PENGARUH KETINGGIAN TEMPAT TERHADAP UMUR PUBERTAS DAN UMUR KAWIN PERTAMA PADA SAPI DARA PO (PERANAKAN ONGOLE).
PENGARUH (ETINCCIAN Tf,MPAT TERI.LADAP UMUR PUBERTAS
DAN UM(IR KAWTN PERTAMA ?ADA SAII DARA PO
(PENANAKAN ONCOLE)
SKRiPSI
DIIIAN KTJRNTA
FAKULTAS PETERNAKA]I
UNIVERSITAS ANDALAS
PEN(;ARIJH KETIN(;(;IAN TEM PAT TERH,{DAP T]MUR?UBERTAS
I)AN (]MUR KAIVIN PERTAMA PADA SAII DAR{ PO
(TERANA(AN ON(x)LE)
Dihln Kurni!, diblwah binbinem
ProtDr,Ir,II. SuardiM, S.. MS dan Prol Dr,Ii zdlu.i Udin. MS.
Jrnsan Prcduksi Jcrml lrlultas Pctefr.rd
tjnivcsitas ,\ndalas Paddg 20l0
Pcnolilid ini betujrm untuk neqetanui FcnEaruh keringeia. rchpar
dara PO Penelitid
l€rh.dap unu plbetras dan mur kawin petuna tada
dilaksanakan di di K€camalM Paun Kutuji, Nangsalo, dan Koto Tansah. Kota
Pad.n8 (dalaFn rendan) de.gan reanssian 2 20 n dpl ('li ab pemukaan laul)
de Kcca.rat Rorbalar. Kabuplten
ah Datar (dalaar tineei) rdg bcrada
pada kclinE8ian 600-700 n dpl dari tan8sal 08 Nlard sampai dcnaan 13 April
2010. Malcd pcnelitie ini sapi dm PO sebmyak 30 ckor utul keti.ggid
masing masing lokasi. Pe.clitiu ini dilaluk& dcne6 nerode rlnry dan
Fnganbilan smpcl dil.luko s.cam p,rtorlr sdDllj,a Data diperoleh
dengan nelihat catalu, keleroeb ddi pcrcmak
insenimlor. lerbddilgm
umur pubcnas dm umur kavin perllma lnora sapi dtua PO yde dipelihm di
dacral dalmr linggi dengm sapi daE PO yane dipclihm di dacran dardd
rcndan didalisis dclr8 ujiz. Dai hasil pemlitim di&latkd banwa iata da
s
T
d
umu pub€nd sxti ddr Po ydg dipclihm di rLerh dallrd
71r j 76
'endah
hari dan di deran d!$Jd ti.ggi 5,10 + 69 hdi . Rala nla unru kaein perimra
sapi dara PO didaerah daloEn rendah Tl9:: T6 hari dandi daerah dalar lin88i
567 = 70 hdi. Dtri rdiabcl )ds diuku nala dald pcnsujim slalislika terdapat
Frbedam tdg nyah (l < 0.01) pada umu pnbcn$ dd Lmu kwin pctua
anraru sapi PO yang dipclihm di datud rc.dal dcngd di dalann ringgi Ddi
penelitian yang dil.ls3lon ditieroleh k€simpuld ban{a unur pubena db
unur kawnr p€rlama $pi d:n PO yang dipelihdn di{lara.u Endah lebih panjog
dri pada lanc dipclihda di datdd lil8si.
Kch lunci:3,I,' drn PO. umur tuhedrr Jrn umu. trn'n ll.nrm,.
