Sintesis Dan Karakterisasi Magnet Berbasis Barium Heksaferit- Alumina

77

Lampiran A : Hasil Pengukuran True Density BaFe12O19
ditambahkan dengan Al2O3 (Milling 48 jam)
a. 0% Alumina :
m1 = 27,62 g
m2 = 77,79 g
m3 = 54,66 g
m4 = 98,77 g
ρair = 0,99651 g/cm3 (ρair pada saat
suhunya 27 oC)
ρ

=
=

(�3 −�1 )

(m2 −m1 )−(m4 −m3 )
27,04
6,06


� 0,99651

= 4,45 g/cm3

� ����

b. 40% Alumina :
m1 = 27,62 g
m2 = 77,79 g
m3 = 42,63 g
m4 = 88,71 g
ρair = 0,99651 g/cm3 (ρair pada saat
suhunya 27 oC)
ρ

=
=

(�3 −�1 )


(m2 −m1 )−(m4 −m3 )
15,01
3,87

� 0,99651

= 3,87 g/cm3

� ����

c. 50% Alumina :
m1 = 27,62 g
m2 = 77,79 g
m3 = 43,00 g
m4 = 89,07 g
ρair = 0,99651 g/cm3 (ρair pada saat
suhunya 27 oC)
ρ


=
=

(�3 −�1 )

(m2 −m1 )−(m4 −m3 )
15,38
4,1

x 0,99651

= 3,74 g/cm3

� ����

d. 60% Alumina :
m1 = 27,62 g
m2 = 77,79 g
m3 = 44,39 g
m4 = 89,88 g

ρair = 0,99651 g/cm3 (ρair pada saat
suhunya 27 oC)

ρ

=
=

(�3 −�1 )

(m2 −m1 )−(m4 −m3 )
16,77
4,68

x 0,99651

= 3,57 g/cm3

yang


� ����

78

Keterangan :
m1 = massa piknometer (g)
m2 = massa piknometer+alumina (g)
m3 = massa piknometer+alumina+aquades (g)
m4 = massa piknometer+aquades (g)

Komposisi Al2O3
(% wt)

True Density Eksperimen
(g/cm3)

True Density Teoritis
(g/cm3)

0


4,45

5,30

40
50
60

3,87
3,74
3,57

4,58
4,40
4,22

Lampiran B : Hasil Pengukuran Green Body Density BaFe12O19 yang
ditambahkan dengan Al2O3 (Milling 48 jam)
1.


Barium Heksaferit dan Alumina (100:0)

Pengukuran

t (mm)

d (mm)

m (g)

V (cm³)

ρ (g/cm³)

1
2
3
4
5

6
7
8
9
10
11
12
13
14
15

3,98
4,02
4,08
4,02
4,00
4,03
3,91
3,97
3,98

3,91
3,91
4,02
4,02
3,93
4,14

12,13
12,09
12,11
12,10
12,10
12,12
12,13
12,12
12,12
12,13
12,12
12,12
12,13

12,12
12,10

1,47
1,50
1,56
1,48
1,50
1,52
1,49
1,50
1,49
1,49
1,48
1,49
1,49
1,49
1,60

0,46

0,46
0,47
0,46
0,46
0,46
0,45
0,46
0,46
0,45
0,45
0,46
0,46
0,45
0,48

3,20
3,25
3,32
3,20
3,26
3,27
3,30
3,28
3,25
3,30
3,28
3,21
3,21
3,29
3,36
3,27

79

2. Barium Heksaferit dan Alumina (60:40)
Pengukuran t (mm) d (mm) m (g) V (cm³)
1
4,92
12,09
1,50
0,56
2
4,88
12,09
1,50
0,56
3
4,90
12,13
1,50
0,57
4
4,83
12,09
1,50
0,55
5
4,80
12,13
1,50
0,55
6
4,79
12,08
1,50
0,55
7
4,80
12,10
1,51
0,55
8
4,81
12,09
1,48
0,55
9
4,82
12,12
1,52
0,56
10
4,72
12,07
1,50
0,54
11
4,79
12,09
1,51
0,55
12
4,77
12,11
1,49
0,55
13
4,77
12,09
1,47
0,55
14
4,76
12,09
1,49
0,55
15
4,74
12,11
1,49
0,55
16
4,71
12,07
1,50
0,54
3.

