KAJI EKSPERIMENTAL EMISI GAS BUANG MOTOR BAKAR DIESEL MENGGUNAKAN VARIASI CAMPURAN BAHAN BAKAR BIODIESEL CPO SAWIT DENGAN SOLAR.

TUGAS AXHIR

BIDANC KONVERSI ENTRGI

KAJI EKSPERIMENTAL EMISI GAS BUANG
MOTOR BAKAR DIESEL MENGG{JNAXAN VARIASI
CAMPURAN BAHAN BAKAR
BIODIESEL CPO SAWIT DENGAN SOLAR

Diajuktu SebrEaiSaldh

S ! Sy€d

Lrnrrr McnJetesailm

KARTIKA MASHUD

0tt7tn71

Abs.trah
BioAietut adatah zltematil bahn bak4.


pewnti natm

natur

MiMl

t\aLn \hA@a anal dil:d \oB dihd dn i;A@ A^o d,raj tu;ah
sdloh satu bjodjesel terrebnt .lihNilrt" doi ptos* penzotot@ cpo stun.
Dalan prclaebtfu, biodkel CPO stuit y/irg digumka dqAh cta Nnbxat
BAM cdrtpt/m biodksel CPA sdit den&an solor.
Iktfi rendtpatta krnpositi cmpuran yanA bait dari pengguM
bahm bakt canpum hiodietel sNit dzhAn sold, pertu dibltkzt penetlim
ktuarq eni:i 96 g6 berbahafd &i brcnEan kotD. dieret te6ebs, n.tiputi
ka lrnsn 30. CA, CO|.NO, dan HC. Di dalun peretitia ini dibu beturapa
vtilti cMpuh b.hn ba*at biodieselaolo, t mdi@ dilotttnn pengutatan
bnanAh EB bung ptuJa iapliap .mpwu, dla lailnJa dibetkstt
dengan pehEsw rclt numi tcna inndq ehj.i lB buaA lotA be alL
Da hatil preliian n pd dipercleh *esinpal@ balMa c.nw. bahon
batn biodietul rtuit da slo .ltptt diAuwtq d.n ctuputa wng

dire*oMd^ikd dut diEutut@ ad.lah.@pw@ biodieset CpO t@it t2cit

BAD I

PEN'DAIULUAN

Menauti lbad

ke 2t, dmia hulai mensalmi

lisis oergi

tcrulana enerei

yug berdal ddi bahm baltr fosil. Din a caddBm brir bala yse masih roniF
di dalm buni bmpn tidal nmpu nencukupi peminr@ nsyaia}jr als cnc{i
laig &rus menin8L1l dei lri ke h-i. canmsm brne bolw Iosil yds *mdljn
berkurus lentu saja beEtibat nada D.ninslatd hega bane bakd tc6cbul Apatagi
b.!d bltu fosii temasu! re dalm kelompok e.eryi yms tat tslanrJuta atau
menewable eDersy ymg benni ereryi jenis ini daplt habis pada sMtu


Cmbd

Ll

Cadonsd

w*ru.

nin)* duia

baid bilar ymg leru nening!.1 memb.rikb d@pal nes.rit
pada lin3luem yanu tinseinya iinekal paccnr4 di udra .kibar emisi hAil
!i.ss peDbal.m b.io bittu fosil EnGi bcrupa panih at (debrt rinEn nn@)
dan s6 (CO. No, so, rlrs) dapat n.nyebabkm goggr4 keslrlln ds kctuelan
Penssuam

Bdnagai c@ lelah dilalatm

utlt ne.muke retnotoei bd! penshAil


oersi bcibala bala atlmtif yeg lerb€nmj (@ewable en€ryy) d6 runan
linglDg&. Sdla! satu b€niut cnagj ini adabn bio.tieet ymg n@pald babtu
baltr penggdti

$ld

(D,.sel Ot4 pada nesin diesl. Biodieet daplr dibul d i
ninya.k mbati yog dip.rolen d&i lalrm s€leni miny:I ewi! j&I pase. kmg

d6 biji bijio lndonesia sebasai negm noph nerupalm
salah stu neg@ rqgisil kelapa swit tdbesa di dmia. Sehinesa a].r sgat

lcdelai. buga nabn&i

m€Dguhnskm apabil! kira memofelk n kelebinm ini.