Safi Po (Pcmnalm onsolc) .dalah bd8sa srpi potons y.ne tcscbs di
lndonsia yang meruplkrn luru
d ddi srpi Ongolc dc gb uti
b€nujur untuk pobdkD mulu sapi lot!|. Umur pubenas
dt
tO berknd
ra 12,18 bule (Panodihrdjo. 1987) Ljnur l)ubma meruFkan
l,rl y&g pcndre
ql$ du
untuk dikekhui nra\ylrakal pelenlk- karena pubenrs adahh
uDur eal daunsnyr
.k
pada sapi
l.kal ydg
hcfilii,.rlma ya.s t$irdi drlm
hidup
ltsm
bclim yeg
m€ncnt'kd umnr kaxnr lenama Saat ilu hcwln tcrsebut rclah sangeup
menrproduksi sel
h.$&
rclu da oigdlorsar aproduksl telal
bctina pubcnas dice'minku oleh rerjdinyr
Pubcnas
mcmn
gmhi
muLai bcrfunAsi. l'adr
est s dm olula\i
mcruIJ.la salah satu pmscs dxlan sil,lus (_produtsi ym.c M
lemampuan ruprtriulsi
dli
1emak, scmikin ccpar iemak
me.c|pi,i u'nur puhcnas. scnralin ccpnl $allu unrul dilawin(an sclnr8sa
J})pulasi dapal dllinglalkan. Srpi menclpli tubctus
nrcncapai 2':l
bukan
dIi
dalm
bil!
ukuran brdmn)r rclln
ukum lubuh dcqae yailu dalanr ukrmr linssi dan panjang
ul,uran berd (Ftundion. 1992). {rhur Fub.tus pada lcmak
dipenaaruhi oleh b.bcrapa aallor
yailu:
aaklor ecnelik (banssa). makanan dan
li.Ekurgan. Faklor lingkLngm. salah srrunya dipcnedruhi utch kcri'r8gim
lempat ll&8n sun.lcm tsaal dalah
daernh yang lerdin dan drhran .mdah
scpcni scbaeim bijsr dr€fln KoG Padang. scda naEftr tidesi vuLk.nik yans
dibenluk Burit Bdisar
daenh
lahan
ydp nre'nhenlss dri
B'!i
Panllnc Kstine'rie lcn$al lanr
lnut k€ Ten.lgM s€ndi
bcrb.da
etu spct ya e idB diFrhlrikr
Kcljnssi&r tcmpal
udlB ylng
sansal
bclail&
nerup*d laklorhklor
bcs
terhadap kondisi
umr
daiam tcrcapinyr unur pubenN dan
dcqsan suhu lnrgkungrn dan kclcmbxbm
}?ng pcnlins
dfi
kem btr'{naeh
iklinr
lcnDk. M.nurul Mc Dolrll. .r a/ {1970).
seliap
ke.aikan ketinggir lempat l()0 nr dpl mcnycbdbkan lLnmrnm suhu udm
sebcsir0.65'rC. Kodisi nri dapar rnchpsnAaruhi unupubcnas
sapi Mrdurd
umu 1l
yr.g nipclihara di
pulau
pdrrti,
Madua dcncrlai deuasa kc!tunin p3d,
12 bulan denrln bobor bada
+ ll5 kg. sedaDekd
sapi MrduE
digcflult.n di Pandbdngan (sukdhumi Sel.ian) di ntur iuimny
ds
asak
cumh hujan lehih ban,yak daripnlau MaJ@dapai nrencapai pubc
lcbih aMl
Cdodibardjo
Scbasian
bes. pclenral lid.l bcsilu
prtur
]an!
s.jut
assdikir
1987).
sapinrr p.dahal unrur pubcrh\
unur krwin
scpcrri
i.i
mcnsacuhkan
umu pub.nas !!da
srngd penlinA dikconui drlam menemular
pad. sapi. lika j&ak mldrd umur pubcnas dcnlan umur
kasir p.nma rolalu dckar datar nerusikan p.renah dd sapi iru sendni. karcna
tubuhnya yang
ndih
dalam m6a pcnnn$uhd schinAga m*anan yana DEUk
alm dibaAi yailu 0nlu( pcnumbuhd tubuh indur scndni dan perkcnbmgd
letusnyr
I
Jmur kawin
Bcrrilik tohl
petumr
sapi herina seknar
l4-2: buLd (T&lihc€. l98l).
d.riur.i.n t.6cbut. ncnulisreturik melakuk pc.cliria
umul d+xr n€ngebnui prngdh kc{inggio Icmpat ldhadap
unur kawin p.nmn pada sapi
d.n
PO dc.san
dur
nri
puberbs dan
juJul:'Pcns,ruh Kctinsgian
T.nDat Terhld,p Unnr Pnbcrr$ d,D tJmur Kasin Pertrna nrdr s,pi
Drn Po (P.run,k . ongole)".