ρ (g/cm³)
2,66
2,68
2,65
2,71
2,71
2,73
2,74
2,68
2,73
2,78
2,75
2,71
2,69
2,73
2,73
2,78
2,72

Barium Heksaferit dan Alumina (50:50)

Pengukuran
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15

t (mm)
4,88
4,87
4,86
4,87
4,85
4,90
4,86
4,87
4,93
4,84
4,85
4,86
4,88
4,85
4,39

d (mm)
12,13
12,09
12,14
12,07
12,08
12,06
12,08
12,09
12,06
12,08
12,06
12,09
12,08
12,11
12,06

m (g)
1,50
1,48
1,50
1,51
1,49
1,51
1,49
1,48
1,51
1,47
1,51
1,51
1,52
1,49
1,40

V (cm³)
0,56
0,56
0,56
0,56
0,56
0,56
0,56
0,56
0,56
0,55
0,55
0,56
0,56
0,56
0,50

ρ (g/cm³)
2,66
2,65
2,67
2,71
2,68
2,70
2,68
2,65
2,68
2,65
2,73
2,71
2,72
2,67
2,79
2,69

80

4.

Barium Heksaferit dan Alumina (40:60)

Pengukuran
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15

t (mm)
5,01
5,07
5,03
4,92
5,05
5,09
5,06
5,09
5,05
5,04
5,09
5,05
5,03
5,08
4,88

d (mm)
12,13
12,07
12,13
12,13
12,07
12,09
12,07
12,07
12,07
12,05
12,09
12,08
12,11
12,07
12,07

m (g)
1,51
1,49
1,51
1,48
1,51
1,52
1,51
1,51
1,51
1,51
1,51
1,50
1,50
1,53
1,44

V (cm³)
0,58
0,58
0,58
0,57
0,58
0,58
0,58
0,58
0,58
0,57
0,58
0,58
0,58
0,58
0,56

BaFe12O19+Al2O3 (100:0),
pengukuran 1 :
V = πr2 x t
1
= π( d)2 x t
1

2

= (3,14)( 12,13)2(3,98)
4
= 456,70 mm3
= 0,46 cm3

ρ =
=


1,47

0,46

= 3,20 g/cm3

Komposisi
Alumina (% wt)
0
40
50
60

Green Body
Density (g/cm³)
3,27
2,72
2,69
2,60

True Density
Teoritis (g/cm3)
5,30
4,58
4,40
4,22

ρ (g/cm³)
2,61
2,57
2,60
2,60
2,61
2,60
2,61
2,59
2,61
2,63
2,59
2,59
2,59
2,63
2,58
2,60

81

Lampiran C : Hasil Pengukuran Bulk Density dan Porositas BaFe12O19 yang
ditambahkan dengan Al2O3 dan Disintering pada Suhu 900,
950, 1000, 1050 dan 1100 0C (2 jam)
1. Barium Heksaferit dan Alumina (100:0)
Pengukuran
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15

t
(mm)
3,48
3,52
3,54
3,68
3,63
3,90
3,69
3,76
3,83
3,74
3,68
3,84
3,60
3,57
3,62

d (mm) V (cm³)
10,57
10,47
10,57
11,58
11,51
11,54
11,37
11,36
11,41
11,00
10,99
11,01
10,80
10,81
10,79

0,10
0,10
0,10
0,12
0,12
0,13
0,12
0,12
0,12
0,11
0,11
0,12
0,10
0,10
0,11

mb (g)

mk (g)

0,930
0,981
0,916
1,115
1,119
1,115
1,102
1,163
1,123
1,117
1,125
1,201
1,111
1,119
1,112

1,151
1,216
1,132
1,416
1,414
1,407
1,403
1,482
1,429
1,416
1,421
1,513
1,412
1,422
1,412

mb (g)

mk (g)

0,982
0,975
0,963
1,017
1,027
1,042
1,017
1,019
1,020
1,016
1,015
1,035
1,023
1,040
1,000
1,041

1,298
1,293
1,276
1,331
1,345
1,356
1,339
1,327
1,329
1,321
1,318
1,343
1,327
1,365
1,319
1,369

ρ
(g/cm³)
5,19
5,16
5,17
4,91
4,89
4,90
4,84
4,79
4,80
4,72
4,71
4,70
4,67
4,68
4,69

P
(%)
19,20
19,57
19,08
20,21
20,19
20,20
20,59
20,58
20,57
21,01
21,00
21,02
21,32
21,31
21,25

ρ
(g/cm³)
4,09
4,05
4,06
4,22
4,21
4,30
4,30
4,29
4,29
4,32
4,33
4,35
4,35
4,19
4,12
4,16

P
(%)
24,35
24,59
24,53
23,59
23,64
23,16
23,22
23,21
23,25
23,09
22,99
22,93
22,91
23,81
24,18
23,96

900 ºC

950 ºC

1000 ºC

1050 ºC

1100 ºC

2. Barium Heksaferit dan Alumina (60:40)
Pengukuran
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16

t
(mm)
4,35
4,44
4,46
4,51
4,52
4,54
4,51
4,82
4,65
4,58
4,65
4,44
4,41
4,47
4,64
4,48

d (mm) V (cm³)
11,21
11,27
11,33
11,47
11,48
11,54
11,42
11,55
11,54
11,44
11,39
11,46
11,04
11,32
11,14
11,26