Smb.r: Ditjenbui, GAPKI

Gmbd


1- 2

PL.rlembosa

16 aft:i ds prodlrri ninyat ewir

penode

1999-200:l

rmrn linskusm kden! sN b@g h6il Febatamy.
y6s dilcpdke re atmcphir aln dheEp kdbali oteh ihbuhm utut ker€rlDm
proses forosiDtdis, RiodieFl aln ncnsrlmsi emisi
s6 bumg ranpa nengodranlo
Diodieel rusa1

Djuk k€lja d& efisieBi ddi nesin.
Unirk henge&lDi


dag

toMnlisi

emisi Ca

b@s ydg dihAijte

oleh biodicst

oil (CPO) syit, dilatutnhn p€nsnjid pa,ja sbu6n
mesin Diescl. Cd buog yag dihai&m diulE densm nog$n ra ala
eubx
rlle Gas ralyser c6 y g diular tedni al6 CO, CO?,SC\, NOx. dm HC. H6il

bcrbaha

crude paln

p.ngulu@ teNbui nmti.ya ata dibddingtm ddsm hail Fnsull@

e6 bMe
yae didaFtks pada Fngslllrm too% $le. Hal iDi dilator*d uiut moeehhd
balun bat naa ydg misinya lebib r€ndal d6 cmpl@ $t&-biodiel bempa
yeg layol mtut diguak sbagri bahm ba1@ minyat.

Tus6 akni ini benuj@ mtut:

to.srdi ss bndg yas dinailto oteh m6in dieel parl. sl
neng8ulals bal'a bala 100% sie dm pada kl bftssunatm cmplm

L Mengutu

dd biodieel densm berbagaj v{isi .
2 MmbmdinAte h*il ysg didapal d&i pagnr1@ teebul utuk
+ngeuhrib"nr bJrr m yas.ebih,mllln enisbyr
sold

Ddj liail tucs athi. ini, tjt dapal meDgebnui pens.flh j€nh batr bald
redada! kon*ntrGi gN b@g yms din6i&m oleh n6in .t n dlral nelgdanui


@pum

bwg
baltr

eld-biodiesel b€mpa

yos layat rdhlt dig@at sbagai batrs batd

Pad. tusN aliht ini ndya dibalas mengc.ai rEnsuhlfu toN.l,?si
ss
mesin yail! CO, CCb,S(}, NOx, dr IIC. pengujiu dil.luktu pada Doror

diesel Chue Cbai SX l?5

stu

silinder pada b€bempa

vrjsi


bantu

b,ld

dengd nengsmatb alal ult Quinlox rtue C6 ,\natlzer. pcnetkltm diblnlan
pada purarb konsto ttl00 do bebb konstan t0 kg.

Ldgkln

.

l

Mela.kut

ekan
studi

yos dilalo{d dalm peneliti& jni adatai :

liteEntr yeg meDmi&s penclidb

BAB V

Se&lon meklflrkan
pada

.

pdsujiara

malie

ternadap hasil p.ngk@n

ysg

didapatk&

mrk diFt disiDpulkan:


KonFnuasi CO Fta-nla

yeg dihdilto tsd! p€nggbd

biodiesel

seiingkn slar 0,002%. Kon*nL6i re€ndah diFroleh
pada p€ngg]jl]m Bl0 dm B20 yaitu 0%. S€!.nSkm ko.s.hi CO
lenin8gi diD.roleh pad! cmpufu biodjeel 60yo (860) sb.s q068%.
Sorelah dibandi.gkd ddngd s&ndd €bisi ybg b€nah dlp3l dikalaktu
p€nsgDad biod'esl ebasoi cupDfu bana bale msii m de
adalah 0,026%

.