V. KNSIMPIJI,AN DAN SARAN
Lldi pctrclirid ydterclah
Dalar di perolch lcsinlrulb
dil.*uk
di Kora Pad&s
b'Na umu pub.nrs
dr.
Kabupr(en Tanah
dnn unntr kawin petuma sapi
dda Po yans dipelihan di daldan rendah lebih pmiangdan tadryangdil)elihrr
!i darrrr ringgi
Llmur pub.nas
srtidm
P{)
di {talrre
rendah
7 I
7176
di dalmn tinssi 540169 han sedanrkan unnrkawin pcnma sapi
i(i'rnJ-h
o ntu rd iJJhd
hri d a.
d,r
Po di
.h7 -0h
' J
Linluh mcndap4ko umur puhenas dan uour kasin penma pada sapi
drrx l,O
ydg
lcbih p.ndcl
m*a
lchih baik mcmclihdrjeniPO di drlaran
liu*i
I}AFTAR PIJSTAK{
.{
K I99l
Permju! llctcmak SlPi P.r.ng Kmisius. lakarta.
ArdcMn. R. F l9?0 TemFarur Regelution and Ilnrironcntal Physiolog]. Pp
616-651 Dalan : Duke s |hisiolo$- ol Domcsti. Aninah lt th E.L
ConNrock Publishing Asriolitlon a l)irhion ol Conrl Univcrsny Pfrs.
Anuli. M 100,1 Pdc$i d3n kcngmb sumbcr drya Senclik spi Pemakm
Onlole (PO) Jumrl Pdrcmrrm l.d.nesia vol 14 (l) : !r. |.tull$
Pc'cnaLan LJnivesilas Cadjah Mada.
Yog!.lda
Ilcrrdcn- ll. J. nnd lohr W Ftrlurv 1980. AppLicd Animal Rcproductun Rcson
Publishina Conpd!. lm. A. l,firlicc l lall (ihtbl. Re\lon Virlinia.
Belirn4 W 2003 Pc.ba iinlm nnr pubcnrs antara \api {lara PO (l'em.kan
dd Ps (Peanakan Sinrmenral) di Kabuparcn
Onsole) dcnsan s
l,in'apuluh Kola. Stripsi. l:aliulrd ftrrnakd Lrnilc^ibs,^nddla\. Padrng
lloudon. R. M. 2002. IlndeRrandin8 ol Aninr.l llecding. Prcmi.c Hrll Nc*
Je^c] Pdg.\ : lj-40.
J dr! H. B. David. 1993 llru P.rrmdkr Fnisi kc4. Pcnerjemah B.
Sriaandono. Cldjllh Nfudr lJnnersity Prcss. YoA_y.kana.
Bl&cly
llls.
20CD Sunalcm Banl dnl.'n Aneka 2009. Bade P6al Slalisrik Protinsi
Smarcn llmt.l'adatrB.
RPS 2008 Prdogdaldfr r\nak
d 20011.
lla{lan Puersbrisrik Pldrng.ladang.
Dudi. R:hnrar D dM Dlaliha. l. {2006) Evrluri genctik sapi pen,h l:rics
llolland (l:rI) di kopersi serba usaha (KSU) Tandans Seri kabupaten
su rcdma. Jumal llmu Temak. roi 6 (l) : I ll. Unilc6i1as Padjndjatr.
D 1992 Araloni dao lrisiolosi lcfrdk Ildni Kc,1 Alih Brhdsa
sriemdono drn (. P.ascno (idjah Mada LJnjveNity Pr.ss-.lakana.
fnnd$n. R
I
lalcz. ll. S. ! dln M w Schein lr)68 The Enrnonoenl an Behaviorin: lhfez.
E. s. r(Ld).lhc Lichavior olDomestic Annnah Bcllicrc. Irdal&casscll
7
N{l
I
H.nrirnz
sii..r
I
oidon
lnd l. A. D!$.
.
a8O.
P(p'JJ
1q69.