0,14
0,14
0,14
0,15
0,15
0,15
0,15
0,16
0,15
0,15
0,15
0,15
0,13
0,14
0,14
0,14

900 ºC

950 ºC

1000 ºC

1050 ºC

1100 ºC

82

3. Barium Heksaferit dan Alumina (50:50)
Pengukuran
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15

t
(mm)
4,53
4,63
4,60
4,57
4,63
4,61
4,64
4,74
4,63
4,66
4,56
4,15
4,67
4,59
4,59

d (mm) V (cm³)
11,19
11,27
11,25
11,44
11,41
11,40
11,51
11,57
11,43
11,35
11,33
11,24
11,28
11,31
11,26

0,14
0,15
0,15
0,15
0,15
0,15
0,15
0,16
0,15
0,15
0,15
0,13
0,15
0,15
0,15

mb (g)

mk (g)

0,998
0,996
0,983
0,979
0,997
1,006
1,028
1,030
1,003
1,021
1,005
0,924
1,017
1,028
1,036

1,336
1,327
1,305
1,299
1,323
1,334
1,346
1,343
1,323
1,346
1,323
1,220
1,345
1,350
1,365

mb (g)

mk (g)

0,974
0,990
0,979
0,981
0,960
0,996
0,969
0,977
0,992
0,928
0,987
0,990
1,011
0,993
0,977

1,292
1,316
1,302
1,303
1,276
1,318
1,295
1,300
1,311
1,230
1,307
1,306
1,338
1,321
1,302

ρ
(g/cm³)
4,05
4,03
4,04
4,05
4,04
4,05
4,22
4,28
4,25
4,13
4,15
4,11
4,09
4,18
4,13

P
(%)
24,68
24,66
24,67
24,63
24,64
24,59
23,63
23,31
23,47
24,15
24,04
24,26
24,39
24,24
24,10

ρ
(g/cm³)
4,05
4,02
4,02
4,03
4,02
4,04
4,05
4,04
4,06
4,06
4,07
4,12
4,08
4,07
4,09

P
(%)
24,78
24,77
24,81
24,71
24,76
24,74
24,59
24,85
24,33
24,55
24,48
24,20
24,44
24,43
24,45

900 ºC

950 ºC

1000 ºC

1050 ºC

1100 ºC

4. Barium Heksaferit dan Alumina (40:60)
Pengukuran
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15

t
(mm)
4,69
4,84
4,93
4,75
4,78
4,79
4,88
4,74
4,88
4,58
4,80
4,71
4,79
4,76
4,77

d (mm) V (cm³)
11,56
11,58
11,55
11,45
11,46
11,45
11,47
11,46
11,45
11,33
11,33
11,30
11,19
11,23
11,24

Keterangan :
mb = massa basah sampel (g)
mk = massa kering sampel (g)
ρ = bulk density (g/cm3)
P = porositas (%)

0,16
0,16
0,16
0,16
0,16
0,16
0,16
0,16
0,16
0,15
0,15
0,15
0,15
0,15
0,15

900 ºC

950 ºC

1000 ºC

1050 ºC

1100 ºC

83

Hasil Pengukuran Bulk Density dan Porositas BaFe12O19 yang ditambahkan
dengan Al2O3 dan Disintering pada Suhu 900 0C (2 jam), pengukran 1 :
Bulk Density :

�=
=

��

�� −��
1,151

� ����

1,151−0,930

(2.8)

� 0,99651

3

= 5,19 g/cm
Porositas :
% Porositas =
=

(�� –�� )
��

(1,151−0,930)
1,151

= 19,20%

No

Temperatur
(ºC)

1
2
3
4
5

900
950
1000
1050
1100

No

Temperatur
(ºC)

1
2
3
4
5

900
950
1000
1050
1100

x 100 %

(2.9)

� 100%

Bulk Density dengan Penambahan %wt Al2O3
(g/cm3)
0
40
50
60
5,17
4,07
4,04
4,03
4,90
4,25
4,05
4,03
4,81
4,29
4,25
4,05
4,71
4,34
4,13
4,08
4,68
4,15
4,13
4,08
Porositas dengan Penambahan %wt Al2O3 (%)
0

40

50

60

19,28
20,20
20,58
21,01
21,29

24,49
23,46
23,23
22,98
23,98

24,67
24,62
23,47
24,15
24,24

24,79
24,74
24,59
24,41
24,44

84

Lampiran D : Dokumentasi

Alumina (Al2O3)

Barium Heksaferit (BaFe12O19)

Planetary Ballmill (PBM)

Tabung Jar

Hydraulic Press

Furnace Vacuum Tipe XD-1400VF

85

Neraca Digital & Gelas Ukur

Particle Size Analyzer (PSA)

Scanning Electron Microscope
(SEM)

Gaussmeter

X-Ray Diffraction (XRD)

Magnetizer

SAMPEL