Untuk

eq.

konsntrasi yms dih6ilkan pad!

biodiesl lebih s€dikn dibandin8lm den8M

pcngs.M

$ld.

{

pu@

Sols nenslsillan

al! Mpun biodieel
me.ghsilkan 0,962% COr. lada p.n8gue mpmn biodieel,
ko.snlrBi lerddrh didap.tla pada 830 sbas 0,667% d konsnfasi
COr sb€sr I,367% sed.ngkr. nl!

tcdin8€inya

dihrsiltd

pada p€.ggunM B?0 yaitu 1,233%. Setclat

dibandingtu den$n sla.d.r cnisi
p€nggunaa biodiesel sebagai

.

.

csplrd

)TC

mpua

b€rlaku ddp3r diknhtf,r

balDn bakd

dsih

mu

dan

ndghdilkd emisi NOx patin!
b€er y.iru 60,311 ppm. .rauh lebih tinggi dib dirgka $ln dg he}?
DenendiGs 22,567 ppn NOx. Kons.lNi NOi rendah pad!
petrCigu@ biodiesl addhh lEl33 ppm ymg dihsilk D€da
p€n8gu@ cmplff biodleel 40% (840). St@ umum, Fnsguun
860 adllah

biddiesl yMB

biodie$l ebagai mpum di &ld bolft batr menshailka
konsnrsi NOx ymg mclcbihi tuda emisi ydg bertalu.
Kon*ntFsi Sq Gre.dah dihGillu p3da pengsnnad Bto yaito 4333

ppn sedsgkr konsnbasj tenin8gi didaprtk pada p€n8gumn
canpum B50 ,?ilu 10,06? ppn urtuk $lr konsnrtui sor ybs

dihdillo sbdd 27,667 pFn. S€leta,h dibandiDgka debse c&da
eDisi yeg b€ nku dlp€r dil(lbkn p.nsgud biodi.st ebasai
cmputu b€n battr nasih mo .bn layal.
. Korentrai HC te.b€s a{rabl 32,667 ppn yog dih6il*d psd!
p€ncsun@ mnpum biodiel 70% (B?0). Htrs! ini tebin tinssi ddi
korsneai HC yo8 dihsiltd oteh si&
B,()OO ppn. B2O adalah

{hpua

biodiel ymg

'aiiusdikit
emisi Hcnya paling

tait!

3,313 ppn.

dibMdir8lo de.g sla.de efrisi ysg b.dajo dapl dikaI3ton
pengBnM b'odiel sbasai mplm brn bate nEjh mM dan
Setekn

nadtuke dFbn biodi*t CtO ewit ta'"t dijodi*a ebosai
bsn balr ftin)"l, ad. liss k;reria tog htu dip€.uhi tritu hegq
ket is€ditu, do emisi yo.g dibdilto. Dei egi hdBa biodieet jelas Ebrif
Untut

nuEI diboding*tu ddsan ele. Sst keteeditu b6nu bakq CpO swit
bis didapatts hmpt di*luDh nusbn de pfudutsinya ak n r.ru
ddedmi pcni.sknrtu .tqi tlnun kebnun. Td}nir. ditinjau ddi nisi yans
dihsilka. Brdrerto hsil pe.gnjisa biodiet oqelBilld te6ih selikir
enisi s6 buas dibodinskm $lar terulrna untuk cq dm Sq. seddgkan
unluk CO, HCj dd NOL biodie*t me.shasilka konerBiysB tcbib bmyal.
walzu hll iri tidlk rerjldi pa'la su €mrufu biodiesr. canputr Bjo
s.opai 870 nen8lrsillfl lebih bmrat misi dibMdin*d $td jadi diosgap
lidal layak mrul digunska, sb:gai bahd balq. S.negk emisi reftndai
umumnya dihasilko p€d. pcng8lllr@ Bto spd B40. Walaupun ddiki ,
konposisi biodicel ydg pating sditj! misinya adatsn BIO de B2O, Jadijika
ingin men$unake btodie*l ebagai bahtu batar diMnko u.tuk
mengguakan cmpu@ biodi.*l k@g dtri 109q.
lebih

Bebcapa s@n

malie

hisi

montrr

yrB

Di*l

i.i

p.nulG ajukn mtuk p€ng.ftbmsa tebih tdiut
adnlah:

DAITARPIJSTAKA
Tonndnans.

t.