.r' '1
F
ninml C;oslh a d Nutrilnm l.ra md
l"T d'
'T,l
. r | ,l ,.
J'
" l(br1J<
.
DAN UM(IR KAWTN PERTAMA ?ADA SAII DARA PO
(PENANAKAN ONCOLE)
SKRiPSI
DIIIAN KTJRNTA
FAKULTAS PETERNAKA]I
UNIVERSITAS ANDALAS
PEN(;ARIJH KETIN(;(;IAN TEM PAT TERH,{DAP T]MUR?UBERTAS
I)AN (]MUR KAIVIN PERTAMA PADA SAII DAR{ PO
(TERANA(AN ON(x)LE)
Dihln Kurni!, diblwah binbinem
ProtDr,Ir,II. SuardiM, S.. MS dan Prol Dr,Ii zdlu.i Udin. MS.
Jrnsan Prcduksi Jcrml lrlultas Pctefr.rd
tjnivcsitas ,\ndalas Paddg 20l0
Pcnolilid ini betujrm untuk neqetanui FcnEaruh keringeia. rchpar
dara PO Penelitid
l€rh.dap unu plbetras dan mur kawin petuna tada
dilaksanakan di di K€camalM Paun Kutuji, Nangsalo, dan Koto Tansah. Kota
Pad.n8 (dalaFn rendan) de.gan reanssian 2 20 n dpl ('li ab pemukaan laul)
de Kcca.rat Rorbalar. Kabuplten
ah Datar (dalaar tineei) rdg bcrada
pada kclinE8ian 600-700 n dpl dari tan8sal 08 Nlard sampai dcnaan 13 April
2010. Malcd pcnelitie ini sapi dm PO sebmyak 30 ckor utul keti.ggid
masing masing lokasi. Pe.clitiu ini dilaluk& dcne6 nerode rlnry dan
Fnganbilan smpcl dil.luko s.cam p,rtorlr sdDllj,a Data diperoleh
dengan nelihat catalu, keleroeb ddi pcrcmak
insenimlor. lerbddilgm
umur pubcnas dm umur kavin perllma lnora sapi dtua PO yde dipelihm di
dacral dalmr linggi dengm sapi daE PO yane dipclihm di dacran dardd
rcndan didalisis dclr8 ujiz. Dai hasil pemlitim di&latkd banwa iata da
s
T
d
umu pub€nd sxti ddr Po ydg dipclihm di rLerh dallrd
71r j 76
'endah
hari dan di deran d!$Jd ti.ggi 5,10 + 69 hdi . Rala nla unru kaein perimra
sapi dara PO didaerah daloEn rendah Tl9:: T6 hari dandi daerah dalar lin88i
567 = 70 hdi. Dtri rdiabcl )ds diuku nala dald pcnsujim slalislika terdapat
Frbedam tdg nyah (l < 0.01) pada umu pnbcn$ dd Lmu kwin pctua
anraru sapi PO yang dipclihm di datud rc.dal dcngd di dalann ringgi Ddi
penelitian yang dil.ls3lon ditieroleh k€simpuld ban{a unur pubena db
unur kawnr p€rlama $pi d:n PO yang dipelihdn di{lara.u Endah lebih panjog
dri pada lanc dipclihda di datdd lil8si.
Kch lunci:3,I,' drn PO. umur tuhedrr Jrn umu. trn'n ll.nrm,.
Safi Po (Pcmnalm onsolc) .dalah bd8sa srpi potons y.ne tcscbs di
lndonsia yang meruplkrn luru
d ddi srpi Ongolc dc gb uti
b€nujur untuk pobdkD mulu sapi lot!|. Umur pubenas
dt
tO berknd
ra 12,18 bule (Panodihrdjo. 1987) Ljnur l)ubma meruFkan
l,rl y&g pcndre
ql$ du
untuk dikekhui nra\ylrakal pelenlk- karena pubenrs adahh
uDur eal daunsnyr
.k
pada sapi
l.kal ydg
hcfilii,.rlma ya.s t$irdi drlm
hidup
ltsm
bclim yeg
m€ncnt'kd umnr kaxnr lenama Saat ilu hcwln tcrsebut rclah sangeup
menrproduksi sel
h.$&
rclu da oigdlorsar aproduksl telal
bctina pubcnas dice'minku oleh rerjdinyr
Pubcnas
mcmn
gmhi
muLai bcrfunAsi. l'adr
est s dm olula\i
mcruIJ.la salah satu pmscs dxlan sil,lus (_produtsi ym.c M
lemampuan ruprtriulsi
dli
1emak, scmikin ccpar iemak
me.c|pi,i u'nur puhcnas. scnralin ccpnl $allu unrul dilawin(an sclnr8sa
J})pulasi dapal dllinglalkan. Srpi menclpli tubctus
nrcncapai 2':l
bukan
dIi
dalm
bil!
