kelompok Pengujian
Mean
(J) Kelompok
Difference Std. Error Sig.
Pengujian
(I-J)
Na-CMC 0,5%
Furosemid 10
*
-1.59000 .36116
mg/kg bb
EnHPK
100
-.45000
mg/kg bb
Furosemid 10 mg/kg bb
95% Confidence
Interval
Lower
Bound
Upper
Bound
.002
-2.6707
-.5093
.36116
.725
-1.5307
.6307
EnHPK
150
*
-1.28000 .36116
mg/kg bb
.015
-2.3607
-.1993
EnHPK
200
-.80000
mg/kg bb
.36116
.215
-1.8807
.2807
.36116
.002
.5093
2.6707
EnHPK
100
*
1.14000
mg/kg bb
.36116
.036
.0593
2.2207
EnHPK
150
.31000
mg/kg bb
.36116
.909
-.7707
1.3907
EnHPK
200
.79000
mg/kg bb
.36116
.225
-.2907
1.8707
Na-CMC 0,5%
1.59000
*
*. The mean difference is significant at the 0.05 level.
67
Universitas Sumatera Utara
Descriptives
Volume Urin Jam ke-5
N
Mean
Std.
Std.
Deviation Error
95% Confidence
Interval for Mean
Min
Lower
Bound
Na-CMC 0,5%
5
Furosemid
10
5
mg/kg bb
EnHPK 100 mg/kg
5
bb
EnHPK 150 mg/kg
5
bb
EnHPK 200 mg/kg
5
bb
Total
25
Max
Upper
Bound
1.1300
.12042
.05385 .9805
1.2795 1.00
1.30
3.2500
.35707
.15969 2.8066
3.6934 2.80
3.70
1.7800
.22528
.10075 1.5003
2.0597 1.50
2.10
2.9600
.29665
.13266 2.5917
3.3283 2.50
3.30
2.2700
.44102
.19723 1.7224
2.8176 1.80
2.90
2.2780
.83617
.16723 1.9328
2.6232 1.00
3.70
Multiple Comparisons
Volume Urin Jam ke-5
Tukey HSD
Mean
(J) Kelompok
(I) Kelompok Pengujian
Difference Std. Error Sig.
Pengujian
(I-J)
Na-CMC 0,5%
95% Confidence
Interval
Lower
Bound
Upper
Bound
Furosemid 10
*
-2.12000 .19499
mg/kg bb
.000
-2.7035
-1.5365
EnHPK
100
*
-.65000
mg/kg bb
.19499
.024
-1.2335
-.0665
EnHPK
150
*
-1.83000 .19499
mg/kg bb
.000
-2.4135
-1.2465
EnHPK
200
*
-1.14000 .19499
mg/kg bb
.000
-1.7235
-.5565
.19499
.000
1.5365
2.7035
EnHPK
100
*
1.47000
mg/kg bb
.19499
.000
.8865
2.0535
EnHPK
150
.29000
mg/kg bb
.19499
.582
-.2935
.8735
EnHPK
200
*
.98000
mg/kg bb
.19499
.001
.3965
1.5635
Furosemid 10 mg/kg bb Na-CMC 0,5%
2.12000
*
*. The mean difference is significant at the 0.05 level.
68
Universitas Sumatera Utara
Descriptives
Volume total urin
N
CMC-Na 0.5% 5
Furosemid
10
5
mg/kgbb
EnHPK
100
5
mg/kgbb
EnHPK
150
5
mg/kgbb
EnHPK
200
5
mg/kgbb
Total
25
Mean
Std.
Std.
DeviatiError
on
1.1300
.12042
3.2500
95% Confidence
Interval for Mean
Min
Max
1.2795
1.00
1.30
2.8066
3.6934
2.80
3.70
.10042
1.4992
2.0568
1.50
2.10
.29665
.13266
2.5917
3.3283
2.50
3.30
2.2700
.44102
.19723
1.7224
2.8176
1.80
2.90
2.2776
.83639 .16728 1.9324
Multiple Comparisons
2.6228
1.00
3.70
Lower
Bound
Upper
Bound
.05385
.9805
.35707
.15969
1.7780
.22454
2.9600
Volume total urin
Tukey HSD
(J)
Kelompok
(I) Kelompok uji uji
CMC-Na 0.5%
Mean
Difference Std.
(I-J)
Error
Sig.