1993.

Msin Didel.

Oonotif. PT Rosdi Jd}lputra.

Prinsi

Jal@

De Bruiin,L.A dm L. MuilwiiL 193s. Motor Bak r.

Pl.

Kebon. 1996, (M9106 Obeatom Manurl. Kde Intemlionat Linilcd: Unned

dd T 6l

surydtom. Ef.k Komposisi Biddiesel Ternadap
Pemcter Ku.libs Bobm B4ar do Uninl (qio M6in. Bat,i
Temodi.mik2. Motor Dai Propulsi BPP TeLaotogi: Jakdra

Rizqon

!aj&,

Rizqon. ?Ediksi SiIat Fkika

Kinio cmpum Bohm Batd

Md{t€l Sedetnoa. Balai Temodinm

Di*l dhd

(4 Moid dm ftoputsi

Bpp

Tebologi: Jalurta.
H. Soemdjaja Tacng, 2005. pur Hal Ur.m.

drtm

Pemsfoatan

heneif dai Minvrl Tunbuhe. LIPI Jdarr..
Minelb&h, M dan C. 2004. Biodiesl: fie ComDrchdsive Hedb.ok. Ntdin
A

Minelbach Publishsi

An+i'

Dokumen yang terkait

Modifikasi Mesin Diesel Satu Silinder berbahan bakar Solar menjadi LPG dengan Menggunakan Sistem Gas Mixer

11 140 164

Kajian Eksperimental Penggunaan Bahan Bakar Campuran Dimetil Ester Dan Solar (B-03) Dengan Solar Terhadap Performansi Motor Diesel Dan Emisi Gas Buang

2 62 119

Kaji Eksperimental Emisi Gas BUang Motor Bakar Diesel dengan Menggunakan Variasi Campuran Bahan Bakar Biodiesel Minyak Kelapa dan Solar.

0 0 6

KAJI EKSPERIMENTAL EMISI GAS BUANG MOTOR BAKAR DIESEL MENGGUNAKAN VARIASI CAMPURAN BAHAN BAKAR BIODIESEL CPO SAWIT DAN SOLAR.

0 2 6

KAJI EKSPERIMENTAL PERFORMANSI MOTOR BAKAR DIESEL MENGGUNAKAN BAHAN BAKAR CAMPURAN BIODIESEL JARAK PAGAR (JATRHOPA CURCAS) DAN SOLAR.

0 1 6

Kaji Eksperimental Performansi Motor Bakar Diesel Dengan Menggunakan Bahan Bakar Campuran Biodiesel Kelapa (Cocos Nucifera L) Dan Solar.

0 0 7

KAJI EKSPERIMENTAL PERBANDINGAN PRESTASI DAN EMISI GAS BUANG MOTOR BAKAR DIESEL MENGGUNAKAN BAHAN BAKAR CAMPURAN SOLAR DENGAN BIODIESEL CPO, MINYAK JARAK DAN MINYAK KELAPA.

0 4 9

KAJI EKSPERIMENTAL PRESTASI DAN EMISI GAS BUANG MOTOR BAKAR DIESEL MENGGUNAKAN VARIASI CAMPURAN BAHAN BAKAR BIODIESEL MINYAK JARAK ( JATROPHA CURCAS L) DENGAN SOLAR.

0 4 8

Kaji Eksperimental Perbandingan Prestasi Dan Emisi Gas Buang Motor Bakar Diesel Menggunakan Bahan Bakar Campuran Solar Dengan Biodiesel CPO, minyak Jarak Dan Minyak Kelapa.

0 0 6

Pengaruh Variasi Campuran Bahan Bakar Solar dan Waste Tire Oil terhadap Kepekatan Emisi Gas Buang Pada Mesin Diesel.

0 0 67