ukuran brdmn)r rclln
ukum lubuh dcqae yailu dalanr ukrmr linssi dan panjang
ul,uran berd (Ftundion. 1992). {rhur Fub.tus pada lcmak
dipenaaruhi oleh b.bcrapa aallor
yailu:
aaklor ecnelik (banssa). makanan dan
li.Ekurgan. Faklor lingkLngm. salah srrunya dipcnedruhi utch kcri'r8gim
lempat ll&8n sun.lcm tsaal dalah
daernh yang lerdin dan drhran .mdah
scpcni scbaeim bijsr dr€fln KoG Padang. scda naEftr tidesi vuLk.nik yans
dibenluk Burit Bdisar
daenh
lahan
ydp nre'nhenlss dri
B'!i
Panllnc Kstine'rie lcn$al lanr
lnut k€ Ten.lgM s€ndi
bcrb.da
etu spct ya e idB diFrhlrikr
Kcljnssi&r tcmpal
udlB ylng
sansal
bclail&
nerup*d laklorhklor
bcs
terhadap kondisi
umr
daiam tcrcapinyr unur pubenN dan
dcqsan suhu lnrgkungrn dan kclcmbxbm
}?ng pcnlins
dfi
kem btr'{naeh
iklinr
lcnDk. M.nurul Mc Dolrll. .r a/ {1970).
seliap
ke.aikan ketinggir lempat l()0 nr dpl mcnycbdbkan lLnmrnm suhu udm
sebcsir0.65'rC. Kodisi nri dapar rnchpsnAaruhi unupubcnas
sapi Mrdurd
umu 1l
yr.g nipclihara di
pulau
pdrrti,
Madua dcncrlai deuasa kc!tunin p3d,
12 bulan denrln bobor bada
+ ll5 kg. sedaDekd
sapi MrduE
digcflult.n di Pandbdngan (sukdhumi Sel.ian) di ntur iuimny
ds
asak
cumh hujan lehih ban,yak daripnlau MaJ@dapai nrencapai pubc
lcbih aMl
Cdodibardjo
Scbasian
bes. pclenral lid.l bcsilu
prtur
]an!
s.jut
assdikir
1987).
sapinrr p.dahal unrur pubcrh\
unur krwin
scpcrri
i.i
mcnsacuhkan
umu pub.nas !!da
srngd penlinA dikconui drlam menemular
pad. sapi. lika j&ak mldrd umur pubcnas dcnlan umur
kasir p.nma rolalu dckar datar nerusikan p.renah dd sapi iru sendni. karcna
tubuhnya yang
ndih
dalam m6a pcnnn$uhd schinAga m*anan yana DEUk
alm dibaAi yailu 0nlu( pcnumbuhd tubuh indur scndni dan perkcnbmgd
letusnyr
I
Jmur kawin
Bcrrilik tohl
petumr
sapi herina seknar
l4-2: buLd (T&lihc€. l98l).
d.riur.i.n t.6cbut. ncnulisreturik melakuk pc.cliria
umul d+xr n€ngebnui prngdh kc{inggio Icmpat ldhadap
unur kawin p.nmn pada sapi
d.n
PO dc.san
dur
nri
puberbs dan
juJul:'Pcns,ruh Kctinsgian
T.nDat Terhld,p Unnr Pnbcrr$ d,D tJmur Kasin Pertrna nrdr s,pi
Drn Po (P.run,k . ongole)".