Lower
Bound
Upper
Bound
.19492
.000
-2.7033
-1.5367
.19492
.025
-1.2313
-.0647
EnHPK 150 -1.83000* .19492
mg/kgbb
.000
-2.4133
-1.2467
EnHPK 200 -1.14000* .19492
mg/kgbb
.000
-1.7233
-.5567
Furosemid -2.12000
10 mg/kgbb
EnHPK 100 -.64800*
mg/kgbb
Furosemid
mg/kgbb
95% Confidence
Interval
*
2.12000*
.19492
.000
1.5367
2.7033
EnHPK 100 1.47200*
mg/kgbb
.19492
.000
.8887
2.0553
EnHPK 150 .29000
mg/kgbb
.19492
.582
-.2933
.8733
.3967
1.5633
10 CMC-Na
0.5%
EnHPK 200 .98000*
.19492 .001
mg/kgbb
*. The mean difference is significant at the 0.05 level.
69
Universitas Sumatera Utara
Descriptives
Kadar Natrium
N
Na-CMC
5
0,5%
Furosemid
10 mg/kg bb 5
EnHPK 100
5
mg/kg bb
EnHPK 150
5
mg/kg bb
EnHPK 200
5
mg/kg bb
Total
Mean
Std.
Deviation
Std.
Error
95% Confidence
Interval for Mean
Lower
Bound
Min
Upper
Bound
Max
37.6210 3.59090
1.60590 33.1623
42.0797
32.67 42.35
89.2144 7.64794
3.42026 79.7183
98.7106
77.74 97.25
25.0207 3.10099
1.38680 21.1703
28.8711
21.74 29.58
68.6207 12.42528
5.55675 53.1927
84.0487
53.90 83.76
58.0856 14.36997
6.42645 40.2430
75.9283
42.36 74.43
25 55.7125 24.65355
4.93071 45.5360
65.8890
21.74 97.25
Multiple Comparisons
Kadar Natrium
Tukey HSD
Mean
(J) Kelompok Difference
uji
(I-J)
Std. Error
95% Confidence
Interval
Sig.
Lower
Bound
Upper
Bound
Furosemid 10 -48.34376* 6.53676
mg/kgbb
.000
-67.9042
-28.7833
EnHPK
mg/kgbb
100 15.51752
6.53676
.164
-4.0429
35.0779
EnHPK
mg/kgbb
150 -29.31686* 6.53676
.002
-48.8773
-9.7564
EnHPK
mg/kgbb
200 -16.11776 6.53676
.139
-35.6782
3.4427
Furosemid 10 mg/kgbb CMC-Na 0.5% 48.34376* 6.53676
.000
28.7833
67.9042
6.53676
.000
44.3008
83.4217
6.53676
.059
-.5335
38.5873
EnHPK
200 32.22600* 6.53676
mg/kgbb
*. The mean difference is significant at the 0.05 level.
.001
12.6656
51.7864
(I) Kelompok uji
CMC-Na 0.5%
EnHPK
mg/kgbb
100 63.86128
EnHPK
mg/kgbb
150 19.02690
*
70
Universitas Sumatera Utara
Descriptives
Kadar Kalium
N
Na-CMC 0,5%
Furosemid
mg/kg bb
EnHPK
mg/kg bb
EnHPK
mg/kg bb
EnHPK
mg/kg bb
Total
Mean
Std.
Deviation
Std. Error
95% Confidence
Interval for Mean
Lower
Bound
Min
Max
Upper
Bound
5
19.8009
5.59080
2.50028
12.8590 26.7428
13.38
27.50
10 5
45.7472
3.42493
1.53167
41.4946 49.9998
41.82
50.67
100 5
20.1085
3.08953
1.38168
16.2723 23.9446
15.82
23.79
150 5
32.8092
6.72052
3.00551
24.4646 41.1538
23.88
41.39
200 5
22.6100
6.16863
2.75869
14.9506 30.2693
15.85
30.45
28.2151
11.22694
2.24539
23.5809 32.8494
13.38
50.67
25
Multiple Comparisons
Kadar Kalium
Tukey HSD
(J)Kelompok
(I)Kelompok Pengujian Pengujian
Na-CMC 0,5%
Mean
Difference
(I-J)
Std. Error Sig.
Furosemid 10 mg/kg -25.94624* 3.29545 .000
bb
EnHPK 100 mg/kg -.30756
bb
95% Confidence
Interval
Lower
Bound
Upper
Bound
-35.8075 -16.0850
3.29545 1.000 -10.1688 9.5537
EnHPK 150 mg/kg -13.00827* 3.29545 .006
bb
-22.8695 -3.1471
EnHPK 200 mg/kg -2.80904
bb
-12.6703 7.0522
Furosemid 10 mg/kg bb Na-CMC 0,5%
3.29545 .911
25.94624* 3.29545 .000
16.0850
35.8075
EnHPK 100 mg/kg 25.63868* 3.29545 .000
bb
15.7775
35.4999
EnHPK 150 mg/kg 12.93797* 3.29545 .007
bb
3.0768
22.7992
EnHPK 200 mg/kg 23.13720* 3.29545 .000
bb
13.2760
32.9984
*. The mean difference is significant at the 0.05 level.
71
Universitas Sumatera Utara