V. KNSIMPIJI,AN DAN SARAN
Lldi pctrclirid ydterclah
Dalar di perolch lcsinlrulb
dil.*uk
di Kora Pad&s
b'Na umu pub.nrs
dr.
Kabupr(en Tanah
dnn unntr kawin petuma sapi
dda Po yans dipelihan di daldan rendah lebih pmiangdan tadryangdil)elihrr
!i darrrr ringgi
Llmur pub.nas
srtidm
P{)
di {talrre
rendah
7 I
7176
di dalmn tinssi 540169 han sedanrkan unnrkawin pcnma sapi
i(i'rnJ-h
o ntu rd iJJhd
hri d a.
d,r
Po di
.h7 -0h
' J
Linluh mcndap4ko umur puhenas dan uour kasin penma pada sapi
drrx l,O
ydg
lcbih p.ndcl
m*a
lchih baik mcmclihdrjeniPO di drlaran
liu*i
I}AFTAR PIJSTAK{
.{
K I99l
Permju! llctcmak SlPi P.r.ng Kmisius. lakarta.
ArdcMn. R. F l9?0 TemFarur Regelution and Ilnrironcntal Physiolog]. Pp
616-651 Dalan : Duke s |hisiolo$- ol Domcsti. Aninah lt th E.L
ConNrock Publishing Asriolitlon a l)irhion ol Conrl Univcrsny Pfrs.
Anuli. M 100,1 Pdc$i d3n kcngmb sumbcr drya Senclik spi Pemakm
Onlole (PO) Jumrl Pdrcmrrm l.d.nesia vol 14 (l) : !r. |.tull$
Pc'cnaLan LJnivesilas Cadjah Mada.
Yog!.lda
Ilcrrdcn- ll. J. nnd lohr W Ftrlurv 1980. AppLicd Animal Rcproductun Rcson
Publishina Conpd!. lm. A. l,firlicc l lall (ihtbl. Re\lon Virlinia.
Belirn4 W 2003 Pc.ba iinlm nnr pubcnrs antara \api {lara PO (l'em.kan
dd Ps (Peanakan Sinrmenral) di Kabuparcn
Onsole) dcnsan s
l,in'apuluh Kola. Stripsi. l:aliulrd ftrrnakd Lrnilc^ibs,^nddla\. Padrng
lloudon. R. M. 2002. IlndeRrandin8 ol Aninr.l llecding. Prcmi.c Hrll Nc*
Je^c] Pdg.\ : lj-40.
J dr! H. B. David. 1993 llru P.rrmdkr Fnisi kc4. Pcnerjemah B.
Sriaandono. Cldjllh Nfudr lJnnersity Prcss. YoA_y.kana.
Bl&cly
llls.
20CD Sunalcm Banl dnl.'n Aneka 2009. Bade P6al Slalisrik Protinsi
Smarcn llmt.l'adatrB.
RPS 2008 Prdogdaldfr r\nak
d 20011.
lla{lan Puersbrisrik Pldrng.ladang.
Dudi. R:hnrar D dM Dlaliha. l. {2006) Evrluri genctik sapi pen,h l:rics
llolland (l:rI) di kopersi serba usaha (KSU) Tandans Seri kabupaten
su rcdma. Jumal llmu Temak. roi 6 (l) : I ll. Unilc6i1as Padjndjatr.
D 1992 Araloni dao lrisiolosi lcfrdk Ildni Kc,1 Alih Brhdsa
sriemdono drn (. P.ascno (idjah Mada LJnjveNity Pr.ss-.lakana.
fnnd$n. R
I
lalcz. ll. S. ! dln M w Schein lr)68 The Enrnonoenl an Behaviorin: lhfez.
E. s. r(Ld).lhc Lichavior olDomestic Annnah Bcllicrc. Irdal&casscll
7
N{l
I
H.nrirnz
sii..r
I
oidon
lnd l. A. D!$.
.
a8O.
P(p'JJ
1q69.
.r' '1
F
ninml C;oslh a d Nutrilnm l.ra md
l"T d'
'T,l
. r | ,l ,.
J'
" l(br1J<
.